مۇراتحان تانەكەيەۆتىڭ «عاجايىپ ادام» اڭگىمەسى
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى ارىستانبەك ت. ب.
ادەبيەتتىك وقۋ 3 سىنىپ
ساباق تاقىرىبى: عاجايىپ ادام. م. تانەكەيەۆ.
ساباق ماقساتى: 1. بىلىمدىلىگى: وقۋشىلارعا كۇش يەسى قاجىمۇقان اتامىز جايلى تۇسىنىك بەرۋ، ونىڭ ءومىرى، سپورتتاعى جەتىستىكتەرى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. ءماتىننىڭ مازمۇنىن اشىپ ءتۇسىندىرۋ.
2. دامىتۋشىلىعى: وقۋشىنىڭ ءار ويىن جيناقتاپ ايتا ءبىلۋىن جانە تاريحي تانىمىن دامىتۋ.
3. تاربيەلىلىگى: شىدامدىلىققا، ەل نامىسىن قورعايتىن ازامات بولۋعا، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋعا تاربيەلەۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجەلەر:
پاندىك ناتيجە. ءوز بەتىمەن، توپتا جۇمىس جاساۋ تاپسىرمالارى ارقىلى ءماتىن مازمۇنىن يگەرۋگە مۇمكىندىك بەرۋ.
جۇيەلى ءىس – ارەكەت ناتيجەسى. وقۋشىنى قيالداۋعا، شىعارماشىلىقپەن جۇمىس جاساي بىلۋگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءادىس – تاسىلدەرى: «ارالاسىپ كەتكەن وقيعالار»، «سوڭعى ءسوزدى مەن ايتايىن» ستراتەگيالارى.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، مۋزىكا.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قاجىمۇقان پورترەتى، قازاقستان بارىسى پورترەتتەرى، ينتەراكتيۆتى تاقتا، بەينەجازبا.
ساباق بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. پسيحولوگيالىق دايىندىق
سالەمەتسىزدەر مە، بالالار؟
- كوڭىل - كۇيلەرىڭىز قالاي؟ وتىرىڭىزدار. ساباققا قاجەتتى قۇرالدارىمىزدى الىپ، ساباققا دايىندالىپ وتىرامىز. 2. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ: بۇگىن قانداي جاعىمدى سوزدەر ەستىدىڭىزدەر ەسكە تۇسىرەيىك.
- مىسالى:
- قايىرلى تاڭ!
- سالەمەتسىز بە!
- وتىرىڭىز!
- كەشىرىڭىز!
- داۋسىڭ جاقسى.
- ءيا، بالالار، بۇگىن قايىرلى كۇن، ءساتتى ساباق بولسىن!
سارسەنبىنىڭ ءساتى
قۋانىشقا تولسىن!
ءبىزدىڭ الار باعامىز
تەك «5» قانا بولسىن.
بۇگىن بىزگە ساباققا اۋدان كولەمى مەكتەپتەرىنەن قوناقتار كەلىپ وتىر، ولاي بولسا ءبىز ءوز ءبىلىمىمىزدى كورسەتە بىلەيىك.
الدىمەن توپقا ءبولىنىپ الايىق. مەنىڭ قولىمدا نە كورىپ وتىرسىزدار؟
- دوربا
- دوربادا نە بار دەپ ويلايسىزدار؟
- اسىق.
- اسىقپەن ويىن ويناۋ بىلەمىز بە، قانداي ويىن تۇرلەرىن بىلەسىزدەر؟
- كىمدە ۇيدە اسىق بار؟
- ولاي بولسا، وسى ءۇش ءتۇستى اسىق ارقىلى ءۇش توپقا بولىنەمىز.
(وقۋشىلاردى ءۇش توپقا ءبولىپ وتىرعىزامىن)
3. جاڭا ساباققا دايىندىق.
- بالالار، مەنىڭ قولىمدا نە كورىپ تۇرسىزدار؟
- حات.
