قاسىمنىڭ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭى (كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى)
قازاق ادەبيەتى ءپانى بويىنشا جىلدىق كۇنتىزبەلىك جوسپار، 8 سىنىپ
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، قازاق ادەبيەتى 8 سىنىپ.
تاقىرىپتار:
36. قاسىمنىڭ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭى
37. قازاق ادەبيەتىندەگى «انا قۇدىرەتتىلىگى» تاقىرىبى.
38. قادىر مىرزا ءالى. «كارى قىران»
39. تولەگەن ايبەرگەنوۆتىڭ «ءبىر تويىم بار» ولەڭى
40. ش. ايتماتوۆ «نايمان - انا»
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قاسىمنىڭ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭى
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك - ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن تانىستىرۋ، قازاق پوەزياسىنا اسىل ولەڭ جازۋدى ماقسات ەتكەن ولەڭدەرىنىڭ يدەيالىق مازمۇنىنىن ۇعىندىرۋ؛ دامىتۋشىلىق - ءار وقۋشى وزىندىك وي - قيالىنا ەرىك بەرە وتىرىپ وزىنشە وي تۇيۋگە باۋلۋ، شىعارماشىلىق جۇمىسقا جۇمىلدىرۋ ارقىلى تانىم - تۇسىنىكتەرىن دامىتۋ؛ تاربيەلىك – اقىن قالامىنان تۋعان ولەڭدەرى ارقىلى وقۋشىلاردى ادامي قاسيەتتەرگە باۋلۋ، اۆتور كوتەرگەن تاعىلىمدار ارقىلى اقىننىڭ ازاماتتىق بەينەسىن اشا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن ارتتىرۋ، ۇلگى - ونەگە الۋعا شاقىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم قالىپتاستىرۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءادىسى: دامىتا وقىتۋ تەحنولوگياسى (ءار ءتۇرلى ساتىداعى دەڭگەيلىك تاپسىرمالار، شىعارماشىلىق جۇمىس)، سۇراق - جاۋاپتار، ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: اقىن پورترەتى؛ ومىرىنە بايلانىستى بۋكلەت، تىرەك سىزبالار، دەڭگەيلىك تاپسىرمالار سىزباسى؛ مۇقاعالي ولەڭىنىڭ ءبىر شۋماعى؛ سەرىك قيرابايەۆتىڭ اقىن تۋرالى ءسوزى؛ كەسپە قاعازدار.
جاڭا ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى.
ساباقتىڭ ەپيگرافى: دەيسىڭدەر - اۋ قاسىمنىڭ نەسى باسىم؟
قاسىم سولاي بولماسا نەسى قاسىم؟
اقىنمىن دەپ قوپاڭداپ جۇرگەندەردىڭ
اممەسىنەن قاسىمنىڭ دەسى باسىم.
(مۇقاعالي ماقاتايەۆ).
تىرەك سىزبا ارقىلى اقىن ومىرىنە، شىعارماشىلىعىنا شولۋ.
قاسىم امانجولوۆ (1911 - 1955)
قاسىم جوقشىلىقتى، جەتىمدىكتى ءسابي كەزىنەن باسىنان وتكىزەدى. قوي - قوزى باعادى، تەزەك تە تەرەدى، كىسى ەسىگىندە تەلمىرەدى.
ول جالت ەتكەن نايزاعايداي وتكىر ءتىلدى، قاجىرلى، قايراتتى، تىك مىنەزدى. ءوزى ايتقانداي «جاسىق ولەڭ ەمەس، اسىل ولەڭ» جازۋدى ءومىرىنىڭ بار ماقساتى ەتتى.
قاسىم پوەزياسى وتاندى، تۋعان جەردى سۇيۋگە، قاستەرلەۋگە ۇندەيدى، قايسارلىققا، تاباندىلىققا، قاھارماندىققا باۋليدى.
اقىننىڭ ومىرگە، كەلەشەككە ارتاتىن سەنىمى، ءۇمىتى مول. قاسىم ءومىردى مەيلىنشە سۇيگەن اقىن.
