InfoHub Logo

بالا تاربيەسىندەگى اتا-انانىڭ وزبىرلىق جاساپ، وزىنىكى تەرىس، بالانىكى دۇرىس بولا تۇرسا دا، «ايتتىم ءبىتتى، كەستىم ءۇزىلدى» دەپ ۇلكەندىگىن بۇلداپ، ادىلەتكە قيانات جاساۋ بالانىڭ دۇرىس تاربيە الۋىنا كوپ نۇقسان كەلتىرەدى، جۇيكەسىنە ءىز قالدىراتىنداي سالماق تۇسىرەدى. شەكتەن تىس قاتال ۇستاۋ بالانىڭ جىگەرىن جاسىتىپ قانا قويمايدى، بىلمەككە قۇمارلىعىن مۇقالتىپ، قيالىن تەجەيدى. ءتىپتى، بالانىڭ اتا-اناعا، ومىرگە كوزقاراسىن بۇزۋى دا ىقتيمال.

بالالارى اكە-شەشەسىنە قيىلىپ، ولار دا «قىزىم»، «ۇلىم» دەپ مەيىرلەنىپ، جۇبىن جازباي جاراسىپ-اق تۇرادى. قانداي جارسىمدى! سوعان قاراماستان قانداي كىشىپەيىل، ىزەتتى دە قاراپايىم. يناباتتى ۇلدىڭ ونەگەلى مىنەزدەرىن كورگەندە بۇل وتباسىنداعى تاربيەنىڭ ىزدەرىن كورگەندەي سۇيسىنەمىن. اكە نەعۇرلىم بالاسىنىڭ قاسىندا كوبىرەك بولسا، پايدالى ونەرگە باۋلىسا، جاقسى، ونەگەلى ورتالارمەن ءۇيىر ەتسە، بالا سوعۇرلىم جاقسىعا قاراي بەيىمدەلە بەرەدى.

مۋزىكاعا، ان-كۇيگە، سۋرەت سالۋعا اۋەستىك، كىتاپ وقۋعا سپورتپەن شۇعىلدانۋعا قۇشتارلىق ت.ب ونەردىڭ بارىمەن دە بالانىڭ قابىلەتىنە قاراي اتا-انا تانىستىرىپ، دوستاستىرۋى پارىز. جاقسى اكەلەر سونداي الۋان ونەرمەن تابىستىرا ءجۇرىپ، ءوزى دە بالاسىنىڭ جان دۇنيەسىن، كوڭىل كۇيىن، قابىلەت-قاسيەتتەرىن جاقسى سەزەتىن بولدى.

بالامەن ءومىر جايلى كورگەن كينو، وقىعان كىتاپتار، ادامدار، دوستار جايلى اڭگىمەلەسىپ، سىر الىسۋ-اكە مەن بالانىڭ دوستىعىن نىعايتىپ، بىر-بىرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن شىنداي تۇسەدى. ونداي جاعدايدا اكە مەن بالانىڭ ارسىندا ەشقانداي قىرعي قاباقتىق، سالقىن كوزقاراس جاسىرىن، جۇمباق نارسەلەر بولمايدى.

ەڭبەك - تاربيە قۇرالى دەمەكشى اتا-انامەن بالالاردىڭ جاقسى قارىم-قاتىناسى ءۇي تىرلىگىندەدە قالىپتاسادى. ادامنىڭ ماعىنالى ءومىر ءسۇرىپ، ءونىمدى ەڭبەك ەتۋىنە، كونىل-كۇيىنىڭ ويداعىداي بولۋىنا الدىمەن ونىڭ ءۇي-ىشى، وتباسى جاعدايىڭىڭ ايىرىقشا ءرولى بار. سەبەبى، ادامنىڭ كۇندەلىكتى تىرشىلىگى ءۇشىن ۇيىندەگى بەرەكە-بىرلىكتىڭ، ءونىمدى ەڭبەكتىڭ، شات-شادىمەن تۇرمىستىڭ ورنى بولەك. ۇيدەگى، دالىرەك ايتقاندا وتباسى مۇشەلەرىنىڭ اراسىنداعى ەڭبەك ءبولىسى ءجاي قاراعاندا ۇساق ماسەلە سياقتى كورىنگەنىمەن، كۇندەلىكتى تىرلىكتە ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا، كوڭىل-كۇيىنە، قارىم-قاتىناسىنا، جاس ۇرپاقتى ەڭبەككە، جاۋاپكەرشىلىككە باۋلۋدا زور اسەرى بار، ارنايى ءسوز ەتۋگە تۇرارلىق ماسەلە.

