انا - ءومىردىڭ شۋاعى
سىنىبى: 11
تاقىرىبى: «انا - ءومىردىڭ شۋاعى»
ماقساتى: وقۋشىلارعا اتا - انا الدىنداعى پارىز بەن قارىزدارى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ. مەيىرىمدىلىككە، سىي - قۇرمەتكە تاربيەلەۋ، ۇلتقا ءتان جاقسى
قاسيەتتەردى قالىپتاستىرۋ.
كورنەكىلىك: سىنىپ بولمەسى مەرەكەگە لايىق بەزەندىرۋ، دانالىق سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار.
ءتۇرى: تاربيە ساعاتى
بارىسى:
جۇرگىزۋشى: سالاماتسىزدار ما، قۇرمەتتى ۇستازدار، قىزدار سىزدەردى كەلە جاتقان 8 - ناۋرىز حالىقارالىق ايەلدەر كۇنىمەن قۇتتىقتايمىن، سىزدەرگە زور دەنساۋلىق، مول باقىت زور دەنساۋلىق تىلەيمىن.
انا، انا، انا!... نە دەگەن مەيىرلى، نە دەگەن شاپاعاتتى ءسوز ەدى وسىناۋ ءۇش ارىپتەن قۇرالعان قاسيەتتى ءسوزدىڭ ءتۇپ توركىنىندە قانشاما ۇلى سەزىم جاتىر دەسەڭىزشى. سەزىم مەن قاسيەتتى، بار ماحابباتپەن شاپاعاتتى تۋدىرىپ تۇرعان ۇلى انا سەزىمىن قادىرلەمەيتىن جان بار ما ەكەن بۇل ومىردە؟ جاقسىلىق اتاۋلىنىڭ بارلىعى دا انانىڭ سۇتىنەن تارالعان. سوندىقتان دا قۇرمەتتى اسىل انالار، ءقادىرلى اپايلار، قىزعالداق قىزدار بۇگىنگى «انا - ءومىردىڭ شۋاعى» اتتى تاربيە ساعاتىمىزدى سىزدەردىڭ قۇرمەتتەرىڭىزگە ارنايمىز.
سىنىپ ءىشى: دانيار تەرەڭ ويدا، سىنىپ ىشىندە ەرسىلى - قارسىلى ءجۇر. سول كەزدە ايدوس كىرىپ كەلىپ:
ايدوس: - دانيار، نەگە كوڭىلسىز ءجۇرسىڭ؟
دانيار: - ە - ە، ايدوس، مەن كەلە جاتقان 8 ناۋرىز مەرەكەسىن قالاي وتكىزسەك ەكەن دەگەن ويدامىن.
ايدوس: - وندا تۇرعان نە بار؟ تاقپاق ايتىپ، ولەڭ ايتىپ، بي بيلەپ، قۇتتىقتايمىز انالار مەن قىزداردى! مەن، مىنە بي بيلەپ بەرەيىن، سەن تاقپاق ايت……
دانيار:- جو - و، جوق! جارامايدى. جىل سايىن بي بيلەپ، تاقپاق ايتا بەرەمىز بە؟ بيىل باسقاشا، وزگەشە قۇتتىقتاۋ كەرەك!
ايدوس:- سەن قىزىقسىڭ، تاقپاق ايتپاي بولمايدى. انا تۋرالى ەڭ اسەم، ەڭ جىلى سوزدەر اقىنداردىڭ ولەڭدەرىندە. بالالار دا دايىندالىپ جۇرگەن، ولاردى شاقىرىپ كىمدە قانداي تاقپاق بار ەكەنىن بىلەيىك.
دانيار: - ءيا، ءبارىمىز انالارىمىزدى قۇتتىقتاعىمىز كەلەدى.
ايدوس: - توقتاڭدار، توقتاڭدار! ءقازىر، ناقتى «انا» تۋرالى ءان ايتايىق.
«اناشىم» ءانى ورىندالادى.
ينديرا: بۇگىن – ناۋرىزدىڭ سەگىزى اناسىز جوق ءبىر ءۇنىڭ،
سۇلۋلىقتىڭ نەگىزى! اجەسىز جوق ءبىر كۇنىڭ،
ادەمى ءسوز - ۇسىنامىز بۇگىن
ادامنىڭ ءسوزدىڭ سۇلۋ شوق گۇلىن.