- حات قايدان، كىمنەن كەلەدى؟
- ەندەشە ءبىزدىڭ سىنىپ وقۋشىلارىنا اۋداننان ءبىلىم بولىمىنەن حات كەلىپتى.
- نە دەپتى؟
- مۇندا ەكى تاپسىرما بەرىلگەن: 1 سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
2. تاپسىرمانى ورىنداۋ.
سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى جاسىرىلعان پالۋان بەينەسى اشىلادى.
سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ: 1. سپورتتىڭ پايداسى قانداي؟
2. قانداي سپورت تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
3. قانداي سپورتشىلاردى بىلەسىڭدەر؟
- مىناۋ كىمنىڭ بەينەسى؟
4. جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ.
كەلەسى تاپسىرمادا نە دەيدى ەكەن؟
ءار توپقا جەكە حاتقالتا، وندا ءار توپقا تاپسىرما بەرىلگەن. ءار توپ بەرىلگەن بولىكتەرىن وقىپ، مازمۇنى جۇيەلى بولاتىنداي ەتىپ، اڭگىمەنى رەتىمەن قويىپ ورنالاستىرۋىمىز كەرەك.
ءار توپتان ءبىر وقۋشىدان ءماتىن بولىكتەرىن وقىپ بەرەدى، قالعاندارى ءماتىن بويىنشا سۇراقتارعا جاۋاپ ايتادى.
سونىمەن قاجىمۇقاننىڭ قانداي ادام ەكەن؟
قانداي سوزدەر قيىن بولدى؟
سەنى تاڭقالدىرعان تۇستارى.
ولاي بولسا بۇگىنگى ساباعىمىز مۇراتحان تانەكەيەۆتىڭ «عاجايىپ ادام» اڭگىمەسى.
مۇراتحان تانەكەيەۆ 1928 جىلى 1 مامىردا جامبىل وبلىسى، قورداي اۋدانى، تالاپتى(بۇرىنعى قاسىق) اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. م. تانەكەيەۆ كوپتەگەن سپورت باعىتىنداعى 300 – دەن اسا عىلىمي ەڭبەكتەردىڭ، مونوگرافيالار مەن كىتاپتاردىڭ اۆتورى. ونىڭ ەڭبەكتەرىندە سپورتتىق الەۋمەتتەگى جانە دەنە تاربيەسىنىڭ ءىلىمى مەن دەنە شىنىقتىرۋ تاريحى، ۇلتتىق سپورت، سالت - ءداستۇر، سپورتتىڭ ۇلت ارالىق قاتىناستاعى باعىتتارى تۋرالى كوپتەپ زەرتتەلگەن.
- قاجىمۇقان كىم بولعان؟
قاجىمۇقان مۇڭايتپاس ۇلى — قازاق حالقىنىڭ تاريحىنداعى تۇڭعىش كاسىپقوي بالۋان. تاريحي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك ول 1871 جىلعى 7 ساۋىردە اقمولا ۋەزى، سارىتەرەك بولىسىنا قاراستى جادىك دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلگەن. تۇتاس عۇمىرىن كۇرەس ونەرىنە ارناپ، ۇلانعايىر جەرى مەن ءورشىل حالقىن ءبىرىنشى بولىپ وزگە جۇرتقا پاش ەتكەن، وزىنەن بۇرىنعى قانداستارى باسپاعان توپىراقتى باسىپ، كورمەگەن ەلدى كورىپ، وزگە قازاق تاقپاعان التىن، كۇمىس مەدالداردى موينىنا تۇڭعىش ىلگەن قاجىمۇقان بابامىز.
وراسان كۇشتىڭ يەسى، كۇرەستىڭ بىرنەشە تۇرىنەن الەم چەمپيونى اتانعان تۇڭعىش قازاق الىبى! تەڭدەسسىز ونەرىمەن جەر شارىن ارالاعان، 28 مەملەكەتتە كۇرەسكە ءتۇسىپ، 56 مەدال ولجالاعان قاجىمۇقانداي مىقتى حح عاسىردىڭ باسىندا تۇركى حالىقتارىنىڭ ىشىندە قازاقتا عانا بولدى.
