«ءارى وقۋ، ءارى ويىن» سايىسى
«ءارى وقۋ، ءارى ويىن» سايىسى
5 - 6 سىنىپتارعا ارنالعان.
ماقسات: وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورىن بايىتۋ، قازاق تىلىنە ءتان دىبىستاردى دۇرىس ايتۋعا ۇيرەتۋ، مانەرلەپ وقۋ داعدىلارىن دامىتۋ.
وقۋشىلاردىڭ بويىنا ادالدىق، مەيىرىمدىلىك، دوستىق قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.
قازاق تىلىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ، دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ.
وتاندى سۇيۋگە، مەملەكەتتىك ءتىلدى قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
ءىس - شارانىڭ ءتۇرى: ويىن - سايىستارى
ءادىسى: ويىن، سۇراق - جاۋاپ، كورنەكىلىكتەر
ءتۇرى: توپپەن جۇمىس
كورنەكىلىكتەرى: كەسپەلەر، سۋرەتتەر، ۇلاعاتتى سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار.
«ونەر الدى - قىزىل ءتىل»، «ءتىل – ۇلتتىڭ جانى»،
«ونەرلى ورگە جۇزەر»
«قازاقتىڭ ءتىلى – سۇلۋ، قونىمدى دا تولىمدى ءتىل».
ءىس - شارانىڭ بارىسى:
جۇرگىزۋشى: ادامنىڭ تۋعاننان كەيىنگى بۇكىل ءومىرى تىلمەن تىعىز بايلانىستى. نارەستە سويلەي الماسا دا، اجەسىنىڭ ەرتەگى سىلدىرىن، اناسىنىڭ بەسىك جىرىن ەستيدى.
كەيىن وسكەسىن ۇستازداردىڭ اڭگىمەلەرىن ەستيدى. جۇزدەگەن كىتاپ بەتتەرى ارقىلى كورمەگەن، ەستىمەگەن نارسەلەردى بىلەدى. وسىلاردىڭ ءبارى ءتىل ارقىلى جاسالادى، مەڭگەرىلەدى.
قازاق ءتىلى وتە باي، ءارى كوركەم تىلدەردىڭ ءبىرى.
مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋ - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىق پارىزى.
بۇگىن ءبىز قازاق تىلىنەن ءوز بىلىمدەرىمىزدى كورسەتىپ، سايىسقا تۇسەمىز.
جۇرگىزۋشى:
سايىس 5 كەزەڭنەن تۇرادى:
I كەزەڭ «سالەم – ءسوزدىڭ باسى»
II كەزەڭ «مانەرلەپ وقۋ سايىسى»
III كەزەڭ «تاپقىر بولساڭ - تاۋىپ كور»
ءىV كەزەڭ «سيقىرلى ءسوز»
V كەزەڭ «دانا ءسوز»
ءى كەزەڭدى باستايىق.
I كەزەڭ - «سالەم - ءسوزدىڭ باسى»
ءار توپ ءوزىنىڭ توبىن، توپ باسشىسىن، توپ مۇشەلەرىمەن تانىستىرادى.
بۇل كەزەڭدە توبىن جاقسى تانىستىرىپ شىققان توپقا 2 جۇلدىزشا تاراتىلادى.
جۇرگىزۋشى:
ءىى كەزەڭ. مانەرلەپ وقۋ سايىسى.
ءار توپتان ءبىر وقۋشى وزدەرى بىلەتىن ولەڭ شۋماقتارىن جاتقا مانەرلەپ وقيدى
1. - انا ءتىلىڭ – ارىڭ بۇل،
ۇياتىڭ بوپ تۇر بەتتە.
وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل،
ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە!
2. بارلىق جاندار ءبىر تىلەككە قوسقان ءۇن،
باقىتتى بوپ باستادى جىل داستانىن.
قۋانىشپەن كەلدى توي بوپ ناۋرىزىم،
قۇتتى بولسىن جاڭا باقىت، دوستارىم!
3. اقىل - ويىن دانانىڭ
انا تىلدەن الامىن
انا ءتىلىم ارداقتى،
اق سۇتىندەي انامنىڭ.
وسىرگەن وي – ءبىلىمدى.
سۇيەم تۋعان ءتىلىمدى.
ماقسات ەتەم ءار ءسوزدىڭ ءمانىن تەرەڭ ءبىلۋدى.
ءىىى كەزەڭ
كەلەسى سايىس - «تاپقىر بولساڭ - تاۋىپ كور»، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
ءار سۇراقتىڭ دۇرىس جاۋابى 1 جۇلدىزشامەن باعالانادى.
قاي توپ ءبىرىنشى كوك جالاۋدى كوتەرسە، سول توپتىڭ وقۋشىسى جاۋاپ بەرەدى.
