InfoHub Logo

ادام مىنەزى دەگەنىڭ دە ءار الۋىن عوي ءوزى. بىردەن جارقىراپ كورىنىپ، تۇيمەدەيىن تۇيەدەي ەتىپ كورسەتۋگە تىرىسىپ، كەز-كەلگەن جەردە كوزگە ءتۇسىپ قالۋعا قۇمارتىپ تۇراتىندار دا، سونىسىمەن-اق اۋىزعا ىلىگىپ، اجەپتەۋىر ەكپىنمەن اۋدەم جەر شاۋىپ بارىپ، شالدىعىپ قالىپ جاتاتىندار دا بار. ال بارمىن دەپ تاسىمايتىن، جوقپىن دەپ جاسىمايتىن، بارىن بۇلداپ الەككە تۇسپەيتىن، ورىنسىز ىسىنبەيتىن، كورىنگەنگە كىشىرمەيتىن ءبىرتوعا تۇيىق تىرلىك كەشكەندەر كوبىنە-كوپ قاعابەرىس قالىپ جۇرەدى. ءبىراق، ىزىنە ءۇزىلىپ، بويلاي قاراعان ادامعا ول اتقارعان ءىس تە، ارقالاعان جۇك تە بولىمدى، تولىمدىعىمەن كورىنىپ، كوڭىل سۇيسىندىرەرى باي، قالار ەدى. بۇيىعى ءجۇرىپ تە ءبىراق ءىس تىندىرعانىن، ءبىر ازامات اتىنان ۇيالماي سويلەپ، قىزمەت قىلتانىن، سول قىزمەتىن مىندەت قىلۋعا دا قاقىسى بارىن كەيىن بارىپ اڭعارار ەدى.

ءوز باسىم توقتار بەيىسقۇلوۆتى سونداي ءبىرتوعا، بەرگەنى دە بار، بەرەرى دە مول اپتال ازامات دەپ تانۋعا مىندەتتىمىن.

ول ەكەۋىمىزدىڭ ءبىر-بىرىمىزدى ءتانىپ-بىلۋىمىزدىڭ ءوزى الپىسىنشى جىلداردىڭ باسىندا باستالىپ ەدى. مەن وندا جاستار گازەتىنىڭ جاس قىزمەتكەرى ەدىم دە، توقتار رەسپۋبليكا كومسومولى ورتالىق كوميتەتىنىڭ نۇسقاۋشىسى بولاتىن. سول ۇيىم تاپسىرماسىمەن گۋريەۆ وبلىسىنا ساپارعا بىرگە شىققانىمىز بار. توقتار باسشى، مەن قوسشى دەگەندەي، جارتى ايعا جۋىق بىرگە ءجۇرىپ، دامدەس، تۇزداس بولىپ، تاپسىرىلعان جۇمىستى ويداعىداي-اق ورىنداپ قايتىپ ەدىك.

ودان بەرگى داۋىردە كوپ ارالاسا قويماساق تا، امانداعىمىز ءتۇزۋ، كوڭىلىمىز جاقىن، ءبىر-بىرىمىزدىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىمىزدى سىرتتاي كوبىرەك باقىلاپ كوز جازباي كەلەمىز. مەن ەلگە قاراي ءبىر بارىپ ورالدىم، توقاڭ ۇنەمى استانادا تىرلىك كەشتى. كومسومول، پارتيانىڭ ورتالىق كوميتەتىندە ءارتۇرلى جاۋاپتى قىزمەتتەر اتقاردى. راديو مەن تەلەديدار جاعىندا دا باسشىلىق جۇمىستاردا ءجۇردى. بىرەۋگە بايقالار، بىرەۋگە بايقالماس، بىرەۋ اڭعارار، بىرەۋلەر اڭعارماس" بۇل قىزمەتتەردىڭ دە اۋى مەن باۋى، ىستىعى مەن سۋىعى، قىزىعى مەن شىجىعى كوپ بولاتىنى بەلگىلى. ابىرويلى، ابىرويسىز ساتتەرى دە، كۇيىنىش-سۇيىنىشى دە از بولمايدى، "وتتى جاققان بىلەدى" — دەگەندەي، ءوز باسىنان ونداي ءومىردى وتكىزگەندەر انىق تۇسىنسە كەرەك، وعان دا تومىردەي توزىمدىلىك، جىگەر، جۇيكە كەرەك. بىرەۋلەر بولاتتاي شىنىعىپ بەكىپ جاتسا، بىرەۋلەرى بىردەن جۇيكەسىن الدىرىپ از جىلدا توزىپ شىعا كەلەدى.

ءبىر ابىرويى، توقاڭا قۇداي بەرگەن ءتارتىپ پەن مىنەز ول جۇمىستاردىڭ ەشقايسىسىنا دا سىر الدىرىپ كورمەپتى. ال ەڭ باستىسى توقاڭ قوعامدىق قىزمەت ۇستىندە قالامدى دا ءبىر كىسىدەي سەرىك ەتىپ، جازا ءجۇرىپتى، جازعانىن جاريالاي ءجۇرىپتى. وعان ءار جىلدارى باسپالاردان جارىق كورگەن ۇلكەن-كىشى كىتاپتارى، گازەت-جۋرنال بەتتەرىندەگى ماقالا، زەرتتەۋلەرى ايعاق بولا الادى.

قانشاما جىلدار باسپا ءسوز توڭىرەگىندە كەلەمىز عوي، كورىپ ءجۇرمىز، بىلەمىز: "پارتيا، سوۆەت جۇمىسىنان قول تيمەدى، ەندى پەنسياعا شىقتىق، جازباۋعا بولمايدى" — دەپ كەلەتىن قازاق ادەبيەتىنىڭ ءبىر كەمتىگىن تولتىرىپ تاستارداي بولىپ كۇپىنىپ، كۇللى-بادام دۇنيەسىن ارقالاپ، رەداكسيالار ەسىگىن توزدىرتىپ بىتەتىن دە بىرەۋلەر بولادى. توقاڭ وندايدان اۋلاق، كۇندەلىكتى قىزمەتتەن قولى قايات ەتكەندە قاعازى مەن قالامىن الىپ، ارحيۆ اقتارىپ تۇرتىنە بەرىپتى. كۇشى كەلمەستى كوتەرەم دەپ كۇشەنبەي شاما-شارقىنا تالعام-تالانتىنا وراي ءبىراز شارۋانىڭ بەتىن قايىرىپتى. "تۇبىندە باياندى تىرلىك وسى بولار-اۋ" — دەگەندەي، ءور جازعانىنا ءجۇز ءۇڭىلىپ، سىن كوزبەن قاراپ، قالامىن دا ۇشتاي ءتۇسىپ وتىرىپتى. ەندى سولارىن ءبىر شولىپ وتەمىز.

تاسقا باسىلعان كىتاپتارىنىڭ ءبىرى "كەۋدەسىن وققا توسىپ..." ءدال اتالادى. كىتاپتى ءبىر ءسۇزىپ وتكەندە-اق اۆتوردىڭ اياق الىسىنىڭ نىعىزدىعىنا، پۋبليسيستيكالىق-ليريكالىق اۋەنىنىڭ سازدىلىعىنا ءتانتى بولار ەدىك. ماتەريالىن مولىنان يگەرگەن، قىسىلىپ-قىمتىرىلماي وتىرىپ ايتارىن تولىق جەتكىزگەن. مۇندا نەگىزىنەن كەشەگى قاندى مايداندا ءوز ومىراۋىن وققا توسىپ، اتاقتى الەكساندر موتروسوۆتىڭ ەرلىگىن قايتالاعان تۋعان جەر تۇلەكتەرىنىڭ جانكەشتى قاھارماندىعى ءسوز بولادى. ەر ەسىمى ەل ەسىندە ماڭگىلىك ساقتالىپ قالۋى ءۇشىن جاسالعان جۋرناليست قىزمەتىن قۇپتاماۋ مۇمكىن. وسى سارىنداس تاعى ءبىر ەڭبەك "اكەلەر داڭقى جولىمەن" دەپ اتالادى. مۇندا بەيبىت كۇندەردەگى ساۋلەلى تىرشىلىك، ادال ەڭبەك، ەڭبەك ابىرويى ءسوز بولعان.

توقاڭنىڭ كوپتەن كوڭىل ءبولىپ" جەلىسىن ۇزبەي جاساپ كەلە جاتقان ەڭبەگىنىڭ ءبىرى — بەيىمبەت مايلين تۆورچەستۆوسى ەكەن.

بۇل رەتتەگى ءىستىڭ باستاماسى "قاناتتى قالامگەر" دەپ اتالعان ب.ءمايليننىڭ پۋبليسيستيكاسىنا ارنالعان كىتاپ تا جالعاسى ءقازىر باسپادا جاتقان تاعى ءبىر قولجازباسى. وسى كىسىنىڭ قۇراستىرۋىمەن بىرەر جىل بۇرىن جارىق كورگەن "بي-اعا" دەپ اتالاتىن ەستەلىكتەر جيناعى دا بۇگىن وقىرمان ىزدەپ وقيتىن سيرەك كىتاپقا اينالعان.

ارينە، قايتالانباس قالام يەسى بەيىمبەت مايلين شىعارماشىلىعى جايلى جازىلعان، جاريالانعان دۇنيەلەر از بولماسا كەرەك، ءبىراق بۇل كىتاپتىڭ بەيىمبەت تانۋ ىسىنە قوسىلعان قوماقتى ۇلەس ەكەندىگىنە ەشقانداي داۋ جوق.

بۇل جەردە، قايتالاپ ايتۋعا تۋرا كەلەدى، تىكەلەي ءوز مىندەتىنە جاتپاسا دا، اتقارىپ جۇرگەن قىزمەتىنەن بۇرىستاۋ بولسا دا، جۇرەك قالاۋىمەن وسى سارىنداس قىرۋار ءىس تىڭدارىن جۇرگەن توقاڭا ريزا بولاسىڭ. مەرزىمدى باسپا ءسوز بەتىندە ادەبي اۋدارما، جەكە جازۋشى، اقىندار شىعارمالارى جايلى ورنىقتى، ءبىلىپ جازعان پىكىرى سالماقتى ماقالالارى دا وقىرمانىن ەنجار قالدىرمايدى. بۇل دا ونىڭ كۇن سايىنعى ادەبي پروسەستى ۇزبەي قاداعالاپ، كوڭىلگە ءتۇيىپ، توقىپ وتىراتىنىن كورسەتسە كەرەك.

ءبىز توقاڭ ءومىرىن تۇگەل ءتىزىپ شىعۋدان اۋلاقپىز. ءبىراق بۇگىن ەڭبەك زەينەتىنە شىعىپ وتىرعان وسى ازاماتتىڭ وزگەگە دە ۇلگى بولارلىق ۇلكەن ءبىر شارۋاسىمەن جۇرتشىلىققا تانىستىرىپ قويۋدىڭ ەشبىر ارتىقشىلىعى جوق دەپ تۇيدىك. اقىرىن ءجۇرىپ، انىق باسقان ادامنىڭ ەڭبەگى دالاعا كەتپەيتىنىن ايتقان اباي دانالىعىنا ءبىر دالەل توقتار بەيىسقۇلوۆ ءومىرى دەپ ايتۋعا دا ادەبي حاقىمىز بار.

"جەتىسۋ " گازەتى

---