اناعا ايتار لەبىزى.
انا دەيمىز ءبارىمىز دە اڭقىلداپ،
انا دەيدى جاس ءسابي دە جارقىلداپ
انا دەگەن بايتەرەگى ءومىردىڭ
انا دەگەن – التىن قازىق، التىن ب ا ق
انا دەگەن – اسىل جاڭدار بۇلاقتاي
و ادامدار قادىرلەي ءبىل انانى
جات قىلىققا اقىل - ويدى توناتپاي
انا دەسەم سەزىم بىلەر تىم ىستىق
جاراسىمدى ادامدارعا تۋىستىق
بار ادامعا بەرسە انانىڭ مەيىرىن
ورنار ەدى بار الەمگە تىنىشتىق
ايدوس: بۇگىن – ناۋرىزدىڭ سەگىزى
سۇلۋلىقتىڭ نەگىزى
ادەمى ءسوز – ادامنىڭ
اناعا ايتار لەبىزى
جۇرگىزۋشى: ماما – بۇل ءسوز ءار ءبىر حالىقتىڭ تىلىندە بار. بارلىق تىلدە مەيرىمدى، جىلى ەستىلەدى. انا دەگەنىمىز الەمنىڭ جان دۇنيەسى. ول تىرشىلىك ۇلكەن تاعدىر. انا ءسوزى ءبىزدىڭ ەلەڭ ەتكىزبەي جىلىلىق پەن شۋاقتى سەزدىرمەي قويمايدى.
ءۇمىت: ويلى قىزى حالقىمنىڭ
وتانىم دەپ تۋادى
باس جىبەرمەي ءار كۇنى
انا جولىن قۋادى.
قاناتتانسا بالاپان،
قالايىنشا ۇشپايدى
ءار ءبىر قىز، ءار بالا.
ماماسىنا ۇقسايدى.
ەلشات: انا دەسەم، العىس الام حالقىمنان،
انا دەسەم، تەڭىز بولام شالقىعان
انا دەسەم، اشىلادى قاباعىم
انا دەسەم، ادىلدىكتى ۇعامىن
اينالايىن اناشىم
الپەشتەگەن ماماشىم
ەلىپ وسكەن بولەمىز
ماماتايدىڭ ماماسىن
گۇلزات: ءوزىڭسىڭ سۇيىكتى انا، قۇدىرەتىم
جانىمدى جادىراتىپ كۇلدىرەتىن
سەندەگى ماعان دەگەن ماحابباتتى
نۇر تولى قوس جانارىڭ بىلدىرەتىن
بار انا تۋعان ەلدىڭ گ ۇلى دەر ەم
اناجان قايعىڭ بولسا كۇڭىرەنەم
تاۋسىلماس تاۋ سۋىنداي اقىلىڭ بار
سەن باردا مەنىڭ ءار ءبىر كۇنىم ولەڭ
جۇرگىزۋشى: ءار ءبىر انا ءوز بالاسىنىڭ سۇيىكتى دوسى، ماقتانىشى. بىزگە اسىرەسە انانىڭ ەڭبەگى مەن ەرلىگى ماقتانىش. انا ماحابباتى ادامعا قانات بىتىرەدى، كۇش بەرەدى، ەرلىككە رۋحتاندىرادى.
«اسىل اجەم» ءانى ورىندالادى.
دانيار: باس قوستى بۇگىن جيىنعا
انالاردىڭ قاۋىمى
تاۋسىلماسىن ءاردايىم
وتباسىنىڭ ساۋىعى
انا ءومىردىڭ قۋانىشى، تىرەگى
بالا – ونىڭ جۇبانىشى، جۇرەگى
انا الدىندا ەل جاۋى دا باس يگەن
ولار ءدايىم تىنىشتىقتى تىلەدى.
ايگەرىم: اناعا ارناپ اق تىلەكتەر ايتار كۇن،
اكەگە ارناپ، ماراپاتتى باستار كۇن.
بۇگىنگى كۇن ماڭگى ەستە ساقتار كۇن.
بۇگىنگى كۇن ەسىندە ماڭگى جاستاردىڭ.
