ءار ءتۇرلى تورسىقتاردى تۇستەرىنە قاراي ورنالاستىرۋ
شىعىس قازاقستان وبلىسى،
كاتونقاراعاي اۋدانى، سولونوۆكا اۋىلى
«بالاۋسا» بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
زاحاريانوۆا گۋلبارشىن كاكانوۆنا
«ءار ءتۇرلى تورسىقتاردى تۇستەرىنە قاراي ورنالاستىرۋ».
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: تانىم
وقۋ ءىس - ارەكەتى : سەنسوريكا
ماقساتى: ءار ءتۇرلى تورسىقتاردى تۇستەرىنە قاراي ورنالاستىرا ءبىلۋدى ۇيرەتۋ، تۇستەردى اجىراتا ءبىلۋدى، زاتتاردى كولەمىنە قاراي سالىستىرۋدى ۇيرەتۋدى جالعاستىرۋ، ۇلتتىق ىدىس – تورسىققا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ.
سوزدىك جۇمىس – تورسىق، سۋسىن.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: سۋسىن - ناپيتوك
قولدانىلاتىن قۇرال – جابدىقتار: ماگنيتتى تاقتا، التى ءتۇستى قاعازدان قيىلعان جولاقشالار، وسىنداي التى ءتۇرلى، قاتتى قاعازدان قيىلىپ جاسالعان، اشەكەيلەنگەن تورسىقتار، كولەمى ءارتۇرلى التى ءتۇستى ساندىقشالار، تورسىق (ىشىندە ايران قۇيىلعان)، ءارتۇرلى گۇلدەر، كوبەلەكتەر
1. موتيۆاسيالىق - قوزعاۋشىلىق
شاتتىق شەڭبەرى
كىپ - كىشكەنتاي بالامىز
ءوسىپ - ءونىپ تولامىز
كۇنگە قاراي تالپىنىپ
كوككە قانات قاعامىز
الەمدەگى بار ادامعا
جاقسىلىق ءبىز تىلەيمىز
سالەمەتسىز بە، اپايلار!
سالەم، دوستار، دەيمىز!
2. ۇيىمداستىرۋشىلىق - ىزدەنۋشىلىك.
بالالاردى وتىرعىزۋ.
تۇستەردى قايتالاتۋ – قانداي تۇستەردى بىلەمىز؟
(التى ءتۇستى كارتوچكانى كورسەتۋ - بالالار تۇستەرىن ايتادى)
بۇگىنگى ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان وقۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ تاقىرىبىمەن تانىستىرىپ ءوتۋ.
تورسىق تۋرالى ءتۇسىندىرۋ. تورسىق – سۋسىن قۇياتىن ىدىس.
تورسىق (سۋرەتى)
سۋسىن دەگەنىمىز - ءسۇت، ايران، قىمىز، شۇبات.
بۇرىن تورسىقتى ەشكىنىڭ تەرىسىنەن جاساعان ەكەن. تورسىققا قۇيىلعان سۋسىندار جازدىڭ ىستىعىندا دا سالقىن بولىپ تۇرادى ەكەن.
«تورسىق» دەگەن ءسوزدى بىرگە داۋىستاپ ايتقىزۋ.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: سۋسىن – ناپيتوك
الدارىنا تۇستەرى ءارتۇرلى تورسىق سۋرەتتەرىن قويۋ.
ءارتۇرلى تورسىقتار
بالالار سۋرەتتەردى ءبىر – بىرلەپ الىپ ماگنيتتى تاقتاداعى ىلىنگەن سول تۇستەس جولاقشاعا ورنالاستىرادى، تۇستەرىن ايتادى (جاۋاپتى تولىق قايتارۋلارىن قاداعالاۋ، مىسالى: مىناۋ قىزىل ءتۇستى تورسىق، ت. س. س.)
جولاقشالارعا تورسىقتاردى ورنالاستىرۋ
بالالاردان كىمنىڭ ۇيىندە تورسىق بارىن سۇراۋ.
قازىرگى كەزدە تورسىقتى قولدانبايتىنىن، تەك ۇلكەن اجەلەردىڭ ۇيىنەن كورۋگە بولاتىنىن جانە سونداي ءبىر اجەنىڭ ۇيىنە قوناققا باراتىنىمىزدى ايتۋ.
