العاش قۇرلىققا شىققان ومىرتقالى جانۋارلار
سىنىپ: 7
بيولوگيا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: العاش قۇرلىققا شىققان ومىرتقالى جانۋارلار
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلارعا ءبىلىم تەرەڭدەتۋ ماقساتىندا قوسمەكەندىلەر، ولاردىڭ تىرشىلىك ەتۋى، قوسمەكەندىلەردىڭ تۇرلەرى جايىندا ماعلۇمات بەرۋ
تاربيەلىلىگى: وقۋشىلار اراسىندا ۇيىمشىلدىقتى جانە سىيلاسىمدىقتى وياتۋ. توپپەن جۇمىس جاساي بىلۋگە تاربيەلەۋ. ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىقتارىن اشا وتىرىپ، قورشاعان ورتاداعى تىرشىلىك يەلەرىنە قامقورلىق جاساي بىلۋگە باۋلۋ.
دامىتۋشىلىعى: ءار ءتۇرلى ءبىلىم كوزدەرىن قولدانا ءبىلۋ (ءماتىن، سۋرەت،
جيناقتامالار، سلايد جانە ەلەكتروندى وقۋلىقتار). وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، ەستە اقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءوتىلۋ ءادىسى: «ۇشولشەمدى جۇيە تەحنولوگياسى»
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايدتار، ۆيدەوروليك، قوسىمشا وقۋلىقتار، ينتەراكتيۆتى تاقتا
باسقا پاندەرمەن بايلانىسى: گەوگرافيا، ينفورماتيكا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. «كوپىر» كەزەڭى ( 5 – 7 مين )
ءى. 1 ۇيىمداستىرۋ ءساتى
ءى. 2 الدىڭعى تاقىرىپتىڭ ءىىى كەزەڭىنىڭ ءۇش دەڭگەيلىك تاپسىرمالارىن ۇيدەن اياقتاپ كەلگەندەرىن تەكسەرۋ؛
ءى. 3 «كوپىر» تاپسىرمالارى
سۇيەكتى بالىقتاردىڭ ەرەكشەلىكتەرى؟
ساۋلەقاناتتى بالىقتار
ساۋساققاناتتى بالىقتار تۋرالى نە ايتا الاسىڭدار؟
بەكىرە بالىعىنىڭ ماڭىزى قانداي؟
بالىقتاردىڭ تەرىسىندە بولاتىن ەرەكشە مۇشە؟
قارا ۋىلدىرىق الىناتىن بالىقتار
تورسىلداعى بولاتىن بالىقتار
سۇيەكتى بالىقتارعا ءتان بەلگىلەردىڭ تۇسىنداعى سانداردى قويۋ ارقىلى كەستەنى تولتىرىڭدار
سۇيەكتى بالىقتار
1. قورىتپا، شوقىر، ءپىلماي، لاتيمەريا،
2. جۇپبالىق، تۇتاسباس، اكۋلا
3. تەرىسى ءىرى قابىرشاقتارمەن قاپتالعان
4. تەرىسى پلاكويدتى قابىرشاقتارمەن قاپتالعان
5. جەلبەزەگىنىڭ سىرتىندا سۇيەكتى قاقپاعى بار
6. جەلبەزەك ساڭىلاۋى تىكەلەي سىرتقا اشىلادى
7. توق ىشەگى مەن اش ىشەگىنىڭ شەكاراسىندا ۇساق تۇيىق وسكىندەرى بار.
8. تۇمسىعى العا سوزىلىڭقى
9 تورسىلداعى بولادى
10 كلواكاسى بار
11 انال تەسىگى بار
12 ىشتەي ۇرىقتانادى
13 سىرتتاي ۇرىقتانادى
14 ۋىلدىرىعىنىڭ سانى كوپ
15 ۋىلدىرىعىنىڭ سانى از
ءىى كەزەڭ ( توپتىق جۇمىس )
جاڭا ساباقتى توپتىق جۇمىس بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن مەڭگەرۋىنە جاعداي جاساۋ:
ا) وقۋشىلار تومەندەگى «ءبىلۋ»، «ءتۇسىنۋ»، «تالداۋ»، «جيناقتاۋ» تاسىلدەرىنە سايكەس تاپسىرمالارىن وزدەرى ورىندايدى. ( )
ءا) جاۋاپتارىن مۇعالىممەن بىرگە تالدايدى ( )
ناتيجەسى اۋىزشا ماراپاتتالادى.