جاڭاگۇل: دۇنيەنىڭ ەڭ قىمباتى انا ەكەن،
انانىڭ ەڭ ءتاتتىسى بالا ەكەن.
ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ تاربيەلەگەن،
انانىڭ ورىنى بولەك دارا ەكەن
بالاعا انا ەڭبەگى پارىز دەيمىن،
ەڭبەگىن وتەۋ بىزگە قارىز دەيمىن.
مەككەگە اپارسا دا وتەلمەگەن،
ۇرپاققا بۇل وسيەت اڭىز دەيمىن،
انا مەرەكەسى قۇتتى بولسىن.
1. «اسسوساسيا» ءادىسى
انا → اسىل جان، مەيىرىمدى، قامقورشى، يناباتتى، سىپايى، ارداقتى
2. سۇراق - جاۋاپ
1. اتا – انانىڭ اقىسى نەمەن ولشەنەدى؟
2. «اتا - اناڭا نە قىلساڭ الدىڭا سول كەلەر» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
جۇرگىزۋشى: انا ادامزات مەكەن ەتكەن جەر شارىنىڭ ءار ءتۇپ جەرىندە، ءار ۇيدە مەيىرىم مەن مەرەيدىڭ دوستىق پەن تۋىسقاندىقتىڭ تۋىن تىككەن ادام. ادامزات ەڭ الدىمەن انا الدىندا قارىزدار. الاقانىڭا قۋىرداق قۋىرىپ بەرسەڭ دە، انا بورىشىن وتەي المايسىڭ. انا پارىزى التىنعا بولەۋدى، اق وردا سالۋدى قالامايدى، انا بالاسىنىڭ ەر جىگىت، ادام بولۋىن قالايدى. اناعا وسىدان ارتىق تارتۋ تارالعاننىڭ جوق.
قىزىلوردا وبلىسى، قارماقشى اۋدانى،
ا. جانپەيىسوۆ اتىنداعى №105 ورتا مەكتەبىنىڭ
ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى مىرجاقىپوۆا مەرۋەرت
تاقىرىبى: «انا - ءومىردىڭ شۋاعى»
ماقساتى: وقۋشىلارعا اتا - انا الدىنداعى پارىز بەن قارىزدارى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ. مەيىرىمدىلىككە، سىي - قۇرمەتكە تاربيەلەۋ، ۇلتقا ءتان جاقسى
قاسيەتتەردى قالىپتاستىرۋ.
كورنەكىلىك: سىنىپ بولمەسى مەرەكەگە لايىق بەزەندىرۋ، دانالىق سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار.
ءتۇرى: تاربيە ساعاتى
بارىسى:
جۇرگىزۋشى: سالاماتسىزدار ما، قۇرمەتتى ۇستازدار، قىزدار سىزدەردى كەلە جاتقان 8 - ناۋرىز حالىقارالىق ايەلدەر كۇنىمەن قۇتتىقتايمىن، سىزدەرگە زور دەنساۋلىق، مول باقىت زور دەنساۋلىق تىلەيمىن.
انا، انا، انا!... نە دەگەن مەيىرلى، نە دەگەن شاپاعاتتى ءسوز ەدى وسىناۋ ءۇش ارىپتەن قۇرالعان قاسيەتتى ءسوزدىڭ ءتۇپ توركىنىندە قانشاما ۇلى سەزىم جاتىر دەسەڭىزشى. سەزىم مەن قاسيەتتى، بار ماحابباتپەن شاپاعاتتى تۋدىرىپ تۇرعان ۇلى انا سەزىمىن قادىرلەمەيتىن جان بار ما ەكەن بۇل ومىردە؟ جاقسىلىق اتاۋلىنىڭ بارلىعى دا انانىڭ سۇتىنەن تارالعان. سوندىقتان دا قۇرمەتتى اسىل انالار، ءقادىرلى اپايلار، قىزعالداق قىزدار بۇگىنگى «انا - ءومىردىڭ شۋاعى» اتتى تاربيە ساعاتىمىزدى سىزدەردىڭ قۇرمەتتەرىڭىزگە ارنايمىز.
