اتاجۇرت ينتەللەكتۋالدى ويىنى
اتاجۇرت ينتەللەكتۋالدى ويىنى.
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن ارتتىرىپ ءوز بەتىمەن ىزدەنە بىلۋگە ساباقتا العان بىلىمدەرىن ومىردە قولدانا ءبىلۋ، تاريحي شەجىرەلەر مادەنيەتىنىڭ ۇلتتىق رۋحاني تانىمدىق، قاسيەتى كيەلى اسىل مۇرالاردىڭ قازىناسىن جاس ۇرپاقتىڭ سانا - سەزىمىنە ءسىڭىرۋ.
كورنەكىلىگى: “اتاجۇرت ” پلاكات، وتكەل، بەلەس بەكەت، اسۋ، جەرۇيىق بەينەلەرى جازىلعان تاسپا.
ويىنعا 7 - 9 سىنىپ وقۋشىلارىنان ەكى توپ قاتىسادى
“ا”توبى “اتامەكەن ”.
“ب” توبى “مۇعالجار”.
كولدە جۇرگەن قوڭىر قاز، ----------- اۋىلداعى جاماندار
قىر ءقادىرىن كىم ءبىلسىن ------------- ەل ءقادىرىن نە ءبىلسىن
قىردا جۇرگەن دۋاداق ------------- كوشىپ - قونىپ كورمەگەن
سۋ ءقادىرىن نە ءبىلسىن. --------------- جۇرت ءقادىرىن نە ءبىلسىن - دەپ اسان قايعى بابامىزدىڭ وسى ايتقان دانا ءسوزىن ءپىر تۇتا وتىرىپ، ويىنىمىزدى باستايمىز.
I. ءبولىم “ءوزىن ءوزى تانىستىرۋ” ەكى كوماندا ورتاعا شىعىپ وزدەرىن تانىستىرادى.
II. ءبولىم 1 - تۋر: “وتكەل” توپ باسشىلارى 5 سۇراققا جاۋاپ بەرەدى. 1سۇراق - 4000 ۇپاي.
I - توپ “مۇعالجار” توبى باستايدى.
1. اقتوبە وبلىسىنىڭ جەرىنىڭ كولەمى؟ (300، 6 مىڭ كم2)
2. اقتوبەنىڭ ىرگە تاسى قاي جىلى قاي ايدا قالاندى؟(1868ج. 14مامىر)
3. اقتوبە وبلىس بولىپ قاي جىلى جاريالاندى؟ (1932ج. 10 ناۋرىز)
4. اقتوبە وبلىسىندا نەشە اكىمشىلىك اۋدان بار؟.(12)
5. اقتوبە وبلىسىنىڭ جەرى س - و قانشا كم.؟(600 - 700كم )
II - توپ “ اتامەكەن” توبىنىڭ توپ باسشىسىنا سۇراق
1. اقتوبە وبلىسى جەرىنىڭ كولەمى جاعىنان قازاقستان رەسپۋبليكاسى بويىنشا نەشىنشى ورىندا (قاراعاندىدان كەيىن 2ورىن)
2. اقتوبە جەرىنەن 35 شاقىرىم جەردە ەسەت باتىردىڭ كەسەنەسى تۇرعىزىلدى. قاي جىلى؟ (1992ج)
3. اقتوبەدە كەڭەس ۇكىمەتى قاشان ورنادى.؟ (1918ج)
4. اقتوبە وبلىسىنىڭ جەرى ب - ش قانشا كم.؟ (700 - 800كم )
5اقتوبە وبلىستىق تاريحي ولكەتانۋ مۇراجايى قاي جىلى
شاڭىراق كوتەردى؟ (1929ج. 25 تامىز)
II - تۋر بەلەس. ءاربىر دۇرىس جاۋاپ 5 مىڭ ۇپاي ويىنعا قاتىسۋشىلار سۇراققا كومەك الۋعا بولادى. ەگەر دۇرىس جاۋاپ بەرمەسە، سونداي - اق كەلەسى توپقا كەزەك بەرمەگەنى ءۇشىن ۇپايى كەميدى..
1 جەڭگەن كوماندا باستايدى.