1. قازاق ءتىلىنىڭ ءالىپبيى نەشە ارىپتەن تۇرادى؟ (42 ءارىپ)
2. قازاق تىلىندە قانداي جالعاۋلار بار؟ (كوپتىك، تاۋەلدىك، جىكتىك، سەپتىك)
3. قازاق تىلىندە بۋىننىڭ نەشە ءتۇرى بار؟ (ءۇش: اشىق، بىتەۋ، تۇيىق)
4. مەملەكەتتىك رامىزدەرگە نەلەر جاتادى؟ ( ءانۇران تۋ، ەلتاڭبا)
5. قازاقستان قانداي مەملەكەت؟ ( تاۋەلسىز مەملەكەت)
6. قازاق تىلىنە نەشە ءتان دىبىس بار؟ (توعىز)
7. ءانۇراننىڭ اۆتورلارى كىم؟ (ن. ا. نازاربايەۆ، ج. ناجىمەدەنوۆ، ش. قالداياقوۆ)
8. ەلتاڭبادا نە ورنالاسقان؟( شاڭىراق، ۋىق، پىراقتار، جۇلدىز، «قازاقستان» دەگەن جازۋ)
9. مەملەكەتتىك مەرەكەلەردى اتا.
10. قازاق تىلىندەگى ءسوز تاپتارىن اتا.
ءىV كەزەڭ «سيقىرلى ءسوز». بۇل «مەتاگرامما» ءبولىمى. جۇمباقتاردى شەشۋ.
بۇل كەزەڭدە قاي توپ دۇرىس جاۋاپ ايتسا 2 جۇلدىزشا الادى.
باستاپقىم – ءتاتتى شىرىن دە،
ەكىنشىم قاتقان سۋىم دە.
ءۇشىنشى – بەلگى تاڭبا دە
ۇشەۋىن قوسىپ وقىساڭ،
وسىدان ءتاتتى بار ما دە.
(بال - مۇز - داق)
«ج» - دان باستاپ وقىساڭ،
كۇندە الدىنان كەزىگەم.
«ج» ورنىنا «ق» قويساڭ،
ءبىر مۇشەمىن وزىڭە.
(جول - قول)
ەكى جاعىم «ن» بولسا،
قاسيەتتى تاماعىڭمىن.
ەكى جاعىم «ا» بولسا،
ەڭ ءقادىرلى ادامىڭمىن.
(نان - انا)
ەگەر «ت» - دان باستاساڭ،
بار تاعامعا ءدام بەرەم.
ەگەر «ق» - دان باستالسام،
شىراۋمىن ەڭ تەرەڭ.
(تۇز - قۇز)
5 - 6 سىنىپتارعا ارنالعان.
ماقسات: وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورىن بايىتۋ، قازاق تىلىنە ءتان دىبىستاردى دۇرىس ايتۋعا ۇيرەتۋ، مانەرلەپ وقۋ داعدىلارىن دامىتۋ.
وقۋشىلاردىڭ بويىنا ادالدىق، مەيىرىمدىلىك، دوستىق قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.
قازاق تىلىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ، دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋ.
وتاندى سۇيۋگە، مەملەكەتتىك ءتىلدى قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
ءىس - شارانىڭ ءتۇرى: ويىن - سايىستارى
ءادىسى: ويىن، سۇراق - جاۋاپ، كورنەكىلىكتەر
ءتۇرى: توپپەن جۇمىس
كورنەكىلىكتەرى: كەسپەلەر، سۋرەتتەر، ۇلاعاتتى سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار.
«ونەر الدى - قىزىل ءتىل»، «ءتىل – ۇلتتىڭ جانى»،
«ونەرلى ورگە جۇزەر»
«قازاقتىڭ ءتىلى – سۇلۋ، قونىمدى دا تولىمدى ءتىل».
ءىس - شارانىڭ بارىسى:
جۇرگىزۋشى: ادامنىڭ تۋعاننان كەيىنگى بۇكىل ءومىرى تىلمەن تىعىز بايلانىستى. نارەستە سويلەي الماسا دا، اجەسىنىڭ ەرتەگى سىلدىرىن، اناسىنىڭ بەسىك جىرىن ەستيدى.
كەيىن وسكەسىن ۇستازداردىڭ اڭگىمەلەرىن ەستيدى. جۇزدەگەن كىتاپ بەتتەرى ارقىلى كورمەگەن، ەستىمەگەن نارسەلەردى بىلەدى. وسىلاردىڭ ءبارى ءتىل ارقىلى جاسالادى، مەڭگەرىلەدى.
قازاق ءتىلى وتە باي، ءارى كوركەم تىلدەردىڭ ءبىرى.
مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋ - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىق پارىزى.
بۇگىن ءبىز قازاق تىلىنەن ءوز بىلىمدەرىمىزدى كورسەتىپ، سايىسقا تۇسەمىز.
