الگوريتم قاسيەتى جانە جازىلۋ تۇرلەرى
ساباق تاقىرىبى: الگوريتم قاسيەتى جانە جازىلۋ تۇرلەرى
ساباق ماقساتى:
1. وقۋشىلارعا الگوريتم جانە ونىڭ قاسيەتتەرى، ورىنداۋشى جازىلۋ تۇرلەرى تۋرالى جالپى ماعلۇمات بەرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ الگوريتم جازىلۋ تۇرلەرىنىڭ كومەگىمەن ەسەپتەر شىعارۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
3. قاراپايىم الگوريتمدەر قۇرا ءبىلۋ، ناتيجەسىن تالداي الۋ؛
ساباق كورنەكىلىگى: تاقىرىپ بويىنشا مۋلتيمەديالىق سلايد، وقۋلىق.
ساباق ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ.
وقۋشىلار ءبىلۋى قاجەت: الگوريتم ۇعىمىن، الگوريتمدەر قاسيەتتەرىن جانە جازىلۋ تۇرلەرىن.
وقۋشىلار ورىنداي ءبىلۋ كەرەك: الگوريتم قاسيەتتەرىن ەرەكشەلەۋ جانە الگوريتم جازىلۋ تۇرلەرى ارقىلى ەسەپتەر شىعارا ءبىلۋ.
ءپان ارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، قازاق ءتىلى، گەومەتريا، تەحنولوگيا.
ءى. ساباق بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ.
1. وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ، جۋرنال تولتىرۋ، وقۋشىلاردىڭ داپتەرلەرىن، وقۋلىقتارىن قاراپ شىعۋ.
2. سىنىپ، تاقتا، پارتا تازالىعىن قاراپ شىعۋ، قاجەت بولسا ەسكەرتۋلەر جاساۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. جاڭا ساباق.
«الگوريتم» ۇعىمى ينفورماتيكادا اقپارات سياقتى ىرگەلى ۇعىمدار قاتارىنا جاتادى. الگوريتم اتاۋى اتاقتى اراب ماتەماتيگى ءابۋ جافار مۇحاممەد يبن مۇسا ءال - حورەزمي ( 763 - 850 ج. ج) ەسىمىنىڭ لاتىنشا Algorithmi (الگوريتمي) بولىپ جازىلۋىنا شىققان.
الگوريتم دەگەنىمىز – ءىس ارەكەتتىڭ رەت - رەتىمەن ورىندالۋى.
الگوريتمنىڭ اتقارۋشىلارى:
ادام
اۆتوماتتى قۇرىلعى
كومپيۋتەر
روبوت
الگوريتم قاسيەتتەرى
الگوريتمنىڭ ايقىن، ءدال ورنەكتەلۋ قاسيەتى. الگوريتمدە كەلتىرىلگەن بارلىق ارەكەتتەردىڭ ماعىناسى ايقىن، ناقتى انىقتالعان بولۋ كەرەك. وندا قانداي قادام كورسەتىلسە تەك سولار عانا ورىندالۋى قاجەت. ەسەپ شىعارۋعا كەرەكتىڭ ءبارى انىقتالۋى جانە ورىنداۋشىعا تۇسىنىكتى ءارى ناقتى بولۋى ءتيىس.
الگوريتمنىڭ ۇزىكتىلىك قاسيەتى. الگوريتمنىڭ ۇزىك مودۋلدەرگە ءبولىنۋى، ياعني الگوريتمدى بىرنەشە كىشكەنە الگوريتمدەرگە جىكتەۋ مۇمكىن بولۋ كەرەك. بۇل قاسيەتى بويىنشا الگوريتم ارالىق ناتيجە بەرەتىندەي بىرنەشە ىقشام بولىكتەرگە، ال ولار ودان كىشى قادامدارعا بولىنەدى، ياعني ماسەلەنى شەشۋ پروسەسىنىڭ تىزبەگى جەكە - جەكە ارەكەتتەر جىكتەلەدى. سوندىقتان الگوريتمدى، ەكى - ءۇش بقلىككە ءبولىپ، ولاردى جەكە قابىلداي الاتىن دارەجەدە جۇمىس ىستەلىنۋى قاجەت.