I - توپ سۇراقتار. اقتوبە وبلىسىنىڭ اۋماعىندا قازاق مەملەكەتىنە شەكسىز ۇلەس قوسقان اتاقتى قولباسشى جانە مەملەكەت قايراتكەرى 1693 - 1748ج ءومىر سۇرەدى. كىشى ءجۇزدىڭ اتىنان ورىس پاتشاسىمەن بىرىگۋگە كەلىسىم جۇرگىزەدى.
سۇراق: ول كىم.؟
كومەك: كىشى ءجۇزدىڭ حانى.
دۇرىس جاۋابى: ءابىلحايىر
2. بەلگىلى تەمىرجولشى 30 جىلدارى شالقار اۋدانىندا مالشىلار وداعى ءتوراعاسى. الماتىدا كاز كوم ۆۋز اسپيرانتۋراسىن بىتىرگەن. اۋليەاتا (تاراز) تۇركىستان ءسىبىر تەمىرجولىندا ساياسي قايراتكەر. 1935ج موسكۆادا لەنينگرادتتا اسكەري - تەمىرجول اكادەمياسىندا وقىپ تاشكەنتتە قىزمەت ەتتى. فاميلياسى مولداعۇلوۆ.
سۇراق. ول كىم.؟
كومەك: كەڭەس وداعى باتىرىنىڭ ناعاشى اعاسى
دۇرىس جاۋابى: ابۋباكىر.
II – توپ 1. سۇراق؛ “ازيا داۋىسى ” فەستيۆالىنىڭ جۇلدەگەرى قازاقستان كومپوزيتورلار وداعىنىڭ مۇشەسى 1997ج. 1999ج. ق ر. پريزيدەنتى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اقتوبە وبلىسىنىڭ ازاماتى. بوز جورعا، اۋىلعا، تۇركىستان. ولەڭدەرىنىڭ اۆتورى.
سۇراق: كىم جانە قاي اۋداننان شىققان.
كومەك. جەم وزەنى اعىپ جاتىر
دۇرىس جاۋابى. بەيبىت ورال ۇلى. مۇعالجار اۋدانى
2. سۇراق؛ مۇعالجار اۋد. جەم وزەنى سولتۇستىك جاعى اۋدان ورتالىعىنان 92كم. اقتوبەدەن - 220كم. ەلدى مەكەندەرى: مۇعالجار ست.№58، 56 تەمىرجول بەكەتى، قىرعىز، قۇدىق ست. مۇندا جۇبانوۆتار مۇراجايى، اۋرۋحانا، باسپاحانا، مادەنيەت ءۇيى، 5مەكتەپ، پوشتا بار.
سۇراق: ەلدى مەكەننىڭ اتى؟
كومەك: 1966 - 1997ج. اۋدان ورتالىعى بولدى.
دۇرىس جاۋابى: ەمبى ەلدى مەكەنى
III - ءبولىم. بەكەت. كوماندا جاناشىرلارىنا سۇراق ەكى رەت جاۋاپ بەرۋگە بولادى.
1 - توپقا. قازاقتىڭ تۇڭعىش اكادەميگى گەولوگيالىق زەرتتەۋ جۇمىستارىمەن اينالىسقان عالىم. ق. ي. ساتپايەۆ قاي جەردە دۇنيەگە كەلگەن.
دۇرىس جاۋابى: (پاۆلودار وبلىسى باياناۋىل اۋدانى)
2 - توپ. ارىس وزەنىنە سىرداريانىڭ قۇيار ساعاسىنا تاياۋ ورنالاسقان قالا. 19 - ع. ورتاسىنان باستاپ فاراب دەگەن اتپەن ساماني اۋلەتى مەملەكەتىنىڭ ىقپالىندا بولادى.
بۇل قانداي قالا.
دۇرىس جاۋابى: (وتىرار)
IV ءبولىم “اسۋ ” اسىق ويناعان ازار. دوپ ويناعان توزار، بارىنەن دە مال باعىپ ءبىلىم قۋعان وزار.
تاقتادا 12 تەرەزە. 12 اۋدانعا بايلانىستى.
