سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 1 كۇن بۇرىن)
بالاباقشاداعى ءۇش تىلدىك
بالاباقشاداعى – ءۇش تىلدىك
ۇشتىلدىلىك – ۇلتتىق جانە رۋحاني بىرلىكتىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن ايقىندالعان. ءۇش ءتىلدى ءبىلۋ قازاقستاندىق ءار ازاماتىنىڭ مەكتەپكە دەيىنگى جاستان باستاپ ۇيرەنەتىن مىندەتى مەن بورىشى، قوعامدىق ومىرگە بەلسەنە قاتىسۋى مەن باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ايقىندايتىن ىنتالىلىق كورسەتكىشى. قوعامدا ءار بالانى بويىندا پاتريوتيزم مەن ازاماتتىلىقتى تاربيەلەۋدىڭ ماڭىزدى فاكتورى سول مەملەكەتتىڭ تىلىنە دەگەن اسا قۇرمەت بولىپ تابىلادى. عىلىمدا بالا ءتىلدى ۇيرەنۋدى قانشالىقتى ەرتە باستاسا، سوعۇرلىم تەز مەڭگەرەتىندىگى ايقىن كورسەتىلگەن. قازىرگى قوعامنىڭ نەگىزى ماقساتى – ءتىل ۇيرەنۋشى تۇلعالارىنا ويلاۋ قابىلەتتەرىن بىرتىندەپ ءۇش تىلدىلەندىرۋ، سويلەۋگە ۇيرەتۋ جانە ءتىل مادەنيەتىن ماقتاۋعا تاربيەلەۋ. ءبىز - بالاباقشا ۇجىمى ىنتىماقتاستىق بالاباقشاسىن قۇرۋدى ءجون كوردىك. ويتكەنى، بالاباقشامىزدىڭ ەرەكشەلىگى: ءوز ۇلتىمىزدىڭ بالالارىمەن قاتار، وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ بالالارىنا دا ەسىك اشىپ، مەملەكەتتىك تىلدەگى وقۋ - تاربيەگە ىنتالاندىرۋدامىز.
مەملەكەتتىك مارتەبە العان انا ءتىلىمىزدىڭ ابىرويىن اسقاقتاتۋ، ءبىزدىڭ بالاباقشا ەسىگىن اشقان ءاربىر وزگە ۇلت بالاسىنا ءتىل ۇيرەتىپ قانا قويماي، قازاقتىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمەن قاتار، بارلىق ۇلتتىڭ سالت - داستۇرلەرىن تانىتۋ، ءار بالانى وتانسۇيگىش، ەلجاندى جەكە تۇلعا ەتىپ قالىپتاستىرۋ.
مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەدەگى تاربيەلەنۋشىنىڭ مەڭگەرۋىنە تۇسىنىكتى، ءار ءتۇرلى ءتىل ماتەريالدارىن قولدانا وتىرىپ، مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالانىڭ تىلدەردى ۇيرەنۋ ۋاجدەمەسىنىڭ جوعارى دەڭگەيىن قالىپتاستىرۋعا جاعداي قۇرۋ (قازاقشا، ورىسشا، اعىلشىنشا). شەت ءتىلىن وڭتايلى ۇيرەنىپ، تۇيسىنۋگە جانە سويلەۋ اپپاراتى دامۋى مەن قالىپتاسۋى كەزىندە، مەكتەپكە دەيىنگى كىشى جاستا، ياعني 3 جاستان باستاپ بالالاردى ءتىل ۇيرەنۋگە تارتۋ. بالانى ءتىل قۇرالىمەن باسقا ءتىل مادەنيەتىنە جانە ءوز مادەنيەتىن سەزىنۋىن قالىپتاستىرۋ، ءوز تىلىنە دەگەن ماقتانىش سەزىمىنە تاربيەلەۋ. ءۇش تىلدە وقىتۋ – زامان تالابى. بىرنەشە ءتىلدى مەڭگەرگەن، الەۋمەتتىك جانە كاسىپتىك انىقتاۋعا قابىلەتتى مادەنيەتتى تۇلعانى دامىتۋ:
ادامنىڭ ويىن جارىققا شىعاراتىن قۇرال – ءتىل. ال، ءتىل – ادامدار تۇسىنەتىن قۇرال بولىپ قانا تابىلماي، سونىمەن بىرگە اتادان بالاعا ميراس بولىپ كەلە جاتقان ءومىر تاجىريبەسىن، ونەر - ءبىلىمىن جەتكىزۋشى قۇرال. رۋحاني بايلىعىمىز ءتىل ارقىلى جاسالادى، جەتكىزىلەدى. كەز كەلگەن حالىقتىڭ ءتىلى سول حالىقتىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىگىن تانىتاتىن قويما تارىزدەس.
مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمدا ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا ءۇش تىلدىك جۇمىستا فيزيكالىق، ينتەللەكتۋالدى، ادامگەرشىلىك، ەستەتيكالىق، كوممۋنيكاتيۆتىك جانە الەۋمەتتىك دامۋىن قامتاماسىز ەتىلگەن ياعني فۋنكسيونالدى تولىق ءبىلىم بەرۋدىڭ قۇراما بولىگى: بالاباقشادا ۇيىمداستىرىلعان وقۋ قىزمەتى.
پەداگوگ ۇيىمداستىرعان جانە ءبىلىمدى مەڭگەرۋگە، بىلىكتىلىك پەن داعدىلاردى يگەرۋگە جانە العان ءبىلىمدى تاجىريبەدە قولدانۋعا باعىتتالعان قىزمەتتىڭ ءبىر ءتۇرى. پەداگوگتىڭ ءبىلىم ىسكەرلىك جانە داعدىنىڭ نەگىزگى دەڭگەيىن يگەرۋدە بالالارعا قوياتىن تالابى ورىندى، مىندەتتى، قارىم - قاتىناسپەن جانە دامىتۋ مەن وقىتۋدا كومەك كورسەتۋمەن ۇزدىكسىز بايلانىستا بولاتىن پەداگوگيكالىق قىزمەتى.
ەڭ باستىسى، بۇلدىرشىندەردىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى يگەرۋگە، قازاق حالقىنىڭ مادەنيەتىن، سالت - داستۇرلەرىن تانىپ - بىلۋگە دەگەن قۇلشىنىستارى ارتۋدا. بۇل، ارينە، ەڭ الدىمەن تاربيەشىلەردىڭ، ادىسكەرلەردىڭ وراسان ەڭبەكتەرىنىڭ جەمىسى.
ەلباسىمىزدىڭ «تىلدەردىڭ ءۇشتۇعىرلىعى» مادەني جوباسىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا بالاباقشادا ءبىرقاتار جۇمىستار اتقارىلدى. اتاپ ايتساق، ۇيىرمە جۇمىستارىنىڭ، ويىن – ساۋىقتار، اشىق ءىس - ارەكەتتەر ۇيىمداستىرىلۋدا. بارلىق ءىس - شارالار ءۇش ءتىلدى (قازاق، ورىس، اعىلشىن تىلدەرىن) مىندەتتى تۇردە ايقىنداپ كورسەتە الدى. سونىمەن قاتار اتا - انالار ءۇشىن دە توپ قىزمەتكەرلەرى مەن تاربيەلەنۋشىلەردىڭ قارىم - قاتىناسىن تەرەڭدەتۋ ماقساتىندا سوزدىكتەر ۇنەمى قولدانىلۋ باسشىلىققا الىنۋدا.
توپتىڭ نە بولمەلەردىڭ ءار زونالارىندا مىسالى جاتىن بولمەسىندە
«ءتاتتى ۇيقى»، «سلادكيح سنوۆ»، «Sweet dreams»، اس مازىرىندە «اس بولسىن!»،
«پرياتنوگو اپپەتيتا!»،«Enjoy your meal!» ت. ب. سياقتى كارتوچكالار
كورسەتىلگەن. جانە قابىلداۋ بولمەسىندە اتا - انالارمەن بىرلەسكەن جۇمىس رەتىندە «ۇيدە قايتالايىق»! اتتا ايدارمەن بۇرىشتامالار ۇيىمداستىرىلعان.
مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمدا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋ جۇيەسى:
- پەداگوگيكالىق ءىس - ارەكەتتى جۇزەگە اسىرۋ فورماسى، پەداگوگيكالىق شارالاردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ قۇرالدارى مەن تاسىلدەرىنىڭ جيىنتىعى؛
- پراكتيكادا جۇزەگە اساتىن بەلگىلى ءبىر پەداگوگيكالىق جۇيە جوباسىن قۇرۋ قاراستىرىلعان.
- زەرتتەۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋ، جوسپارلاۋمەن قاتار جۇزەگە اسىرۋ - مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىم اكىمشىلىگى زەرتتەۋ جۇمىسىنا باسشىلىق جاساپ باقىلاۋ.
