اتا - انالارعا ارنالعان «سىناق» ىسكەرلىك ويىنى
تاقىرىبى: اتا - انالارعا ارنالعان «سىناق» ىسكەرلىك ويىنى
ماقساتى: اتا - انالارمەن جۇمىس. اتا - انالارمەن سۇحباتتاسۋ. سۇراقتار بەرۋ ارقىلى اتا - انانىڭ قانشالىقتى بالا تاربيەسىنە كوڭىل بولەتىندىگى تۋرالى پىكىرلەسۋ. بالانىڭ دامۋىنا تەرىس ىقپال ەرتەڭ جولداردىڭ الدىن الۋ.
قاجەتتى كورنەكىلىكتەر:
1. بالا تاربيەسى جونىندە ايتىلعان ناقىل سوزدەر، ماقال - ماتەلدەر، جازىلعان پلاكاتتار
2. شارلار
3. ءتۇرلى - ءتۇستى كارتوننان جاسالعان كۋبيك
4. ءادىل - قازىلار «ساراپشىلار»
5. بيلەت سۇراقتارى
6. كونۆەرتتەر جانە ونى ىلەتىن اعاش تاقتا
7. اياقتالماعان ماقال - ماتەل جازىلعان ءتۇرلى - ءتۇستى قاعازدار
ىسكەرلىك ويىنى
ءبارىمىز مەكتەپ شاڭىراعىنا جينالىپ وتىرعاندىقتان، ىسكەرلىك ويىنىمىز دا ءبىلىم وردالارىنىڭ ومىرىمەن بايلانىستى بولعانى دۇرىس. ىسكەرلىك ويىن «سىناق» دەپ اتالادى. ول ءۇشىن بىزگە ساراپشىلار مىندەتىن اتقاراتىن 4 اتا - انا كەرەك. سونداي - اق، سىزدەردىڭ ارالارىڭىزدان. ىسكەرلىك ويىنعا قاتىساتىن 7 انا شىعۋى قاجەت. ەگەر ءوز ەرىكتەرىمەن شىققىلارى كەلمەسە، بىلاي ارەكەت جاساۋ كەرەك: ءار جاعى ءار ءتۇستى كۋبيكتى لاقتىرىپ، ۇستىڭگى جاعىنا تۇسكەن تۇسكە ۇقساسا نەمەسە سونداي ءتۇسى باسىم كيىم كيگەن ادامدى ورتاعا شىعارۋ. بۇل ورتاعا شىققان 7 اتا - انامىز 3 ءتۇرلى سىناقتان وتەدى. 1 سىناق سيتۋاسيالىق سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ. 2 سىناق – اياقتالماعان ماقال - ماتەلدەردى دۇرىس جالعاپ اياقتاۋ. ءۇش كەزەكتەگى سىناق – بۇل كىسىلەر ءوز بالالارىنا قويىلعان اتتاردى (ەسىمدەردى) قورعايدى، ياعني، مەكتەپ جاسىنداعى بالالارىنىڭ اتىن قويۋ تاريحىن، كىم قويعانىن، نە ءۇشىن، كىمنىڭ قۇرمەتىنە قويىلعانىن ءتۇسىندىرىپ ايتىپ شىعادى.
ءى – كەزەكتەگى سىناق. مىنا ستول ۇستىنەن كەز - كەلگەن بيلەتتى الىپ سيتۋاسيالىق سۇراققا جاۋاپ بەرۋلەرىڭىز كەرەك. سۇراقپەن قوسا، رەتتىك نومىرلەرىڭىز بەرىلەدى. سۇراققا جاۋاپ بەرگەن كەزدە اتى - جوندەرىڭدى تولىق اتاپ وتەسىزدەر، ونى ساراپشىلار جازىپ السىن.
سيتۋاسيالىق سۇراقتاردىڭ جاۋاپتارى:
1. بالاڭىزدىڭ ونەرى، قانداي دا ءبىر ىسكە قىزىعۋشىلىعى، بەيىمدىلىگى بايقالسا، نە ىستەر ەدىڭىز؟ مۇمكىندىگىنشە، ونىڭ قابىلەتىن ودان ءارى دامىتۋىنا جاعداي جاساعان دۇرىس. مۇمكىن، ول بالا بويىندا جاسىرىن دارىندىلىق قابىلەت بولار. كوپتەگەن بيوگراف - زەرتتەۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، مىڭداعان ارحيمەد، موسارت، رافاەلدەردىڭ كوبى ومىرلەرىن ەشبىر اتاقسىز، قاراپايىم ديقان، قولونەرشى، اسپاز رەتىندە وتكىزگەن كورىنەدى.
