InfoHub Logo

تاقىرىبى: اتموسفەرالىق جاۋىن - شاشىن
ماقسات - مىندەتتەر:
بىلىمدىلىك ماقساتى – وقۋشىلاردى جالپى گەوگرافيالىق زاڭدىلىقتار تۋرالى وتكەن ۇعىمدارى مەن تۇسىنىكتەرىن جيناقتاپ، «تۇمان جانە بۇلت» تاقىرىبىن قورىتىندىلاۋ نەگىزىندە ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ، وقۋشىلارعا اتموسفەرالىق جاۋىن - شاشىن تۇرلەرى مەن ولاردىڭ پايدا بولۋ جولدارى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ
دامىتۋشىلىق ماقساتى – وقۋشىلاردىڭ گەوگرافيالىق وي - ءورىسىن دامىتۋ. جالپى وقۋ، شىعارماشىلىق ىسكەرلىكتەرىن ۇيرەنۋ، جالپى تابيعات تۋرالى وقۋشىلاردىڭ كوزقاراستارىن دامىتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن دامىتۋ، گەوگرافيالىق ويلاۋىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىك ماقساتى – ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ، ەڭبەك تاربيەسىن، پاتريوتتىق تاربيەسىن بەرۋ، وقۋشىلاردىڭ ءوز ويلارىن جەتكىزە ءبىلۋ، قارىم - قاتىناس جاساۋدى ۇيرەتۋ. بالالاردى ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ، ادامگەرشىلىك قاسيەتى مەن گەوگرافيالىق مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ.
وقۋ قۇرالدارى: ينتەراكتيۆتىك تاقتا، تەست، كەستەلەر
ساباق ءتۇرى: اشىق ساباق
وقىتۋ ادىستەرى: سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ جوسپارى:
ءى كەزەڭ – ۇيىمداستىرۋ (2 مين) ءىى كەزەڭ – وتكەن تاقىرىپتى سۇراۋ (19 مين)
ءىىى كەزەڭ – جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ، ءبىلىم مەن يكەمدىلىكتەرىن بەكىتۋ (20 مين)
ءىV كەزەڭ – باعالاۋ كەزەڭى (2 مين) V كەزەڭ – قورىتىندى (2 مين)

ساباق بارىسى:
ءمۇعالىم ارەكەتى
ءمۇعالىم وقۋشىلارمەن امانداسىپ، تىنىشتىققا ورناتادى. سوسىن بالالارمەن تانىسىپ، ءوزىنىڭ جۇمىس ءتارتىبىن ورناتادى. بالالاردىڭ كىم - جوعىن سىنىپ اكىمىنە ساباق سوڭىندا پاراققا ءتۇسىرىپ جازىپ بەرۋىن سۇرايدى.
سوسىن وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرەدى.
ەڭ الدىمەن ءمۇعالىم وقۋلىقپەن جۇمىس ىستەۋ تارتىبىمەن تانىستىرادى. سودان كەيىن ءۇي تاپسىرماسىن سۇرايدى. ءۇي تاپسىرماسى سۇراق - جاۋاپ تۇرىندە بولادى.
ميعا شابۋىل ستراتەگياسى.

ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
1. تۇمان دەگەنىمىز نە؟ ولار قالاي پايدا بولادى؟
2.. بۇلت قانداي تۇرلەرگە بولىنەدى؟
3. بۋداق بۇلت جايلى مالىمەت
4. قابات بۇلت قانداي بولادى؟
5. شاربى بۇلت قانداي بولادى؟
6. كۇن مەن اي قانداي جاعدايدا قورالانادى؟
7. بۇلتتىلىق دەگەن نە؟
8. بۇلتتىلىق نەشە باللمەن ولشەنەدى؟
9. ءبىزدىڭ جەرىمىزدە بۇلتتىڭ قانداي ءتۇرى بولادى؟