- ناتيجە بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزۋ جانە قورىتىندىلاۋ اكىمشىلىك تاراپىنان جوبا مازمۇنىنا ساي قۇرىلعان جوسپار بويىنشا اشىق ءىس - ارەكەتتەر مەن شارالار ۇيىمداستىرىپ، دياگنوستيكا جاساۋ.
- قازاقستان كەڭىستىگىندەگى ۇشتىلدىلىك بۇل وتپەلى كەزەڭنىڭ تالابى بولىپ وتىر. ەگەر وسى ۇشتىلدىلىك ءتيىمدى جۇمىس ىستەسىن، ۇشتىلدىلىك ءبىزدىڭ
مەملەكەتىمىزدىڭ بولاشاعىنا جۇمىس ىستەسىن دەسەك، وندا ۇشتىلدىلىكتە باسىمدىلىق مەملەكەتتىك تىلگە بەرىلۋى كەرەك.
ءار بالاعا بەرگەن ءبىلىمى بالا جاسىنا ساي، كەڭ كولەمدە تۇسىنىكتى تۇردە وتكىزەدى.
مەملەكەتتىك مارتەبە العان انا ءتىلىمىزدىڭ ابىرويىن اسقاقتاتۋ، ءبىزدىڭ بالاباقشا ەسىگىن اشقان ءاربىر وزگە ۇلت بالاسىنا ءتىل ۇيرەتىپ قانا قويماي، قازاقتىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمەن قاتار، بارلىق ۇلتتىڭ سالت - داستۇرلەرىن تانىتۋ، ءار بالانى وتان سۇيگىش، ەلجاندى جەكە تۇلعا ەتىپ قالىپتاستىرۋ.
بالاباقشامىزدىڭ ورىس تىلىندە ءبىلىم الاتىن وزگە ۇلت بالالارى جىل سايىن قالامىزدا وتەتىن «قازاقشاڭ قالاي بالاقاي؟» اتتى سايىستا قاتىسىپ جاقسى ورىنداردان كورىنەدى. بالالاردىڭ سوزدىك قورى مول، الدارىنا قويعان ماقساتتارىنا جەتە الادى. سونىمەن قاتار بالاباقشامىزدا وتەتىن «ءتىل كۇنى»، «تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنە» ارنالعان كونسەرتتەردە بالالارىمىز ءۇش تىلدە ءوز ونەرلەرىن كورسەتىپ، ءار ۇلتتىڭ ءداستۇرى مەن سالتىن انىق كورسەتىپ جاتادى.
نەگىزگى ۇستانىمىمىز: قازاقستان كەڭىستىگىندەگى ۇشتىلدىلىك بۇل وتپەلى كەزەڭنىڭ تالابى بولىپ وتىر. ەگەر وسى ۇشتىلدىلىك ءتيىمدى جۇمىس ىستەسىن، ۇشتىلدىلىك ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ بولاشاعىنا جۇمىس ىستەسىن دەسەك، وندا ۇشتىلدىلىكتە باسىمدىلىق مەملەكەتتىك تىلگە بەرىلۋى كەرەك. قالعان ەكى ءتىل سول مەملەكەتتىك تىلمەن تالاسپاي، كەرىسىنشە، سول مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ءارى قاراي دامۋىنا قىزمەت ەتۋدە قۇرال رەتىندە پايدالانىلۋ كەرەك
قولدانىلعان ادەبيەتتەر:
1. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى «تىلدەردى قولدانۋ مەن دامىتۋدىڭ 2011 - 2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسى»
2. بالاباقشا مەڭگەرۋشىسى جانە ادىسكەرى №5 (2012)
3. وتباسى جانە بالاباقشا №6 (2014)
4.«اعىلشىن تىلىندە سويلەۋدى ۇيرەنەيىك» اتتى وقۋ باعدارلاماسى - 2009ج
5.- ن. ءا. نازاربايەۆ: «قازاقستاننىڭ الەمدەگى باسەكەگە بارىنشا قابىلەتتى 30 ەلدىڭ قاتارىنا كىرۋ ستراتەگياسى» - ەگەمەندى قازاقستان گازەتى. 19/ءى - 2010. №16.
6 - دانابەكوۆا ر.، «كوپتىلدى ءبىلۋ زامان تالابى» وتباسى جانە بالاباقشا جۋرنالى، №4، 2012ج.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما