اتا سالتىم – اسىل قازىنام (تاربيە ساعاتى)
«اتا سالتىم – اسىل قازىنام»
ماقساتى:
1.قازاق حالقىنىڭ قانىنا سىڭگەن ىزگى ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىنىڭ حالىقتىڭ سالت-داستۇرلەرىمەن ساباقتاستىعىن ءتۇسىندىرۋ، كەيبىر حالىق اندەرىن، ماقال-ماتەلدەرىن ۇيرەتۋ.
2.يماندىلىق، يناباتتىلىق، ىزەتتىلىك قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.
كورنەكىلىگى:
قازاق ءۇيىنىڭ جاساۋى، ماقال-ماتەلدەر، دانالاردان شىققان ءسوز، قولونەر بۇيىمدارى، ويۋ-ورنەك تۇرلەرى.
بارىسى:
«دۇشپانعا قاتال،
دوسقا ادال - حالىق»
كىرىسپە
ءمۇعالىم: قاي زامان بولسىن ادامزات الدىندا تۇراتىن باستى مىندەت – ادال، ءبىلىمدى، ەڭبەك سۇيگىش ۇرپاق تاربيەلەپ ءوسىرۋ. بۇل مىندەتتى ءار حالىق سالت-داستۇرىنە وراي ىسكە اسىرادى. ياعني ءار حالىق عاسىرلار بويى سىننان ءوتىپ، سۇرىپتالعان وزىق سالت-داستۇرلەرىن جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋدە پايدالانىپ كەلگەن.
بالا تاربيەسى تەك مەكتەپ قابىرعاسىندا عانا بەرىلمەيتىنى انىق. انانىڭ بەسىك جىرىنان باستاپ، ادامنىڭ جەر قوينىنا بەرىلگەنگە دەيىنگى ءوزى كورىپ-بىلگەن سالت-داستۇرلەر، ادەت-عۇرىپتار بارلىعى دا ادامنىڭ دۇنيەتانىمىن قالىپتاستىراتىن ءومىر ساباقتارى.
ءسالت-داستۇر، ادەت-عۇرىپ اتادان بالاعا قالىپ وتىراتىن مول مۇرا. ءار ۇلتتىڭ وزىنە ءتان ءسالت-داستۇرى بار. ءسالت-داستۇردىڭ پايدا بولىپ، قالىپتاسۋ تاريحىنا كوز جىبەرسەك، ولار حالىقتىڭ ءال-اۋقات، تۇرمىس-تىرشىلىك بولمىسىنان تۋىپ قالىپتاساتىنىن كورەمىز. دۇنيەدەن وتكەن ادامدى جەرلەۋدىڭ سالتىن قارايتىن بولساق، ۇندىلەر وتە تىعىز ورنالاسقاندىقتان، كومۋگە جەر جەتىسپەيتىندىكتەن ءمايىتتى ورتەۋى، ورىستاردىڭ اعاش تابىتقا سالۋى، توپىراعىنا كۇرەك باتپايتىن جەردە تۇراتىن ادامدار ءمايىتتى ادام جۇرە قويمايتىن ايدالاعا اپارىپ تاستايدى. قوعامدىق سالت – قوعادىق بولمىستان تۋىندايدى دەگەن وسى. سوندىقتان حالىق داستۇرلەرىنىڭ دۇرىس-بۇرىسى بار دەۋگە بولمايدى.
حالىق پەداگوگيكاسىنىڭ تۇرمىستىق ەرەجە بولىپ، حالىقتىڭ سالتىنا اينالعان ادەت-عۇرىپتاردىڭ تاربيەلىك ءمانى ەرەكشە.
حالىق تاربيەنى بالاعا انا قۇرساعىندا جاتقاننان باستايدى. وعان كۋا ىشتەگى ءسابيدىڭ ۋاقىتىندا دۇنيەگە كەلۋى ءۇشىن ۇلكەن انالار ءتۇرلى ىرىمدار جاسايدى.