2. بالامەن سويلەسە ءبىلۋ دە ۇلكەن ونەر. 4 - 6 جاستاعى بالا كۇنىنە كوپتەگەن سۇراق قوياتىن كورىنەدى. مىسالى: ءتۇن نەگە قاراڭعى؟ كۇن قايدا كەتتى؟ ۇشاق قالاي ۇشادى؟ دەگەن سياقتى تاۋسىلمايتىن ساۋالدار كوپ. ءسىزدىڭ بالاڭىز دا وسىنداي ساۋالدارى كوپ بولسا، جاۋاپ بەرۋگە تىرىساسىز با، جوق، الدە ەلەۋسىز قالدىراسىز با؟
بالا سۇراعىنا بايىپپەن تۇسىندىرە جاۋاپ بەرۋ – ولاردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋعا، دۇنيە - تانىمىن كەڭەيتۋگە كومەكتەسەدى.
3. سىزگە مەكتەپتەگى مۇعالىمدەردەن «ءسىزدىڭ بالاڭىز باسقا بالالاردى ۇرادى» دەگەن بىرنەشە شاعىم ايتىلدى. تاعى كورشى اتا - انالاردان دا «ءبىزدىڭ بالانى ۇردى» دەگەن ءسوز ەستۋگە تۋرا كەلدى دەيىك. نە ىستەيسىز؟ بالاڭىزدى قالاي تاربيەلەيسىز؟
بالانى تارتىپكە كەلتىرۋدەن بۇرىن، ونىڭ اگرەسسيۆتى بولۋىنىڭ سەبەبىن تەرڭنەن ىزدەڭىز. باسقالاردى رەنجىتكەن بالا ءوزى دە رەنجىگەن بالا. وتباسىڭىزداعى بىرەۋ وسىعان كىنالى ەمەس پە؟ ويلانىڭىز. مۇمكىن، جاعدايدى تالداپ، سەبەبىن تەرەڭنەن تابۋعا بولاتىن شىعار.
4. كەيبىر اتا - انالاردىڭ بالاسىنىڭ ءاربىر ىستەگەن ءىس - ارەكەتىنە كوڭىلى تولماي: «سەن سالا المايسىڭ، سەن ىستەي المايسىڭ» دەپ ايتىپ جاتاتىنىن بايقايمىز. بالا ءىس - ارەكەتىنە تەرىس باعا بەرۋگە قالاي قارايسىز؟ بالاعا «سەن سالا المايسىڭ، سەن ىستەي المايسىڭ، سەن جوندەي المايسىڭ» دەگەن سياقتى تەرىس باعا بەرۋگە (قالاي قارايسىز؟) دۇرىس ەمەس. وسىنداي جاعدايدا بالانىڭ سول ءىس - ارەكەت تۇرىنە تالاپتانۋى، ۇيرەنۋگە ۇمتىلىسى تومەندەپ، وزىنە دەگەن سەنىمدىلىگىن جوعالتادى، وزىنە - ءوزى كوڭىلى تولماۋ سياقتى كەشەندى سەنىمسىزدىك قالىپتاسۋى مۇمكىن.
5. بالاڭىز ساباقتان قاشىپ، مەكتەپتەن ەرتە كەلدى، نە ىستەيسىز؟ بالاڭىزدىڭ مۇنداي جونسىزدىكتەرىنە جول بەرمەڭىز. ايتپەسە، ودان كەيىن دن ءورشي تۇسەدى.
6. بالاڭىز كۇندە 1 – ساباققا كەشىگىپ كەلەدى. قالاي جونگە كەلتىرەسىز؟ (قاتالداۋ بولۋعا قورىقپاڭىز. سوندا عانا ول ءوز ورنىن تابادى.)
7. بالاڭىز مەكتەپتەگى ءبىر مۇعالىممەن ءتىل تابىسا الماي ءجۇر. بالاڭىزعا قانداي كەڭەس ايتاسىز؟ (انىق سەبەبىن ءبىلىپ الىپ، مۇعالىممەن ءتىل تابىسۋعا ىقپال ەتۋ)
ءىى – سىناق – اياقتالماعان ماقال - ماتەلدەردى اياقتاۋ. ءوز كەزەكتەرىڭىز بويىنشا كەلىپ، مىنا جەردەگى كونۆەرتتەردىڭ بىرەۋىن الىپ، ىشىندەگى قاعازعا جازىلعان اياقتالماعان ماقال - ماتەلدەردى دۇرىس جالعاپ اياقتايسىزدار.