I. مۇعالجار اۋدانىنداعى وبلىسىمىزداعى ءىرى وزەندەردىڭ ءبىرى جەم وزەنى باسىن قايدان الادى؟
دۇرىس جاۋابى: (مۇعالجار تاۋىنىڭ وڭتۇستىك باتىسىنان)
II. ىرعىز اۋدانى بويىنشا.
قازاق حالقىنىڭ باتىرى 1843 - 1919ج. 1916جىلعى ۇلت - ازاتتىق كوتەرىلىستىڭ باسشىسى ىرعىزدا تۋعان قاي باتىر؟
دۇرىس جاۋابى: (يمانوۆ امانگەلدى ۇدەرباي ۇلى)
III. تەمىر اۋدانى: “جىبەك جولى” ەسترادالىق توبى 1980ج. قۇرىلدى. شۇبارقۇدىق كەنتىندە جەتەكشىسى - الماتىنىڭ چايكوۆسكيي اتىنداعى ساز ۋچيليششەسىنىڭ تۇلەگى سازگەر ءانشى، 1989ج ش. قالدىاياقوۆ اتىنداعى حالىقارالىق فەستيۆالدە ەڭ ۇزدىك سازگەر اتاعى بەرىلدى. وسى توپتى باسقارۋشىنىڭ اتى ءجونى
دۇرىس جاۋابى: (ەرلى - زايىپتى امانگەلدى - امانگۇل ساندىبايەۆتار)
IV. بايعانين اۋدانى: اۋدان تەرريتورياسىندا اعاتىن وزەن. ساعىز الابىندا ۇزىندىعى 58 كم. قاراقوعا ەلدى مەكەنىنەن تومەن ساعىزعا قۇيادى. جەر بەدەرىنە بايلانىستى وزەن اعىسى تومەن قاراي باعىتتالعان.
سۇراق: وسى كەرى قاراي باعىتتالعان وزەن قالاي اتالادى.
دۇرىس جاۋابى: (تەرىساققان)
V. ايتەكە بي اۋدانى: قارابۇتاق اۋد. 1957ج دۇنيەگە كەلگەن. بەلگىلى ونەر زەرتتەۋشىسى قۇرمانعازى اتىند. 1 رەسپۋبليكالىق كونكۋرستىڭ لاۋرەاتى. 1984 - 1992ج “مۇراگەر” اتتى رەسپۋبليكا فولكلور سازدى ءانسامبلىن ۇيىمداستىرۋشى، ءارى كوركەمدىك جەتەكشىسى “دومبىرا” ۇيرەنەيىك حابارىن جۇرگىزگەن سازگەر.
سۇراق: كىم؟ اتى ءجونى
دۇرىس جاۋابى: (رايىمبەرگەن ءابدىلحاميت)
VI. ويىل اۋدانى: ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا ويىل اۋدانى “قۇرمان” ۇجىمشارىندا تارىدان دۇنيە ءجۇزى رەكوردىن جاساعان. اقتارىنىڭ اتاسى كىم؟
دۇرىس جاۋابى: (شىعاناق بەرسييەۆ)
Vءىى. قارعالى اۋدانى: بۇل وبلىسىمىزداعى ءىرى تابيعات ەسكەرتكىشتەرىنە جاتادى. قارعالى اۋدانىداعى قاندىاعاش توعايى 5گا. جەردى الىپ جاتىر. وسى جەردە باسقا ەش جەردە وسپەيتىن رەليكتى وسىمدىك بار.
سول وسىمدىكتى اتا؟
دۇرىس جاۋابى: (جابىسقاق قاندىاعاش، سۇيەل ءشوپ)
Vءىىى. قوبدا اۋدانى: قوبدا اۋدانىنىڭ بارلىق تەرريتورياسىن الىپ جاتقان تابيعات زوناسى؟
دۇرىس جاۋابى: (قۇرعاق دالا زوناسى)
ءىX. شالقار اۋدانى: وبلىس تەرريتورياسىندا مينەرالدى سۋلاردىڭ كوپتەگەن تۇرلەرى كەزدەسەدى. ونى اشقان گيدروگەولوگتار
ا. ۆ. سوتنيكوۆ، كاپۋستين، ۆ. م. وۆچيننيكوۆ. شالقار قالاسى ماڭىندا شالقار مينەرال سۋلارى اشىلدى.