1-وقۋشى:
شىلدەحانا – ءسابي دۇنيەگە كەلگەن سوڭ ءبىر جەتى بويى انا مەن بالانى كۇتىپ، ونىڭ كوڭىلىن كوتەرىپ، ونىڭ قاسىنا داستارحان جايۋ ادەتى. قازاق ەلىنىڭ ءار تۇكپىرىندە بۇل ءراسىم ءار قالاي وتەدى. سول كۇنى بالانى شىلدە سۋىنا شومىلدىرىپ، سىڭعىرلاعان تيىندار سالادى، بالاعا دەنساۋلىقپەن بىرگە بايلىق تا تىلەيدى. شىلدەحانا وتكىزىلەتىن كۇنى انا ابدەن سورپالانىپ ءوزىنىڭ شىلدە تەرىن شىعارۋى ءتيىس.
2-وقۋشى:
قىرقىنان شىعارۋ – بوبەك دۇنيەگە كەلگەن سوڭ 40 كۇننەن سوڭ ونىڭ العاش رەت شاشى مەن تىرناعى الىنىپ، بەسىككە سالۋ ءراسىمى ورىندالادى.
40-كۇننىڭ ءوزى انانىڭ بوي كوتەرىپ، دەنساۋلىعى تۇزەلگەن كەزدە بولادى. جالپى وسى ۋاقىت ىشىندە انانىڭ دا، بالانىڭ دا دەنساۋلىعى وتە مىقتى كۇتىمدى قاجەت ەتەدى. اناعا كىندىك شەشە كومەك بەرۋى ءتيىس. بۇل داستارحان باسىنا تەك ايەل ادامدار كەلىپ قاتىسادى.
3-وقۋشى:
ەسىمىن اتاۋ (ات قويۋ) – بۇل ءراسىم ۇلاعاتتى كىسىگە جۇكتەلەدى. قازاق اتتارىنىڭ كوپتىگى باسقا حالىقتاردان ەرەكشەلىگى. قىز بالالاردىڭ ەسىمدەرى ولاردىڭ كوركەمدىگى. ات قويۋ «كوز تيمەسىن» دەگەن ويمەن قويىلادى. ات تاڭدالعاننان كەيىن بالانىڭ قۇلاعىنا 3 قايتارا ايتىلادى.
4-وقۋشى:
بەسىككە سالۋ – بۇل كىشىگىرىم توي رەتىندە وتەدى. كەلۋشىلەر تارتۋ، شاشۋ، جورالعىلارىنالىپ كەلەدى، بەسىككە سالۋ نەمەسە بولەۋ تاجىريبەلى اجەگە نەمەسە اناعا جۇكتەلەدى. بەسىكتى تۇبەگىمەن، جابدىعىمەن كىندىك شەشە الىپ كەلەدى، سۋمەن بالا شىلانادى، ىدىستارى وتىرعاندارعا تاراتىلىپ بەرىلەدى. بالانىڭ «يت كويلەگى» جۇگىرتىلەدى، ياعني ءتاتتى ءدام تولتىرىلعان كىشكەنە دوربا ءيتتىڭ مويىنىنا كويلەگىمەن بايلانادى دا جۇگىرتىلەدى، سوڭىنان قۋىپ جەتكەن بالا دورباعا يە بولادى. بەسىكتىڭ تۇبەگى ورنالاسقان جەردەن كىشكەنە بۇرشاق ءتارىزدى توقاشتار وتكىزىلىپ، ونى «تىشتىرما» دەپ ايتادى. وسى جەردە جينالعان انالار بەسىك جىرلارىن ايتادى.
بەسىك جىرىنىڭ سوزدەرى ەستيار بالالاردىڭ وي-قيالىنا جىر ەتىپ، انانىڭ مەيىر-شاپاعاتىن ارتتىرادى. ونداي وتتى جىرلاردى بالالار دا جاتتاپ الۋ كەرەك.