تامشىلار ءبىر - بىرىنە قوسىلۋ نەمەسە توڭىرەگىندەگى سۋ بۋىنىڭ سۋعا اينالىپ قونۋىنىڭ ناتيجەسىندە ىرىلەنەدى. ءسويتىپ ولار اۋادا قالىقتاپ جۇرە المايتىن حالگە كەلەدى دە، سالماعىمەن قۇلديلاپ قۇلايدى،
ياعني جاڭبىر جاۋادى
جاڭبىر بۇلتى جوعارى ورلەگەن جەرگە تاپ كەلسە، ونداعى سۋ تامشىلارى وتە ۇلكەن بيىككە كوتەرىلىپ كەتەدى دە، قاتىپ مۇز تۇيىرشىكتەرىنە اينالادى. مۇندايدا سالماعىمەن قۇلاپ كەلە جاتقان مۇز تۇيىرشىكتەرى سالقىنداعان سۋ تامشىلارىنا قوسىلىپ جۇمىرلانادى ءارى ۇلكەيە تۇسەدى. سونىڭ ناتيجەسىندە
جەرگە بۇرشاق جاۋادى.
قىستا ۇلكەن بيىكتىكتە بۇلتتاعى سۋ تامشىلارى قاتىپ، اۋەلى ينە سياقتى مۇز تۇيىرشىكتەرىن تۇزەدى. كەيىن ولار ءبىر - بىرىمەن جابىسىپ قارعا اينالادى
كۇزدە، قىستا جانە كوكتەمدە جىلى قالپىن ساقتاعان اۋا جەر بەتىندەگى سالقىنداعان زاتتارمەن جاناسقاندا بويىنداعى سۋ تامشىلارى مۇز قاتىپ، ءشوپ، بۇتا ت. ب. بايلانىسقاندا قىراۋ پايدا بولادى
قالىڭ تۇماندا نەمەسە قاتتى ايازدا اۋانىڭ جەر بەتىنە جاقىن قاباتىنداعى سۋ بۋى مۇز تۇيىرشىكتەرىنە اينالىپ، ۇساق قيىرشىق مۇز سىمعاع اعاشتىڭ قىلقانىنا، ۇيلەردىڭ جەلدىڭ وتىندەگى قابىرعاسىنا اق بورپىلداق زات تۇرىندە ىلىگىپ تۇرىپ قالادى. ونى قىلاۋ دەپ اتايدى.
جاز كۇندەرى كۇندىز بۋلانۋ كۇشتى جۇرەتىندىكتەن اۋاعا سۋ بۋلارى كوپ جيناقتالادى. جىلى قالپىن ساقتاعان اۋا جەر بەتىندەگى سالقىنداعان زاتتارمەن (ءشوپ، بۇتا، ت. ب.) جاناسقاندا بويىنداعى سۋ تامشىلارىن ءبولىپ شىعارادى، ياعني شىق تۇسەدى

كەستەنى تولتىر
جاۋىن - شاشىن تۇرلەرى
جاڭبىر
قار
بۇرشاق
قانداي اۋا - رايىندا تۇسەدى؟
جىلدىڭ قانداي مەزگىلىندە تۇسەدى؟
قانداي بۇلتتاردان تۇسەدى؟

تەست

1. وتە بيىكتە، جاۋىن - شاشىن جاۋمايتىن بۇلت:
A) بۋداق
B) قابات
C) شاربى
2. اۋانىڭ جەر بەتىنە تۇسىرەتىن سالماعى
ا) اۋا تەمپەراتۋراسى.
ۆ) اتموسفەرالىق جاۋىن - شاشىن.
س) اتموسفەرالىق قىسىم.
3. اتموسفەرانىڭ تومەنگى قاباتى
ا) تروپوسفەرا.
ۆ) ستراتوسفەرا.
س) مەزوسفەرا.
4. تاۋلىك ىشىندەگى ەڭ جوعارعى جانە ەڭ تومەنگى تەمپەراتۋرا اراسىنداعى ايىرماشىلىق
ا) تاۋلىكتىك ورتاشا تەمپەراتۋرا.
ۆ) تەمپەراتۋرانىڭ تاۋلىكتىك امپليتۋداسى.
س) اۋا-رايىنىز وزگەرىسى.
5. اۋانىڭ قۇرامىنداعى ەڭ كوپ كەزدەسەتىن گاز.:
A) وتتەگى
B) ازوت
C) كومىر قىشقىل گاز.
6. بەلگىلى ءبىر جاعدايدا سۋ بۋلارىنىڭ سۇيىق كۇيگە اينالۋى:
A) ىلعادىلىق
B) كوندەنساسيا
C) امپليتۋدا