سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 4 كۇن بۇرىن)
اۋداندىق مۇقاعالي وقۋلارى
اتىراۋ وبلىسى، يندەر اۋدانى
م.اۋەزوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
دوسانوۆا گۋلزار

اۋداندىق مۇقاعالي وقۋلارى
جۇرگىزۋشى: ءۇي تۇرار شۋماقتارىن قويساڭ قالاپ،
ولەڭدەرى وزىندەي جايساڭ عاجاپ.
ازامات، ءىرى اقىن بوپ، ۇلى اقىن بوپ،
قايتا تۋعان ۇلىڭدى قارسى ال قازاق!

قايىرلى كۇن، قۇرمەتتى ولەڭ سۇيەر، ونەر سۇيەر وقۋشىلار مەن ۇستازدار! بۇگىنگى اۋداندىق جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ وقۋشىلارى اراسىندا وتكەلى وتىرعان مۇقاعالي ماقاتايەۆ وقۋلارىنا قوش كەلدىڭىزدەر!

قاراساز، قارا شالعىن ولەڭدە ءوستىم،
جىر جازسام، جۇرتىم وعان ەلەڭدەستىڭ.
ولسە ولەر، مۇقاعالي ماقاتايەۆ،
ولتىرە الماس، الايدا ولەڭدى ەشكىم! – دەپ اقىننىڭ ءوزى جىرلاعانداي، ونىڭ ولەڭى ومىردەن ءوزى كەتسە دە وشپەي، ۇرپاقتان-ۇرپاققا جالعاسىپ كەلەدى. ولاي بولسا، ءبىز بۇگىن وزدەرىڭىزبەن بىرگە قازاقتىڭ قارا ولەڭىنىڭ قۇدىرەتىن ۇعىنعان، «پوەزيا» اتتى تۇڭعيىق تەڭىزدە ەركىن جۇزگەن، جاۋھار جىرلارىن قازاق جاستارى جانىنا جاقىن بالاعان، ماڭگىلىك جىردىڭ مارعاسقاسى مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ الەمىنە ساپار شەككەلى وتىرمىز.

تابيعات، جانىمدى الساڭ، الشى مەنىڭ
ءبىر ءتۇيىر جەرگە تۇسكەن تامشىم ەدىڭ
مۇقاعالي جوعالسا قايتەر دەيسىڭ،
ارتىمدا قالسىن جەرىم، قالسىن ەلىم.

كىم ءبىلسىن قانشاما ءالى شىرقارىمدى،
كىم ءبىلسىن قاي كۇنى سەنىڭ قىرقارىڭدى،
مۇقاعالي جوعالسا، قايتەر دەيسىڭ،
جوعالتپاسا بولعانى ۇرپاعىمدى، - دەگەن ەكەن. اقىننىڭ جىرىن جىرلاپ وتىرعان ۇرپاعى – مىنا بىزدەرمىز. ماڭگىلىككە توت باسپايتىن اسىل جىرلارىن كەلەر ۇرپاققا جەتكىزەتىن دە - ءوزىمىز. ەندەشە بۇگىنگى جىر دوداسى مۇقاعالي سىندى ءور اقىنعا ارنالماق.

بۇگىنگى اۋداندىق مۇقاعالي وقۋلارىنىڭ باستى ماقساتى مەن مىندەتتەرى:
- اۋداندىق جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەرىنىڭ وقۋشىلارى اراسىندا م.ماقاتايەۆتىڭ شىعارمالارىن ناسيحاتتاۋ؛
- اۋداندىق جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن، ەستەتيكالىق تالعامدارىن، تۋما – تالانت، تابيعي دارىندارىن انىقتاۋ.
- وقۋشىلاردىڭ پوەزياعا دەگەن قۇشتارلىعىن ارتتىرۋ، ولەڭ ءسوزدىڭ قۇدىرەتى مەن قۋاتىن جانىمەن سەزىنىپ، جۇرەگىمەن تۇسىنە بىلۋگە ۇيرەتۋ. ءوز وي پىكىرلەرىن عىلىمي تۇرعىدا جەتكىزە ءبىلۋىن دامىتۋ؛
- جاس اقىندارعا الەۋمەتتىك – رۋحاني قولداۋ كورسەتىپ، ولارمەن شىعارماشىلىق جۇمىس تۇرلەرىن جانداندىرۋ. جاس بۋىننىڭ تاريحي تانىمدارىن، ومىرگە كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ.

