InfoHub Logo

عالامتوردا ساعاتتاپ وتىرۋ — بوس ۋاقىتىڭىزدى وتكىزۋدىڭ ەڭ جاقسى جولى ەمەس. الەۋمەتتىك جەلىگە تەلمىرۋ، شەكسىز ترافيك، ونلاين ويىندارعا جابىسۋ ناعىز تاۋەلدىلىكتىڭ پايدا بولۋىنا اكەلەتىن ءدوفاميننىڭ (راحاتتانۋ گورمونى) ءبولىنۋىن ىنتالاندىرادى. مي بوس اقپاراتپەن شامادان تىس جۇكتەلەدى، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى ناشارلايدى، ادامدارمەن بايلانىس بارعان سايىن قيىندايدى، دەپرەسسيا پايدا بولادى. ال، مۇنداي بىتپەيتىن تولاسسىز سىرقاۋ ءتىزىمى كىمگە كەرەك؟ مەن سىزگە Digital Detox تۋرالى بىلۋگە ​​كەڭەس بەرەمىن، سەبەبى بۇل تەحنيكا — ميدىڭ ينتوكسيكاسياسىنان قۇتىلۋدىڭ جانە عالامتورعا تاۋەلدىلىكتەن ارىلۋدىڭ جولى.

اقپاراتتىق دەتوكسيكاسياعا كورسەتكىشتەر مەن جالپى ۇسىنىستار

اقپاراتتىق دەتوكس (سيفرلىق دەتوكس) — ادامنىڭ سمارتفونداردى، كومپيۋتەرلەردى، پلانشەتتەردى جانە باسقا دا گادجەتتەردى پايدالانۋدان سانالى تۇردە باس تارتقان ۋاقىت كەزەڭى. بۇل سترەسستى جەڭىلدەتۋ، شىنايى قارىم-قاتىناسقا، شىعارماشىلىققا نەمەسە جۇمىسقا ەنۋ ءۇشىن جاسالادى. عالامتوردان گادجەتتەردى پايدالانۋ ستاتيستيكاسىن ىزدەسەڭىز، ۇرەيلەنۋىڭىز مۇمكىن: قازىرگى زامانعى ادام كۇنىنە ورتا ەسەپپەن تەلەفونىن 150 رەت تەكسەرەدى. جاسوسپىرىمدەردىڭ 65%-ى ادامدارمەن تىكەلەي سويلەسۋ كەزىندە گادجەتتەردى پايدالانادى، 24%-ى ماڭىزدى وقيعالاردى وتكىزىپ جىبەرەدى، ويتكەنى ولار كەيىنىرەك الەۋمەتتىك جەلىلەردە ءبولىسۋ ءۇشىن ولاردى فوتوسۋرەتتەر مەن بەينەلەرگە تۇسىرۋگە تىرىسادى.

تەحنيكالىق قۇرالداردى شامادان تىس پايدالانۋ ءبىرقاتار ناقتى اۋىتقۋلارعا اكەلەدى. مىسالى، نوموفوبيا — سمارتفونسىز قالۋدان قورقۋ، فۋببينگ — قاسىنداعى اداممەن سويلەسكەن كەزدە گادجەتتەرگە الاڭداۋ، ەكراندى ۆۋيەريزم — باسقا ادامداردىڭ سمارتفوندارىنىڭ ەكرانىنا ءۇڭىلۋ. تانىستاردىڭ نەمەسە بەيتانىس ادامداردىڭ ومىرىندەگى وقيعالاردى جىبەرىپ الۋ قورقىنىشى دا ۇيرەنشىكتى قۇبىلىسقا اينالىپ بارادى. ەگەر ءسىز سمارتفوندى ءوز دەنەسىنىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە ۇناتاتىن ادام بولساڭىز، تەلەفونىڭىزداعى ۋاقىتتى تەكسەرىپ، 5 مينۋتتان كەيىن ءوزىڭىزدى Facebook ارناڭىزدان تاپساڭىز، وندا سىزگە ساندىق دەتوكسيكاسيا قاجەت. مەديسينالىق اتاۋمەن بۇل پروسەدۋرادا الاڭدايتىن ەشتەڭە جوق: ءسىز تەك بۇكىل پروسەستى باقىلايسىز. مىنە، گادجەتتەرگە تاۋەلدىلىكتەن ارىلۋعا كومەكتەسەتىن بىرنەشە كەڭەستەر. ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن ولار قيىندىق دەڭگەيلەرى بويىنشا بولىنگەن. ءار دەڭگەيدە قانشا ۋاقىت تۇرۋ كەرەك، بۇل سىزگە بايلانىستى. سونداي-اق قانداي ۇسىنىستاردى ورىنداۋ كەرەك جانە قايسىسىن ورىنداماۋ كەرەك، ول دا تىكەلەي وزىڭىزگە بايلانىستى. بۇل جەردەگى باستى ماسەلە — ءوزىڭىزدى تاس داۋىرىنە اپارماي، تەحنولوگيامەن سانالى تۇردە ارەكەتتەسۋدى ۇيرەنۋ.

اقپاراتتىق دەتوكس: ءبىرىنشى دەڭگەي

بۇل دەڭگەيدىڭ ماقساتى — ءسىزدىڭ ومىرىڭىزدە تەحنولوگيانىڭ دوزاسىن ازايتاتىن شاعىن وزگەرىستەر ەنگىزۋ. سىزگە وڭاي باستاما، جىلدام جەڭىستەر، قوسىمشا موتيۆاسيا قاجەت. ۇسىنىستاردىڭ كوپشىلىگىن ورىنداۋ 5 مينۋتتان اسپايدى، سوندىقتان ءسىز وقىعاننان كەيىن بىردەن باستاي الاسىز.

كومپيۋتەر

— ءسىز سيرەك پايدالاناتىن بارلىق باعدارلامالاردى جويىڭىز؛
— جۇمىس ۇستەلىنەن بارلىق تاڭباشالار (يارلىكي) مەن پاپكالاردى جويىڭىز. قاجەتتى باعدارلامانى نەمەسە فايلدى تابۋ ءۇشىن ىزدەۋ فۋنكسياسىن پايدالانىڭىز؛
— باعدارلامالار ءۇشىن تولىق ەكران رەجيمىن پايدالانىڭىز. بۇل الاڭداتاتىن نارسەلەردەن قۇتىلۋدىڭ جاقسى جولى. بۇرىن ءسىز وزىڭىزگە قاجەت نارسە بولاسىز؛
— ءجيى كىرەتىن سايتتاردى (اسىرەسە الەۋمەتتىك جەلىلەردى) بەتبەلگىلەردەن الىپ تاستاڭىز. ولارعا قول جەتكىزۋ قانشالىقتى قيىن بولسا، سوعۇرلىم ءسىز ول جەرگە ازىراق باراسىز؛
— جۇمىس ۇستەلىڭىزدە تاماق ىشپەڭىز. مي بىردەن 2 پروسەسكە شوعىرلانا المايدى. نەمەسە تاماق نەمەسە Instagram؛
— كۇننىڭ سوڭىندا بارلىق قويىندىلار مەن باعدارلامالاردى جابىڭىز، جۇكتەۋلەر ىشىنەن بارلىق فايلداردى جويىڭىز نەمەسە جىلجىتىڭىز، «كورزينانى» بوساتىڭىز جانە كومپيۋتەردى ءوشىرىڭىز.

تەلەفون

— كومپيۋتەردەگىدەي قاجەتسىز نەمەسە سيرەك قولدانىلاتىن قولدانبالاردى جويىڭىز؛
— قوڭىراۋلاردان باسقا بارلىق حابارلاندىرۋلار ءۇشىن دىبىستى (سونىڭ ىشىندە ءدىرىلدى، ياعني، ۆيبراسيانى) ءوشىرىڭىز؛
— وزىڭىزگە كادىمگى وياتقىش ساتىپ الىڭىز. بۇل ۇيقىدان كەيىن ءبىرىنشى كەزەكتە ەلەكتروندىق پوشتانى نەمەسە الەۋمەتتىك جەلىلەردى تەكسەرۋدى جويادى؛
— تەلەفونىڭىزداعى ۋاقىتتى تەكسەرۋدىڭ ورنىنا قول ساعاتىڭىزدى پايدالانىڭىز؛
— ادامدارمەن سويلەسكەن كەزدە تەلەفونىڭىزدى تەكسەرمەڭىز.
— جۇمىستا نەمەسە ۇيدە بولماعان كەزدە ءموبيلدى ينتەرنەتتى ءوشىرىڭىز.

اقپاراتتىق دەتوكستىڭ ەكىنشى دەڭگەيى

ەكىنشى دەڭگەيدە ءسىز تەحنولوگيانى قولدانۋدى ەستە ساقتاۋدى جانە الدىڭعى كەزەڭدەگى جەتىستىكتەردى كەڭەيتۋدى ۇيرەنەسىز. سونداي-اق كەيبىر جامان ساندىق ادەتتەردەن ارىلاسىز.

كومپيۋتەر

— ماقساتتارىڭىزعا ىقپال ەتپەيتىن سايتتاردى وقۋدى جانە شولۋدى توقتاتىڭىز؛
— ەگەر ءسىز كەزدەيسوق قىزىقتى بەينە نەمەسە ماقالا تاۋىپ الساڭىز، ونى بىردەن وقىماي، بەتبەلگىگە قويىڭىز. بارلىعىن ءبىر ساتتە وقۋ ءۇشىن ارنايى ۋاقىت ءبولىڭىز؛
— StayFocusەd ورناتۋ — بەلگىلى ءبىر سايتتاردى بەلگىلى ءبىر ۋاقىتقا بلوكتاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن كەڭەيتىم؛
— ساعات 11-گە دەيىن پوشتاڭىزدى تەكسەرمەڭىز. تاڭەرتەڭگىلىك ۋاقىتىڭىزدى ماقساتىڭىزعا جەتۋگە جاقىنداتاتىن ماڭىزدى ىستەرگە ارناڭىز؛
— قاجەتسىز ەلەكتروندىق پوشتا اقپاراتتىق بيۋللەتەندەرگە جازىلۋدان باس تارتىڭىز: جاڭالىقتار، كومپانيالار جانە ت.ب.

تەلەفون

— ۇيىقتار الدىندا ءبىر ساعات بۇرىن تەلەفوندى ۇشۋ رەجيمىنە قويىپ، تاڭەرتەڭگىلىك جۇمىستى اياقتاعاننان كەيىن عانا ءوشىرىڭىز؛
— بارلىق قولدانبالاردى نەگىزگى ەكراننان جىلجىتىڭىز. ەندى قولدانبانى سانالى تۇردە تاڭداپ، ونى تابۋ ءۇشىن وڭعا سىرعىتۋ كەرەك؛
— قوڭىراۋلار مەن SMS-تەردەن باسقا بارلىق حابارلاندىرۋلاردى ءوشىرىڭىز. ءبىر نارسەنى تەكسەرگىڭىز كەلسە، ءوزىڭىز قالاعان قولدانبانى اشىڭىز؛
— پايداسىز مازمۇنعا جازىلۋدان باس تارتىڭىز. ەگەر قانداي دا ءبىر ارنا بۇدان بىلاي ءسىزدى قىزىقتىرماسا نەمەسە وقىمايتىن بولساڭىز ونى دا ءوشىرىڭىز؛
— الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى «قوسىمشا» دوستارمەن دە سولاي جاساۋعا بولادى — ولاردى جويىڭىز.

اقپاراتتىق دەتوكس: ءۇشىنشى دەڭگەي

ءۇشىنشى دەڭگەي — ادامداردىڭ كوپشىلىگى ءۇشىن «التىن ورتا». ءسىز ۇيرەنەتىن ادەتتەر تەحنولوگيانى تولىق باقىلاۋدى سەزىنۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى بولادى.

كومپيۋتەر

— ەلەكتروندىق پوشتانى جانە الەۋمەتتىك جەلىلەردى تەكسەرۋگە ۋاقىت ءبولىڭىز. مۇنى كۇنىنە 2 رەتتەن ارتىق ەمەس جاساڭىز؛
— ينتەرنەتتى قارامايتىن كەزدە WiFi-دى ءوشىرىڭىز؛
— ءوزىڭىزدى سىناڭىز! كومپيۋتەردى پايدالانباي 1 كۇن وتكىزىڭىز. ونلاين دا، وفلاين دا ەمەس. تەك ءوشىرىڭىز. مۇنى ىستەۋدىڭ ەڭ جاقسى ۋاقىتى — دەمالىس كۇندەرى.

تەلەفون

— ەندى ەڭ قيىنى. بارلىق الەۋمەتتىك مەديا قولدانبالارىن جويىڭىز. ەگەر سىزگە ناقتى نارسە قاجەت بولسا، ۆەب-نۇسقاسىن پايدالانىڭىز جانە ودان كەيىن جۇيەدەن شىعۋدى ۇمىتپاڭىز؛
— بايلانىس ءۇشىن تەك ءبىر قولدانبانى تاڭداڭىز. WhatsApp نەمەسە Telegram سياقتى مەسسەندجەرلەرگە ارتىقشىلىق بەرىڭىز.
— ۇيگە كەلگەندە، تەلەفوندى وزىڭىزبەن بىرگە الىپ جۇرمەي، الدىن الا بەلگىلەنگەن جەرگە قويىڭىز.
— تەلەفوندى باسقا بولمەدە زاريادتاڭىز.

اقپاراتتىق دەتوكس: ءتورتىنشى دەڭگەي

اقىرىندا ءبىز چەمپيوندار دەڭگەيىنە جەتتىك. ناعىز ساندىق اسكەتيزمدى كورگىڭىز كەلسە، مۇندا سىزگە بىرنەشە ۇسىنىستار بار.

كومپيۋتەر

— ۇيىڭىزدە تەحنولوگياسىز ايماقتار جاساڭىز. جاتىن بولمەدەن باستاڭىز — بۇل سيفرلىق داۋىرگە دەيىنگى كەزەڭنىڭ ءبىر بولىگى بولۋى كەرەك. ەڭ دۇرىسى، گادجەتتەرمەن اينالىساتىن ءبىر عانا بولمە قالدىرىڭىز؛
— تەلەشوۋدىڭ اتاۋى نەمەسە ءان شىققان جۇمىسقا قاتىستى ەمەس اقپاراتتى تەكسەرۋ ءۇشىن جەلىگە كىرمەڭىز. ونى 24 ساعاتقا كەيىنگە قالدىرىڭىز. ءسىز بۇل تۋرالى ۇمىتىپ كەتكەن شىعارسىز، بۇل اقپارات سونشالىقتى قاجەت ەمەس دەگەندى بىلدىرەدى؛
— جالعاستىرىڭىز جانە دەمالىس كەزىندە گادجەتتەردى كەم دەگەندە ءبىر اپتا پايدالانباڭىز. بۇل ۋاقىتتا دەمالۋ ماڭىزدى؛
— سىزگە ايتارلىقتاي پايدا اكەلمەيتىن قۇرىلعىلاردان قۇتىلىڭىز. مىسالى، فيتنەس بىلەزىكتەرى، سمارت ساعاتتار، سمارت ديناميكتەر.

تەلەفون

— ەلەكتروندىق پوشتانى كۇن ىشىندە تەكسەرۋدىڭ قاجەتى بولماس ءۇشىن ءوشىرىڭىز؛
— بارلىق الەۋمەتتىك مەديا پلاتفورمالارىندا پروفيل بولۋ ماعىناسى جوق. جۇمىسقا نەمەسە بايلانىسقا قاجەت بىرەۋىن عانا قالدىرىڭىز؛
ودان دا قيىن نۇسقا — الەۋمەتتىك جەلىلەرگە كۇنىنە شەكتەۋلى رەت كومپيۋتەردەگى ۆەبسايتتان عانا كىرۋ.
— ينتەرنەتكە قوسىلماعان ەسكى ۇيالى تەلەفوندى ساتىپ الىڭىز جانە ونى تەك قوڭىراۋلار مەن SMS ءۇشىن پايدالانىڭىز؛
— ۇشاق رەجيمىن كۇنى بويى جۇمىس ىستەيتىن ەتىپ ورناتىڭىز جانە تەلەفوندى شىنىمەن پايدالانۋ قاجەت بولعاندا عانا شىعىڭىز.

تىم الىسقا بارۋدىڭ قاجەتى جوق. ءتورتىنشى دەڭگەي بويىنشا ۇسىنىستار جاساۋمەن جۇمىس ىستەۋ قيىن بولدى. تىم الىسقا بارۋ جانە پاراساتتىلىق شەگىنەن شىعۋ تىم وڭاي. بىزگە تەحنولوگيا كەرەك. جانە ءبىز ولارعا تاۋەلدى بولعاندىقتان ەمەس، كەرىسىنشە، ولار ءبىزدىڭ ءومىرىمىزدى ءونىمدى، ءارتۇرلى ەتەدى جانە بۇرىن-سوڭدى بولماعان مۇمكىندىكتەر بەرەدى. سوندىقتان جوعارىدا اتالعان ۇسىنىستاردى ىسكە اسىرۋعا اقىلمەن قاراۋ كەرەك. ءسىزدىڭ قالاۋلارىڭىز بەن قابىلەتتەرىڭىزگە سايكەس كەلەتىن نارسەنى تاڭداڭىز. اقپاراتتىق دەتوكسيكاسيانىڭ ءمانى — تەحنولوگيانى سىرتقا تاستاۋ ەمەس، ونى سانالى تۇردە ءوز يگىلىگىڭىز ءۇشىن پايدالانۋ. 

سىزگە اقپاراتتىق دەتوكسيكاسيا قاجەت دەپ ويلايسىز با؟ تاۋەلدىلىكتەن ارىلۋ ءۇشىن نە ىستەۋگە دايىنسىز؟

4 كۋرس ستۋدەنتى: ايكىشوۆا ارۋجان جاباي قىزى
وقىتۋشى: بولتايەۆا ءا.م ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ

---