باستاۋىش ءبىلىم بەرۋ دەڭگەيىنىڭ 1 - 4 - سىنىپتارى ءۇشىن «ماتەماتيكا» پانىنەن تيپتىك وقۋ باعدارلاماسى
باستاۋىش ءبىلىم بەرۋ دەڭگەيىنىڭ 1 - 4 - سىنىپتارى ءۇشىن «ماتەماتيكا» پانىنەن تيپتىك وقۋ باعدارلاماسى
1. تۇسىنىك حات
1. وقۋ باعدارلاماسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2012 جىلعى 23 تامىزداعى №1080 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن ورتا ءبىلىم بەرۋدىڭ (باستاۋىش، نەگىزگى ورتا، جالپى ورتا ءبىلىم بەرۋ) مەملەكەتتىك جالپىعا مىندەتتى ستاندارتىنا سايكەس ازىرلەنگەن.
2. باستاۋىش سىنىپتارداعى (1 - 4 - سىنىپتار) ماتەماتيكا ءپانى – «ماتەماتيكا» ءبىلىم سالاسىنداعى كىرىكتىرىلگەن وقۋ ءپانى. ونى يگەرۋدە 1000000 - عا دەيىنگى ناتۋرال ساندار جانە ءنول سانىنىڭ اريفمەتيكاسى، نەگىزگى شامالار، الگەبرا مەن گەومەتريا ەلەمەنتتەرىن نەگىزگى ورتا مەكتەپتە ءبىلىمدى جالعاستىرۋ ءۇشىن قۇرىلعان.
3. وقىتۋ ماقساتى – ۇلتتىق جانە جالپىازاماتتىق قۇندىلىقتار نەگىزىندە تۇلعانىڭ ينتەللەكتۋالدى دامۋىنىڭ قاجەتتى دەڭگەيىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ماتەماتيكانىڭ بازيستىك نەگىزىن ساپالى يگەرۋدى قامتاماسىز ەتۋ؛ كورنەكى - بەينەلى، لوگيكالىق جانە ابستراكتتى ويلاۋدى قالىپتاستىرۋ، نەگىزگى ورتا ءبىلىم دەڭگەيىندە الگەبرا مەن گەومەتريانى يگەرۋگە پراكتيكالىق نەگىز جاساۋ.
4. وقىتۋدىڭ مىندەتتەرىنە:
1) تۇلعانىڭ زەيىن، قابىلداۋ، ەستە ساقتاۋ، ويلاۋ، اۋىزشا جانە جازباشا، سونىمەن قاتار ماتەماتيكا تىلىندە سويلەۋ، پسيحوموتوريكا ءتارىزدى فۋنكسيونالدىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ؛ كورنەكى - بەينەلى جانە لوگيكالىق ويلاۋىن دامىتۋ؛
2) باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ وقۋ - تانىمدىق قىزمەتىن (جوسپارلاۋ، جوسپار بويىنشا ءارتۇرلى ءىس - ارەكەتتەر جاساۋ، ونىڭ ىشىندە ويلاۋ قىزمەتىن (تالداۋ، زەرتتەۋ، جالپىلاۋ، مودەلدەۋ جانە ت. ب.)، ءوزىن - ءوزى باقىلاۋ جانە ءوزىن - ءوزى باعالاۋدى جۇرگىزۋ بىلىكتىگىن قالىپتاستىرۋ؛
3) وقىتۋدى ءبىلىمنىڭ كەلەسى دەڭگەيلەرىندە جالعاستىرۋ ءۇشىن وقۋشىعا قاجەتتى ماتەماتيكالىق ءبىلىم مەن بىلىكتى، ەسەپتەۋ، ولشەۋ جانە گرافيكتىك داعدىنى قالىپتاستىرۋ؛ الگەبرا مەن گەومەتريانى يگەرۋگە الدىن - الا ماقساتتى دايىندىقتى جۇرگىزۋ؛
4) وقۋعا دەگەن ىنتاسىن، ماتەماتيكاعا دەگەن وڭ كوزقاراسى مەن قىزىعۋشىلىعىن، تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن، وزدىگىنەن جۇمىس اتقارۋ داعدىسىنقالىپتاستىرۋ؛
5) ستاندارتتى ەمەس جانە قىزىقتىلىق سيپاتتاعى تاپسىرمالار نەگىزىندە جوبالاۋ قىزمەتى جانە ومىرلىك جاعدايلارداعى (قۇزىرەتتىلىك) ماسەلەلەردى شەشۋ ارقىلى ماتەماتيكالىق جانە شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن اشۋ جانە دامىتۋ؛
6) بالانىڭ تۇلعالىق قاسيەتتەرىن، ياعني جاۋاپكەرشىلىك، بەلسەندىلىك، ماقساتقا تالپىنۋشىلىق، جاۋاپكەرشىلىك ءتارىزدى قاسيەتتەرىن تاربيەلەۋ؛
7) قارىم - قاتىناس مادەنيەتىن، ۇلكەندەرگە قۇرمەت كورسەتۋ مەن كىشىلەرگە قامقور بولۋدى، قورشاعان ورتانى قورعاۋدا ءوزىن بەلسەندىلىگىن كورسەتۋدى، پاتريوتتىق سەزىمدى تاربيەلەۋ، قازاق حالقى مەن ەلىمىزدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ەتنوستاردىڭ تاريحىنا، مادەنيەتىنە، ادەت - عۇرپىنا جانە باسقا بايلىقتارىنا قۇرمەت كورسەتۋدى، ماتەماتيكا عىلىمىنىڭ دامۋى بارىسىندا جيناقتالعان قۇندىلىقتارعا قاتىستىرۋ كىرەدى.