تەوريا بويىنشا «ءبىلۋ»
(تاقىرىپ مازمۇنى بويىنشا كىم؟ نە؟ قاشان؟ قانداي؟ نە ىستەدى؟)
“كىم جىلدام؟”
● قوسمەكەندىلەر قانداي وتريادتارعا بولىنەدى؟
● ەرەسەك قوسمەكەندىلەر قانداي مۇشەلەرى ارقىلى تىنىس الادى؟
● قوسمەكەندىلەردىڭ قان تاراتۋ جۇيەسىنىڭ قانداي ەرەكشەلىكتەرى بار؟
● قازاقستاندا مەكەندەيتىن قۇرباقالاردى اتا؟
● جەتىسۋلىق ءباقاتىستىڭ دەنە تۇرقى قانشا سم؟
● قوسمەكەندىلەر قوس جىنىستى ما، دارا جىنىستى ما؟
● قوسمەكەندىلەردىڭ ۇرىقتانۋى قالاي جۇرەدى؟
سلايد ارقىلى سۋرەتتەرگە قاراپ وتىرىپ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
تەوريا بويىنشا: «ءتۇسىنۋ»
(نەگە؟ نەلىكتەن؟ سەبەبى؟ نە ءۇشىن؟ سۇراقتارى وقۋشىنىڭ جوعارىدا بەرگەن جاۋاپتارىن تەرەڭدەتۋ ءۇشىن قويىلادى)
● نەلىكتەن قوسمەكەندىلەر دەپ اتالادى؟
● نە سەبەپتى قوسمەكەندىلەر تەرىسى ارقىلى تىنىس الادى؟
● قوسمەكەندىلەردىڭ پايداسىن تۇسىندىرىڭدەر
تەوريا بويىنشا: «تالداۋ»
• سالىستىر
• ايىرماشىلىعى نەدە؟
• ۇقساستىعى نەدە؟
• تاقىرىپتىڭ باستى يدەياسىن جاز دەگەن تاپسىرمالار بولۋ كەرەك.
نەمەسە تاپسىرمالاردى ۆەنن دياگرامماسى ارقىلى قامتۋعا بولادى
ۆەنن دياگرامماسى ارقىلى سالىستىرىڭدار:
قۇيرىقتى قوسمەكەندىلەر
قۇيرىقسىز قوسمەكەندىلەر
ۇقساستىعى
تاقىرىپتىڭ باستى يدەياسى نەدە؟
.....................................................................................................................................
تەوريا بويىنشا: «جيناقتاۋ»
(قورىتىندى شىعار، انىقتاما بەر، مازمۇندى جۇيەلە، كەستەنى، تىرەك سىزبانى، ءسوزجۇمباقتى تولتىر نەمەسە ءوزىڭ قۇراستىر س. س باسقا تۇردەگى تاپسىرمالار وقۋشىنىڭ جوعارىداعى « تاقىرىپتىڭ باتى يدەياسىنا» جازعان جاۋابىنا قويىلادى )
تاقىرىپتىڭ باستى يدەياسىن سحەما تۇرىندە تولتىرىڭدار:
قوسمەكەندىلەر:
قۇيرىقتى -------------
قۇيرىقسىز ---------------
اياقسىز -----------------------
وقۋلىقپەن جۇمىس () تومەندەگى « قولدانۋ» جانە وقۋشىنىڭ تاقىرىپ مازمۇنىنا « باعا بەرۋى» تاسىلدەرىنە سايكەس، ياعني رەفلەكسيا جاساۋعا، ەسسە جازۋعا ارنالعان، پراكتيكا جۇزىندە بەكىتۋ تاپسىرمالارى ورىندالادى. ناتيجەسى اۋىزشا ماراپاتتالادى.
پراكتيكادا: «قولدانۋ»
(وقۋلىقپەن جۇمىس جۇرگىزۋ بارىسىندا تەك قاراپايىم تاپسىرمالارمەن بەكىتۋ جۇرگىزىلەدى)
«بيولوگيالىق ديكتانت»
● قوسمەكەندىلەردىڭ تەرىسى......،....... جانە...... بولىپ كەلەدى.
● قوسمەكەندىلەردە العاش رەت.................. پايدا بولعان.
● قومەكەندىلەر........... جىنىستى جانۋارلار.
● قوسمەكەندىلەر ەجەلگى..................................... پايدا بولعان.
● اياقسىز قوسمەكەندىلەردە..... دە،................................ بولمايدى.
