ارۋانا – باۋىر دۇنيە (كۇندەلىكتى ساباق جوسپارلارى)
قازاق ادەبيەتى ءپانى بويىنشا جىلدىق كۇنتىزبەلىك جوسپار، 8 سىنىپ
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، قازاق ادەبيەتى 8 سىنىپ.
تاقىرىپتار:
31. ارۋانا – باۋىر دۇنيە
32. قازدار قايتىپ بارادى
33. تولەن ابدىكوۆ. «قوناقتار» (2-ساعات)
34. ابايدىڭ قارا سوزدەرى
35. رايىمبەك،رايىمبەك! پوەماسى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «ارۋانا – باۋىر دۇنيە»
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك - تولەگەن اقىننىڭ ءومىرى مەن وسكەن ورتاسىن تانىتۋ، شىعارمالارىن وقىتۋ، اقىن ولەڭىنىڭ ايتار ويىن اشۋ، تالداۋ، ەستەتيكالىق كوزقاراسى قالىپتاسقان وقىرمان دايىنداۋ؛ دامىتۋشىلىق – وقۋشىنىڭ ءسوز بايلىعىن، سوزدىك قورىن بايىتۋ، ادەبي شىعارما يدەياسىن تانىتۋ، ەركىن سويلەۋگە، ءوز ويىن اۋىزشا دا، جازباشا دا جۇيەلى جەتكىزۋگە بالۋ، تاربيەلىك - وقۋشىنىڭ تۋعان جەرگە دەگەن، وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ەلجاندىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: باسپا ءسوز ماتەريالدارى، 1 تومدىق شىعارمالار جيناعى، اقىن سۋرەتى، بۋكلەتتەر، ءۇنتاسپا.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم بەرۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، وزىندىك ىزدەنىس (شىعارماشىلىق جۇمىس)، سالىستىرۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، ءان - ساز.
ساباقتىڭ بارىسى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
وتكەن ساباقتار بويىنشا سۇراق - تاپسىرمالار ورىنداۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق.
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى.
اقىن بوپ ءومىر كەشىرۋ، وڭاي دەيمىسىڭ، قاراعىم،
اۋزىندا بولۋ بۇل ءوزى، سىزداعان بارلىق جارانىڭ.
كوكىرەگىڭە قۇيىپ اپ، الەمنىڭ اسقاق بار ءانىن،
قوسۋدىڭ ارپالىسى بۇل توعىسپاس جولدار تورابىن.
تاقتاعا ىلىنگەن اقىن ولەڭىنىڭ وسى شۋماعىن وقي وتىرىپ، ساباعىمىزدىڭ ماقساتىن ايتىپ، اقىننىڭ ءومىر جولىنا تولىق توقتالۋ.
1) تىرەك سىزبا ارقىلى اقىننىڭ ءومىر جولىنا توقتالامىز.
1. 1937 جىلى 8 - ناۋرىزدا قاراقالپاق ەلىندەگى «قوڭىرات» دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلدى.
2. 1959 جىلى تاشكەنتتەگى نيزامي اتىنداعى پەداگوگيكالىق ينستيتۋتتىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءبولىمىن ءبىتىرىپ، تۋعان اۋىلىندا ءمۇعالىم بولدى.
3. العاشقى ولەڭدەرى «جاس داۋرەن» اتتى جيناقتا باسىلىپ شىقتى.
4. قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا جۇمىس ىستەدى.
5. كىتاپ بولىپ شىققان شىعارمالارى:
« ارمان ساپارى»، «ومىرگە ساياحات»، «مەن ساعان عاشىق ەدىم»، «امانات».
6. 1974 جىلى «قۇمداعى مۇنارالار» جيناعى ءۇشىن قازاقستان لەنين كومسومولى سىيلىعى بەرىلدى. (اقىن قايتىس بولعاننان كەيىن)
7. 1967 جىلى تولەگەن ايبەرگەنوۆ ومىردەن ءوتتى.