5-وقۋشى:
تۇساۋ كەسەر – ءبىر جاسقا تولىپ ەركىن جۇرە باستاعان بال بوبەكتىڭ باسقان قادامى قۇتتى بولىپ، ودان ءارى جانى جاماندىق كورمەي جاقسى ءجۇرىپ كەتۋىنە تىلەك ءبىلدىرۋ سالتاناتى رەتىندە وتەدى. بوبەكتىڭ تۇساۋىن اتا-انانىڭ قالاۋى كەسەدى. تۇساۋى كەسىلگەن بالانى «اق جول بولسىن» دەپ اق ورامالدىڭ ۇستىمەن نەمەسە جۇمساق بولسىن دەپ كىلەم ۇستىمەن جۇرگىزەدى.
تۇساۋ كەسەر جىرلارى ايتىلادى.
... قاز، قاز بالام، قاز بالام،
قادامىڭدى جاز، بالام
انەكەي، اق بەسىك.
الديىمە ب ا ق بەسىك.
شۇمەگىڭدى سالايىن،
سىلدىرماعىن تاعايىن.
جىبەك كورپە جابايىن،
باۋىق بارقىت پۇلىشتەي
بالداقتارىڭ كۇمىستەي،
جابدىعىڭمەن سىيلىسىڭ.
جاتسا بوپەم جايلىسىن،
كوسەم سەنەن وسەدى
جايلى بولسىن توسەگى.
6-وقۋشى:
بالانى اتقا مىنگىزۋ سالتى – بالانىڭ بۋىنى بەكىپ، 4-6 جاسقا كەلگەندە ات ۇستىندە ءوزىن-وزى ۇستاپ وتىرا الاتىن جاعدايعا جەتكەندە، اتقا مىنگىزۋ سالتىن جاساپ، ات قۇلاعىندا وينايتىن دەنساۋلىعى زور، مىقتى، شىمىر جاۋىنگەر، ەڭبەكقور، قيىنشىلىققا ءتوزىمدى ۇرپاق تاربيەلەۋدىڭ ءبىر ءتۇرى.
بالاعا ەر-تۇرماندارىن سىيلاپ (اشاماي، جانداربا، توقىم، جۇگەن، نوقتا)، اتقا مىنگىزىپ توي جاسايدى.
بۇل ارەكەت ەر بالانىڭ ەندىگى ازامات بولۋعا دايىندالعانىنىڭ بەلگىسى بولىپ سانالادى.
قورىتىندى.
ءمۇعالىم: «اتا كورگەن وق جونار، انا كورگەن تون پىشەر» دەگەندەي، اتا-بابالارىمىز ۇل-قىزدارىن جاسىنان باستاپ سان الۋان ىس-ارەكەتپەن، جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەتىن ەڭبەكپەن تاربيەلەنگەن. ەر بالانى بەس جاسىنان تاي جالىن تارتىپ مىنۋگە جاراعاننان باستاپ، ونى قولعانات دەپ ەسەپتەگەن. «جىگىتكە جەتى ونەر دە ازدىق ەتەدى» دەپ حالقىمىز ەر بالانى ءتورت تۇلىك مالدى باعىپ-كۇتۋگە، جەر قىرتىسىن، وسىمدىك تۇرلەرىن بىلۋگە، قاراڭعى تۇندەردە جۇلدىزدى اسپانعا قاراپ باعىت-باعداردى بەلگىلەپ، قونىس-سۋدى ءدال تابۋعا ۇيرەتكەن.