سىنىپ ءىشى: دانيار تەرەڭ ويدا، سىنىپ ىشىندە ەرسىلى - قارسىلى ءجۇر. سول كەزدە ايدوس كىرىپ كەلىپ:
ايدوس: - دانيار، نەگە كوڭىلسىز ءجۇرسىڭ؟
دانيار: - ە - ە، ايدوس، مەن كەلە جاتقان 8 ناۋرىز مەرەكەسىن قالاي وتكىزسەك ەكەن دەگەن ويدامىن.
ايدوس: - وندا تۇرعان نە بار؟ تاقپاق ايتىپ، ولەڭ ايتىپ، بي بيلەپ، قۇتتىقتايمىز انالار مەن قىزداردى! مەن، مىنە بي بيلەپ بەرەيىن، سەن تاقپاق ايت……
دانيار:- جو - و، جوق! جارامايدى. جىل سايىن بي بيلەپ، تاقپاق ايتا بەرەمىز بە؟ بيىل باسقاشا، وزگەشە قۇتتىقتاۋ كەرەك!
ايدوس:- سەن قىزىقسىڭ، تاقپاق ايتپاي بولمايدى. انا تۋرالى ەڭ اسەم، ەڭ جىلى سوزدەر اقىنداردىڭ ولەڭدەرىندە. بالالار دا دايىندالىپ جۇرگەن، ولاردى شاقىرىپ كىمدە قانداي تاقپاق بار ەكەنىن بىلەيىك.
دانيار: - ءيا، ءبارىمىز انالارىمىزدى قۇتتىقتاعىمىز كەلەدى.
ايدوس: - توقتاڭدار، توقتاڭدار! ءقازىر، ناقتى «انا» تۋرالى ءان ايتايىق.
«اناشىم» ءانى ورىندالادى.
ينديرا: بۇگىن – ناۋرىزدىڭ سەگىزى اناسىز جوق ءبىر ءۇنىڭ،
سۇلۋلىقتىڭ نەگىزى! اجەسىز جوق ءبىر كۇنىڭ،
ادەمى ءسوز - ۇسىنامىز بۇگىن
ادامنىڭ ءسوزدىڭ سۇلۋ شوق گۇلىن.
اناعا ايتار لەبىزى.
انا دەيمىز ءبارىمىز دە اڭقىلداپ،
انا دەيدى جاس ءسابي دە جارقىلداپ
انا دەگەن بايتەرەگى ءومىردىڭ
انا دەگەن – التىن قازىق، التىن ب ا ق
انا دەگەن – اسىل جاڭدار بۇلاقتاي
و ادامدار قادىرلەي ءبىل انانى
جات قىلىققا اقىل - ويدى توناتپاي
انا دەسەم سەزىم بىلەر تىم ىستىق
جاراسىمدى ادامدارعا تۋىستىق
بار ادامعا بەرسە انانىڭ مەيىرىن
ورنار ەدى بار الەمگە تىنىشتىق
ايدوس: بۇگىن – ناۋرىزدىڭ سەگىزى
سۇلۋلىقتىڭ نەگىزى
ادەمى ءسوز – ادامنىڭ
اناعا ايتار لەبىزى
جۇرگىزۋشى: ماما – بۇل ءسوز ءار ءبىر حالىقتىڭ تىلىندە بار. بارلىق تىلدە مەيرىمدى، جىلى ەستىلەدى. انا دەگەنىمىز الەمنىڭ جان دۇنيەسى. ول تىرشىلىك ۇلكەن تاعدىر. انا ءسوزى ءبىزدىڭ ەلەڭ ەتكىزبەي جىلىلىق پەن شۋاقتى سەزدىرمەي قويمايدى.
ءۇمىت: ويلى قىزى حالقىمنىڭ
وتانىم دەپ تۋادى
باس جىبەرمەي ءار كۇنى
انا جولىن قۋادى.
قاناتتانسا بالاپان،
قالايىنشا ۇشپايدى
ءار ءبىر قىز، ءار بالا.
ماماسىنا ۇقسايدى.