سۇراق: وسى مينەرال سۋلار قاي جىلى اشىلدى؟
دۇرىس جاۋابى: 1957ج.
X. العا اۋدانى: بەسقوسپا اقتوبە وبلىسى، العا اۋدانىندا ورنالاسقان ەلدى مەكەن. وسى توپىراقتىڭ تۇلەگى، اقىن ءوزىنىڭ پەرزەنتتىك جۇرەگىمەن:
بەس وزەن كەلىپ توعىسقان
بەس قوسپا دەگەن جەر وسى.
سىلدىراپ اققان سۋلارى
سىر ۇرلاپ كەتىپ جاتقانى
سىڭسىعان قۇستىڭ شۋلارى
ساتكە دە تىنىم تاپپادى
دەپ جىرلاعان ەدى. سۇراق: اقىننىڭ اتى - ءجونى؟
دۇرىس جاۋابى: (ءىزتاي مانبەتوۆ)
Xءى. حرومتاۋ اۋدانى. حروميت كەن ورنى (ءحروميتتى تەمىر) ور - ەلەك قىراتىنىڭ شىعىس بەتكەيىندە، وبلىستىڭ سولتۇستىگىندە ورنالاسقان. كەمپىرساي سىلەمى مەريديان باعىتىندا 74كم - گە سوزىلىپ جاتىر. ەنى وڭتۇستىگىندە 30 شاقىرىمعا سوزىلىپ جاتىر كولەمى 1200 شارشى شاقىرىم جەردى الادى. نەگىزگى تاۋ جىنىسىنىڭ قالىڭدىعى (گەوفيزيكالىق ەسەپتەۋلەر بويىنشا) سولتۇستىگىندە 2، 5كم، وڭتۇستىك شىعىسىندا 5شاقىرىمعا جەتەدى. رۋدالى سىلەم ماگمالىق قۇرىلىمعا جاتادى. قۇرامىنداعى حروم توتىعىنىڭ مولشەرى 56% بۇل جەردەگى حروميت رۋداسى 1933 جىلى گيدروگەولوگيالىق بارلاۋ كەزىندە اشىلعان.
سۇراق: اشقان كىم؟
دۇرىس جاۋابى: (س. ا. جۋتەيەۆ)
Xءىى. مارتوك اۋدانى. اقتوبە وبلىسىنىڭ سولتۇستىك بولىگىندە ورنالاسقان اكىمشىلىك اۋدان. جەرى - 6، 6 مىڭ شارشى شاقىرىم. حالقى - 32، 5 مىڭ ادام. مارتوك اۋدانىنىڭ جەرى نەگىزىنەن جازىق، سولتۇستىگى جوڭدى – دوڭەستى كەلەدى. كليماتى تىم كونتينەنتتى، قىسى سۋىق، جازى ىستىق. بىرنەشە شاعىن كولدەرى بار.
سۇراق: وسى اۋداننىڭ ەڭ باستى وزەنىن اتا؟
دۇرىس جاۋابى: (ەلەك وزەنى)
وسى بولىمنەن كەيىن جەڭىمپاز كوماندا انىقتالىپ، سول كوماندا كەلەسى “جەرۇيىق” بولىمىنە وتەدى.
V. “جەرۇيىق”
سۇراق: اقتوبە وبلىسى ىرعىز اۋدانى ءتاۋىپ جەرى، جانە نۇرا ەلدى مەكەنى ماڭىندا جالپى كولەمى 348 مىڭ كۆ كم جەردى قۇرايتىن.
تورعاي مەملەكەتتىك قورىقشاسى قۇرىلدى.
تورعاي مەملەكەتتىك قورىقشاسىنىڭ كولدەرىندە جىلىنا 1000 توننا بالىق اۋلانادى، بۇل اقتوبە وبلىسىندا بۇكىل اۋلاناتىن بالىقتىڭ 99%- ى.
سۇراق: قورىقشا قاي جىلى قۇرىلدى؟
دۇرىس جاۋابى: 1968ج.