جارىق دۇنيەنىڭ وتىز - اق جىل ساۋلەسىن كورگەن اقىن بىزگە وتتى جىر، ولمەس ولەڭ قالدىردى. سونىڭ ءبىرى «ارۋانا – باۋىر دۇنيە» ولەڭى دەي كەلە، ولەڭدى مانەرلەپ، ناقىشىنا كەلتىرىپ وقىپ بەرەمىن.(وسى كەزدە ءۇنتاسپادان قۇرمانعازىنىڭ «سارىارقا» كۇيى ويناپ تۇرادى).
2) ەكى وقۋشىعا مانەرلەپ وقىتۋ.
3) سۇراقتارمەن جۇمىس.
- اڭىز دەگەنىمىز نە؟
- اقىن اڭىزدى ءوز ولەڭىنە قالاي ارقاۋ ەتكەن؟
- وسىعان ۇقساس شىعارمالاردى ەسكە تۇسىرەيىك (قابدەش ءجۇمادىلوۆتىڭ «قوزىكۇرەڭ» اڭگىمەسىنىڭ مازمۇنىن ايتۋ»).
4) تاھاۋي احتانوۆتىڭ «كۇي اڭىزى» اڭگىمەسىمەن سالىستىرۋ (توپتىق جۇمىس).
ۆەنن دياگرامماسى.
▪ تۋعان جەرىنە كەتۋ ءۇشىن بوتاسىن ءوزى ولتىرگەن ارۋانا، تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك، بالاسىن، قۇربان ەتكەن جانۋار كورىنىسى.
▪ تۇيە مالى سۋرەتتەلگەن. پروزامەن، ولەڭمەن سۋرەتتەلگەن اڭىز جەلىسىندەگى وقيعا.
▪ بوتاسى ولگەن ارۋانانىڭ جان قينالىسى، جازۋشىنىڭ ونەردىڭ قۇدىرەتىن ەرەكشە تانۋى.
5) جەكە وقۋشىلارمەن شىعارماشىلىق جۇمىس.
1. «اركىمنىڭ تۋعان جەرى – مىسىر شاھارى» اتتى تاقىرىپتا شىعارما جازۋ.
2. «ارۋانا – باۋىر دۇنيە» ولەڭىن قاراسوزگە اينالدىرىپ جازۋ.
وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق جۇمىستارىن تالداۋ.
ساباقتى قورىتۋ. قازاق ولەڭدەرى كوبىنەسە 7، 8 جانە 11 بۋىندى بولىپ كەلسە، اقىننىڭ ولەڭ قۇرىلىسىنا قوسقان جاڭالىعى 18 - 19 بۋىندى ولەڭ جازعاندىعى تۋرالى ايتا كەلىپ، ولەڭدەرىندەگى ايتار ويى تۋرالى وي ءبولىسۋ.
تۇكپىرىمدەگى ءدىر ەتە قالعىش وسىناۋ قۇيتتاي جۇرەكپەن
كەلەم مەن بۇگىن قاسيەتتى قازاقستاندى كوتەرىپ!
تارماقتاعى اقىن ءۇنىن تالداۋ.
اقىن كورە الماي كەتكەن تۋعان قازاقستاننىڭ ەركىندىگىن، ەگەمەندىگىن ايتا كەتۋ ارتىق بولمايدى.
تاريحتىڭ سان عاسىرلىق تاراۋلارىنا شولۋ جاساۋ، اقىن ۇنىنە ءۇن قوسۋ.
«مەن اقىن بولسام...» اتتى تاقىرىپتا وي قوزعاۋ. بىرنەشە وقۋشىنىڭ ويىن تالداۋ (اۋىزشا).
باعالاۋ. ءار وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگىنە، جاۋابىنا قاراي باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما. ولەڭدى وقۋ. ەرەكشە اسەر ەتكەن جولدارىن جاتتاۋ.
«تۋعان جەر – التىن بەسىگىم» اتتى تاقىرىپتا شىعارما جازۋ.
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، قازاق ادەبيەتى 8 سىنىپ.
تاقىرىپتار:
31. ارۋانا – باۋىر دۇنيە
32. قازدار قايتىپ بارادى
33. تولەن ابدىكوۆ. «قوناقتار» (2-ساعات)
34. ابايدىڭ قارا سوزدەرى
35. رايىمبەك،رايىمبەك! پوەماسى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «ارۋانا – باۋىر دۇنيە»
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك - تولەگەن اقىننىڭ ءومىرى مەن وسكەن ورتاسىن تانىتۋ، شىعارمالارىن وقىتۋ، اقىن ولەڭىنىڭ ايتار ويىن اشۋ، تالداۋ، ەستەتيكالىق كوزقاراسى قالىپتاسقان وقىرمان دايىنداۋ؛ دامىتۋشىلىق – وقۋشىنىڭ ءسوز بايلىعىن، سوزدىك قورىن بايىتۋ، ادەبي شىعارما يدەياسىن تانىتۋ، ەركىن سويلەۋگە، ءوز ويىن اۋىزشا دا، جازباشا دا جۇيەلى جەتكىزۋگە بالۋ، تاربيەلىك - وقۋشىنىڭ تۋعان جەرگە دەگەن، وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ەلجاندىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: باسپا ءسوز ماتەريالدارى، 1 تومدىق شىعارمالار جيناعى، اقىن سۋرەتى، بۋكلەتتەر، ءۇنتاسپا.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم بەرۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، وزىندىك ىزدەنىس (شىعارماشىلىق جۇمىس)، سالىستىرۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، ءان - ساز.
ساباقتىڭ بارىسى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
وتكەن ساباقتار بويىنشا سۇراق - تاپسىرمالار ورىنداۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق.
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى.
اقىن بوپ ءومىر كەشىرۋ، وڭاي دەيمىسىڭ، قاراعىم،
اۋزىندا بولۋ بۇل ءوزى، سىزداعان بارلىق جارانىڭ.
كوكىرەگىڭە قۇيىپ اپ، الەمنىڭ اسقاق بار ءانىن،
قوسۋدىڭ ارپالىسى بۇل توعىسپاس جولدار تورابىن.
تاقتاعا ىلىنگەن اقىن ولەڭىنىڭ وسى شۋماعىن وقي وتىرىپ، ساباعىمىزدىڭ ماقساتىن ايتىپ، اقىننىڭ ءومىر جولىنا تولىق توقتالۋ.
1) تىرەك سىزبا ارقىلى اقىننىڭ ءومىر جولىنا توقتالامىز.
1. 1937 جىلى 8 - ناۋرىزدا قاراقالپاق ەلىندەگى «قوڭىرات» دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلدى.
2. 1959 جىلى تاشكەنتتەگى نيزامي اتىنداعى پەداگوگيكالىق ينستيتۋتتىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءبولىمىن ءبىتىرىپ، تۋعان اۋىلىندا ءمۇعالىم بولدى.
3. العاشقى ولەڭدەرى «جاس داۋرەن» اتتى جيناقتا باسىلىپ شىقتى.
4. قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا جۇمىس ىستەدى.
5. كىتاپ بولىپ شىققان شىعارمالارى:
« ارمان ساپارى»، «ومىرگە ساياحات»، «مەن ساعان عاشىق ەدىم»، «امانات».
6. 1974 جىلى «قۇمداعى مۇنارالار» جيناعى ءۇشىن قازاقستان لەنين كومسومولى سىيلىعى بەرىلدى. (اقىن قايتىس بولعاننان كەيىن)
7. 1967 جىلى تولەگەن ايبەرگەنوۆ ومىردەن ءوتتى.
جارىق دۇنيەنىڭ وتىز - اق جىل ساۋلەسىن كورگەن اقىن بىزگە وتتى جىر، ولمەس ولەڭ قالدىردى. سونىڭ ءبىرى «ارۋانا – باۋىر دۇنيە» ولەڭى دەي كەلە، ولەڭدى مانەرلەپ، ناقىشىنا كەلتىرىپ وقىپ بەرەمىن.(وسى كەزدە ءۇنتاسپادان قۇرمانعازىنىڭ «سارىارقا» كۇيى ويناپ تۇرادى).
2) ەكى وقۋشىعا مانەرلەپ وقىتۋ.
3) سۇراقتارمەن جۇمىس.
- اڭىز دەگەنىمىز نە؟
- اقىن اڭىزدى ءوز ولەڭىنە قالاي ارقاۋ ەتكەن؟
- وسىعان ۇقساس شىعارمالاردى ەسكە تۇسىرەيىك (قابدەش ءجۇمادىلوۆتىڭ «قوزىكۇرەڭ» اڭگىمەسىنىڭ مازمۇنىن ايتۋ»).
4) تاھاۋي احتانوۆتىڭ «كۇي اڭىزى» اڭگىمەسىمەن سالىستىرۋ (توپتىق جۇمىس).
ۆەنن دياگرامماسى.
▪ تۋعان جەرىنە كەتۋ ءۇشىن بوتاسىن ءوزى ولتىرگەن ارۋانا، تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك، بالاسىن، قۇربان ەتكەن جانۋار كورىنىسى.
▪ تۇيە مالى سۋرەتتەلگەن. پروزامەن، ولەڭمەن سۋرەتتەلگەن اڭىز جەلىسىندەگى وقيعا.
▪ بوتاسى ولگەن ارۋانانىڭ جان قينالىسى، جازۋشىنىڭ ونەردىڭ قۇدىرەتىن ەرەكشە تانۋى.
5) جەكە وقۋشىلارمەن شىعارماشىلىق جۇمىس.
1. «اركىمنىڭ تۋعان جەرى – مىسىر شاھارى» اتتى تاقىرىپتا شىعارما جازۋ.
2. «ارۋانا – باۋىر دۇنيە» ولەڭىن قاراسوزگە اينالدىرىپ جازۋ.
وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق جۇمىستارىن تالداۋ.
ساباقتى قورىتۋ. قازاق ولەڭدەرى كوبىنەسە 7، 8 جانە 11 بۋىندى بولىپ كەلسە، اقىننىڭ ولەڭ قۇرىلىسىنا قوسقان جاڭالىعى 18 - 19 بۋىندى ولەڭ جازعاندىعى تۋرالى ايتا كەلىپ، ولەڭدەرىندەگى ايتار ويى تۋرالى وي ءبولىسۋ.
تۇكپىرىمدەگى ءدىر ەتە قالعىش وسىناۋ قۇيتتاي جۇرەكپەن
كەلەم مەن بۇگىن قاسيەتتى قازاقستاندى كوتەرىپ!
تارماقتاعى اقىن ءۇنىن تالداۋ.
اقىن كورە الماي كەتكەن تۋعان قازاقستاننىڭ ەركىندىگىن، ەگەمەندىگىن ايتا كەتۋ ارتىق بولمايدى.
تاريحتىڭ سان عاسىرلىق تاراۋلارىنا شولۋ جاساۋ، اقىن ۇنىنە ءۇن قوسۋ.
«مەن اقىن بولسام...» اتتى تاقىرىپتا وي قوزعاۋ. بىرنەشە وقۋشىنىڭ ويىن تالداۋ (اۋىزشا).
باعالاۋ. ءار وقۋشىنىڭ بەلسەندىلىگىنە، جاۋابىنا قاراي باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما. ولەڭدى وقۋ. ەرەكشە اسەر ەتكەن جولدارىن جاتتاۋ.
«تۋعان جەر – التىن بەسىگىم» اتتى تاقىرىپتا شىعارما جازۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
You Might Also Like
-
قازاق ادەبيەتى ءپانى بويىنشا جىلدىق كۇنتىزبەلىك جوسپار، 8 سىنىپ