اكەنىڭ بالاسىنا اقىل ايتىپ، جاۋاپكەرشىلىككە جۇكتەپ، ونى بەس-جيىرما جاسىندا ەنشى بەرىپ، جاستاردى ءوز بەتىمەن شارۋا قۇرىپ، ءومىر سۇرۋگە دايىنداعان. اتالارىمىز ەر جىگىتتەن اۋىلدىڭ، رۋدىڭ، ەلدىڭ مۇددەسىن قورعاۋعا ءارقاشان دايىن بولۋدى تالاپ ەتكەن. ۇلدارعا كوكپار تارتۋ، بايگەگە شابۋ، اۋدارىسپاق، تەڭگە الۋ، كۇرەس، سايىس ويىندارىن ۇيرەتكەن. ەرلەردەن ساداق تارتۋ، نايزاگەرلىك ونەردى، سويىل سوعۋدى ءبىلۋدى تالاپ ەتىپ، دايىنداعان.
جەتى اتاسىن ۇيرەتۋ ەسكىدەن قالعان اتالى ءسوز، بابالاردىڭ ونەگەسىن، ەرلىگىن، ازاماتتىعىن بالالارعا ۇعىندىرۋ - اكە مىندەتى بولىپ ەسپتەلگەن.
«قىز وسسە – ەلدىڭ كوركى» دەگەندەي، قىز بالانىڭ سىرت بەينەسى، كيىنە ءبىلۋى ونىڭ ىشكى مادەنيەتىمەن، تاربيەلىك دەڭگەيىمەن بايلانىستى. قىز – بولاشاق انا، اق بوساعانىڭ ارۋى، شاڭىراقتىڭ بەرەكە قۇتى. قىز بالانى جاسىنان توزىمدىلىككە، ادەپتىلىككە، سىپايىلىققا تاربيەلەنگەن.
قازاق حالقىنىڭ ءسالت-داستۇرى بولاشاقتىڭ ايقىن كورىنىسىنە ۇلەسىن تيگىزەدى. ساۋاتتى دا، سالماقتى، ادامگەرشىلىك قاسيەتى مول جاس ۇرپاق ءسالت-داستۇر، ادەت-عۇرىپپەن وتە تىعىز بايلانىستا.
ماقساتى:
1.قازاق حالقىنىڭ قانىنا سىڭگەن ىزگى ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىنىڭ حالىقتىڭ سالت-داستۇرلەرىمەن ساباقتاستىعىن ءتۇسىندىرۋ، كەيبىر حالىق اندەرىن، ماقال-ماتەلدەرىن ۇيرەتۋ.
2.يماندىلىق، يناباتتىلىق، ىزەتتىلىك قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.
كورنەكىلىگى:
قازاق ءۇيىنىڭ جاساۋى، ماقال-ماتەلدەر، دانالاردان شىققان ءسوز، قولونەر بۇيىمدارى، ويۋ-ورنەك تۇرلەرى.
بارىسى:
«دۇشپانعا قاتال،
دوسقا ادال - حالىق»
كىرىسپە
ءمۇعالىم: قاي زامان بولسىن ادامزات الدىندا تۇراتىن باستى مىندەت – ادال، ءبىلىمدى، ەڭبەك سۇيگىش ۇرپاق تاربيەلەپ ءوسىرۋ. بۇل مىندەتتى ءار حالىق سالت-داستۇرىنە وراي ىسكە اسىرادى. ياعني ءار حالىق عاسىرلار بويى سىننان ءوتىپ، سۇرىپتالعان وزىق سالت-داستۇرلەرىن جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋدە پايدالانىپ كەلگەن.
بالا تاربيەسى تەك مەكتەپ قابىرعاسىندا عانا بەرىلمەيتىنى انىق. انانىڭ بەسىك جىرىنان باستاپ، ادامنىڭ جەر قوينىنا بەرىلگەنگە دەيىنگى ءوزى كورىپ-بىلگەن سالت-داستۇرلەر، ادەت-عۇرىپتار بارلىعى دا ادامنىڭ دۇنيەتانىمىن قالىپتاستىراتىن ءومىر ساباقتارى.