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن ارتتىرىپ ءوز بەتىمەن ىزدەنە بىلۋگە ساباقتا العان بىلىمدەرىن ومىردە قولدانا ءبىلۋ، تاريحي شەجىرەلەر مادەنيەتىنىڭ ۇلتتىق رۋحاني تانىمدىق، قاسيەتى كيەلى اسىل مۇرالاردىڭ قازىناسىن جاس ۇرپاقتىڭ سانا - سەزىمىنە ءسىڭىرۋ.
كورنەكىلىگى: “اتاجۇرت ” پلاكات، وتكەل، بەلەس بەكەت، اسۋ، جەرۇيىق بەينەلەرى جازىلعان تاسپا.
ويىنعا 7 - 9 سىنىپ وقۋشىلارىنان ەكى توپ قاتىسادى
“ا”توبى “اتامەكەن ”.
“ب” توبى “مۇعالجار”.
كولدە جۇرگەن قوڭىر قاز، ----------- اۋىلداعى جاماندار
قىر ءقادىرىن كىم ءبىلسىن ------------- ەل ءقادىرىن نە ءبىلسىن
قىردا جۇرگەن دۋاداق ------------- كوشىپ - قونىپ كورمەگەن
سۋ ءقادىرىن نە ءبىلسىن. --------------- جۇرت ءقادىرىن نە ءبىلسىن - دەپ اسان قايعى بابامىزدىڭ وسى ايتقان دانا ءسوزىن ءپىر تۇتا وتىرىپ، ويىنىمىزدى باستايمىز.
I. ءبولىم “ءوزىن ءوزى تانىستىرۋ” ەكى كوماندا ورتاعا شىعىپ وزدەرىن تانىستىرادى.
II. ءبولىم 1 - تۋر: “وتكەل” توپ باسشىلارى 5 سۇراققا جاۋاپ بەرەدى. 1سۇراق - 4000 ۇپاي.
I - توپ “مۇعالجار” توبى باستايدى.
1. اقتوبە وبلىسىنىڭ جەرىنىڭ كولەمى؟ (300، 6 مىڭ كم2)
2. اقتوبەنىڭ ىرگە تاسى قاي جىلى قاي ايدا قالاندى؟(1868ج. 14مامىر)
3. اقتوبە وبلىس بولىپ قاي جىلى جاريالاندى؟ (1932ج. 10 ناۋرىز)
4. اقتوبە وبلىسىندا نەشە اكىمشىلىك اۋدان بار؟.(12)
5. اقتوبە وبلىسىنىڭ جەرى س - و قانشا كم.؟(600 - 700كم )
II - توپ “ اتامەكەن” توبىنىڭ توپ باسشىسىنا سۇراق
1. اقتوبە وبلىسى جەرىنىڭ كولەمى جاعىنان قازاقستان رەسپۋبليكاسى بويىنشا نەشىنشى ورىندا (قاراعاندىدان كەيىن 2ورىن)
2. اقتوبە جەرىنەن 35 شاقىرىم جەردە ەسەت باتىردىڭ كەسەنەسى تۇرعىزىلدى. قاي جىلى؟ (1992ج)
3. اقتوبەدە كەڭەس ۇكىمەتى قاشان ورنادى.؟ (1918ج)
4. اقتوبە وبلىسىنىڭ جەرى ب - ش قانشا كم.؟ (700 - 800كم )
5اقتوبە وبلىستىق تاريحي ولكەتانۋ مۇراجايى قاي جىلى
شاڭىراق كوتەردى؟ (1929ج. 25 تامىز)
II - تۋر بەلەس. ءاربىر دۇرىس جاۋاپ 5 مىڭ ۇپاي ويىنعا قاتىسۋشىلار سۇراققا كومەك الۋعا بولادى. ەگەر دۇرىس جاۋاپ بەرمەسە، سونداي - اق كەلەسى توپقا كەزەك بەرمەگەنى ءۇشىن ۇپايى كەميدى..
1 جەڭگەن كوماندا باستايدى.
I - توپ سۇراقتار. اقتوبە وبلىسىنىڭ اۋماعىندا قازاق مەملەكەتىنە شەكسىز ۇلەس قوسقان اتاقتى قولباسشى جانە مەملەكەت قايراتكەرى 1693 - 1748ج ءومىر سۇرەدى. كىشى ءجۇزدىڭ اتىنان ورىس پاتشاسىمەن بىرىگۋگە كەلىسىم جۇرگىزەدى.
سۇراق: ول كىم.؟
كومەك: كىشى ءجۇزدىڭ حانى.
دۇرىس جاۋابى: ءابىلحايىر
2. بەلگىلى تەمىرجولشى 30 جىلدارى شالقار اۋدانىندا مالشىلار وداعى ءتوراعاسى. الماتىدا كاز كوم ۆۋز اسپيرانتۋراسىن بىتىرگەن. اۋليەاتا (تاراز) تۇركىستان ءسىبىر تەمىرجولىندا ساياسي قايراتكەر. 1935ج موسكۆادا لەنينگرادتتا اسكەري - تەمىرجول اكادەمياسىندا وقىپ تاشكەنتتە قىزمەت ەتتى. فاميلياسى مولداعۇلوۆ.
سۇراق. ول كىم.؟
كومەك: كەڭەس وداعى باتىرىنىڭ ناعاشى اعاسى
دۇرىس جاۋابى: ابۋباكىر.
II – توپ 1. سۇراق؛ “ازيا داۋىسى ” فەستيۆالىنىڭ جۇلدەگەرى قازاقستان كومپوزيتورلار وداعىنىڭ مۇشەسى 1997ج. 1999ج. ق ر. پريزيدەنتى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اقتوبە وبلىسىنىڭ ازاماتى. بوز جورعا، اۋىلعا، تۇركىستان. ولەڭدەرىنىڭ اۆتورى.
سۇراق: كىم جانە قاي اۋداننان شىققان.
كومەك. جەم وزەنى اعىپ جاتىر
دۇرىس جاۋابى. بەيبىت ورال ۇلى. مۇعالجار اۋدانى
2. سۇراق؛ مۇعالجار اۋد. جەم وزەنى سولتۇستىك جاعى اۋدان ورتالىعىنان 92كم. اقتوبەدەن - 220كم. ەلدى مەكەندەرى: مۇعالجار ست.№58، 56 تەمىرجول بەكەتى، قىرعىز، قۇدىق ست. مۇندا جۇبانوۆتار مۇراجايى، اۋرۋحانا، باسپاحانا، مادەنيەت ءۇيى، 5مەكتەپ، پوشتا بار.
سۇراق: ەلدى مەكەننىڭ اتى؟
كومەك: 1966 - 1997ج. اۋدان ورتالىعى بولدى.
دۇرىس جاۋابى: ەمبى ەلدى مەكەنى
III - ءبولىم. بەكەت. كوماندا جاناشىرلارىنا سۇراق ەكى رەت جاۋاپ بەرۋگە بولادى.
1 - توپقا. قازاقتىڭ تۇڭعىش اكادەميگى گەولوگيالىق زەرتتەۋ جۇمىستارىمەن اينالىسقان عالىم. ق. ي. ساتپايەۆ قاي جەردە دۇنيەگە كەلگەن.
دۇرىس جاۋابى: (پاۆلودار وبلىسى باياناۋىل اۋدانى)
2 - توپ. ارىس وزەنىنە سىرداريانىڭ قۇيار ساعاسىنا تاياۋ ورنالاسقان قالا. 19 - ع. ورتاسىنان باستاپ فاراب دەگەن اتپەن ساماني اۋلەتى مەملەكەتىنىڭ ىقپالىندا بولادى.
بۇل قانداي قالا.
دۇرىس جاۋابى: (وتىرار)
IV ءبولىم “اسۋ ” اسىق ويناعان ازار. دوپ ويناعان توزار، بارىنەن دە مال باعىپ ءبىلىم قۋعان وزار.
تاقتادا 12 تەرەزە. 12 اۋدانعا بايلانىستى.