1. اتا – اسقار تاۋ،
انا – (باۋىرىنداعى بۇلاق)
بالا – (جاعاسىنداعى قۇراق)
2. ۇلىڭ وسسە،
ۇلى (ۇلگىلىمەن اۋىلداس بول)
قىزىڭ وسسە،
قىز (ۇلگىلىمەن اۋىلداس بول)
3. بالا جاس شىبىق سياقتى (قالاي يسەڭ سولاي يىلەدى)
4. بالا جاقسى بولسا – (قۋانىش، جامان بولسا – قينالىس)
5. ەرلى – زايىپتىلار تاتۋ بولسا (ۇيگە بەرەكە، اراز بولسا، ەلگە كەلەكە)
6. اناسى قانداي بولسا – (بالاسى سونداي)
7. اكەگە قاراپ ۇل (وسەر، شەشەگە قاراپ قىز وسەر)
ءىىى سىناق – بالالارىنا قويىلعان اتتارىن (ەسىمدەرىن) قورعاۋ.
كىم قويدى، سەبەبى، كىمنىڭ جانە نەنىڭ قۇرمەتىنە دەگەن سياقتى. ەگجەي – تەگجەيىن اشىپ ايتىپ، جاقسى تۇسىنىكتەمە بەرسەڭىزدەر، سوعۇرلىم ساراپشىلاردىڭ ۇپايلارى جوعارى بولاتىنىن ەستەرىڭىزدەن شىعارماڭىزدار. ادامعا ات قويىلۋدىڭ دا وزىندىك ءبىر تاريحى بولادى. ادام ەسىمدەرىن زەرتتەيتىن عىلىم سالاسى دا بار. ول ونوماستيكا – اتاۋلار تۋرلى عىلىم. ادام اتتارىن، فاميليالاردى، قالا، وزەن، كول، تاۋ اتتارىن، گەوگرافيالىق اتاۋلاردى زەرتتەيدى. قازاق بالاعا اتتى ءار ءتۇرلى ىرىمعا سۇيەنىپ قويعان.
قورىتىندى
ساراپشىلار بارلىق ۇپاي ساندارىن قوسىپ، ۇپايى ەڭ جوعارى قاتىسۋشىنى ايتادى. ىنتالاندىرۋ سىيلىعى بەرىلەدى.
اتا - انالارعا ارنالعان «سىناق» ىسكەرلىك ويىنى. جۇكتەۋ
ماقساتى: اتا - انالارمەن جۇمىس. اتا - انالارمەن سۇحباتتاسۋ. سۇراقتار بەرۋ ارقىلى اتا - انانىڭ قانشالىقتى بالا تاربيەسىنە كوڭىل بولەتىندىگى تۋرالى پىكىرلەسۋ. بالانىڭ دامۋىنا تەرىس ىقپال ەرتەڭ جولداردىڭ الدىن الۋ.
قاجەتتى كورنەكىلىكتەر:
1. بالا تاربيەسى جونىندە ايتىلعان ناقىل سوزدەر، ماقال - ماتەلدەر، جازىلعان پلاكاتتار
2. شارلار
3. ءتۇرلى - ءتۇستى كارتوننان جاسالعان كۋبيك
4. ءادىل - قازىلار «ساراپشىلار»
5. بيلەت سۇراقتارى
6. كونۆەرتتەر جانە ونى ىلەتىن اعاش تاقتا
7. اياقتالماعان ماقال - ماتەل جازىلعان ءتۇرلى - ءتۇستى قاعازدار
ىسكەرلىك ويىنى
ءبارىمىز مەكتەپ شاڭىراعىنا جينالىپ وتىرعاندىقتان، ىسكەرلىك ويىنىمىز دا ءبىلىم وردالارىنىڭ ومىرىمەن بايلانىستى بولعانى دۇرىس. ىسكەرلىك ويىن «سىناق» دەپ اتالادى. ول ءۇشىن بىزگە ساراپشىلار مىندەتىن اتقاراتىن 4 اتا - انا كەرەك. سونداي - اق، سىزدەردىڭ ارالارىڭىزدان. ىسكەرلىك ويىنعا قاتىساتىن 7 انا شىعۋى قاجەت. ەگەر ءوز ەرىكتەرىمەن شىققىلارى كەلمەسە، بىلاي ارەكەت جاساۋ كەرەك: ءار جاعى ءار ءتۇستى كۋبيكتى لاقتىرىپ، ۇستىڭگى جاعىنا تۇسكەن تۇسكە ۇقساسا نەمەسە سونداي ءتۇسى باسىم كيىم كيگەن ادامدى ورتاعا شىعارۋ. بۇل ورتاعا شىققان 7 اتا - انامىز 3 ءتۇرلى سىناقتان وتەدى. 1 سىناق سيتۋاسيالىق سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ. 2 سىناق – اياقتالماعان ماقال - ماتەلدەردى دۇرىس جالعاپ اياقتاۋ. ءۇش كەزەكتەگى سىناق – بۇل كىسىلەر ءوز بالالارىنا قويىلعان اتتاردى (ەسىمدەردى) قورعايدى، ياعني، مەكتەپ جاسىنداعى بالالارىنىڭ اتىن قويۋ تاريحىن، كىم قويعانىن، نە ءۇشىن، كىمنىڭ قۇرمەتىنە قويىلعانىن ءتۇسىندىرىپ ايتىپ شىعادى.