● قۇيرىقسىز قوسمەكەندىلەردىڭ................... تۇرلەرى بار.
●.............. قۇرباقاسى قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنا تىركەلگەن.
پراكتيكادا: «باعا بەرۋ»
(سەن قالاي ويلايسىڭ؟ نە ىستەر ەدىڭ؟ دەگەن سۇراقتار ومىردەگى جاعداياتتاردى شەشۋگە باعىتتالىپ قويىلادى) ( توپتىق جۇمىس )
قالاي ويلايسىڭدار؟
قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنا تىركەلگەن قوسمەكەندىلەردى قالاي قورعاۋعا بولادى؟
ءىىى كەزەڭ ( كەرى بايلانىس باعالاۋ كەزەڭى ) جەكە جۇمىس
جوعارىدا مەڭگەرگەن مازمۇندى ءۇش دەڭگەيگە ىرىكتەپ ( ءار دەڭگەيدىڭ بىلىمدىلىك، بىلىكتىلىك، ياعني قۇزىرەتتىلىك دەڭگەيىن انىقتايتىن تاپسىرمالار ) ولاردى بىرتىندەپ ورىنداتۋ ارقىلى بالل جيناتۋ بارىسىندا وقۋشىنىڭ قۇزىرەتتىلىك دەڭگەيىن انىقتاپ، ءادىل باعالاۋ جۇزەگە اسىرىلادى. بۇل تاپسىرمالاردى وقۋشىلار ساباقتىڭ سوڭىنا دەيىن قالعان 15 مينۋتتىڭ 12 مينۋتىندا ورىندايدى 3 مينۋت قورىتىندى جاسالادى. قالعان تاپسىرمالاردى ۇيدەن اياقتاپ كەلەدى. قورىتىندى بالل سانى ءداستۇرلى باعاعا اينالدىرىلىپ، كەلەسى ساباقتىڭ باسىندا سىنىپ جۋرنالىنا قويىلادى، مونيتورينگكە تىركەلەدى.
ءى دەڭگەي ( 5 بالل ) ءار تاپسىرمانىڭ باعاسى - 1 بالل
تەوريا بويىنشا: «ءبىلۋ»
(تاقىرىپ مازمۇنى بويىنشا كىم؟ نە؟ قاشان؟ قانداي؟ نە ىستەدى؟ دەگەن سياقتى سۇراقتارعا جاۋاپ باراتىن تولىق اقپاراتتار ىرىكتەلىنىپ، ءىى كەزەڭدەگىگە قاراعاندا كەرىسىنشە قويىلادى)
«ءبىلىمىڭدى سىنا»
• العاش قۇرلىقتا تىرشىلىك ەتۋگە بەيىمدەلگەن ومىرتقالى جانۋارلار
• تىك ىشەكتىڭ كەڭەيىپ كەلگەن سوڭعى بولىگى؟
• قوسمەكەندىلەردىڭ دەرناسىلدەرىنىڭ تىنىس الۋ مۇشەسى؟
• كىشى قاناينالىم شەڭبەرى ەكىنشى وزبەن قالاي اتالادى؟
• قوسمەكەندىلەردىڭ دەرناسىلدەرىنىڭ اتاۋى؟
• قوسمەكەندىلەردىڭ قازاقستاندا تارالۋى
• جەتىسۋلىق ءباقاتىستىڭ قۇرىلىسى
پراكتيكادا: «قولدانۋ»
(ءىى كەزەڭدەگىگە قاراپايىم تاپسىرمالار ۇلگىسىندەگى تاپسىرمالار ورىندالادى)
o قازاقستاندا مەكەندەيتىن باقالار تۇقىمداسىنىڭ تۇرلەرىن اتاڭدار ( كول باقا، ءۇيىرتۇمسىق باقا، ءشوپ باقا، سىبىرلىك باقا، قىزىلاياق باقا )
o اياقسىز قوسمەكەندىلەر قالاي ۇرىقتانادى؟ ( ىشتەي ۇرىقتانادى )
o تاجىريبەلىك زەرتتەۋ جۇمىستارىندا كەڭىنەن قولدانىلاتىن قوسمەكەندى؟ ( كول باقالار )
ءىى دەڭگەي ( 5 بالل + 4 بالل = 9 بالل ) ءار تاپسىرمانىڭ باعاسى – 1 بالل
تەوريا بويىنشا: «ءتۇسىنۋ»
(نەلىكتەن؟ سەبەبى؟ نە ءۇشىن؟ دەگەن سۇراقتار وقۋشىنىڭ جوعارىدا بەرگەن جاۋاپتارىنا ولاردى تەرەڭدەتۋ ءۇشىن قويىلادى )
سەبەبىن انىقتا:
● قوسمەكەندىلەردىڭ ميىنىڭ كولەمى بالىقتارعا قاراعاندا ۇلكەندەۋ. سەبەبىن انىقتاڭدار
تەوريا بويىنشا: «تالداۋ»
قوسمەكەندىلەر ------------- ەرەكشەلىكتەرى ---------------- ۇقساستىقتارى
قۇيرىقتى
قۇيرىقىز
اياقسىز
قوسمەكەندىلەردىڭ وتريادتارىن اتا جانە بەرىلگەن جانۋارلاردى وتريادتارعا ءبول
(تريتون، ءشوپ باقا، جاسىل قۇرباقا، جەتىسۋلىق ءباقاتىس، سالاماندرا، قۇرتپوشىم، كول باقا، سەيلوندىق جىلانبالىق )
قوسمەكەندىلەر وتريادى ------------------- جانۋارلار
قوسمەكەندىلەردىڭ دەرناسىلدەرى مەن ەرەسەكتەرىنىڭ قۇرىلىس جانە تىرشىلىك ارەكەتتەرىندە قانداي ايىرماشىلىقتار بار؟
تاقىرىپتىڭ باستى يدەياسى نەدە؟
بارلىعىنا ورتاق قاسيەت:............................................................................................
پراكتيكادا: « قولدانۋ» (ءىى كەزەڭدەگىگە قاراپايىم تاپسىرمالاردىڭ وزگەرتىلگەن جاعدايداعى نۇسقاسى ورىندالادى)
• جۇرەگى.... قۋىستى، قان تاراتۋ جۇيەسى.........، قان اينالىمى... شەڭبەرلى جولمەن جۇزەگە اسادى.
ءىىى دەڭگەي (9 بالل + 3 بالل = 12 بالل ) ءار تاپسىرمانىڭ باعاسى – 1، 5 بالل
تەوريا بويىنشا: «جيناقتاۋ»
(قورىتىندى شىعارۋعا باعىتتالعان مازمۇندى جۇيەلە، انىقتاما بەر، كەتە، سىزبا، رەبۋس شەش دەگەن سوزدەر تاپسىرما شارتىندا بولۋ كەرەك )
سۇراقتارعا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، قوسمەكەندىلەرگە ءتان بەلگىلەردى سىزباعا تۇسىرىڭدەر
o قوسمەكەندىلەر تۋرالى عىلىم قالاي اتالادى؟
o ولاردىڭ تىرشىلىك ەتەتىن ورتاسى نە؟
o دەنەلەرى نەمەن قاپتالعان؟
o اۋزىنداعى ءتىلىنىڭ قانداي ەرەكشەلىگى بار؟
o تىنىس الۋ مۇشەلەرىنە نە جاتادى؟
o قاناينالىم جۇيەسىنىڭ ەرەكشەلىگى نەدە؟
o باس ميىنىڭ قۇرىلىسى قانداي؟
o باقالاردىڭ ەستۋ مۇشەسىنىڭ ەرەكشەلىگى؟
پراكتيكادا: « باعا بەرۋ»
(سەن قالاي ويلايسىڭ؟ نە ىستەر ەدىڭ؟ دەگەن سياقتى تاپسىرمالار ومىردەگى جاعداياتتاردى شەشۋگە باعىتتالىپ قويىلادى )
قالاي ويلايسىڭدار؟ كول باقاسىمەن زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزەتىن بولساڭدار، قانداي باعىتتا جۇرگىزەتىن ەدىڭدەر؟
باللدى باعاعا اينالدىرۋ شكالاسى:
• 11 - 12 بالل – باعاسى «5» (92%- 100%)؛
• 7 - 10 بالل - «4» (58%- 83%)؛
• 5 - 6 بالل - «3» (42%- 50%)؛
• 5 باللدان تومەن – «سىننان وتپەدى» (ەشقاشان «2» قويىلمايدى، سەبەبى سىناقتان وتۋگە مىندەتتى).
بيولوگيا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: العاش قۇرلىققا شىققان ومىرتقالى جانۋارلار
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلارعا ءبىلىم تەرەڭدەتۋ ماقساتىندا قوسمەكەندىلەر، ولاردىڭ تىرشىلىك ەتۋى، قوسمەكەندىلەردىڭ تۇرلەرى جايىندا ماعلۇمات بەرۋ
تاربيەلىلىگى: وقۋشىلار اراسىندا ۇيىمشىلدىقتى جانە سىيلاسىمدىقتى وياتۋ. توپپەن جۇمىس جاساي بىلۋگە تاربيەلەۋ. ەكولوگيالىق ساۋاتتىلىقتارىن اشا وتىرىپ، قورشاعان ورتاداعى تىرشىلىك يەلەرىنە قامقورلىق جاساي بىلۋگە باۋلۋ.
دامىتۋشىلىعى: ءار ءتۇرلى ءبىلىم كوزدەرىن قولدانا ءبىلۋ (ءماتىن، سۋرەت،
جيناقتامالار، سلايد جانە ەلەكتروندى وقۋلىقتار). وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، ەستە اقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءوتىلۋ ءادىسى: «ۇشولشەمدى جۇيە تەحنولوگياسى»
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايدتار، ۆيدەوروليك، قوسىمشا وقۋلىقتار، ينتەراكتيۆتى تاقتا
باسقا پاندەرمەن بايلانىسى: گەوگرافيا، ينفورماتيكا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. «كوپىر» كەزەڭى ( 5 – 7 مين )
ءى. 1 ۇيىمداستىرۋ ءساتى
ءى. 2 الدىڭعى تاقىرىپتىڭ ءىىى كەزەڭىنىڭ ءۇش دەڭگەيلىك تاپسىرمالارىن ۇيدەن اياقتاپ كەلگەندەرىن تەكسەرۋ؛
ءى. 3 «كوپىر» تاپسىرمالارى
سۇيەكتى بالىقتاردىڭ ەرەكشەلىكتەرى؟
ساۋلەقاناتتى بالىقتار
ساۋساققاناتتى بالىقتار تۋرالى نە ايتا الاسىڭدار؟
بەكىرە بالىعىنىڭ ماڭىزى قانداي؟
بالىقتاردىڭ تەرىسىندە بولاتىن ەرەكشە مۇشە؟
قارا ۋىلدىرىق الىناتىن بالىقتار
تورسىلداعى بولاتىن بالىقتار
سۇيەكتى بالىقتارعا ءتان بەلگىلەردىڭ تۇسىنداعى سانداردى قويۋ ارقىلى كەستەنى تولتىرىڭدار
سۇيەكتى بالىقتار
1. قورىتپا، شوقىر، ءپىلماي، لاتيمەريا،
2. جۇپبالىق، تۇتاسباس، اكۋلا
3. تەرىسى ءىرى قابىرشاقتارمەن قاپتالعان
4. تەرىسى پلاكويدتى قابىرشاقتارمەن قاپتالعان
5. جەلبەزەگىنىڭ سىرتىندا سۇيەكتى قاقپاعى بار
6. جەلبەزەك ساڭىلاۋى تىكەلەي سىرتقا اشىلادى
7. توق ىشەگى مەن اش ىشەگىنىڭ شەكاراسىندا ۇساق تۇيىق وسكىندەرى بار.
8. تۇمسىعى العا سوزىلىڭقى
9 تورسىلداعى بولادى
10 كلواكاسى بار
11 انال تەسىگى بار
12 ىشتەي ۇرىقتانادى
13 سىرتتاي ۇرىقتانادى
14 ۋىلدىرىعىنىڭ سانى كوپ
15 ۋىلدىرىعىنىڭ سانى از
ءىى كەزەڭ ( توپتىق جۇمىس )
جاڭا ساباقتى توپتىق جۇمىس بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىمەن مەڭگەرۋىنە جاعداي جاساۋ:
ا) وقۋشىلار تومەندەگى «ءبىلۋ»، «ءتۇسىنۋ»، «تالداۋ»، «جيناقتاۋ» تاسىلدەرىنە سايكەس تاپسىرمالارىن وزدەرى ورىندايدى. ( )
ءا) جاۋاپتارىن مۇعالىممەن بىرگە تالدايدى ( )
ناتيجەسى اۋىزشا ماراپاتتالادى.