الگوريتمنىڭ ناتيجەلىك قاسيەتى. كەز - كەلگەن الگوريتمنىڭ ناتيجەسى بولۋ كەرەك. ارەكەتتەردىڭ شەكتەۋلى سانىنان كەيىن بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتا قورىتىندى ناتيجە الۋىمىز قاجەت.
الگوريتمنىڭ جالپىلىق نەمەسە ورتاقتىق قاسيەتى. الگوريتم قۇرعاندا بەلگىلى ءبىر جەكە پروبلەماعا قارسى عانا ارنالماي، وسى تارىزدەس ماسەلەلەر شەشۋىن تولىق قامتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىندەي ەتىپ قۇرىلۋى قاجەت.
الگوريتمنىڭ فورمالدى ورىندالۋى. الگوريتمدى ورىنداعاندا ورىنداۋشى ءونىار كومانداسىنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىنۋى دە، تۇسىنبەۋى دە مۇمكىن. ءبىراق الگوريتمنىڭ ءار كومانداسى ورىنداۋشىنىڭ ناقتى ءبىر ارەكەتتى ورىنداۋىن تالاپ ەتەدى.
الگوريتم جازۋ جولدارى
الگوريتمدى كومپيۋتەردە ورىنداۋ ءۇشىن ولاردى الدىن - الا جازىپ الۋ كەرەك. جالپى جاعدايدا، الگوريتم جازۋدىڭ كەلەسى تۇرلەرى قابىلدانعان:
تابيعي ءتىل
الگوريتمدىك ءتىل
پروگراممالاۋ ءتىلى
بلوك - سحەما
مىسالى، ۋ=2x -(ح+8) ورنەگىن الگوريتم جازىلۋ تۇرلەرىن دە جاز.
تابيعي تىلدە:
ا جانە ح ماندەرىن ەنگىزىڭىز.
ح جانە 6 - نى قوسۋ.
x نا 2 - گە كوبەيتۋ.
2x – دان (ح+8) قوسىندىسىن ازايتۋ.
ورنەكتىڭ ەسەپتەلگەن ناتيجەسى رەتىندە ۋ - ءتى شىعارۋ.
الگوريتم تىلىندە
الگ ۋ=2x -(ح+8) ورنەگىن ورىنداۋ
ارگ ح، م1، م2
ءنات ۋ
باسى
م1:=ح+8
م2:=2*x
ۋ:=م1 - م2
سوڭى
پروگراممالاۋ تىلىندە:
Program №1؛
Var x: integer؛
Begin
Writeln(‘ح ەنگىز’)؛
Readln (a، x)؛
y:=2*x -(x+8)؛
Writeln(‘y=’، y)؛
End.
بلوك - سحەماسى
ءىىى. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ:
ۋ=3ح -(5+3ح) ورنەگىن الگوريتم جازىلۋ تۇرلەرىندە جاز.
Z=8x -(5y - ab) ورنەگىنىڭ بلوك - سحەماسىن سىز.
سۋرەتشىنىڭ سۋرەتتى سالۋىنا الگوريتم قۇر.
الگوريتم تىلىنگە جازىلعان ەسەپتى ورنەككە اينالدىر.
2 - ءنى ح - كە كوبەيتتە ا1 - گە مەنشىكتە.
ا1 - ءدى 8 - گە قوستا ا2 - گە مەنشىكتە.
3. 3 - ءتى ۋ - كە كوبەيتتە ا3 - كە مەنشىكتە
4. ا3 - ءتى 5 كە ازايتتا ا4 - كە مانشىكتە.
5. ا2 - ءنى ا4 - كە بولدە ۋ - كە مەنشىكتە
جاۋابى y=(2x+8)/(3y - 5)
ءىۇ. ۇيگە تاپسىرما: جاڭا ساباقتى وقۋ. ەسەپتەر شىعارۋ
ورنەكتەردى تابيعي جانە الگوريتم تىلدەرىندە جاز.
1. ۋ=2ح+(2ح+5)؛
2. ۋ=(4+3ح)/3ح
3. ۋ=(5z+(2x - 8))/(2x - 10)
ءۇ. باعالاۋ.
ساباق ماقساتى:
1. وقۋشىلارعا الگوريتم جانە ونىڭ قاسيەتتەرى، ورىنداۋشى جازىلۋ تۇرلەرى تۋرالى جالپى ماعلۇمات بەرۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ الگوريتم جازىلۋ تۇرلەرىنىڭ كومەگىمەن ەسەپتەر شىعارۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
3. قاراپايىم الگوريتمدەر قۇرا ءبىلۋ، ناتيجەسىن تالداي الۋ؛
ساباق كورنەكىلىگى: تاقىرىپ بويىنشا مۋلتيمەديالىق سلايد، وقۋلىق.
ساباق ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ.
وقۋشىلار ءبىلۋى قاجەت: الگوريتم ۇعىمىن، الگوريتمدەر قاسيەتتەرىن جانە جازىلۋ تۇرلەرىن.
وقۋشىلار ورىنداي ءبىلۋ كەرەك: الگوريتم قاسيەتتەرىن ەرەكشەلەۋ جانە الگوريتم جازىلۋ تۇرلەرى ارقىلى ەسەپتەر شىعارا ءبىلۋ.
ءپان ارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، قازاق ءتىلى، گەومەتريا، تەحنولوگيا.
ءى. ساباق بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ.
1. وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ، جۋرنال تولتىرۋ، وقۋشىلاردىڭ داپتەرلەرىن، وقۋلىقتارىن قاراپ شىعۋ.
2. سىنىپ، تاقتا، پارتا تازالىعىن قاراپ شىعۋ، قاجەت بولسا ەسكەرتۋلەر جاساۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. جاڭا ساباق.
«الگوريتم» ۇعىمى ينفورماتيكادا اقپارات سياقتى ىرگەلى ۇعىمدار قاتارىنا جاتادى. الگوريتم اتاۋى اتاقتى اراب ماتەماتيگى ءابۋ جافار مۇحاممەد يبن مۇسا ءال - حورەزمي ( 763 - 850 ج. ج) ەسىمىنىڭ لاتىنشا Algorithmi (الگوريتمي) بولىپ جازىلۋىنا شىققان.
الگوريتم دەگەنىمىز – ءىس ارەكەتتىڭ رەت - رەتىمەن ورىندالۋى.
الگوريتمنىڭ اتقارۋشىلارى:
ادام
اۆتوماتتى قۇرىلعى
كومپيۋتەر
روبوت
الگوريتم قاسيەتتەرى
الگوريتمنىڭ ايقىن، ءدال ورنەكتەلۋ قاسيەتى. الگوريتمدە كەلتىرىلگەن بارلىق ارەكەتتەردىڭ ماعىناسى ايقىن، ناقتى انىقتالعان بولۋ كەرەك. وندا قانداي قادام كورسەتىلسە تەك سولار عانا ورىندالۋى قاجەت. ەسەپ شىعارۋعا كەرەكتىڭ ءبارى انىقتالۋى جانە ورىنداۋشىعا تۇسىنىكتى ءارى ناقتى بولۋى ءتيىس.
الگوريتمنىڭ ۇزىكتىلىك قاسيەتى. الگوريتمنىڭ ۇزىك مودۋلدەرگە ءبولىنۋى، ياعني الگوريتمدى بىرنەشە كىشكەنە الگوريتمدەرگە جىكتەۋ مۇمكىن بولۋ كەرەك. بۇل قاسيەتى بويىنشا الگوريتم ارالىق ناتيجە بەرەتىندەي بىرنەشە ىقشام بولىكتەرگە، ال ولار ودان كىشى قادامدارعا بولىنەدى، ياعني ماسەلەنى شەشۋ پروسەسىنىڭ تىزبەگى جەكە - جەكە ارەكەتتەر جىكتەلەدى. سوندىقتان الگوريتمدى، ەكى - ءۇش بقلىككە ءبولىپ، ولاردى جەكە قابىلداي الاتىن دارەجەدە جۇمىس ىستەلىنۋى قاجەت.
