الەمدەگى ەڭ تاڭعالارلىق 15 جەر
ادامزات تاريحتا جەر بەتىندەگى كوپتەگەن قۇپيالاردى اشا العانىمەن، جاۋابى تابىلماعان سۇراقتار ءالى دە بارشىلىق.
1. تيانسزي تاۋلارى، جۇڭگو
تاڭعالارلىق اكتاستى مۇنارالار قاۋلاپ وسكەن جاسىل ورماندارمەن كومكەرىلگەن جانە كوبىنە-كوپ ولار مۇنارلانىپ تۇرادى. تاۋعا فۋنيكۋلەرمەن كوتەرىلۋگە بولادى جانە جەرگىلىكتى اۋىلدا تاڭعاجايىپ كورىنىستى تاماشالاۋعا مۇمكىندىك بار. بۇل كورىنىستەر ءتىپتى «اۆاتار» ءفيلمىن تۇسىرۋشىلەردى شابىتتاندىرعان.
2. سپوتتەد-لەيك، كانادا
«الا كول» بريتانيالىق كولۋمبيادا ورنالاسقان جانە يمپرەسسيونيستىڭ قىلقالامىنان تۋعان سۋرەت سياقتى كورىنەدى. كول سۋى ىشۋگە جارامايدى جانە ودا ميكرواعزالاردىڭ كەيبىر تۇرلەرى عانا مەكەندەيدى. تەمپەراتۋرا 43 گرادۋسقا جەتكەندە بەتىندە تۋرا 365 — ءبىر جىل ىشىندەگى كۇن سانىنا سايكەس شالشىق سۋ پايدا بولادى.
3. الىپتاردىڭ توسەمەلى جولى، سولتۇستىك يرلانديا
شامامەن 60 ميلليون جىل بۇرىن الىپ جانارتاۋدىڭ اتقىلاۋى جەر بەتىنە ەرىگەن بازالت شوعىرىن تاستادى. ول قاتايىپ، وسىنداي الەم-جالەم پىشىنگە يە بولدى. جەرگىلىكتى اڭىز بويىنشا، 37 000 گەومەتريالىق ءپىشىندى باعانانى الىپتار جاساعان.
4. تور قۇدىعى، ورەگون شتاتى، اقش
قاتاڭ داۋىلدى اۋا رايى جاعدايلارىندا سوقپا تولقىن زور كۇشپەن ۇڭىرەيگەن ويپاتقا بارىپ سوعىلادى. ەرەكشە تابيعات بەدەرلەرىن شايىپ جاتاتىن اتقىلاعان فونتاندارعا، توننالاعان سۋدىڭ شاشىراۋىنا پەرپەتۋا مۇيىسىنەن كۋا بولۋعا بولادى، ءبىراق قولايسىز اۋا رايىندا بۇل ومىرگە ءقاۋىپتى.
5. پامۋككالە، تۇركيا
يەراپوليس قالاسىنا جاقىن ماڭداعى اك تاستى تەرراسالار مەن قيراعان ۇيىندىلەر يۋنەسكو الەمدىك مۇرا تىزىمىنە كىرگەن. پامۋككالەنىڭ تابيعي باسپالداقتارىندا تابيعي بۇلاقتاردان سۋ جينالادى. ولاردىڭ سانى شامامەن 17 جانە ءارقايسىنداعى سۋ تەمپەراتۋراسى 35-تەن 100 گرادۋس ارالىعىندا.
6. حيلليەر كولى، اۆستراليا
بۇل بىرەگەي كول باتىس اۆستراليانىڭ ارالدارىنىڭ ەڭ ىرىسىندە 1802 جىلى تابىلعان. جىل بويى ول اششىسۋلى دۋناليەللا مەن ميكرواعزالاردىڭ كەيبىر تۇرلەرى كەلتىرەتىن قانىققان القىزىل تۇستە بولادى.
7. باداب-ە سۋرت، يران
يراننىڭ سولتۇستىگىندەگى تراۆەرتيندىك تەرراسالار — بۇل مىڭداعان جىلدار بويى قالىپتاسىپ كەلە جاتقان ەرەكشە تابيعي قۇبىلىس. تراۆەرتين — بۇل كالسيي دەپوزيتى مەن اعىندى سۋدان قۇرالاتىن اكتاستىڭ ءبىر ءتۇرى. تەمىر وكسيدىنىڭ جوعارى كونسەنتراسياسىنان تۇراتىن ەكى ىستىق بۇلاقتان تەرراسالار قىزعىلت تۇسكە بويالعان.
8. سوكوترا ارالى، يەمەن
افريكادان 6 ميلليوننان استام جىل بۇرىن ءبولىنىپ شىققان بۇل ارال عىلىمي-فانتاستيكالىق فيلمدەردى تۇسىرۋگە ارنالعان الاڭ سياقتى كورىنەدى. سوكوترادا وزىندىك ەكوجۇيە قالىپتاسقان، سوندىقتان مۇندا وسەتىن وسىمدىكتەر مەن اعاشتار الەمنىڭ ەشبىر جەرىندە وسپەيدى. ولاردىڭ قاتارىنا ەجەلگى ءدىڭى ءيىرىمدى دراسەنالار مەن بادانالى بوتەلكەلىك اعاشتار كىرەدى.