تەوريا بويىنشا «ءبىلۋ»
(تاقىرىپ مازمۇنى بويىنشا كىم؟ نە؟ قاشان؟ قانداي؟ نە ىستەدى؟)
“كىم جىلدام؟”
● قوسمەكەندىلەر قانداي وتريادتارعا بولىنەدى؟
● ەرەسەك قوسمەكەندىلەر قانداي مۇشەلەرى ارقىلى تىنىس الادى؟
● قوسمەكەندىلەردىڭ قان تاراتۋ جۇيەسىنىڭ قانداي ەرەكشەلىكتەرى بار؟
● قازاقستاندا مەكەندەيتىن قۇرباقالاردى اتا؟
● جەتىسۋلىق ءباقاتىستىڭ دەنە تۇرقى قانشا سم؟
● قوسمەكەندىلەر قوس جىنىستى ما، دارا جىنىستى ما؟
● قوسمەكەندىلەردىڭ ۇرىقتانۋى قالاي جۇرەدى؟
سلايد ارقىلى سۋرەتتەرگە قاراپ وتىرىپ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
تەوريا بويىنشا: «ءتۇسىنۋ»
(نەگە؟ نەلىكتەن؟ سەبەبى؟ نە ءۇشىن؟ سۇراقتارى وقۋشىنىڭ جوعارىدا بەرگەن جاۋاپتارىن تەرەڭدەتۋ ءۇشىن قويىلادى)
● نەلىكتەن قوسمەكەندىلەر دەپ اتالادى؟
● نە سەبەپتى قوسمەكەندىلەر تەرىسى ارقىلى تىنىس الادى؟
● قوسمەكەندىلەردىڭ پايداسىن تۇسىندىرىڭدەر
تەوريا بويىنشا: «تالداۋ»
• سالىستىر
• ايىرماشىلىعى نەدە؟
• ۇقساستىعى نەدە؟
• تاقىرىپتىڭ باستى يدەياسىن جاز دەگەن تاپسىرمالار بولۋ كەرەك.
نەمەسە تاپسىرمالاردى ۆەنن دياگرامماسى ارقىلى قامتۋعا بولادى
ۆەنن دياگرامماسى ارقىلى سالىستىرىڭدار:
قۇيرىقتى قوسمەكەندىلەر
قۇيرىقسىز قوسمەكەندىلەر
ۇقساستىعى
تاقىرىپتىڭ باستى يدەياسى نەدە؟
.....................................................................................................................................
تەوريا بويىنشا: «جيناقتاۋ»
(قورىتىندى شىعار، انىقتاما بەر، مازمۇندى جۇيەلە، كەستەنى، تىرەك سىزبانى، ءسوزجۇمباقتى تولتىر نەمەسە ءوزىڭ قۇراستىر س. س باسقا تۇردەگى تاپسىرمالار وقۋشىنىڭ جوعارىداعى « تاقىرىپتىڭ باتى يدەياسىنا» جازعان جاۋابىنا قويىلادى )
تاقىرىپتىڭ باستى يدەياسىن سحەما تۇرىندە تولتىرىڭدار:
قوسمەكەندىلەر:
قۇيرىقتى -------------
قۇيرىقسىز ---------------
اياقسىز -----------------------
وقۋلىقپەن جۇمىس () تومەندەگى « قولدانۋ» جانە وقۋشىنىڭ تاقىرىپ مازمۇنىنا « باعا بەرۋى» تاسىلدەرىنە سايكەس، ياعني رەفلەكسيا جاساۋعا، ەسسە جازۋعا ارنالعان، پراكتيكا جۇزىندە بەكىتۋ تاپسىرمالارى ورىندالادى. ناتيجەسى اۋىزشا ماراپاتتالادى.
پراكتيكادا: «قولدانۋ»
(وقۋلىقپەن جۇمىس جۇرگىزۋ بارىسىندا تەك قاراپايىم تاپسىرمالارمەن بەكىتۋ جۇرگىزىلەدى)
«بيولوگيالىق ديكتانت»
● قوسمەكەندىلەردىڭ تەرىسى......،....... جانە...... بولىپ كەلەدى.
● قوسمەكەندىلەردە العاش رەت.................. پايدا بولعان.
● قومەكەندىلەر........... جىنىستى جانۋارلار.
● قوسمەكەندىلەر ەجەلگى..................................... پايدا بولعان.
● اياقسىز قوسمەكەندىلەردە..... دە،................................ بولمايدى.
● قۇيرىقسىز قوسمەكەندىلەردىڭ................... تۇرلەرى بار.
●.............. قۇرباقاسى قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنا تىركەلگەن.