وزدەرىڭىزگە ۇسىنىلىپ وتىرعان ولەڭدى قاسىم «سىر» دەپ تە اتاعان ەكەن. شىنشىل، بۇكپەسىز اقىن ۇرپاعىمەن اشىق سويلەسىپ، ماقسات - مۇددەسىن، قۋانىش - ءسۇيىنىشىن، سەنىمى مەن ءدۋدامالىن جايىپ سالادى.
اقىننىڭ قايتىس بولعاننان كەيىنگى جاريالانعان ولەڭى – «ءوزىم تۋرالى».
ولەڭ تاقىرىبى: ءوز ءومىرىن ولەڭمەن ورنەكتەيدى؛ ءومىر مەن ءولىم تۋرالى، ولەڭنىڭ قۇدىرەتى، اقىندىقتى دارىپتەيدى؛ تۋعان ەل، جەر قاسيەتىن جىرلايدى؛ بولاشاق ۇرپاققا وسيەت قالدىرادى.
ولەڭنىڭ يدەياسى: ءومىردى، تۋعان جەردى، وتاندى قاستەرلەۋگە شاقىرادى؛ «بەرەيىن ومىرىمنەن ولەڭ جاساپ» دەپ ءوزى جىرلاعانداي ولەڭدى، اقىندىقتى قۇرمەتتەۋگە ۇندەيدى.
وسى ءومىرباياندىق ولەڭىندە اقىن ءومىرىنىڭ قايعى - مۇڭى، قۋانىشى، اسقاق ارمانى، ءورشىل ماقساتى كورىنەدى. اقىن بولاشاق جاستارعا ۇلكەن سەنىم ارتادى، ولاردان ءۇمىت كۇتەدى.
ولەڭ جوسپارى تاقتاعا جازىلادى.
1. ءوزى جايلى
2. ءومىر مەن ءولىم تۋرالى
3. اقىندىق، ونىڭ ماقساتى
4. بولاشاق وسيەت
5. تۋعان ەل، تۋعان جەر تۋرالى.
وسى جوسپار بويىنشا وقۋشىلار تاراۋلارعا ءبولىپ، مانەرلەپ وقيدى، دامىتا وقىتۋ تەحنولوگياسى بويىنشا وقۋشىلار دەڭگەيلىك تاپسىرمالار ورىندايدى.
ءى ساتى: وقۋشى دەڭگەيى ( ءمۇعالىم كومەگىمەن).
ولەڭ قۇرىلىسىن تالداۋ
1. ولەڭدە قانشا شۋماق بار؟ (25 شۋماق بار)
2. نەشە تارماق بار؟ (100 تارماق بار)
3. نەشە بۋناق بار؟ (3 بۋناق بار)
4. نەشە بۋىن بار؟ (11 بۋىن بار)
5. 11 بۋىندى قارا ولەڭ ۇيقاسى.
اقىننىڭ پوەتيكالىق تىلىنە تالداۋ
1. ولەڭنىڭ مەتافوراسى........................
2. ەپيتەتى.....................................................
3. تەڭەۋدى تابىڭدار.
ساباقتى بەكىتۋ سۇراقتارى مەن تاپسىرمالارى
ءىى ساتى: الگوريتمدىك. 1. اقىننىڭ ءومىر جولى، شىعارماشىلىعى (تىرەك سىزبا سىزۋ).
2. قاسىم قانداي اقىن؟ (تور قۇرۋ كەرەك). 3. اقىن شىعارمالارى (تور قۇرۋ كەرەك)
4. ولەڭ «ءوزىم تۋرالى» دەپ اتالسا دا، اقىن تەك ءوزى تۋرالى عانا تولعانعان با؟ 5. ولەڭ جولدارىنداعى «بەرەيىن ومىرىمنەن ولەڭ جاساپ» دەگەنىنەن اقىننىڭ ايتايىن دەگەن ويىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟ 6. اقىن بولاشاققا قانداي وسيەت ايتادى؟
ءىىى ساتى: ەۆريستيكالىق. اقىننىڭ ولەڭدەگى كوڭىل - كۇيىن تالداۋ:
1) قايعى، مۇڭ؛ 2) شاتتىق، قۋانۋ؛ 3) بەرىك سەنىم، ءۇمىت؛ 4) اسقاق ارمان، ءورشىل ماقسات؛
5) وسيەت، ونەگە.