9. ءشولدالا قولى، چيلي
اتاكاما ءشولىنىڭ قۇمىندا وسى نىساننىڭ پايدا بولۋىنا چيليالىق ءمۇسىنشى ماريو يرارراسابال جاۋاپتى. سۋرەتشى ادامزاتتىڭ قايعىسىنا ارنالعان جۇمىستارىمەن تانىمال، سوندىقتان قول — الەمنىڭ الىس ايماعىندا ۇدەي تۇسەتىن جالعىزدىق سەزىمىن بىلدىرەدى.
10. شوكولاد توبەلەر، فيليپپين
بوحول پروۆينسياسىندا ارالدىڭ ورتاسىندا 1700 ەرەكشە تومپەشىكتەر شاشىلعان. ولاردىڭ بيىكتىگى ءارتۇرلى بولعانىمەن، ءبارىنىڭ ءپىشىنى ءبىر، قۇددى ءبىر ادامداردىڭ وزدەرى جاساعانداي. دەگەنمەن بۇل ادامنىڭ قولىنان شىقپاعان: يۋنەسكو بويىنشا، ولار مارجان دەپوزيتتەرىنەن قۇرالعان جانە اعىندى جاڭبىر سۋىنان پايدا بولعان. «شوكولاد توبەلەر» اتاۋىن ولار جىلدىڭ قۇرعاق مەزگىلىندە العان. سول مەزەتتە قالىڭ ورمانمەن جابىلعان بوكتەرى قوڭىر تۇسكە بويالادى.
11. قۇمىرالار القابى، لاوس
اڭىزدارعا تولى جانە الىپ قۇمىرا سياقتى كورىنەتىن بۇل مەگاليتتەر سيانگكحۋانگ پروۆينسياسىندا جۇزدەپ ورنالاسقان. بۇل ەرەكشە ساۋىتتاردىڭ پايدا بولۋىنىڭ نەگىزگى تەورياسى، ولاردىڭ ەجەلدە جەرلەۋ ءراسىمى كەزىندە قولدانىلۋى. جەرگىلىكتى اڭىز بويىنشا، قۇمىرالاردا الىپتارعا شاراپ قايناتاتىن بولعان.
12. گوبليندەر القابى، يۋتا شتاتى، اقش
جوق، بۇل مارس بەتى ەمەس — بۇل سولت-لەيك-سيتيدەن وڭتۇستىككە قاراي 216 ميلدە ورنالاسقان ەلسىز ايماق. جۇمساق ارالدىق تاس شامپان مۇنارالارىنا ۇقساس پىشىنگە اينالۋ ءۇشىن ۇزاق جىلدار بويى جەل، جاڭبىرمەن ۇشتالىپ كەلگەن. الايدا جۇرت بۇلاردى گوبليندەر قۇراستىرعان دەگەنگە سەنەدى.
13. اينەك جاعاجايى، كاليفورنيا شتاتى، اقش
جارقىراعان اينەك تاستار تەڭىز تولقىنىنىڭ جىلدار بويعى وڭدەۋىنەن پايدا بولعان. وتكەن عاسىردىڭ ورتاسىندا سۋدا كوپ قوقىس جينالىپ قالدى، ونىڭ ىشىندە شاعىلعان اينەكتەر دە بار. قىزىق بولعاندا، تابيعاتپەن وڭدەلگەن اينەكتىڭ سىنىقتارى تۋريستەردى ەلىتە باستادى. قازىردە جارقىلداعان تاستاردى ەستەلىككە الۋعا تىيىم سالىنعان.
14. فلاي، نيەۆادا شتاتى، اقش
جات پلانەتالىققا ۇقساس گەيزەر بلەك-روك ءشولىنىڭ شەتكەرى ايماعىندا جەكە تەرريتوريادا ورنالاسقان. ول 1964 جىلى ەنەرگەتيكالىق كومپانيانىڭ گەوتەرمالدى سۋلارعا ۇڭعىما بۇرعىلاۋ كەزىندە پايدا بولعان. گەيزەر سۋ قۇرامىنداعى مينەرالداردان تاسقىن بولىپ اتقىلايدى. ونىڭ بيىكتىگى جىل سايىن بىرنەشە سانتيمەترگە ارتىپ كەلەدى.
15. تاسيرو مىسىقتار ارالى، جاپونيا
ەجەلدە بۇل ارالدا مىسىقتارعا ەرەشكە قۇرمەت كورسەتىلگەن، سەبەبى ولار جىبەك وندىرىسىنە كەدەرگى كەلتىرەتىن ەگەۋقۇيرىقتاردى اۋلايتىن بولعان. ارالعا يت اكەلۋگە تىيىم سالىنعان، جانە ءقازىر جابايى مىسىقتاردىڭ سانى جەرگىلىكتى تۇرعىنداردان اسىپ كەتتى.
You Might Also Like
-
- جۇلدىزدى قولمەن كورسەتسە، قولعا سۇيەل شىعادى دەگەن ىرىم بار.