پراكتيكادا: «باعا بەرۋ»
(سەن قالاي ويلايسىڭ؟ نە ىستەر ەدىڭ؟ دەگەن سۇراقتار ومىردەگى جاعداياتتاردى شەشۋگە باعىتتالىپ قويىلادى) ( توپتىق جۇمىس )
قالاي ويلايسىڭدار؟
قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنا تىركەلگەن قوسمەكەندىلەردى قالاي قورعاۋعا بولادى؟
ءىىى كەزەڭ ( كەرى بايلانىس باعالاۋ كەزەڭى ) جەكە جۇمىس
جوعارىدا مەڭگەرگەن مازمۇندى ءۇش دەڭگەيگە ىرىكتەپ ( ءار دەڭگەيدىڭ بىلىمدىلىك، بىلىكتىلىك، ياعني قۇزىرەتتىلىك دەڭگەيىن انىقتايتىن تاپسىرمالار ) ولاردى بىرتىندەپ ورىنداتۋ ارقىلى بالل جيناتۋ بارىسىندا وقۋشىنىڭ قۇزىرەتتىلىك دەڭگەيىن انىقتاپ، ءادىل باعالاۋ جۇزەگە اسىرىلادى. بۇل تاپسىرمالاردى وقۋشىلار ساباقتىڭ سوڭىنا دەيىن قالعان 15 مينۋتتىڭ 12 مينۋتىندا ورىندايدى 3 مينۋت قورىتىندى جاسالادى. قالعان تاپسىرمالاردى ۇيدەن اياقتاپ كەلەدى. قورىتىندى بالل سانى ءداستۇرلى باعاعا اينالدىرىلىپ، كەلەسى ساباقتىڭ باسىندا سىنىپ جۋرنالىنا قويىلادى، مونيتورينگكە تىركەلەدى.
ءى دەڭگەي ( 5 بالل ) ءار تاپسىرمانىڭ باعاسى - 1 بالل
تەوريا بويىنشا: «ءبىلۋ»
(تاقىرىپ مازمۇنى بويىنشا كىم؟ نە؟ قاشان؟ قانداي؟ نە ىستەدى؟ دەگەن سياقتى سۇراقتارعا جاۋاپ باراتىن تولىق اقپاراتتار ىرىكتەلىنىپ، ءىى كەزەڭدەگىگە قاراعاندا كەرىسىنشە قويىلادى)
«ءبىلىمىڭدى سىنا»
• العاش قۇرلىقتا تىرشىلىك ەتۋگە بەيىمدەلگەن ومىرتقالى جانۋارلار
• تىك ىشەكتىڭ كەڭەيىپ كەلگەن سوڭعى بولىگى؟
• قوسمەكەندىلەردىڭ دەرناسىلدەرىنىڭ تىنىس الۋ مۇشەسى؟
• كىشى قاناينالىم شەڭبەرى ەكىنشى وزبەن قالاي اتالادى؟
• قوسمەكەندىلەردىڭ دەرناسىلدەرىنىڭ اتاۋى؟
• قوسمەكەندىلەردىڭ قازاقستاندا تارالۋى
• جەتىسۋلىق ءباقاتىستىڭ قۇرىلىسى
پراكتيكادا: «قولدانۋ»
(ءىى كەزەڭدەگىگە قاراپايىم تاپسىرمالار ۇلگىسىندەگى تاپسىرمالار ورىندالادى)
o قازاقستاندا مەكەندەيتىن باقالار تۇقىمداسىنىڭ تۇرلەرىن اتاڭدار ( كول باقا، ءۇيىرتۇمسىق باقا، ءشوپ باقا، سىبىرلىك باقا، قىزىلاياق باقا )
o اياقسىز قوسمەكەندىلەر قالاي ۇرىقتانادى؟ ( ىشتەي ۇرىقتانادى )
o تاجىريبەلىك زەرتتەۋ جۇمىستارىندا كەڭىنەن قولدانىلاتىن قوسمەكەندى؟ ( كول باقالار )
ءىى دەڭگەي ( 5 بالل + 4 بالل = 9 بالل ) ءار تاپسىرمانىڭ باعاسى – 1 بالل
تەوريا بويىنشا: «ءتۇسىنۋ»
(نەلىكتەن؟ سەبەبى؟ نە ءۇشىن؟ دەگەن سۇراقتار وقۋشىنىڭ جوعارىدا بەرگەن جاۋاپتارىنا ولاردى تەرەڭدەتۋ ءۇشىن قويىلادى )
سەبەبىن انىقتا:
● قوسمەكەندىلەردىڭ ميىنىڭ كولەمى بالىقتارعا قاراعاندا ۇلكەندەۋ. سەبەبىن انىقتاڭدار
تەوريا بويىنشا: «تالداۋ»
قوسمەكەندىلەر ------------- ەرەكشەلىكتەرى ---------------- ۇقساستىقتارى
قۇيرىقتى
قۇيرىقىز
اياقسىز
قوسمەكەندىلەردىڭ وتريادتارىن اتا جانە بەرىلگەن جانۋارلاردى وتريادتارعا ءبول
(تريتون، ءشوپ باقا، جاسىل قۇرباقا، جەتىسۋلىق ءباقاتىس، سالاماندرا، قۇرتپوشىم، كول باقا، سەيلوندىق جىلانبالىق )
قوسمەكەندىلەر وتريادى ------------------- جانۋارلار
قوسمەكەندىلەردىڭ دەرناسىلدەرى مەن ەرەسەكتەرىنىڭ قۇرىلىس جانە تىرشىلىك ارەكەتتەرىندە قانداي ايىرماشىلىقتار بار؟
تاقىرىپتىڭ باستى يدەياسى نەدە؟
بارلىعىنا ورتاق قاسيەت:............................................................................................