ادەبيەتتىك وقۋ 3 سىنىپ
ساباق تاقىرىبى: عاجايىپ ادام. م. تانەكەيەۆ.
ساباق ماقساتى: 1. بىلىمدىلىگى: وقۋشىلارعا كۇش يەسى قاجىمۇقان اتامىز جايلى تۇسىنىك بەرۋ، ونىڭ ءومىرى، سپورتتاعى جەتىستىكتەرى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. ءماتىننىڭ مازمۇنىن اشىپ ءتۇسىندىرۋ.
2. دامىتۋشىلىعى: وقۋشىنىڭ ءار ويىن جيناقتاپ ايتا ءبىلۋىن جانە تاريحي تانىمىن دامىتۋ.
3. تاربيەلىلىگى: شىدامدىلىققا، ەل نامىسىن قورعايتىن ازامات بولۋعا، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋعا تاربيەلەۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجەلەر:
پاندىك ناتيجە. ءوز بەتىمەن، توپتا جۇمىس جاساۋ تاپسىرمالارى ارقىلى ءماتىن مازمۇنىن يگەرۋگە مۇمكىندىك بەرۋ.
جۇيەلى ءىس – ارەكەت ناتيجەسى. وقۋشىنى قيالداۋعا، شىعارماشىلىقپەن جۇمىس جاساي بىلۋگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءادىس – تاسىلدەرى: «ارالاسىپ كەتكەن وقيعالار»، «سوڭعى ءسوزدى مەن ايتايىن» ستراتەگيالارى.
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، مۋزىكا.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قاجىمۇقان پورترەتى، قازاقستان بارىسى پورترەتتەرى، ينتەراكتيۆتى تاقتا، بەينەجازبا.
ساباق بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. پسيحولوگيالىق دايىندىق
سالەمەتسىزدەر مە، بالالار؟
- كوڭىل - كۇيلەرىڭىز قالاي؟ وتىرىڭىزدار. ساباققا قاجەتتى قۇرالدارىمىزدى الىپ، ساباققا دايىندالىپ وتىرامىز. 2. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ: بۇگىن قانداي جاعىمدى سوزدەر ەستىدىڭىزدەر ەسكە تۇسىرەيىك.
- مىسالى:
- قايىرلى تاڭ!
- سالەمەتسىز بە!
- وتىرىڭىز!
- كەشىرىڭىز!
- داۋسىڭ جاقسى.
- ءيا، بالالار، بۇگىن قايىرلى كۇن، ءساتتى ساباق بولسىن!
سارسەنبىنىڭ ءساتى
قۋانىشقا تولسىن!
ءبىزدىڭ الار باعامىز
تەك «5» قانا بولسىن.
بۇگىن بىزگە ساباققا اۋدان كولەمى مەكتەپتەرىنەن قوناقتار كەلىپ وتىر، ولاي بولسا ءبىز ءوز ءبىلىمىمىزدى كورسەتە بىلەيىك.
الدىمەن توپقا ءبولىنىپ الايىق. مەنىڭ قولىمدا نە كورىپ وتىرسىزدار؟
- دوربا
- دوربادا نە بار دەپ ويلايسىزدار؟
- اسىق.
- اسىقپەن ويىن ويناۋ بىلەمىز بە، قانداي ويىن تۇرلەرىن بىلەسىزدەر؟
- كىمدە ۇيدە اسىق بار؟
- ولاي بولسا، وسى ءۇش ءتۇستى اسىق ارقىلى ءۇش توپقا بولىنەمىز.
(وقۋشىلاردى ءۇش توپقا ءبولىپ وتىرعىزامىن)
3. جاڭا ساباققا دايىندىق.
- بالالار، مەنىڭ قولىمدا نە كورىپ تۇرسىزدار؟
- حات.
- حات قايدان، كىمنەن كەلەدى؟
- ەندەشە ءبىزدىڭ سىنىپ وقۋشىلارىنا اۋداننان ءبىلىم بولىمىنەن حات كەلىپتى.
- نە دەپتى؟
- مۇندا ەكى تاپسىرما بەرىلگەن: 1 سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
2. تاپسىرمانى ورىنداۋ.
سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى جاسىرىلعان پالۋان بەينەسى اشىلادى.
سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ: 1. سپورتتىڭ پايداسى قانداي؟
2. قانداي سپورت تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
3. قانداي سپورتشىلاردى بىلەسىڭدەر؟
- مىناۋ كىمنىڭ بەينەسى؟
4. جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ.
كەلەسى تاپسىرمادا نە دەيدى ەكەن؟
ءار توپقا جەكە حاتقالتا، وندا ءار توپقا تاپسىرما بەرىلگەن. ءار توپ بەرىلگەن بولىكتەرىن وقىپ، مازمۇنى جۇيەلى بولاتىنداي ەتىپ، اڭگىمەنى رەتىمەن قويىپ ورنالاستىرۋىمىز كەرەك.
ءار توپتان ءبىر وقۋشىدان ءماتىن بولىكتەرىن وقىپ بەرەدى، قالعاندارى ءماتىن بويىنشا سۇراقتارعا جاۋاپ ايتادى.
سونىمەن قاجىمۇقاننىڭ قانداي ادام ەكەن؟
قانداي سوزدەر قيىن بولدى؟
سەنى تاڭقالدىرعان تۇستارى.
ولاي بولسا بۇگىنگى ساباعىمىز مۇراتحان تانەكەيەۆتىڭ «عاجايىپ ادام» اڭگىمەسى.
مۇراتحان تانەكەيەۆ 1928 جىلى 1 مامىردا جامبىل وبلىسى، قورداي اۋدانى، تالاپتى(بۇرىنعى قاسىق) اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. م. تانەكەيەۆ كوپتەگەن سپورت باعىتىنداعى 300 – دەن اسا عىلىمي ەڭبەكتەردىڭ، مونوگرافيالار مەن كىتاپتاردىڭ اۆتورى. ونىڭ ەڭبەكتەرىندە سپورتتىق الەۋمەتتەگى جانە دەنە تاربيەسىنىڭ ءىلىمى مەن دەنە شىنىقتىرۋ تاريحى، ۇلتتىق سپورت، سالت - ءداستۇر، سپورتتىڭ ۇلت ارالىق قاتىناستاعى باعىتتارى تۋرالى كوپتەپ زەرتتەلگەن.
- قاجىمۇقان كىم بولعان؟
قاجىمۇقان مۇڭايتپاس ۇلى — قازاق حالقىنىڭ تاريحىنداعى تۇڭعىش كاسىپقوي بالۋان. تاريحي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك ول 1871 جىلعى 7 ساۋىردە اقمولا ۋەزى، سارىتەرەك بولىسىنا قاراستى جادىك دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلگەن. تۇتاس عۇمىرىن كۇرەس ونەرىنە ارناپ، ۇلانعايىر جەرى مەن ءورشىل حالقىن ءبىرىنشى بولىپ وزگە جۇرتقا پاش ەتكەن، وزىنەن بۇرىنعى قانداستارى باسپاعان توپىراقتى باسىپ، كورمەگەن ەلدى كورىپ، وزگە قازاق تاقپاعان التىن، كۇمىس مەدالداردى موينىنا تۇڭعىش ىلگەن قاجىمۇقان بابامىز.
وراسان كۇشتىڭ يەسى، كۇرەستىڭ بىرنەشە تۇرىنەن الەم چەمپيونى اتانعان تۇڭعىش قازاق الىبى! تەڭدەسسىز ونەرىمەن جەر شارىن ارالاعان، 28 مەملەكەتتە كۇرەسكە ءتۇسىپ، 56 مەدال ولجالاعان قاجىمۇقانداي مىقتى حح عاسىردىڭ باسىندا تۇركى حالىقتارىنىڭ ىشىندە قازاقتا عانا بولدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