ەلشات: انا دەسەم، العىس الام حالقىمنان،
انا دەسەم، تەڭىز بولام شالقىعان
انا دەسەم، اشىلادى قاباعىم
انا دەسەم، ادىلدىكتى ۇعامىن
اينالايىن اناشىم
الپەشتەگەن ماماشىم
ەلىپ وسكەن بولەمىز
ماماتايدىڭ ماماسىن
گۇلزات: ءوزىڭسىڭ سۇيىكتى انا، قۇدىرەتىم
جانىمدى جادىراتىپ كۇلدىرەتىن
سەندەگى ماعان دەگەن ماحابباتتى
نۇر تولى قوس جانارىڭ بىلدىرەتىن
بار انا تۋعان ەلدىڭ گ ۇلى دەر ەم
اناجان قايعىڭ بولسا كۇڭىرەنەم
تاۋسىلماس تاۋ سۋىنداي اقىلىڭ بار
سەن باردا مەنىڭ ءار ءبىر كۇنىم ولەڭ
جۇرگىزۋشى: ءار ءبىر انا ءوز بالاسىنىڭ سۇيىكتى دوسى، ماقتانىشى. بىزگە اسىرەسە انانىڭ ەڭبەگى مەن ەرلىگى ماقتانىش. انا ماحابباتى ادامعا قانات بىتىرەدى، كۇش بەرەدى، ەرلىككە رۋحتاندىرادى.
«اسىل اجەم» ءانى ورىندالادى.
دانيار: باس قوستى بۇگىن جيىنعا
انالاردىڭ قاۋىمى
تاۋسىلماسىن ءاردايىم
وتباسىنىڭ ساۋىعى
انا ءومىردىڭ قۋانىشى، تىرەگى
بالا – ونىڭ جۇبانىشى، جۇرەگى
انا الدىندا ەل جاۋى دا باس يگەن
ولار ءدايىم تىنىشتىقتى تىلەدى.
ايگەرىم: اناعا ارناپ اق تىلەكتەر ايتار كۇن،
اكەگە ارناپ، ماراپاتتى باستار كۇن.
بۇگىنگى كۇن ماڭگى ەستە ساقتار كۇن.
بۇگىنگى كۇن ەسىندە ماڭگى جاستاردىڭ.
جاڭاگۇل: دۇنيەنىڭ ەڭ قىمباتى انا ەكەن،
انانىڭ ەڭ ءتاتتىسى بالا ەكەن.
ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ تاربيەلەگەن،
انانىڭ ورىنى بولەك دارا ەكەن
بالاعا انا ەڭبەگى پارىز دەيمىن،
ەڭبەگىن وتەۋ بىزگە قارىز دەيمىن.
مەككەگە اپارسا دا وتەلمەگەن،
ۇرپاققا بۇل وسيەت اڭىز دەيمىن،
انا مەرەكەسى قۇتتى بولسىن.
1. «اسسوساسيا» ءادىسى
انا → اسىل جان، مەيىرىمدى، قامقورشى، يناباتتى، سىپايى، ارداقتى
2. سۇراق - جاۋاپ
1. اتا – انانىڭ اقىسى نەمەن ولشەنەدى؟
2. «اتا - اناڭا نە قىلساڭ الدىڭا سول كەلەر» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
جۇرگىزۋشى: انا ادامزات مەكەن ەتكەن جەر شارىنىڭ ءار ءتۇپ جەرىندە، ءار ۇيدە مەيىرىم مەن مەرەيدىڭ دوستىق پەن تۋىسقاندىقتىڭ تۋىن تىككەن ادام. ادامزات ەڭ الدىمەن انا الدىندا قارىزدار. الاقانىڭا قۋىرداق قۋىرىپ بەرسەڭ دە، انا بورىشىن وتەي المايسىڭ. انا پارىزى التىنعا بولەۋدى، اق وردا سالۋدى قالامايدى، انا بالاسىنىڭ ەر جىگىت، ادام بولۋىن قالايدى. اناعا وسىدان ارتىق تارتۋ تارالعاننىڭ جوق.
قىزىلوردا وبلىسى، قارماقشى اۋدانى،
ا. جانپەيىسوۆ اتىنداعى №105 ورتا مەكتەبىنىڭ
ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى مىرجاقىپوۆا مەرۋەرت
You Might Also Like
-
«انا الاقانىنىڭ اياسى، اق شىناردىڭ ساياسى» اتتى 8 ناۋرىز مەرەكەسىنە ارنالعان سالتاناتتى جيىننىڭ سەنارييى