5. «ماتەماتيكا» ءپانى بويىنشا 1 - 4 - سىنىپتارداعى وقۋ جۇكتەمەسىنىڭ كولەمى: 1 - سىنىپتا: اپتاسىنا 4 ساع، بارلىعى 132 ساعات، 2 - سىنىپتا: اپتاسىنا 4 ساع، بارلىعى 136 ساعات، 3 - سىنىپتا: اپتاسىنا 5 ساع، بارلىعى 170 ساعات، 4 - سىنىپتا: اپتاسىنا 5 ساع، بارلىعى 170 ساعات.
6. ماتەماتيكانى وقىتۋ پروسەسىندە ءپانارالىق بايلانىس:
1) انا ءتىلى پانىمەن. ماتەماتيكالىق مازمۇنى بار تۇجىرىمداردى، سويلەمدەردى، قورىتىندىلار مەن جالپىلاۋلاردى قۇرۋ كەزىندە ءتىلىنىڭ ەرەجەلەرىن قولدانۋ، وقۋلىقپەن، ديداكتيكالىق ماتەريالدارمەن جانە ت. ب. جۇمىس جاساۋ كەزىندە وقۋشىنىڭ وقۋ داعدىسى مەن ساپاسىنىڭ قالىپتاسقان دەڭگەيىن ەسكەرۋ؛
2) دۇنيەتانۋ پانىمەن. ماتەماتيكالىق مازمۇنى بار تاپسىرمالاردى ورىنداۋ بارىسىندا قورشاعان ورتاداعى قۇبىلىستار تۋرالى بىلىمدەرىن قولدانۋ؛
3) ەڭبەككە باۋلۋ پانىمەن. ماتەماتيكادان جازباشا جۇمىستاردى ورىنداۋ كەزىندە قول بارماقتارىنىڭ ۇساق بۇلشىق ەتتەرىنىڭ دامۋ دەڭگەيىن ەسكەرۋ؛
4) بەينەلەۋ ونەرى پانىمەن. قاعاز بەتىندە بەينەلەۋ بىلىكتىگىن قولدانۋ، قاعاز بەتىندە (جازىقتىقتا) جانە كەڭىستىكتە زاتتاردىڭ ورنالاسۋىن قابىلداي ءبىلۋ بىلىكتىگىن قولدانۋ؛
5) دەنە شىنىقتىرۋ پانىمەن. كەڭىستىكتە بەيىمدەلۋ (سولعا، وڭعا جانە ت. ب سوزدەردىڭ ماعىناسىن ءتۇسىنۋ) بىلىكتىگىن قولدانۋ ارقىلى جۇرگىزىلەدى.
وقۋ ءپانىنىڭ 4 - سىنىپتاعى بازالىق ءبىلىم مازمۇنى
1) قايتالاۋ (10 ساع):
1) 1000 - عا دەيىنگى ساندار (وقۋ، جازۋ، سالىستىرۋ)؛
2) 1000 - عا دەيىنگى ساندارمەن اريفمەتيكالىق امالداردى ورىنداۋ؛
3) شامالار؛
4) تىكتورتبۇرىشتىڭ (شارشىنىڭ) اۋدانى؛
5) تەكشەنىڭ كولەمى؛
6) ورنەك. تەڭدەۋ؛
7) ەسەپتى شىعارۋ؛
8) گەومەتريالىق فيگۋرالار؛
9) كەسىندىلەردى قوسۋ جانە ازايتۋ.