وسى تىرەك سوزدەرگە بايلانىستى اقىن كوڭىل - كۇيىن بىلدىرەتىن ولەڭ جولدارىن تاۋىپ وقۋ، تۇسىنىك بەرۋ.
IV ساتى: شىعارماشىلىق (تاقىرىپتار بەرىلەدى).
1. ءولدى دەۋگە بولا ما، ويلاڭدارشى...
2. قاسىم اقىنعا حات جازۋ.
3. ءبىز نەتكەن باقىتتى ەدىك، بۇگىنگى ۇرپاق.
قورىتىندى. قاسىم يدەولوگيانىڭ ق ۇلى بولىپ قالعان جوق. زاماننىڭ تار قالىبىنا سىيماي، قۇلاشىن ەركىن جايا الماي بۇلقىنعان اقىننىڭ كوڭىل كۇيى، ويى، سەزىمى ونىڭ شىعارمالارىنان انىق بايقالادى. سونىڭ وزىندە قاسىم – ۇلكەن اقىن، ۇلى اقىن. ول ەشكىمگە ەلىكتەمەي، جالتاقتاماي، «جاماۋ - جاسقاۋ جيناماي، ءوز ءسوزىن ءوزى بولىپ ايتادى»، «ولەڭ مەن كۇيدەن» جارالعان ەرەكشە ءبىر تۇلعا ەدى. ول قازاق ولەڭىنىڭ رۋحىن كوتەردى. ولەڭ سوزگە قانات ءبىتىرىپ، ەرلىك دارىتتى، ولەڭ فورمالارىن جەتىلدىردى.
مۋزىكالىق ءۇزىلىس. اقىن ولەڭىن سازىمەن ورىنداۋ (ءۇزىندى).
باعالاۋ.
ءۇي تاپسىرماسى. 1. ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ (ءۇزىندى جاتتاۋ).
2. كەستە ۇلگىسى بەرىلەدى (جوسپار بويىنشا جۇمىس).
3. شىعارماشىلىق جۇمىس (وي تولعاۋ جازۋ).
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، قازاق ادەبيەتى 8 سىنىپ.
تاقىرىپتار:
36. قاسىمنىڭ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭى
37. قازاق ادەبيەتىندەگى «انا قۇدىرەتتىلىگى» تاقىرىبى.
38. قادىر مىرزا ءالى. «كارى قىران»
39. تولەگەن ايبەرگەنوۆتىڭ «ءبىر تويىم بار» ولەڭى
40. ش. ايتماتوۆ «نايمان - انا»
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قاسىمنىڭ «ءوزىم تۋرالى» ولەڭى
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك - ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن تانىستىرۋ، قازاق پوەزياسىنا اسىل ولەڭ جازۋدى ماقسات ەتكەن ولەڭدەرىنىڭ يدەيالىق مازمۇنىنىن ۇعىندىرۋ؛ دامىتۋشىلىق - ءار وقۋشى وزىندىك وي - قيالىنا ەرىك بەرە وتىرىپ وزىنشە وي تۇيۋگە باۋلۋ، شىعارماشىلىق جۇمىسقا جۇمىلدىرۋ ارقىلى تانىم - تۇسىنىكتەرىن دامىتۋ؛ تاربيەلىك – اقىن قالامىنان تۋعان ولەڭدەرى ارقىلى وقۋشىلاردى ادامي قاسيەتتەرگە باۋلۋ، اۆتور كوتەرگەن تاعىلىمدار ارقىلى اقىننىڭ ازاماتتىق بەينەسىن اشا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن ارتتىرۋ، ۇلگى - ونەگە الۋعا شاقىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم قالىپتاستىرۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءادىسى: دامىتا وقىتۋ تەحنولوگياسى (ءار ءتۇرلى ساتىداعى دەڭگەيلىك تاپسىرمالار، شىعارماشىلىق جۇمىس)، سۇراق - جاۋاپتار، ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: اقىن پورترەتى؛ ومىرىنە بايلانىستى بۋكلەت، تىرەك سىزبالار، دەڭگەيلىك تاپسىرمالار سىزباسى؛ مۇقاعالي ولەڭىنىڭ ءبىر شۋماعى؛ سەرىك قيرابايەۆتىڭ اقىن تۋرالى ءسوزى؛ كەسپە قاعازدار.