ءى – كەزەكتەگى سىناق. مىنا ستول ۇستىنەن كەز - كەلگەن بيلەتتى الىپ سيتۋاسيالىق سۇراققا جاۋاپ بەرۋلەرىڭىز كەرەك. سۇراقپەن قوسا، رەتتىك نومىرلەرىڭىز بەرىلەدى. سۇراققا جاۋاپ بەرگەن كەزدە اتى - جوندەرىڭدى تولىق اتاپ وتەسىزدەر، ونى ساراپشىلار جازىپ السىن.
سيتۋاسيالىق سۇراقتاردىڭ جاۋاپتارى:
1. بالاڭىزدىڭ ونەرى، قانداي دا ءبىر ىسكە قىزىعۋشىلىعى، بەيىمدىلىگى بايقالسا، نە ىستەر ەدىڭىز؟ مۇمكىندىگىنشە، ونىڭ قابىلەتىن ودان ءارى دامىتۋىنا جاعداي جاساعان دۇرىس. مۇمكىن، ول بالا بويىندا جاسىرىن دارىندىلىق قابىلەت بولار. كوپتەگەن بيوگراف - زەرتتەۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، مىڭداعان ارحيمەد، موسارت، رافاەلدەردىڭ كوبى ومىرلەرىن ەشبىر اتاقسىز، قاراپايىم ديقان، قولونەرشى، اسپاز رەتىندە وتكىزگەن كورىنەدى.
2. بالامەن سويلەسە ءبىلۋ دە ۇلكەن ونەر. 4 - 6 جاستاعى بالا كۇنىنە كوپتەگەن سۇراق قوياتىن كورىنەدى. مىسالى: ءتۇن نەگە قاراڭعى؟ كۇن قايدا كەتتى؟ ۇشاق قالاي ۇشادى؟ دەگەن سياقتى تاۋسىلمايتىن ساۋالدار كوپ. ءسىزدىڭ بالاڭىز دا وسىنداي ساۋالدارى كوپ بولسا، جاۋاپ بەرۋگە تىرىساسىز با، جوق، الدە ەلەۋسىز قالدىراسىز با؟
بالا سۇراعىنا بايىپپەن تۇسىندىرە جاۋاپ بەرۋ – ولاردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋعا، دۇنيە - تانىمىن كەڭەيتۋگە كومەكتەسەدى.
3. سىزگە مەكتەپتەگى مۇعالىمدەردەن «ءسىزدىڭ بالاڭىز باسقا بالالاردى ۇرادى» دەگەن بىرنەشە شاعىم ايتىلدى. تاعى كورشى اتا - انالاردان دا «ءبىزدىڭ بالانى ۇردى» دەگەن ءسوز ەستۋگە تۋرا كەلدى دەيىك. نە ىستەيسىز؟ بالاڭىزدى قالاي تاربيەلەيسىز؟
بالانى تارتىپكە كەلتىرۋدەن بۇرىن، ونىڭ اگرەسسيۆتى بولۋىنىڭ سەبەبىن تەرڭنەن ىزدەڭىز. باسقالاردى رەنجىتكەن بالا ءوزى دە رەنجىگەن بالا. وتباسىڭىزداعى بىرەۋ وسىعان كىنالى ەمەس پە؟ ويلانىڭىز. مۇمكىن، جاعدايدى تالداپ، سەبەبىن تەرەڭنەن تابۋعا بولاتىن شىعار.
