ءالىم بولىس
25-جىلدىڭ جازى ەدى.
قاراسۋ ەلىندە سايلاۋ. ەل ەكى جىك. ءبىر جاعىن باستاپ جۇرگەن قۇلامبايدىڭ نەمەرەسى بەردەن. ەكىنشى جاعىن باستاۋشى — باسىعارانىڭ ءالىمى. باسىعارا اتقا ءمىنىپ، ەل تىزگىنىن ۇستاعاندا ولكە بويىنداعى ەلدە قارسى شىعار، بەتىن قايتارار جان بولمادى دەپ داكەڭ مارقۇم اڭىز قىلىپ وتىرۋشى ەدى. ءالىم دە زامانىندا ولقى بولعان جوق. اعاسى احمەت ون جىل ۇدايى بولىس بولىپ، قاراسۋ ەلىن اشسا الاقانىندا، جۇمسا جۇدىرىعىندا قىلدى.
سول ءالىمنىڭ اۋىلىندا سايلاۋ. قاتارلاپ تىگىپ تاستاعان اق ۇيلەر. اۋىل سىرتىندا لەك-لەك بولىپ ۇيىرلەپ تۇرعان قالىڭ جىلقى، قوتان تولعان قوي، ءورىس تولعان سيىر، تۇيە...
سايلاۋعا جينالعان ادام قۇرتتاي قاينايدى. توبە-توبەنىڭ باسىندا توپتانىپ وتىرعان جۇرت. توپتان بولەك ەكەۋ-ەكەۋ، ۇشەۋ-ۇشەۋ سىبىر-سىبىرعا، جىبىرعا كىرىسىپ جاتىر.
— انالار نە ايتادى؟
— ۋا، ءتايىرى، بەردەندە تابان بار ما؟ جەڭىلەتىنىن بىلگەن سوڭ كولگىرسۋگە اينالىپتى: "ءالىمنىڭ ءوزى سايلانام دەسە ءسوزىم جوق. ايتپەسە، جامان يتاياقتىڭ بالاسىن دارىپتەپ كوتەرگەنشە، مەن دە باسقا ادامى ەمەسپىن عوي، جولىن ماعان بەرسىن"،— دەيدى.
— جالىنايىن دەگەن ەكەن...
— ايتىپ ايتپادى، وسى ءالىمنىڭ ءوزى نەگە سايلانبايدى؟
— سايلاۋشى تورە ىڭعاي بەرمەي وتىرعان كورىنەدى عوي: "بايدى سايلاپ كەلدىڭ دەپ مەنى ايىپتاپ جۇرەر، ودان دا ىڭعايىڭىزدان شىقپايتىن بىرەۋدى سايدا"،— دەپ.
— ونىسى دا دۇرىس ەكەن. يتاياقتىڭ بالاسىنىڭ بولعانى ءالىمنىڭ ءوزىنىڭ بولعانى عوي...
بۇل — پارتيا باسى، جىگىت اعالارىنىڭ كۇڭكىلى. بۇلاردان شىعىپ بايلاۋلى تۇرعان توپتى اتتىڭ جانىنا تامان بارساڭ، جالباۋ كيىمدى، جامان ەتىكتى كەدەيلەردى كورەرسىڭ. ەرىندەرى كەزەرىپ، كۇنسىپ وتىر.
— اۋ، كىم سايلانباقشى بولىپتى، بىلەسىڭدەر مە؟
— ۋاي، مەيلى، ايتەۋىر بىرەۋى سايلانار. "وزىمىزگە جوق كوتەن بوعىمەن ءپىسسىن"، بىزگە سول بولىستىعىنان دا بىرەر اياقتان قىمىز بەرسە ەكەن. قاشانعىدان بۇرىن تاڭدايىمىز كەۋىپ بولدى...
— وسىندا ءبىزدى قانداي سور ايداپ كەلدى، شالابىمىزدى ءىشىپ، تىنىش جاتساق بولمادى ما؟
— باسە، دەسەيشى!..
— ۋا، كىم سايلاندى؟
— ءالىم سايلاندى!
— باسە، سولاي بولسا كەرەك ەدى عوي!
...ءالىم بولىس شاۋ-شاۋ ەتەدى:
— قيت ەتسە، "كەدەيمىن" دەگەندى شىعارىپ الىپتى بۇل جۇرت. نەعىل دەيدى ەكەن؟ مالىن تارتىپ العان بىرەۋ بار ما ەكەن؟
بايدان تاياق جەپ، باسى جارىلعان ءبىر مالاي ءۇستى-باسى قان-قان بولىپ كىرىپ كەلىپ ەدى، ءالىم بولىس شىمىركەنىپ قويا بەردى:
— شىق، شىق!.. كىم شاقىردى سەنى؟!
وڭ جاقتا ەمىزىكتەنگەن قارا سابانىڭ جانىندا تارانىپ وتىرعان اعجان سۇلۋ-بايبىشە قاباعىن كىرجيتىپ، بايىنا نازدانا قارادى:
— نەمەنە قۇل-قۇتاندى ءۇيىر قىلىپ جىبەرگەنىڭ؟.. ءۇيدىڭ ماڭىنا وندايلاردى كەلتىرمە دەپ الگى جىگىتتەرگە نەگە ايتىپ قويمايسىڭ؟..
باسى جارىلعان مالاي ءبىر اۋىز مۇڭىن ايتا الماستان ۇيدەن شىقتى. جىلامسىراپ كەتىپ بارا جاتىپ:
— بىزدەي سورماڭدايلارعا قولىنىڭ ۇشىن بەرەتىن جان بار ما ەكەن؟ — دەپ وكسىپ-وكسىپ جىلادى.
* * *
كەنەل ستانساسىنا كىرىپ كەلسەم، ستانسانىڭ ەسىك جاعىندا تومەنگى جاۋلىقتى باسىنا سالدە قۇساتىپ وراعان، كونە بارقىت شاپاندى قاۋسىرىنا ءتۇسىپ ءبىر قازاق ايەلى وتىر. اققۇبا، قىر مۇرىندى كەلگەن ماڭعاز ادام. شىرامىتايىن دەيمىن بە، قالاي؟.. اپىرماۋ، بۇل كىم؟ ويلاپ كەلە تاپتىم — اعجان بايبىشە ەكەن!
ءىرىلى-ۇساقتى ەكى-ۇش بالاسى بار. كونە تەكەمەتتى جەرگە توسەپ، جاعالاي وتىرىپتى. بايبىشە كۇرسىنگەندە جۇرەگى قارس ايرىلعانداي بولادى.
— ويقوي، زامان! — دەگەندە كوزىنىڭ جاسى ءمولت-مولت ەتەدى.
قارا قۇمانعا ءشايدى ازىرلەپ اعجان بايبىشە داستارقانىن جايدى.
كوڭىلسىزدەنىپ، بۇيىعىپ ەنجار بولىپ وتىرعان بالالارى شايعا بىردەن قول قويعان جوق، بۇرىنعى "توقمەيىلدىگىن"، "ۇياتتىعىن" ىستەگەندەي بولىپ، شىرەنىسىپ وتىردى.
اعجان قاباعىن كىرجيتىپ قارادى دا:
— سورماڭدايلار، نەگە جەتىسىپ شىرەنىپ وتىرسىڭدار؟ ىشىڭدەر مىنا كەرەلەرىڭدى! — دەدى.
ەسىكتەن ءالىم كىردى. باياعى "بولىستىق" قالىپ جوق، ۇرى يتتەي جىلماڭداپ، كىشىرەيىپ ءمۇجىلىپ قالىپتى.
قارا قۇماننىڭ جانىنا وتىرىپ، كەسەسىن جەردەن الىپ جاتىپ:
— "كورەسىندى كورمەي، كورگە كىرمەيسىڭ" دەگەن وسى ەكەن عوي، —دەپ كۇرسىندى...
* * *
ءالىم كانپەسكەلەنگەن. بايبىشەدە ماڭعازدىق جوق. "قالقا"، "شىراق" قىلىپ وسىرگەن بالالارى ەندى "سورماڭداي" دەگەن اتتى العان.
بۇل كۇيگە تۇسىرگەن كىم؟
كىم بولسىن:
— سايلاۋدا ءسوز تيمەي اتتىڭ جانىندا كۇنسىپ جاتاتىندار!
— باسى جارىلىپ، ءبىر اۋىز مۇڭىن ايتۋعا مۇرشاسىن كەلتىرمەي، ۇيدەن قۋىلىپ شىعاتىن مالايلار!
— مىڭداعان قويدى، جۇزدەگەن جىلقى-سيىردى اش ءجۇرىپ، جالاڭاش ءجۇرىپ، باعىپ-قاققان، وسىرگەن جالشىلار، باتىراقتار!
مالاي، باتىراق كەڭەسكە كىرگەن سوڭ، ەل تىزگىنىن قولىنا العان سوڭ، ويداعى مۇڭىن قورىقپاي ايتا الاتىن بولعان سوڭ — ءالىم الاستالىپ، قۋىلىپ وتىر.
You Might Also Like
-
جاپونيادا، دالىرەك ايتقاندا توكيودا، تۇنگى اۆتوداڭعىلدا كولىكتەر ساعاتىنا 250+ كيلومەترمەن جۇيىتكيتىن ءبىر قىزىقتى جارىس بولعان. اۆتوداڭعىلدىڭ ەڭ تانىمالىنىڭ ءبىرى Shuto Expressway Bayshore Route نەم...