جۇرگىزۋشى:
سايىس 5 كەزەڭنەن تۇرادى:
I كەزەڭ «سالەم – ءسوزدىڭ باسى»
II كەزەڭ «مانەرلەپ وقۋ سايىسى»
III كەزەڭ «تاپقىر بولساڭ - تاۋىپ كور»
ءىV كەزەڭ «سيقىرلى ءسوز»
V كەزەڭ «دانا ءسوز»
ءى كەزەڭدى باستايىق.
I كەزەڭ - «سالەم - ءسوزدىڭ باسى»
ءار توپ ءوزىنىڭ توبىن، توپ باسشىسىن، توپ مۇشەلەرىمەن تانىستىرادى.
بۇل كەزەڭدە توبىن جاقسى تانىستىرىپ شىققان توپقا 2 جۇلدىزشا تاراتىلادى.
جۇرگىزۋشى:
ءىى كەزەڭ. مانەرلەپ وقۋ سايىسى.
ءار توپتان ءبىر وقۋشى وزدەرى بىلەتىن ولەڭ شۋماقتارىن جاتقا مانەرلەپ وقيدى
1. - انا ءتىلىڭ – ارىڭ بۇل،
ۇياتىڭ بوپ تۇر بەتتە.
وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل،
ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە!
2. بارلىق جاندار ءبىر تىلەككە قوسقان ءۇن،
باقىتتى بوپ باستادى جىل داستانىن.
قۋانىشپەن كەلدى توي بوپ ناۋرىزىم،
قۇتتى بولسىن جاڭا باقىت، دوستارىم!
3. اقىل - ويىن دانانىڭ
انا تىلدەن الامىن
انا ءتىلىم ارداقتى،
اق سۇتىندەي انامنىڭ.
وسىرگەن وي – ءبىلىمدى.
سۇيەم تۋعان ءتىلىمدى.
ماقسات ەتەم ءار ءسوزدىڭ ءمانىن تەرەڭ ءبىلۋدى.
ءىىى كەزەڭ
كەلەسى سايىس - «تاپقىر بولساڭ - تاۋىپ كور»، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
ءار سۇراقتىڭ دۇرىس جاۋابى 1 جۇلدىزشامەن باعالانادى.
قاي توپ ءبىرىنشى كوك جالاۋدى كوتەرسە، سول توپتىڭ وقۋشىسى جاۋاپ بەرەدى.
1. قازاق ءتىلىنىڭ ءالىپبيى نەشە ارىپتەن تۇرادى؟ (42 ءارىپ)
2. قازاق تىلىندە قانداي جالعاۋلار بار؟ (كوپتىك، تاۋەلدىك، جىكتىك، سەپتىك)
3. قازاق تىلىندە بۋىننىڭ نەشە ءتۇرى بار؟ (ءۇش: اشىق، بىتەۋ، تۇيىق)
4. مەملەكەتتىك رامىزدەرگە نەلەر جاتادى؟ ( ءانۇران تۋ، ەلتاڭبا)
5. قازاقستان قانداي مەملەكەت؟ ( تاۋەلسىز مەملەكەت)
6. قازاق تىلىنە نەشە ءتان دىبىس بار؟ (توعىز)
7. ءانۇراننىڭ اۆتورلارى كىم؟ (ن. ا. نازاربايەۆ، ج. ناجىمەدەنوۆ، ش. قالداياقوۆ)
8. ەلتاڭبادا نە ورنالاسقان؟( شاڭىراق، ۋىق، پىراقتار، جۇلدىز، «قازاقستان» دەگەن جازۋ)
9. مەملەكەتتىك مەرەكەلەردى اتا.
10. قازاق تىلىندەگى ءسوز تاپتارىن اتا.
ءىV كەزەڭ «سيقىرلى ءسوز». بۇل «مەتاگرامما» ءبولىمى. جۇمباقتاردى شەشۋ.
بۇل كەزەڭدە قاي توپ دۇرىس جاۋاپ ايتسا 2 جۇلدىزشا الادى.
باستاپقىم – ءتاتتى شىرىن دە،
ەكىنشىم قاتقان سۋىم دە.
ءۇشىنشى – بەلگى تاڭبا دە
ۇشەۋىن قوسىپ وقىساڭ،
وسىدان ءتاتتى بار ما دە.
(بال - مۇز - داق)
«ج» - دان باستاپ وقىساڭ،
كۇندە الدىنان كەزىگەم.
«ج» ورنىنا «ق» قويساڭ،
ءبىر مۇشەمىن وزىڭە.
(جول - قول)
ەكى جاعىم «ن» بولسا،
قاسيەتتى تاماعىڭمىن.
ەكى جاعىم «ا» بولسا،
ەڭ ءقادىرلى ادامىڭمىن.
(نان - انا)
ەگەر «ت» - دان باستاساڭ،
بار تاعامعا ءدام بەرەم.
ەگەر «ق» - دان باستالسام،
شىراۋمىن ەڭ تەرەڭ.
(تۇز - قۇز)
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