I. مۇعالجار اۋدانىنداعى وبلىسىمىزداعى ءىرى وزەندەردىڭ ءبىرى جەم وزەنى باسىن قايدان الادى؟
دۇرىس جاۋابى: (مۇعالجار تاۋىنىڭ وڭتۇستىك باتىسىنان)
II. ىرعىز اۋدانى بويىنشا.
قازاق حالقىنىڭ باتىرى 1843 - 1919ج. 1916جىلعى ۇلت - ازاتتىق كوتەرىلىستىڭ باسشىسى ىرعىزدا تۋعان قاي باتىر؟
دۇرىس جاۋابى: (يمانوۆ امانگەلدى ۇدەرباي ۇلى)
III. تەمىر اۋدانى: “جىبەك جولى” ەسترادالىق توبى 1980ج. قۇرىلدى. شۇبارقۇدىق كەنتىندە جەتەكشىسى - الماتىنىڭ چايكوۆسكيي اتىنداعى ساز ۋچيليششەسىنىڭ تۇلەگى سازگەر ءانشى، 1989ج ش. قالدىاياقوۆ اتىنداعى حالىقارالىق فەستيۆالدە ەڭ ۇزدىك سازگەر اتاعى بەرىلدى. وسى توپتى باسقارۋشىنىڭ اتى ءجونى
دۇرىس جاۋابى: (ەرلى - زايىپتى امانگەلدى - امانگۇل ساندىبايەۆتار)
IV. بايعانين اۋدانى: اۋدان تەرريتورياسىندا اعاتىن وزەن. ساعىز الابىندا ۇزىندىعى 58 كم. قاراقوعا ەلدى مەكەنىنەن تومەن ساعىزعا قۇيادى. جەر بەدەرىنە بايلانىستى وزەن اعىسى تومەن قاراي باعىتتالعان.
سۇراق: وسى كەرى قاراي باعىتتالعان وزەن قالاي اتالادى.
دۇرىس جاۋابى: (تەرىساققان)
V. ايتەكە بي اۋدانى: قارابۇتاق اۋد. 1957ج دۇنيەگە كەلگەن. بەلگىلى ونەر زەرتتەۋشىسى قۇرمانعازى اتىند. 1 رەسپۋبليكالىق كونكۋرستىڭ لاۋرەاتى. 1984 - 1992ج “مۇراگەر” اتتى رەسپۋبليكا فولكلور سازدى ءانسامبلىن ۇيىمداستىرۋشى، ءارى كوركەمدىك جەتەكشىسى “دومبىرا” ۇيرەنەيىك حابارىن جۇرگىزگەن سازگەر.
سۇراق: كىم؟ اتى ءجونى
دۇرىس جاۋابى: (رايىمبەرگەن ءابدىلحاميت)
VI. ويىل اۋدانى: ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا ويىل اۋدانى “قۇرمان” ۇجىمشارىندا تارىدان دۇنيە ءجۇزى رەكوردىن جاساعان. اقتارىنىڭ اتاسى كىم؟
دۇرىس جاۋابى: (شىعاناق بەرسييەۆ)
Vءىى. قارعالى اۋدانى: بۇل وبلىسىمىزداعى ءىرى تابيعات ەسكەرتكىشتەرىنە جاتادى. قارعالى اۋدانىداعى قاندىاعاش توعايى 5گا. جەردى الىپ جاتىر. وسى جەردە باسقا ەش جەردە وسپەيتىن رەليكتى وسىمدىك بار.
سول وسىمدىكتى اتا؟
دۇرىس جاۋابى: (جابىسقاق قاندىاعاش، سۇيەل ءشوپ)
Vءىىى. قوبدا اۋدانى: قوبدا اۋدانىنىڭ بارلىق تەرريتورياسىن الىپ جاتقان تابيعات زوناسى؟
دۇرىس جاۋابى: (قۇرعاق دالا زوناسى)
ءىX. شالقار اۋدانى: وبلىس تەرريتورياسىندا مينەرالدى سۋلاردىڭ كوپتەگەن تۇرلەرى كەزدەسەدى. ونى اشقان گيدروگەولوگتار
ا. ۆ. سوتنيكوۆ، كاپۋستين، ۆ. م. وۆچيننيكوۆ. شالقار قالاسى ماڭىندا شالقار مينەرال سۋلارى اشىلدى.