مۇقاعالي وقۋلارىنىڭ شارتتارى:
1. «مەنىڭ ءپىرىم - مۇقاعالي» ايدارىندا – وقۋشى ءمۇقاعاليدىڭ ءبىر ولەڭىن وي كەستەسىنە ساي كوركەمدەپ وقيدى، ءجۇرىس – تۇرىس مادەنيەتى، ءوزىن ساحنادا ۇستاۋى ۇلگىلى دارەجەدە بولۋى ءتيىس. (5-10 بالل)
2. «جاۋقازىن جىر جانىمدى ءجۇر مازالاپ... » ايدارىندا وقۋشى ءوز ءتول تۋىندىسىن وقيدى. ونىڭ كوركەمدىگى، ويلىلىعى، وقۋ مانەرىنە، جاتقا وقۋىنا نازار اۋدارىلادى. (5-10 بالل)

3. «جىر ەستافەتاسى» ايدارىندا ۇمىتكەرلەر «اققۋلار ۇيىقتاعاندا»، «رايىمبەك، رايىمبەك» پوەمالارىن جاتقا وقيدى. وقۋشىلار جەرەبە بويىنشا تاڭداۋىنا تۇسكەن پوەمانى جاتقا ايتۋ ارقىلى ءوزارا سىنعا تۇسەدى.

4. بەرىلگەن ۇيقاسقا ولەڭ قۇرايدى. بەرىلگەن دايىن ۇيقاستى پايدالانا وتىرىپ، تۇجىرىمدى، ءتۇيىندى ءبىر شۋماق ولەڭ تۋعىزۋ. ول ۇتىمدى، جۇرت كوڭىلىنەن شىعارداي بولعانى ابزال. (5-10 بالل)

5. «ولەڭ مەن ورىلگەن وي» ايدارىندا ۇمىتكەر مۇقاعالي ولەڭدەرىنىڭ شۋماقتارى بويىنشا ونىڭ تاقىرىپتىق مازمۇنىن اشادى، كوركەم وي كەستەسىمەن تاقىرىپتى دامىتادى. مۇندا وقۋشىنىڭ شەشەندىگى، وي جۇيەلىلىگى، ۇتىمدى جاۋابى ەسكەرىلەدى. (5-10 بالل)

6. «مۇقاعالي مۇراسىن كىم كوپ بىلەدى؟» - سۇراق – جاۋاپ ويىنى. بۇل «عاسىر كوشباسشىسى» ويىنىنداعى جورعا ويىنى سەكىلدى. ءبىر مينۋتتا ون سۇراقتىڭ قانشاسىنا جاۋاپ بەرەدى، ونىڭ نەشەۋى دۇرىس ەكەندىگى ەسكەرىلەدى. ءار دۇرىس جاۋاپ – 1 ۇپاي.

مۇقاعالي وقۋلارىنا قاتىسۋشى تۇلەكتەردى تانىستىرىپ وتەيىن. (اتى اتالعان قاتىسۋشى ورنىنا تۇرىپ ساحناعا كەلۋى كەرەك.)
قۇرمەتتى مۇقاعالي وقۋىنا قاتىسۋشى تۇلەكتەر بارلىعىڭىزعا ساتتىلىك تىلەيمىز. ۇستەلدەگى ءنومىردى سۋىرىپ رەتتەرىڭىزدى انىقتاپ الامىز.

بۇگىنگى جىر دوداسىنا ادىلدىك جۇرگىزەتىن ساراپشى ءادىل-قازىلاردى تانىستىرىپ وتەيىن.
1. داۋلەتوۆا روزا قابىش قىزى - قازىلار القاسىنىڭ ءتوراعاسى، ادىستەمەلىك كابينەتتىڭ مەڭگەرۋشىسى.
2. مۋساعالييەۆا اراي – بودەنە مەكتەبىنىڭ ءمۇعالىمى، مۇشەسى.
3. شۇيىنىشقالييەۆا ج - م.سيرانوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ ءمۇعالىمى، مۇشەسى.
4. يباتتولا گ - اققالا ورتا مەكتەبىنىڭ ءمۇعالىمى، مۇشەسى.
5. جاردەموۆا ءا - ق.اباقان ۇلى اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ ءمۇعالىمى، مۇشەسى.

مەن سەنىڭ ۇنىڭمەنەن ۇندەسەمىن،
مەن سەنىڭ تىلىڭمەنەن تىلدەسەمىن.
ساۋىق قۇرىپ بويىندا ءبىر كوشەنىڭ
بولاشاعىم، سەن تۇرسىڭ، مەن دە ءوسىمىن، – دەپ بولاشاعىنا سەنىممەن قاراعان ەدى اقيىق اقىن. ەندەشە، بايقاۋدىڭ ءبىرىنشى ءبولىمىن «مەنىڭ ءپىرىم - مۇقاعالي» ايدارىن باستايىق. بۇل بولىمدە مۇقاعالي جىرىن جاۋقازىن ورەندەر جاتقا مانەرلەپ وقىپ بەرەدى.