پراكتيكادا: « قولدانۋ» (ءىى كەزەڭدەگىگە قاراپايىم تاپسىرمالاردىڭ وزگەرتىلگەن جاعدايداعى نۇسقاسى ورىندالادى)
• جۇرەگى.... قۋىستى، قان تاراتۋ جۇيەسى.........، قان اينالىمى... شەڭبەرلى جولمەن جۇزەگە اسادى.
ءىىى دەڭگەي (9 بالل + 3 بالل = 12 بالل ) ءار تاپسىرمانىڭ باعاسى – 1، 5 بالل
تەوريا بويىنشا: «جيناقتاۋ»
(قورىتىندى شىعارۋعا باعىتتالعان مازمۇندى جۇيەلە، انىقتاما بەر، كەتە، سىزبا، رەبۋس شەش دەگەن سوزدەر تاپسىرما شارتىندا بولۋ كەرەك )
سۇراقتارعا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، قوسمەكەندىلەرگە ءتان بەلگىلەردى سىزباعا تۇسىرىڭدەر
o قوسمەكەندىلەر تۋرالى عىلىم قالاي اتالادى؟
o ولاردىڭ تىرشىلىك ەتەتىن ورتاسى نە؟
o دەنەلەرى نەمەن قاپتالعان؟
o اۋزىنداعى ءتىلىنىڭ قانداي ەرەكشەلىگى بار؟
o تىنىس الۋ مۇشەلەرىنە نە جاتادى؟
o قاناينالىم جۇيەسىنىڭ ەرەكشەلىگى نەدە؟
o باس ميىنىڭ قۇرىلىسى قانداي؟
o باقالاردىڭ ەستۋ مۇشەسىنىڭ ەرەكشەلىگى؟
پراكتيكادا: « باعا بەرۋ»
(سەن قالاي ويلايسىڭ؟ نە ىستەر ەدىڭ؟ دەگەن سياقتى تاپسىرمالار ومىردەگى جاعداياتتاردى شەشۋگە باعىتتالىپ قويىلادى )
قالاي ويلايسىڭدار؟ كول باقاسىمەن زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزەتىن بولساڭدار، قانداي باعىتتا جۇرگىزەتىن ەدىڭدەر؟
باللدى باعاعا اينالدىرۋ شكالاسى:
• 11 - 12 بالل – باعاسى «5» (92%- 100%)؛
• 7 - 10 بالل - «4» (58%- 83%)؛
• 5 - 6 بالل - «3» (42%- 50%)؛
• 5 باللدان تومەن – «سىننان وتپەدى» (ەشقاشان «2» قويىلمايدى، سەبەبى سىناقتان وتۋگە مىندەتتى).
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ماقساتى: حالىقتىڭ دانالىق سوزدەرىمەن، تەكتىلىك تۋرالى ۇلاعاتتى ۇعىمدارمەن بايلانىستىرۋ حالىق پەداگوگيكاسىنىڭ عىلىمي نەگىزى بار ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ.
-
1 ماۋسىم – حالىقارالىق بالالاردى قورعاۋ كۇنىنە ارنالعان «بالالاردىڭ كۇلكىسى - كوركى، ءسانى الەمنىڭ» مەرەكەلىك ويىن - ساۋىقتىڭ جوسپارى