الگوريتمنىڭ ناتيجەلىك قاسيەتى. كەز - كەلگەن الگوريتمنىڭ ناتيجەسى بولۋ كەرەك. ارەكەتتەردىڭ شەكتەۋلى سانىنان كەيىن بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتا قورىتىندى ناتيجە الۋىمىز قاجەت.
الگوريتمنىڭ جالپىلىق نەمەسە ورتاقتىق قاسيەتى. الگوريتم قۇرعاندا بەلگىلى ءبىر جەكە پروبلەماعا قارسى عانا ارنالماي، وسى تارىزدەس ماسەلەلەر شەشۋىن تولىق قامتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىندەي ەتىپ قۇرىلۋى قاجەت.
الگوريتمنىڭ فورمالدى ورىندالۋى. الگوريتمدى ورىنداعاندا ورىنداۋشى ءونىار كومانداسىنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىنۋى دە، تۇسىنبەۋى دە مۇمكىن. ءبىراق الگوريتمنىڭ ءار كومانداسى ورىنداۋشىنىڭ ناقتى ءبىر ارەكەتتى ورىنداۋىن تالاپ ەتەدى.
الگوريتم جازۋ جولدارى
الگوريتمدى كومپيۋتەردە ورىنداۋ ءۇشىن ولاردى الدىن - الا جازىپ الۋ كەرەك. جالپى جاعدايدا، الگوريتم جازۋدىڭ كەلەسى تۇرلەرى قابىلدانعان:
تابيعي ءتىل
الگوريتمدىك ءتىل
پروگراممالاۋ ءتىلى
بلوك - سحەما
مىسالى، ۋ=2x -(ح+8) ورنەگىن الگوريتم جازىلۋ تۇرلەرىن دە جاز.
تابيعي تىلدە:
ا جانە ح ماندەرىن ەنگىزىڭىز.
ح جانە 6 - نى قوسۋ.
x نا 2 - گە كوبەيتۋ.
2x – دان (ح+8) قوسىندىسىن ازايتۋ.
ورنەكتىڭ ەسەپتەلگەن ناتيجەسى رەتىندە ۋ - ءتى شىعارۋ.
الگوريتم تىلىندە
الگ ۋ=2x -(ح+8) ورنەگىن ورىنداۋ
ارگ ح، م1، م2
ءنات ۋ
باسى
م1:=ح+8
م2:=2*x
ۋ:=م1 - م2
سوڭى
پروگراممالاۋ تىلىندە:
Program №1؛
Var x: integer؛
Begin
Writeln(‘ح ەنگىز’)؛
Readln (a، x)؛
y:=2*x -(x+8)؛
Writeln(‘y=’، y)؛
End.
بلوك - سحەماسى
ءىىى. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ:
ۋ=3ح -(5+3ح) ورنەگىن الگوريتم جازىلۋ تۇرلەرىندە جاز.
Z=8x -(5y - ab) ورنەگىنىڭ بلوك - سحەماسىن سىز.
سۋرەتشىنىڭ سۋرەتتى سالۋىنا الگوريتم قۇر.
الگوريتم تىلىنگە جازىلعان ەسەپتى ورنەككە اينالدىر.
2 - ءنى ح - كە كوبەيتتە ا1 - گە مەنشىكتە.
ا1 - ءدى 8 - گە قوستا ا2 - گە مەنشىكتە.
3. 3 - ءتى ۋ - كە كوبەيتتە ا3 - كە مەنشىكتە
4. ا3 - ءتى 5 كە ازايتتا ا4 - كە مانشىكتە.
5. ا2 - ءنى ا4 - كە بولدە ۋ - كە مەنشىكتە
جاۋابى y=(2x+8)/(3y - 5)
ءىۇ. ۇيگە تاپسىرما: جاڭا ساباقتى وقۋ. ەسەپتەر شىعارۋ
ورنەكتەردى تابيعي جانە الگوريتم تىلدەرىندە جاز.
1. ۋ=2ح+(2ح+5)؛
2. ۋ=(4+3ح)/3ح
3. ۋ=(5z+(2x - 8))/(2x - 10)
ءۇ. باعالاۋ.
You Might Also Like
-
ويىن ەلەمەنتتەرىن پايدالانۋدىڭ ەرەكشەلىكتەرى