ءارى وسى بولىمگە «ولەڭمەن ورىلگەن وي» ءبولىمىن جالعاستىرىپ كەتەمىز. بۇندا وقۋشى ءوزى وقىعان ولەڭدى شارتتا بەرىلگەندەي تالدايدى.

دۇنيەدەن ءوتتى قانشا ۇلىلار،
ۇلىلار دا ۋاقىتپەن قۇبىلار
سيقىرىڭدى زەرتتەپ بىتپەس ءبىز ءۇشىن
ءبىر ءوزىڭ ءبىر قۇبىلىسسىڭ سىرى بار، - دەپ قانيپا اقىن مۇقاعالي اقىندى ەسكە العان ەكەن.
ەندىگى كەزەك، «جاۋقازىن جىر جانىمدى ءجۇر مازالاپ» ءبولىمى. بۇل بولىمدە وقۋشى ءوزىنىڭ ءتول تۋىندىسىن وقيدى.

پوەزيا!
مەنىمەن ەگىز بە ەدىڭ؟
سەن مەنى سەزەسىڭ بە؟
نەگە ىزدەدىم؟
الاۋىرتقان تاڭداردان سەنى ىزدەدىم،
قاراۋىتقان تاڭداردان سەنى ىزدەدىم.
«جىر ەستافەتاسى» ءبولىمى ۇمىتكەرلەر الدارىنداعى ۇستەلدەن ەكى قاعازدىڭ بىرەۋىن سۋىرىپ، وزىڭىزگە بەرىلگەن پوەمانى جاتقا ايتۋ كەرەك.

ولەڭ دەگەن تۋمايدى جايشىلىقتا
ولەڭ دەگەن تۋلايدى قايشىلىقتا.
اقىن بولساڭ، جارقىنىم الىسقا اتتان،
كۇندەلىكتى تىرلىككە بوي سۋىتپا
وقۋشىلار بەرىلگەن ۇيقاسقا ولەڭ قۇرايدى. بۇل كەزدە تاعى دا مىنا الدىمداعى ۇستەلدەن بيلەت سۋىرىپ ورنىڭىزعا وتىرىپ جازىپ، ءادىل قازىلارعا بەرەسىز.

«مۇقاعالي ماقاتايەۆ ادامدار اراسىنداعى، ومىردەگى تابيعاتتاعى جاراستىق پەن كەلىسىمنىڭ جىرشىسى. ونىڭ ولەڭدەرى شىن كۇيزەلىستەن، شىن قۋانىشتان، شىن ساعىنىشتان تۋعان»- دەپ تۇمانباي مولداعالييەۆ باعا بەرگەن.
كەلەسى ءبولىم «مۇقاعالي مۇراسىن كىم كوپ بىلەدى؟» دەپ اتالادى. 1 مينۋتتىڭ ىشىندە مۇقاعالي ومىرىمەن شىعارماشىلىعىنان ون سۇراق قويىلىپ، جاۋاپ الىنادى.

جىر دوداسى ءوز مارەسىنە جاقىندادى ءادىل-قازىلار ءادىل شەشىمىن شىعارعانشا 5 مينۋتقا ءۇزىلىس جاريالايمىز.
ءسوز ءادىل قازىلار القاسىنا بەرىلەدى.

قورىتىندى:
تاريح دوڭگەلەگى العا جىلجىعان سايىن مۇقاعالي ولەڭدەرى ۇرپاقتان - ۇرپاققا ميراس بولىپ، ەگەمەن ەلىمىزدىڭ اسپانىندا ازات دالاسىندا قىران قۇستاي سامعاپ ۇشىپ ءجۇر.
... تىرلىگىندە شەكپەن كيمەي، شەن الماي،
ەڭبەگىنىڭ قىزىعىن دا كورە الماي.
وت بوپ جانىپ ءوتىپ كەتكەن اقىنعا
ماڭگىلىك قىپ ءومىر بەرگەن ولەڭدى – اي، - دەپ ايتاقىن اقىن جىرلاعانداي، ولەڭ ولمەيدى. ەندەشە ونى جازعان اقىن دا ولمەيدى. ول – بىزدەر ءۇشىن وشپەس تە ولمەس اسىل مۇرا، قاسيەتتى قازىنا. وبلىستىق مۇقاعالي وقۋلارىنا قاتىسۋشى تۇلەككە اۋدان نامىسىن ابىرويمەن قورعاپ، جۇلدەلى ورىنعا جەتۋىنە تىلەكتەسپىز.
قوش بولىڭىزدار! كەزدەسكەنشە كۇن نۇرلى، بولسىن.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما