InfoHub Logo

مۇرات قانشا ۇيىقتاپ ويانسا دا، كورگەن ءتۇسىن ەسىنە ءتۇسىرىپ نەمەسە تۇرعان سوڭ نە ىستەيتىنىن جوسپارلاپ، توسەگىندە جاتا تۇرۋدى ۇناتاتىن-دى. ءقازىر دە سول ادەتىمەن ءوزىنىڭ ويانعانىن سەزسە دە، كوزىن قايتا جۇما قويىپ ەدى، سىر-سىر ەتكەن دىبىس كوڭىلىن ءبولىپ جىبەردى. باسىن كوتەرىپ قاراسا، بۇعان سىرتىن بەرىپ، تەرەزەگە قاراپ ءبىر كىسى وتىر ەكەن. بەتىندەگى كوبىگىن ۇستارامەن جيناستىرىپ، گازەت قيىندىسىنا ءسۇرتىپ قويادى. كىم ەكەنىن ايىرا الماي، الاقانىنىڭ سىرتىمەن كوزىن ۋقالاپ، قايتا قاراپ ەدى، تاني كەتتى. الماتىدا قىزمەت ىستەيتىن بەرىك اعاسى ەكەن. قۋانىشى قوينىنا سىيماي، سەكىرىپ ءتۇستى. ءدۇرس ەتكەن دىبىسقا جالت قاراعان اعاسى وزىنە قاراي ارسالاڭداي جۇگىرىپ كەلە جاتقان مۇراتتى كورىپ، ۇستاراسىن ستولدىڭ شەتىنە قويدى دا، قۇشاعىن جايا بەردى. مۇرات ءاي-شاي جوق موينىنا اسىلا كەتتى.

— وقۋىڭدى جاقسى اياقتادىن با؟ ماماڭا كومەكتەسىپ ءجۇرسىڭ بە؟ — دەپ جاتىر اعاسى باسىنان سيپاپ. اعاسىنىڭ ءسوزىن تىڭدايتىن مۇرات جوق.

— ماعان نە اكەلدىڭ؟ — دەپ، كەۋدەسىن سۇزگىلەي تۇسەدى. اعاسى چەمودانىنان ۇشىپ بارا جاتقان راكەتانىڭ سۋرەتى بەينەلەنگەن زناچوك الىپ، جاعاسىنا قاداپ بەرىپ ەدى، ماماسىنا كورسەتكەنشە اسىعىپ، تىسقا قاراي جۇگىرە جونەلدى.

تانەرتەڭگى شايدان سوڭ ەكەۋى فەرماداعى اعايىنىڭ ۇيىنە جولعا شىقتى. ۆەلوسيپەد توعاي جاعالاپ، زۋلاپ كەلەدى. مۇرات قارسى ەسكەن سالقىن سامالعا كەۋدەسىن توسىپ، ىلەسە الماي قالىپ بارا جاتقان ۇكىلى سانسىز كوك قۇراققا تاماشالاي قارايدى. جەلبىرەپ، كوزىنە تۇسكەن كەكىلىن، ەكىنشى قولىن رولدەن بوساتىپ الىپ، سيپاپ قويادى. زۋلاپ كەلە جاتقان ۆەلوسيپەد، اعاسى تورموز بەرىپ قاپ، كىلت توقتادى. ەكپىنىمەن رولگە ەڭكەيىپ بارىپ، مۇرات تا ءتۇستى.

اعاسى ۆەلوسيپەدتىڭ ءرولىن مۇراتقا ۇستاتا سالدى دا، جول جيەگىندەگى سازداققا جۇگىردى. بۇل سۇراپ ۇلگەرگەنشە بولعان جوق، ءبىر نارسەنى الاقانىنا سالىپ اكەلە جاتتى. تۋرا قاسىنا كەلگەندە بارىپ بايقادى، بودەنە ەكەن. وڭ جاق قاناتىنان جارالانىپتى.

— مۇنى قالاي الىپ جۇرەمىز؟ — دەدى اعاسى ابدىراپ.

— ماعان بەرىڭىز، مەن ۇستاپ وتىرامىن.

مۇرات ونى كويلەگىنىڭ وڭىرىنەن قوينىنا كىرگىزىپ جىبەردى دە، قايتا تۇيمەلەپ قويدى.

ولار فەرماعا تال تۇستە جەتتى. اجەسى، اپاسى — ءبارى ماز-مەيرام بولىپ، قۋانىسىپ جاتىر. مۇرات بودەنەنى قوينىنان شىعارىپ قويا بەردى. بودەنە اقساڭداپ كەرەۋەت استىنا كىرىپ كەتتى.

سالدەن سوڭ اعاسى جۇكتىڭ استىنان باتەڭكەنىڭ ەسكى قورابىن تاۋىپ الىپ، ۇيا ازىرلەدى. ءبىر شەتىنەن جەم سۋ قوياتىن تەسىك جاسادى. ەكەۋلەپ ءجۇرىپ، بودەنەنى قايتىپ ۇستاپ الدى دا، ىشىنە قاماپ، جوعارى ءىلىپ قويدى.

مۇنى بايقاپ وتىرعان اجەي اعاسى ەكەۋىن قاسىنا شاقىرىپ الىپ:

— ۇستاپ العان جارالى قۇستى بوساتىپ جىبەرسە، الىستاعى كەلەدى دەۋشى ەدى. سەرىگىم كەلسىن، بوساتىپ جىبەرىڭدەرشى! — دەپ ءوتىندى.

سەرىكتىڭ سوعىستا ەرلىكپەن قازا تاپقانى جايىندا مۇرات اركىمدەردەن ەستىگەن. سودان بەرى قانشاما جىل وتسە دە، انا كوڭىلى ۇلىن ءولدى دەۋگە قيماي كەلەدى. ءوزى كەلسە، كيەدى دەپ، كيىم-كەشەگىن مەزگىل-مەزگىل كۇنگە جايىپ، قاقتىرىپ، ساندىققا قايتا سالىپ قويادى.

سەرىك ارمياعا اتتانعاندا، مۇراتتىڭ وسى اعايى بەسىكتەگى بالا ەكەن. ءقازىر قىرما ساقال جىگىت. ول سەرىك اعاسى ەكەۋىنىڭ سۋرەتىن قاتار قويىپ قاراعاندا، بەرىك اعاسىنىڭ جاسى ۇلكەندەۋ بولىپ كورىنەتىن. شىنىندا دا، مايدانعا اتتانعاندا سەرىك اعاسى نەبارى ون سەگىزدەردە عانا ەكەن. بەرىك اعاسى بولسا ءقازىر وتىزدىڭ ۇستىندە.

اجەسىنىڭ ءسوزىن ەستىگەن سوڭ، مۇراتتىڭ دا ءۇمىت وتى جارق ەتە قالدى.

كوز الدىنا شينەلىن يىعىنا ءىلىپ، ەكىنشى قولىنا چەمودانىن ۇستاپ، قايتىپ كەلە جاتقان، كەۋدەسى وردەنگە تولى سەرىك اعاسى كەلدى. قارت ادامداردىڭ ايتقاندارىنىڭ ءبارى دۇرىس دەپ ويلايتىن ەدى. اجەسىنىڭ ايتقانىنا قالتقىسىز سەنىپ، اعاسىنا قارادى.

اعاسى اجەيگە قارسى ەشتەڭە ايتقان جوق. شيرەك عاسىر بويى كۇتە-كۇتە سارعايعان اجەسىن ايادى ما، سەرىك اعاسىنىڭ ءتىرى ەكەنىنە كوڭىلى سەنبەي تۇرسا دا، ءجۇر دەگەندەي مۇحتارعا ىم قاقتى.

ەكەۋى بودەنەنى الىپ شىعىپ، ءبىراز جەر ۇزاپ بارىپ، قويا بەردى. بودەنە ەركىندىككە شىققانىنا سەنبەگەندەي اڭىرىپ ءبىراز تۇردى دا، جارالى قاناتىن سۇيرەتىپ، قالىڭ جۋسانعا ەنىپ كەتتى.

ءتۇس قايتا كولەڭكەدە اعاسى ەكەۋى كىتاپ وقىپ وتىرعان. مۇرات ءۇيىنىڭ ىرگەسىنە كەلىپ، اتتان ءتۇسىپ جاتقان شاكىردى كوردى. مۇرات پەن شاكىر ەكەۋى ءبىرىنشى سىنىپتى بيىل بىرگە ءبىتىردى. ەكەۋىنىڭ دوستىعىنا شەك جوق. ونىڭ اكەسى شوپان بولىپ ىستەيتىن. ولار وتكەن قىستا مويىنقۇمدا قىستادى دا، شاكىر مۇحتاردىڭ ۇيىندە جاتىپ وقىدى. وقۋدان تاراعالى ەكەۋى جولىققان سايىن نە ىستەپ، نە كورگەندەرىن ايتىسىپ، ماز-مەيرام بولىپ قالاتىن.

شاكىر دە مۇراتتى بايقاپ قالعان بولۋى كەرەك، قورجىندى ۇيگە كىرگىزدى دە، تەز شىقتى.

ەكەۋى شۇرقىراي امانداستى. سوسىن مۇراتتىڭ اعاسىنا قول بەردى دە، دوسىنىڭ قۇلاعىنا سىبىرلادى.

— مەن بودەنە ۇستاپ اكەلدىم، ءجۇر، كورەسىڭ بە؟ — دەدى. «جەر بەتىن بودەنە جايلاپ كەتكەن بە؟» دەپ، مۇرات تاڭىرقاپ قالدى.

— اعا، مەن شاكىردىڭ ۇيىنە بارىپ كەلەمىن، — دەدى دە، شاكىر ەكەۋى جۇگىرىپ كەتتى.

ولار ىشكى بولمەنىڭ تابالدىرىعىنان ەندى اتتاي بەرگەندە، تارعىل مىسىقتىڭ اۋزىنداعى بودەنەنى كوردى.

— بودەنە... تاستا!. — دەپ تۇرا ۇمتىلىستى. مىسىق تاستاي سالىپ، قارعىپ جۇكتىڭ ۇستىنە شىعىپ كەتتى. بودەنە دىرىلدەپ جاتىر. مىسىقتىڭ وتكىر تىستەرى تاماعىن قيىپ جىبەرىپتى. ەكەۋى اينالدىرىپ قاراي باستاپ ەدى، مۇرات:

— مىناۋ ءبىزدىڭ جىبەرگەن اقساق بودەنە عوي، قاپ، اتتەگەن-اي، ورالمايتىن بولدى-اۋ ەندى! — دەپ جىلامسىراي ءۇڭىلدى. ول بارىنەن بۇرىن اجەسىن ايادى.

— اجەم ەستىمەسىن بودەنەنىڭ ولگەنىن! — دەدى سالدەن كەيىن تاعى دا.

شاكىر مۇراتتىڭ: «كەلمەيتىن بولدى-اۋ!» — دەپ نەنى ايتىپ تۇرعانىنا دا، «اجەم ەستىمەسىن»، — دەپ، نە سەبەپتى بودەنەنىڭ ءولىمىن جاسىرعىسى كەلگەنىنە دە تۇسىنگەن جوق. كوزىندەگى جاستى كورىپ، سۇراۋعا دا باتپادى. مۇراتقا ءبىر، قيمىلسىز قالعان بودەنەگە ءبىر قاراپ، دوسىنىڭ رەنجۋىنە سەبەپشى بولعان تارعىل مىسىققا ءتىسىن قايراپ، تۇرىپ قالدى.

---