ءسالت-داستۇر، ادەت-عۇرىپ اتادان بالاعا قالىپ وتىراتىن مول مۇرا. ءار ۇلتتىڭ وزىنە ءتان ءسالت-داستۇرى بار. ءسالت-داستۇردىڭ پايدا بولىپ، قالىپتاسۋ تاريحىنا كوز جىبەرسەك، ولار حالىقتىڭ ءال-اۋقات، تۇرمىس-تىرشىلىك بولمىسىنان تۋىپ قالىپتاساتىنىن كورەمىز. دۇنيەدەن وتكەن ادامدى جەرلەۋدىڭ سالتىن قارايتىن بولساق، ۇندىلەر وتە تىعىز ورنالاسقاندىقتان، كومۋگە جەر جەتىسپەيتىندىكتەن ءمايىتتى ورتەۋى، ورىستاردىڭ اعاش تابىتقا سالۋى، توپىراعىنا كۇرەك باتپايتىن جەردە تۇراتىن ادامدار ءمايىتتى ادام جۇرە قويمايتىن ايدالاعا اپارىپ تاستايدى. قوعامدىق سالت – قوعادىق بولمىستان تۋىندايدى دەگەن وسى. سوندىقتان حالىق داستۇرلەرىنىڭ دۇرىس-بۇرىسى بار دەۋگە بولمايدى.
حالىق پەداگوگيكاسىنىڭ تۇرمىستىق ەرەجە بولىپ، حالىقتىڭ سالتىنا اينالعان ادەت-عۇرىپتاردىڭ تاربيەلىك ءمانى ەرەكشە.
حالىق تاربيەنى بالاعا انا قۇرساعىندا جاتقاننان باستايدى. وعان كۋا ىشتەگى ءسابيدىڭ ۋاقىتىندا دۇنيەگە كەلۋى ءۇشىن ۇلكەن انالار ءتۇرلى ىرىمدار جاسايدى.
1-وقۋشى:
شىلدەحانا – ءسابي دۇنيەگە كەلگەن سوڭ ءبىر جەتى بويى انا مەن بالانى كۇتىپ، ونىڭ كوڭىلىن كوتەرىپ، ونىڭ قاسىنا داستارحان جايۋ ادەتى. قازاق ەلىنىڭ ءار تۇكپىرىندە بۇل ءراسىم ءار قالاي وتەدى. سول كۇنى بالانى شىلدە سۋىنا شومىلدىرىپ، سىڭعىرلاعان تيىندار سالادى، بالاعا دەنساۋلىقپەن بىرگە بايلىق تا تىلەيدى. شىلدەحانا وتكىزىلەتىن كۇنى انا ابدەن سورپالانىپ ءوزىنىڭ شىلدە تەرىن شىعارۋى ءتيىس.
2-وقۋشى:
قىرقىنان شىعارۋ – بوبەك دۇنيەگە كەلگەن سوڭ 40 كۇننەن سوڭ ونىڭ العاش رەت شاشى مەن تىرناعى الىنىپ، بەسىككە سالۋ ءراسىمى ورىندالادى.
40-كۇننىڭ ءوزى انانىڭ بوي كوتەرىپ، دەنساۋلىعى تۇزەلگەن كەزدە بولادى. جالپى وسى ۋاقىت ىشىندە انانىڭ دا، بالانىڭ دا دەنساۋلىعى وتە مىقتى كۇتىمدى قاجەت ەتەدى. اناعا كىندىك شەشە كومەك بەرۋى ءتيىس. بۇل داستارحان باسىنا تەك ايەل ادامدار كەلىپ قاتىسادى.
3-وقۋشى:
ەسىمىن اتاۋ (ات قويۋ) – بۇل ءراسىم ۇلاعاتتى كىسىگە جۇكتەلەدى. قازاق اتتارىنىڭ كوپتىگى باسقا حالىقتاردان ەرەكشەلىگى. قىز بالالاردىڭ ەسىمدەرى ولاردىڭ كوركەمدىگى. ات قويۋ «كوز تيمەسىن» دەگەن ويمەن قويىلادى. ات تاڭدالعاننان كەيىن بالانىڭ قۇلاعىنا 3 قايتارا ايتىلادى.