4. كەيبىر اتا - انالاردىڭ بالاسىنىڭ ءاربىر ىستەگەن ءىس - ارەكەتىنە كوڭىلى تولماي: «سەن سالا المايسىڭ، سەن ىستەي المايسىڭ» دەپ ايتىپ جاتاتىنىن بايقايمىز. بالا ءىس - ارەكەتىنە تەرىس باعا بەرۋگە قالاي قارايسىز؟ بالاعا «سەن سالا المايسىڭ، سەن ىستەي المايسىڭ، سەن جوندەي المايسىڭ» دەگەن سياقتى تەرىس باعا بەرۋگە (قالاي قارايسىز؟) دۇرىس ەمەس. وسىنداي جاعدايدا بالانىڭ سول ءىس - ارەكەت تۇرىنە تالاپتانۋى، ۇيرەنۋگە ۇمتىلىسى تومەندەپ، وزىنە دەگەن سەنىمدىلىگىن جوعالتادى، وزىنە - ءوزى كوڭىلى تولماۋ سياقتى كەشەندى سەنىمسىزدىك قالىپتاسۋى مۇمكىن.
5. بالاڭىز ساباقتان قاشىپ، مەكتەپتەن ەرتە كەلدى، نە ىستەيسىز؟ بالاڭىزدىڭ مۇنداي جونسىزدىكتەرىنە جول بەرمەڭىز. ايتپەسە، ودان كەيىن دن ءورشي تۇسەدى.
6. بالاڭىز كۇندە 1 – ساباققا كەشىگىپ كەلەدى. قالاي جونگە كەلتىرەسىز؟ (قاتالداۋ بولۋعا قورىقپاڭىز. سوندا عانا ول ءوز ورنىن تابادى.)
7. بالاڭىز مەكتەپتەگى ءبىر مۇعالىممەن ءتىل تابىسا الماي ءجۇر. بالاڭىزعا قانداي كەڭەس ايتاسىز؟ (انىق سەبەبىن ءبىلىپ الىپ، مۇعالىممەن ءتىل تابىسۋعا ىقپال ەتۋ)
ءىى – سىناق – اياقتالماعان ماقال - ماتەلدەردى اياقتاۋ. ءوز كەزەكتەرىڭىز بويىنشا كەلىپ، مىنا جەردەگى كونۆەرتتەردىڭ بىرەۋىن الىپ، ىشىندەگى قاعازعا جازىلعان اياقتالماعان ماقال - ماتەلدەردى دۇرىس جالعاپ اياقتايسىزدار.
1. اتا – اسقار تاۋ،
انا – (باۋىرىنداعى بۇلاق)
بالا – (جاعاسىنداعى قۇراق)
2. ۇلىڭ وسسە،
ۇلى (ۇلگىلىمەن اۋىلداس بول)
قىزىڭ وسسە،
قىز (ۇلگىلىمەن اۋىلداس بول)
3. بالا جاس شىبىق سياقتى (قالاي يسەڭ سولاي يىلەدى)
4. بالا جاقسى بولسا – (قۋانىش، جامان بولسا – قينالىس)
5. ەرلى – زايىپتىلار تاتۋ بولسا (ۇيگە بەرەكە، اراز بولسا، ەلگە كەلەكە)
6. اناسى قانداي بولسا – (بالاسى سونداي)
7. اكەگە قاراپ ۇل (وسەر، شەشەگە قاراپ قىز وسەر)
ءىىى سىناق – بالالارىنا قويىلعان اتتارىن (ەسىمدەرىن) قورعاۋ.
كىم قويدى، سەبەبى، كىمنىڭ جانە نەنىڭ قۇرمەتىنە دەگەن سياقتى. ەگجەي – تەگجەيىن اشىپ ايتىپ، جاقسى تۇسىنىكتەمە بەرسەڭىزدەر، سوعۇرلىم ساراپشىلاردىڭ ۇپايلارى جوعارى بولاتىنىن ەستەرىڭىزدەن شىعارماڭىزدار. ادامعا ات قويىلۋدىڭ دا وزىندىك ءبىر تاريحى بولادى. ادام ەسىمدەرىن زەرتتەيتىن عىلىم سالاسى دا بار. ول ونوماستيكا – اتاۋلار تۋرلى عىلىم. ادام اتتارىن، فاميليالاردى، قالا، وزەن، كول، تاۋ اتتارىن، گەوگرافيالىق اتاۋلاردى زەرتتەيدى. قازاق بالاعا اتتى ءار ءتۇرلى ىرىمعا سۇيەنىپ قويعان.
قورىتىندى
ساراپشىلار بارلىق ۇپاي ساندارىن قوسىپ، ۇپايى ەڭ جوعارى قاتىسۋشىنى ايتادى. ىنتالاندىرۋ سىيلىعى بەرىلەدى.
اتا - انالارعا ارنالعان «سىناق» ىسكەرلىك ويىنى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