جاڭا ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى.
ساباقتىڭ ەپيگرافى: دەيسىڭدەر - اۋ قاسىمنىڭ نەسى باسىم؟
قاسىم سولاي بولماسا نەسى قاسىم؟
اقىنمىن دەپ قوپاڭداپ جۇرگەندەردىڭ
اممەسىنەن قاسىمنىڭ دەسى باسىم.
(مۇقاعالي ماقاتايەۆ).
تىرەك سىزبا ارقىلى اقىن ومىرىنە، شىعارماشىلىعىنا شولۋ.
قاسىم امانجولوۆ (1911 - 1955)
قاسىم جوقشىلىقتى، جەتىمدىكتى ءسابي كەزىنەن باسىنان وتكىزەدى. قوي - قوزى باعادى، تەزەك تە تەرەدى، كىسى ەسىگىندە تەلمىرەدى.
ول جالت ەتكەن نايزاعايداي وتكىر ءتىلدى، قاجىرلى، قايراتتى، تىك مىنەزدى. ءوزى ايتقانداي «جاسىق ولەڭ ەمەس، اسىل ولەڭ» جازۋدى ءومىرىنىڭ بار ماقساتى ەتتى.
قاسىم پوەزياسى وتاندى، تۋعان جەردى سۇيۋگە، قاستەرلەۋگە ۇندەيدى، قايسارلىققا، تاباندىلىققا، قاھارماندىققا باۋليدى.
اقىننىڭ ومىرگە، كەلەشەككە ارتاتىن سەنىمى، ءۇمىتى مول. قاسىم ءومىردى مەيلىنشە سۇيگەن اقىن.
وزدەرىڭىزگە ۇسىنىلىپ وتىرعان ولەڭدى قاسىم «سىر» دەپ تە اتاعان ەكەن. شىنشىل، بۇكپەسىز اقىن ۇرپاعىمەن اشىق سويلەسىپ، ماقسات - مۇددەسىن، قۋانىش - ءسۇيىنىشىن، سەنىمى مەن ءدۋدامالىن جايىپ سالادى.
اقىننىڭ قايتىس بولعاننان كەيىنگى جاريالانعان ولەڭى – «ءوزىم تۋرالى».
ولەڭ تاقىرىبى: ءوز ءومىرىن ولەڭمەن ورنەكتەيدى؛ ءومىر مەن ءولىم تۋرالى، ولەڭنىڭ قۇدىرەتى، اقىندىقتى دارىپتەيدى؛ تۋعان ەل، جەر قاسيەتىن جىرلايدى؛ بولاشاق ۇرپاققا وسيەت قالدىرادى.
ولەڭنىڭ يدەياسى: ءومىردى، تۋعان جەردى، وتاندى قاستەرلەۋگە شاقىرادى؛ «بەرەيىن ومىرىمنەن ولەڭ جاساپ» دەپ ءوزى جىرلاعانداي ولەڭدى، اقىندىقتى قۇرمەتتەۋگە ۇندەيدى.
وسى ءومىرباياندىق ولەڭىندە اقىن ءومىرىنىڭ قايعى - مۇڭى، قۋانىشى، اسقاق ارمانى، ءورشىل ماقساتى كورىنەدى. اقىن بولاشاق جاستارعا ۇلكەن سەنىم ارتادى، ولاردان ءۇمىت كۇتەدى.
ولەڭ جوسپارى تاقتاعا جازىلادى.
1. ءوزى جايلى
2. ءومىر مەن ءولىم تۋرالى
3. اقىندىق، ونىڭ ماقساتى
4. بولاشاق وسيەت
5. تۋعان ەل، تۋعان جەر تۋرالى.
وسى جوسپار بويىنشا وقۋشىلار تاراۋلارعا ءبولىپ، مانەرلەپ وقيدى، دامىتا وقىتۋ تەحنولوگياسى بويىنشا وقۋشىلار دەڭگەيلىك تاپسىرمالار ورىندايدى.
ءى ساتى: وقۋشى دەڭگەيى ( ءمۇعالىم كومەگىمەن).
ولەڭ قۇرىلىسىن تالداۋ
1. ولەڭدە قانشا شۋماق بار؟ (25 شۋماق بار)
2. نەشە تارماق بار؟ (100 تارماق بار)
3. نەشە بۋناق بار؟ (3 بۋناق بار)
4. نەشە بۋىن بار؟ (11 بۋىن بار)
5. 11 بۋىندى قارا ولەڭ ۇيقاسى.
اقىننىڭ پوەتيكالىق تىلىنە تالداۋ
1. ولەڭنىڭ مەتافوراسى........................
2. ەپيتەتى.....................................................
3. تەڭەۋدى تابىڭدار.
ساباقتى بەكىتۋ سۇراقتارى مەن تاپسىرمالارى
ءىى ساتى: الگوريتمدىك. 1. اقىننىڭ ءومىر جولى، شىعارماشىلىعى (تىرەك سىزبا سىزۋ).
2. قاسىم قانداي اقىن؟ (تور قۇرۋ كەرەك). 3. اقىن شىعارمالارى (تور قۇرۋ كەرەك)
4. ولەڭ «ءوزىم تۋرالى» دەپ اتالسا دا، اقىن تەك ءوزى تۋرالى عانا تولعانعان با؟ 5. ولەڭ جولدارىنداعى «بەرەيىن ومىرىمنەن ولەڭ جاساپ» دەگەنىنەن اقىننىڭ ايتايىن دەگەن ويىن قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟ 6. اقىن بولاشاققا قانداي وسيەت ايتادى؟
ءىىى ساتى: ەۆريستيكالىق. اقىننىڭ ولەڭدەگى كوڭىل - كۇيىن تالداۋ:
1) قايعى، مۇڭ؛ 2) شاتتىق، قۋانۋ؛ 3) بەرىك سەنىم، ءۇمىت؛ 4) اسقاق ارمان، ءورشىل ماقسات؛
5) وسيەت، ونەگە.
وسى تىرەك سوزدەرگە بايلانىستى اقىن كوڭىل - كۇيىن بىلدىرەتىن ولەڭ جولدارىن تاۋىپ وقۋ، تۇسىنىك بەرۋ.
IV ساتى: شىعارماشىلىق (تاقىرىپتار بەرىلەدى).
1. ءولدى دەۋگە بولا ما، ويلاڭدارشى...
2. قاسىم اقىنعا حات جازۋ.
3. ءبىز نەتكەن باقىتتى ەدىك، بۇگىنگى ۇرپاق.
قورىتىندى. قاسىم يدەولوگيانىڭ ق ۇلى بولىپ قالعان جوق. زاماننىڭ تار قالىبىنا سىيماي، قۇلاشىن ەركىن جايا الماي بۇلقىنعان اقىننىڭ كوڭىل كۇيى، ويى، سەزىمى ونىڭ شىعارمالارىنان انىق بايقالادى. سونىڭ وزىندە قاسىم – ۇلكەن اقىن، ۇلى اقىن. ول ەشكىمگە ەلىكتەمەي، جالتاقتاماي، «جاماۋ - جاسقاۋ جيناماي، ءوز ءسوزىن ءوزى بولىپ ايتادى»، «ولەڭ مەن كۇيدەن» جارالعان ەرەكشە ءبىر تۇلعا ەدى. ول قازاق ولەڭىنىڭ رۋحىن كوتەردى. ولەڭ سوزگە قانات ءبىتىرىپ، ەرلىك دارىتتى، ولەڭ فورمالارىن جەتىلدىردى.
مۋزىكالىق ءۇزىلىس. اقىن ولەڭىن سازىمەن ورىنداۋ (ءۇزىندى).
باعالاۋ.
ءۇي تاپسىرماسى. 1. ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ (ءۇزىندى جاتتاۋ).
2. كەستە ۇلگىسى بەرىلەدى (جوسپار بويىنشا جۇمىس).
3. شىعارماشىلىق جۇمىس (وي تولعاۋ جازۋ).
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
You Might Also Like
-
قازاق ادەبيەتى ءپانى بويىنشا جىلدىق كۇنتىزبەلىك جوسپار، 8 سىنىپ
-
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، گەوگرافيا 9 سىنىپ