4-وقۋشى:
بەسىككە سالۋ – بۇل كىشىگىرىم توي رەتىندە وتەدى. كەلۋشىلەر تارتۋ، شاشۋ، جورالعىلارىنالىپ كەلەدى، بەسىككە سالۋ نەمەسە بولەۋ تاجىريبەلى اجەگە نەمەسە اناعا جۇكتەلەدى. بەسىكتى تۇبەگىمەن، جابدىعىمەن كىندىك شەشە الىپ كەلەدى، سۋمەن بالا شىلانادى، ىدىستارى وتىرعاندارعا تاراتىلىپ بەرىلەدى. بالانىڭ «يت كويلەگى» جۇگىرتىلەدى، ياعني ءتاتتى ءدام تولتىرىلعان كىشكەنە دوربا ءيتتىڭ مويىنىنا كويلەگىمەن بايلانادى دا جۇگىرتىلەدى، سوڭىنان قۋىپ جەتكەن بالا دورباعا يە بولادى. بەسىكتىڭ تۇبەگى ورنالاسقان جەردەن كىشكەنە بۇرشاق ءتارىزدى توقاشتار وتكىزىلىپ، ونى «تىشتىرما» دەپ ايتادى. وسى جەردە جينالعان انالار بەسىك جىرلارىن ايتادى.
بەسىك جىرىنىڭ سوزدەرى ەستيار بالالاردىڭ وي-قيالىنا جىر ەتىپ، انانىڭ مەيىر-شاپاعاتىن ارتتىرادى. ونداي وتتى جىرلاردى بالالار دا جاتتاپ الۋ كەرەك.
5-وقۋشى:
تۇساۋ كەسەر – ءبىر جاسقا تولىپ ەركىن جۇرە باستاعان بال بوبەكتىڭ باسقان قادامى قۇتتى بولىپ، ودان ءارى جانى جاماندىق كورمەي جاقسى ءجۇرىپ كەتۋىنە تىلەك ءبىلدىرۋ سالتاناتى رەتىندە وتەدى. بوبەكتىڭ تۇساۋىن اتا-انانىڭ قالاۋى كەسەدى. تۇساۋى كەسىلگەن بالانى «اق جول بولسىن» دەپ اق ورامالدىڭ ۇستىمەن نەمەسە جۇمساق بولسىن دەپ كىلەم ۇستىمەن جۇرگىزەدى.
تۇساۋ كەسەر جىرلارى ايتىلادى.
... قاز، قاز بالام، قاز بالام،
قادامىڭدى جاز، بالام
انەكەي، اق بەسىك.
الديىمە ب ا ق بەسىك.
شۇمەگىڭدى سالايىن،
سىلدىرماعىن تاعايىن.
جىبەك كورپە جابايىن،
باۋىق بارقىت پۇلىشتەي
بالداقتارىڭ كۇمىستەي،
جابدىعىڭمەن سىيلىسىڭ.
جاتسا بوپەم جايلىسىن،
كوسەم سەنەن وسەدى
جايلى بولسىن توسەگى.
6-وقۋشى:
بالانى اتقا مىنگىزۋ سالتى – بالانىڭ بۋىنى بەكىپ، 4-6 جاسقا كەلگەندە ات ۇستىندە ءوزىن-وزى ۇستاپ وتىرا الاتىن جاعدايعا جەتكەندە، اتقا مىنگىزۋ سالتىن جاساپ، ات قۇلاعىندا وينايتىن دەنساۋلىعى زور، مىقتى، شىمىر جاۋىنگەر، ەڭبەكقور، قيىنشىلىققا ءتوزىمدى ۇرپاق تاربيەلەۋدىڭ ءبىر ءتۇرى.
بالاعا ەر-تۇرماندارىن سىيلاپ (اشاماي، جانداربا، توقىم، جۇگەن، نوقتا)، اتقا مىنگىزىپ توي جاسايدى.
بۇل ارەكەت ەر بالانىڭ ەندىگى ازامات بولۋعا دايىندالعانىنىڭ بەلگىسى بولىپ سانالادى.
قورىتىندى.
ءمۇعالىم: «اتا كورگەن وق جونار، انا كورگەن تون پىشەر» دەگەندەي، اتا-بابالارىمىز ۇل-قىزدارىن جاسىنان باستاپ سان الۋان ىس-ارەكەتپەن، جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەتىن ەڭبەكپەن تاربيەلەنگەن. ەر بالانى بەس جاسىنان تاي جالىن تارتىپ مىنۋگە جاراعاننان باستاپ، ونى قولعانات دەپ ەسەپتەگەن. «جىگىتكە جەتى ونەر دە ازدىق ەتەدى» دەپ حالقىمىز ەر بالانى ءتورت تۇلىك مالدى باعىپ-كۇتۋگە، جەر قىرتىسىن، وسىمدىك تۇرلەرىن بىلۋگە، قاراڭعى تۇندەردە جۇلدىزدى اسپانعا قاراپ باعىت-باعداردى بەلگىلەپ، قونىس-سۋدى ءدال تابۋعا ۇيرەتكەن.
اكەنىڭ بالاسىنا اقىل ايتىپ، جاۋاپكەرشىلىككە جۇكتەپ، ونى بەس-جيىرما جاسىندا ەنشى بەرىپ، جاستاردى ءوز بەتىمەن شارۋا قۇرىپ، ءومىر سۇرۋگە دايىنداعان. اتالارىمىز ەر جىگىتتەن اۋىلدىڭ، رۋدىڭ، ەلدىڭ مۇددەسىن قورعاۋعا ءارقاشان دايىن بولۋدى تالاپ ەتكەن. ۇلدارعا كوكپار تارتۋ، بايگەگە شابۋ، اۋدارىسپاق، تەڭگە الۋ، كۇرەس، سايىس ويىندارىن ۇيرەتكەن. ەرلەردەن ساداق تارتۋ، نايزاگەرلىك ونەردى، سويىل سوعۋدى ءبىلۋدى تالاپ ەتىپ، دايىنداعان.
جەتى اتاسىن ۇيرەتۋ ەسكىدەن قالعان اتالى ءسوز، بابالاردىڭ ونەگەسىن، ەرلىگىن، ازاماتتىعىن بالالارعا ۇعىندىرۋ - اكە مىندەتى بولىپ ەسپتەلگەن.
«قىز وسسە – ەلدىڭ كوركى» دەگەندەي، قىز بالانىڭ سىرت بەينەسى، كيىنە ءبىلۋى ونىڭ ىشكى مادەنيەتىمەن، تاربيەلىك دەڭگەيىمەن بايلانىستى. قىز – بولاشاق انا، اق بوساعانىڭ ارۋى، شاڭىراقتىڭ بەرەكە قۇتى. قىز بالانى جاسىنان توزىمدىلىككە، ادەپتىلىككە، سىپايىلىققا تاربيەلەنگەن.
قازاق حالقىنىڭ ءسالت-داستۇرى بولاشاقتىڭ ايقىن كورىنىسىنە ۇلەسىن تيگىزەدى. ساۋاتتى دا، سالماقتى، ادامگەرشىلىك قاسيەتى مول جاس ۇرپاق ءسالت-داستۇر، ادەت-عۇرىپپەن وتە تىعىز بايلانىستا.
You Might Also Like
-
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ساۋات اشۋ ءپانىن وقۋ بارىسىندا العان بىلىمدەرىن تياناقتاۋ؛ ءوز ونەرلەرىن اتا — انالارعا كورسەتۋ، ەستەتيكالىق تالعامدارىن تەرەڭدەتە ءتۇسۋ، ءوزىن ءوزى باسقارۋى مەن انا ءتىلىن ءسۇيىپ، قا...