سۇراق: وسى مينەرال سۋلار قاي جىلى اشىلدى؟
دۇرىس جاۋابى: 1957ج.
X. العا اۋدانى: بەسقوسپا اقتوبە وبلىسى، العا اۋدانىندا ورنالاسقان ەلدى مەكەن. وسى توپىراقتىڭ تۇلەگى، اقىن ءوزىنىڭ پەرزەنتتىك جۇرەگىمەن:
بەس وزەن كەلىپ توعىسقان
بەس قوسپا دەگەن جەر وسى.
سىلدىراپ اققان سۋلارى
سىر ۇرلاپ كەتىپ جاتقانى
سىڭسىعان قۇستىڭ شۋلارى
ساتكە دە تىنىم تاپپادى
دەپ جىرلاعان ەدى. سۇراق: اقىننىڭ اتى - ءجونى؟
دۇرىس جاۋابى: (ءىزتاي مانبەتوۆ)
Xءى. حرومتاۋ اۋدانى. حروميت كەن ورنى (ءحروميتتى تەمىر) ور - ەلەك قىراتىنىڭ شىعىس بەتكەيىندە، وبلىستىڭ سولتۇستىگىندە ورنالاسقان. كەمپىرساي سىلەمى مەريديان باعىتىندا 74كم - گە سوزىلىپ جاتىر. ەنى وڭتۇستىگىندە 30 شاقىرىمعا سوزىلىپ جاتىر كولەمى 1200 شارشى شاقىرىم جەردى الادى. نەگىزگى تاۋ جىنىسىنىڭ قالىڭدىعى (گەوفيزيكالىق ەسەپتەۋلەر بويىنشا) سولتۇستىگىندە 2، 5كم، وڭتۇستىك شىعىسىندا 5شاقىرىمعا جەتەدى. رۋدالى سىلەم ماگمالىق قۇرىلىمعا جاتادى. قۇرامىنداعى حروم توتىعىنىڭ مولشەرى 56% بۇل جەردەگى حروميت رۋداسى 1933 جىلى گيدروگەولوگيالىق بارلاۋ كەزىندە اشىلعان.
سۇراق: اشقان كىم؟
دۇرىس جاۋابى: (س. ا. جۋتەيەۆ)
Xءىى. مارتوك اۋدانى. اقتوبە وبلىسىنىڭ سولتۇستىك بولىگىندە ورنالاسقان اكىمشىلىك اۋدان. جەرى - 6، 6 مىڭ شارشى شاقىرىم. حالقى - 32، 5 مىڭ ادام. مارتوك اۋدانىنىڭ جەرى نەگىزىنەن جازىق، سولتۇستىگى جوڭدى – دوڭەستى كەلەدى. كليماتى تىم كونتينەنتتى، قىسى سۋىق، جازى ىستىق. بىرنەشە شاعىن كولدەرى بار.
سۇراق: وسى اۋداننىڭ ەڭ باستى وزەنىن اتا؟
دۇرىس جاۋابى: (ەلەك وزەنى)
وسى بولىمنەن كەيىن جەڭىمپاز كوماندا انىقتالىپ، سول كوماندا كەلەسى “جەرۇيىق” بولىمىنە وتەدى.
V. “جەرۇيىق”
سۇراق: اقتوبە وبلىسى ىرعىز اۋدانى ءتاۋىپ جەرى، جانە نۇرا ەلدى مەكەنى ماڭىندا جالپى كولەمى 348 مىڭ كۆ كم جەردى قۇرايتىن.
تورعاي مەملەكەتتىك قورىقشاسى قۇرىلدى.
تورعاي مەملەكەتتىك قورىقشاسىنىڭ كولدەرىندە جىلىنا 1000 توننا بالىق اۋلانادى، بۇل اقتوبە وبلىسىندا بۇكىل اۋلاناتىن بالىقتىڭ 99%- ى.
سۇراق: قورىقشا قاي جىلى قۇرىلدى؟
دۇرىس جاۋابى: 1968ج.
You Might Also Like