كوپشىلىك وتباسىندا ءۇي شارۋاسى ايەلى جۇمىستان كەلگەنشە قوزعالماي جاتادى. ال، ايەل بولسا جولشىباي ماگازينەن ازىق-تۇلىك ساتىپ الا كەلىپ، تاماق ازىرلەگەنشە تاعى دا ءبىرشاما ۋاقىت وتەدى. قاراپ وتىرۋعا ۇيالۋدىڭ ورنىنا قارنى اشقان ءۇي يەسى ايەلىنەن تاماق قاشان ءازىر بولادى دەپ اپشىسىن قۋىرادى، كەشىككەنى ءۇشىن جازعىرادى. بىر-بىرىنە وكپە-رەنىش ايتادى، مۇنىڭ ارتى كەيدە ۇرىس كەرىسكە دە اينالادى. ال، مۇنداي قۇبىلىستاردىڭ بالالارعا قانشالىقتى اۋىر اسەر ەتەتىنى، ءتىپتى كەيدە بالا جانىن جارالايتىنى ەسكەرىلمەيدى. مۇنداي وتباسىنىڭ بالالارى جالقاۋ، ومىرگە يكەمسىز بولىپ وسەدى. وسىناۋ وتباسىندا ءۇي تىرلىگىن ءبولىسۋ، بىر-بىرىنە كومەكتەسۋ داعدىسى جوقتىعى ايقىن.

بالانى جاسىنان تىرشىلىككە بەيىم ەتىپ ءوسىرۋ تاربيەدەگى ءبىر ۇتىمدى قۇبىلىس. «ۇيرەنگەنىڭ وزىڭە جاقسى، ىستەگەنىڭ ماعان جاقسى» دەگەن حالىق ماتەلى دە وسىعان وراي ايتىلعانى بەكەر ەمەس. ومىردەن ەشنارسە ۇيرەنبەي، ازىرگە ءمازىر بولىپ وسكەندەردىڭ ءوزى كەيىن ماعان ەشنارسە ىستەتپەگەن، ۇيرەتپەگەن اكە-شەشەم دەپ قيىندىق باسىنا تۇسكەندە اتا-انادان كورەدى. شاماسى كەلەتىن نارسەگە بالانى جاسىنان جۇمساپ ونىڭ ورىندالۋىن قاداعالاپ وتىرۋ ارقىلى بىلمەگەنىن ۇيرەتىپ، ءتىلالعىش، ەڭبەك سۇيگىش، ءتارتىپتى ەتىپ وسىرگەن قانداي عانيبەت!

كوپتەگەن وتباسىندا ءۇي شارۋاسىن ۇي-ىشىندەگىلەرى تەگىس ءبولىسىپ اتقارادى. مىسالى، كەيبىر وتباسىندا دەمالىس كۇنى ۇي-ىشىندەگى ۇلكەندى-كىشىلى ادامدار، بالا-شاعا ءبارى قاتىساتىن سەنبىلىك ۇيىمداستىرىلادى. بالالاردىڭ ءبىرى شاڭ سۇرتسە، ەكىنشىسى سۋ تاسيدى، ءۇشىنشىسى ۇيدەگى نارسەلەردى دالاعا شىعارىپ، قاعىپ-سىلكەدى. قالعاندارى شاماسىنا قاراي كىر جۋادى نەمەسە اياق كيىمدەرىن تازارتىپ، جيناستىرادى. مۇنداي سەنبىلىكتىڭ ۋاقىتى الدىن-الا ەسكەرتىلەدى. اركىمنىڭ ىستەيتىڭ جۇمىسى بولىنەدى، كيەتىن حالاتتارى نەمەسە الدارىنا تاعاتىن الجاپقىشتارى، باستارىنا تارتاتىن ورامال، اياقتارىنا كيەتىن اياق كيىمدەرىنە دەيىن ازىرلەنىپ قويىلادى. ۇيدەگى ەڭبەككە وتباسى مۇشەلەرىنىڭ تەگىس باۋليدى.

---