بالالاردى ەرتىپ بولمەنىڭ ورتاسىنداعى «گۇلدەر، ساڭىراۋقۇلاقتار وسكەن الاڭقايعا» كەلۋ، الاڭقايدىڭ ورتاسىندا جىڭىشكە جول جاتىر
بالالاردان سۇراۋ:
- گۇلدەر مەن ساڭىراۋقۇلاقتاردى باسىپ وتەمىز بە، الدە جولمەن جۇرەمىز بە؟
بالالار ءوز تۇسىنىكتەرىنە قاراي جاۋاپ قايتارادى.
بالالاردىڭ نازارىن جول شەتىندەگى گۇلدەرگە اۋدارۋ جانە گۇلدەردىڭ وتە ادەمى ەكەنىن، ولاردىڭ حوش يىستەرى بار ەكەنىن ايتۋ، يىسكەتۋ.
جولدا ۇلكەن اعاش كەزدەسەدى، بالالار دەمالۋعا وتىرادى، كوزدەرىن جۇمعىزىپ قۇستاردىڭ، اڭداردىڭ داۋىستارىن تىڭداتۋ.
كوزدەرىن اشقان كەزدە اعاش تۇبىنەن «سيقىرلى ساندىقتى» تاۋىپ الادى.
ساندىق ءتۇسىن دۇرىس ايتقان كەزدە عانا اشىلادى، ىشىنەن تاعى ءبىر ساندىق شىعادى. ءسويتىپ، ءبىر ساندىقتان تۇستەرى، كولەمدەرى ءارتۇرلى تاعى بەس ساندىق شىعادى. ساندىقتىڭ ءتۇسىن ءدال تاپقان بالا ساندىقتىڭ ىشىندەگى كوبەلەكتى الادى.
بالالار ساندىقتاردىڭ كولەمىن دە ءبىر - بىرىمەن سالىستىرادى.
ويىن: «كۇن مەن جاڭبىر»
شارتى: «كۇن» دەگەندە بالالار كوبەلەكتەر سەكىلدى «ۇشىپ» جۇرەدى، «جاڭبىر» دەگەندە تاربيەشىنىڭ دايىنداپ قويعان سول ءتۇستى گۇلدەرگە «قونا» قالادى.
بالالار، ءبىز دەمالدىق، ەندى اجەمىز كۇتىپ قالعان شىعار سوعان بارايىق.
اجەنىڭ ۇيىنە كەلەدى. اجە:
- قارىندارىڭ اشقان بولار، الىس جولدان كەلدىڭدەر عوي،- دەپ ۇستەلگە وتىرعىزىپ، تورسىقتان بالالارعا ايران قۇيىپ بەرەدى. بالالار ايراندى ءىشىپ، تورسىقتى قولدارىنا ۇستاپ كورەدى. اجەيگە راحمەتتەرىن ايتىپ، قوشتاسىپ، بالاباقشاعا قايتادى.
3. رەفلەكسيۆتىك - تۇزەتۋشىلىك.
بالالاردان سۇراۋ:
- اجە بىزگە قانداي ىدىستان ايران قۇيدى؟ (تورسىقتان)
- تورسىق نە ءۇشىن كەرەك ەكەن؟ (سۋسىن قۇيۋ ءۇشىن)
تۇستەر جونىندە بىلىمدەرىن تەكسەرۋ:
- اسپاننىڭ ءتۇسى قانداي بولادى؟ (كوك)
- ءشوپتىڭ ءتۇسى قانداي بولادى؟ (جاسىل)
- المانىڭ ءتۇسى قانداي بولادى؟ (قىزىل)
- كۇننىڭ ءتۇسى قانداي بولادى؟ (سارى)
- توپىراقتىڭ ءتۇسى قانداي بولادى؟ (قارا)
- ايراننىڭ ءتۇسى قانداي بولادى؟ (اق)
بۇگىنگى ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتىندە بالالاردىڭ جاقسى جۇمىس جاساعاندارىن، سۇراقتارعا تولىق جاۋاپ بەرگەندەرىن ايتىپ بالالاردى ماداقتاۋ.
ساباققا قاتىسىپ وتىرعان اپايلارمەن قوشتاستىرۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
بىلەدى: التى ءتۇرلى ءتۇستى، زاتتاردىڭ كولەمىن؛
يگەرەدى: ءار ءتۇرلى تورسىقتاردى تۇستەرىنە قاراي تاقتايشاعا ورنالاستىرا ءبىلۋدى؛
مەڭگەرەدى: ۇلتتىق ىدىس – تورسىققا دەگەن قىزىعۋشىلىقتى.
كاتونقاراعاي اۋدانى، سولونوۆكا اۋىلى
«بالاۋسا» بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
زاحاريانوۆا گۋلبارشىن كاكانوۆنا
«ءار ءتۇرلى تورسىقتاردى تۇستەرىنە قاراي ورنالاستىرۋ».
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: تانىم
وقۋ ءىس - ارەكەتى : سەنسوريكا
ماقساتى: ءار ءتۇرلى تورسىقتاردى تۇستەرىنە قاراي ورنالاستىرا ءبىلۋدى ۇيرەتۋ، تۇستەردى اجىراتا ءبىلۋدى، زاتتاردى كولەمىنە قاراي سالىستىرۋدى ۇيرەتۋدى جالعاستىرۋ، ۇلتتىق ىدىس – تورسىققا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ.
سوزدىك جۇمىس – تورسىق، سۋسىن.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: سۋسىن - ناپيتوك
قولدانىلاتىن قۇرال – جابدىقتار: ماگنيتتى تاقتا، التى ءتۇستى قاعازدان قيىلعان جولاقشالار، وسىنداي التى ءتۇرلى، قاتتى قاعازدان قيىلىپ جاسالعان، اشەكەيلەنگەن تورسىقتار، كولەمى ءارتۇرلى التى ءتۇستى ساندىقشالار، تورسىق (ىشىندە ايران قۇيىلعان)، ءارتۇرلى گۇلدەر، كوبەلەكتەر
1. موتيۆاسيالىق - قوزعاۋشىلىق
شاتتىق شەڭبەرى
كىپ - كىشكەنتاي بالامىز
ءوسىپ - ءونىپ تولامىز
كۇنگە قاراي تالپىنىپ
كوككە قانات قاعامىز
الەمدەگى بار ادامعا
جاقسىلىق ءبىز تىلەيمىز
سالەمەتسىز بە، اپايلار!
سالەم، دوستار، دەيمىز!
2. ۇيىمداستىرۋشىلىق - ىزدەنۋشىلىك.
بالالاردى وتىرعىزۋ.
تۇستەردى قايتالاتۋ – قانداي تۇستەردى بىلەمىز؟
(التى ءتۇستى كارتوچكانى كورسەتۋ - بالالار تۇستەرىن ايتادى)
بۇگىنگى ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان وقۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ تاقىرىبىمەن تانىستىرىپ ءوتۋ.
تورسىق تۋرالى ءتۇسىندىرۋ. تورسىق – سۋسىن قۇياتىن ىدىس.
تورسىق (سۋرەتى)
سۋسىن دەگەنىمىز - ءسۇت، ايران، قىمىز، شۇبات.
بۇرىن تورسىقتى ەشكىنىڭ تەرىسىنەن جاساعان ەكەن. تورسىققا قۇيىلعان سۋسىندار جازدىڭ ىستىعىندا دا سالقىن بولىپ تۇرادى ەكەن.
«تورسىق» دەگەن ءسوزدى بىرگە داۋىستاپ ايتقىزۋ.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: سۋسىن – ناپيتوك
الدارىنا تۇستەرى ءارتۇرلى تورسىق سۋرەتتەرىن قويۋ.
ءارتۇرلى تورسىقتار
بالالار سۋرەتتەردى ءبىر – بىرلەپ الىپ ماگنيتتى تاقتاداعى ىلىنگەن سول تۇستەس جولاقشاعا ورنالاستىرادى، تۇستەرىن ايتادى (جاۋاپتى تولىق قايتارۋلارىن قاداعالاۋ، مىسالى: مىناۋ قىزىل ءتۇستى تورسىق، ت. س. س.)
جولاقشالارعا تورسىقتاردى ورنالاستىرۋ
بالالاردان كىمنىڭ ۇيىندە تورسىق بارىن سۇراۋ.
قازىرگى كەزدە تورسىقتى قولدانبايتىنىن، تەك ۇلكەن اجەلەردىڭ ۇيىنەن كورۋگە بولاتىنىن جانە سونداي ءبىر اجەنىڭ ۇيىنە قوناققا باراتىنىمىزدى ايتۋ.
بالالاردى ەرتىپ بولمەنىڭ ورتاسىنداعى «گۇلدەر، ساڭىراۋقۇلاقتار وسكەن الاڭقايعا» كەلۋ، الاڭقايدىڭ ورتاسىندا جىڭىشكە جول جاتىر
بالالاردان سۇراۋ:
- گۇلدەر مەن ساڭىراۋقۇلاقتاردى باسىپ وتەمىز بە، الدە جولمەن جۇرەمىز بە؟
بالالار ءوز تۇسىنىكتەرىنە قاراي جاۋاپ قايتارادى.
بالالاردىڭ نازارىن جول شەتىندەگى گۇلدەرگە اۋدارۋ جانە گۇلدەردىڭ وتە ادەمى ەكەنىن، ولاردىڭ حوش يىستەرى بار ەكەنىن ايتۋ، يىسكەتۋ.
جولدا ۇلكەن اعاش كەزدەسەدى، بالالار دەمالۋعا وتىرادى، كوزدەرىن جۇمعىزىپ قۇستاردىڭ، اڭداردىڭ داۋىستارىن تىڭداتۋ.
كوزدەرىن اشقان كەزدە اعاش تۇبىنەن «سيقىرلى ساندىقتى» تاۋىپ الادى.
ساندىق ءتۇسىن دۇرىس ايتقان كەزدە عانا اشىلادى، ىشىنەن تاعى ءبىر ساندىق شىعادى. ءسويتىپ، ءبىر ساندىقتان تۇستەرى، كولەمدەرى ءارتۇرلى تاعى بەس ساندىق شىعادى. ساندىقتىڭ ءتۇسىن ءدال تاپقان بالا ساندىقتىڭ ىشىندەگى كوبەلەكتى الادى.
بالالار ساندىقتاردىڭ كولەمىن دە ءبىر - بىرىمەن سالىستىرادى.
ويىن: «كۇن مەن جاڭبىر»
شارتى: «كۇن» دەگەندە بالالار كوبەلەكتەر سەكىلدى «ۇشىپ» جۇرەدى، «جاڭبىر» دەگەندە تاربيەشىنىڭ دايىنداپ قويعان سول ءتۇستى گۇلدەرگە «قونا» قالادى.
بالالار، ءبىز دەمالدىق، ەندى اجەمىز كۇتىپ قالعان شىعار سوعان بارايىق.
اجەنىڭ ۇيىنە كەلەدى. اجە:
- قارىندارىڭ اشقان بولار، الىس جولدان كەلدىڭدەر عوي،- دەپ ۇستەلگە وتىرعىزىپ، تورسىقتان بالالارعا ايران قۇيىپ بەرەدى. بالالار ايراندى ءىشىپ، تورسىقتى قولدارىنا ۇستاپ كورەدى. اجەيگە راحمەتتەرىن ايتىپ، قوشتاسىپ، بالاباقشاعا قايتادى.
3. رەفلەكسيۆتىك - تۇزەتۋشىلىك.
بالالاردان سۇراۋ:
- اجە بىزگە قانداي ىدىستان ايران قۇيدى؟ (تورسىقتان)
- تورسىق نە ءۇشىن كەرەك ەكەن؟ (سۋسىن قۇيۋ ءۇشىن)
تۇستەر جونىندە بىلىمدەرىن تەكسەرۋ:
- اسپاننىڭ ءتۇسى قانداي بولادى؟ (كوك)
- ءشوپتىڭ ءتۇسى قانداي بولادى؟ (جاسىل)
- المانىڭ ءتۇسى قانداي بولادى؟ (قىزىل)
- كۇننىڭ ءتۇسى قانداي بولادى؟ (سارى)
- توپىراقتىڭ ءتۇسى قانداي بولادى؟ (قارا)
- ايراننىڭ ءتۇسى قانداي بولادى؟ (اق)
بۇگىنگى ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتىندە بالالاردىڭ جاقسى جۇمىس جاساعاندارىن، سۇراقتارعا تولىق جاۋاپ بەرگەندەرىن ايتىپ بالالاردى ماداقتاۋ.
ساباققا قاتىسىپ وتىرعان اپايلارمەن قوشتاستىرۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
بىلەدى: التى ءتۇرلى ءتۇستى، زاتتاردىڭ كولەمىن؛
يگەرەدى: ءار ءتۇرلى تورسىقتاردى تۇستەرىنە قاراي تاقتايشاعا ورنالاستىرا ءبىلۋدى؛
مەڭگەرەدى: ۇلتتىق ىدىس – تورسىققا دەگەن قىزىعۋشىلىقتى.
You Might Also Like