27. 1000 - نان 1 000 000 - عا دەيىنگى ساندار. شامالار اراسىنداعى تاۋەلدىلىك. شەڭبەر جانە دوڭگەلەك (50 ساع):
1) رازريادتار جانە كلاستار كەستەسى؛
2) ميلليونعا دەيىنگى سانداردى وقۋ، جازۋ جانە سالىستىرۋ؛
3) سانداردى رازريادتىق قوسىلعىشتاردىڭ قوسىندىسى تۇرىندە جازۋ؛
4) شامالار اراسىنداعى تاۋەلدىلىكتەر: جىلدامدىق، اراقاشىقتىق (جۇرىلگەن جولدىڭ ۇزىندىعى)، ۋاقىت؛ ونىمدىلىك، جۇمىسقا جىبەرىلگەن ۋاقىت، اتقارىلعان جۇمىس؛ ەگىننىڭ تۇسىمدىلىگى، اۋدانى جانە ماسساسى؛
5) قوزعالىسقا بەرىلگەن ەسەپتەر. بىرىگىپ اتقارىلعان جۇمىسقا بەرىلگەن ەسەپتەر. 3 - 4 امالدان تۇراتىن ەسەپتەر؛
4) شەڭبەر جانە دوڭگەلەك. شەڭبەر مەن دوڭگەلەكتىڭ سەنترى، راديۋسى جانە ديامەترى.
28. ميلليونعا دەيىنگى ساندارمەن اريفمەتيكالىق امالداردى ورىنداۋ. تەكشە جانە تىكبۇرىشتى پاراللەلەپيپەد (70 ساع):
1) ءبولىندىنىڭ ءمانى كوپتاڭبالى سان بولعاندانولگە اياقتالاتىن ساندارعا ءبولۋ؛
2) 10، 100، 1000 ساندارىنا قالدىقپەن ءبولۋ. ساندى كوبەيتىندىگە ءبولۋ؛
3) ءبولىندىنىڭ ءمانى ءبىر سان بولعاندا نولگە اياقتالاتىن ساندارعا قالدىقپەن ءبولۋ. ءبولىندىنىڭ مانىندە نولدەر بولعاندا نولگە اياقتالعان ساندارعا ءبولۋ. نولمەن اياقتالاتىن ساندارعا قالدىقپەن ءبولۋ؛
4) قوسىندىنى سانعا جانە ساندى قوسىندىعا كوبەيتۋ. ساندى قوسىندىعا كوبەيتۋ ەرەجەسىن قولدانىپ، ەكىتاڭبالى سانعا اۋىزشا كوبەيتۋ.
5) ەكىتاڭبالى سانعا جازباشا كوبەيتۋ. ءبولىندىنىڭ مانىندە ءبىر سيفر بولعاندا ەكىتاڭبالى سانعا جازباشا قالدىقسىز ءبولۋ. ءبولىندىنىڭ مانىندە ءبىر سيفر بولعاندا ەكىتاڭبالى سانعا جازباشا قالدىقپەن ءبولۋ؛
6) ءبولىندىنىڭ مانىندە كوپتاڭبالى ساندار بولعاندا ەكىتاڭبالى سانعا جازباشا ءبولۋ؛
7) ءبولىندىنىڭ مانىندە نولدەر بولعاندا ەكىتاڭبالى سانعا جازباشا ءبولۋ؛
8) ساندى قوسىندىعا كوبەيتۋ ەرەجەسىن قولدانىپ، ءۇشتاڭبالى سانعا اۋىزشا كوبەيتۋ؛
9) ءۇشتاڭبالى سانعا جازباشا كوبەيتۋ؛
10) ءبولىندىنىڭ مانىندە ءبىر سيفر بولعاندا ءۇشتاڭبالى سانعا جازباشا قالدىقسىز ءبولۋ؛
11) ءبولىندىنىڭ مانىندە ءبىر سيفر بولعاندا ءۇشتاڭبالى سانعا جازباشا قالدىقپەن ءبولۋ؛
12) ءبولىندىنىڭ مانىندە كوپتاڭبالى ساندار بولعاندا ءۇشتاڭبالى سانعا جازباشا ءبولۋ؛
13) ءبولىندىنىڭ مانىندە نولدەر بولعاندا ءۇشتاڭبالى سانعا جازباشا ءبولۋ؛
14) قاراما - قارسى قوزعالىس. جاقىنداۋ جىلدامدىعى؛
15) قاراما - قارسى باعىتتاعى قوزعالىس. قاشىقتىق جىلدامدىعى؛
16) ءبىر باعىتتاعى جىلدامدىق؛
17) بەلگىسىزدى ەكى ايىرىم بويىنشا تابۋعا ارنالعان ەسەپتەر؛
18) ءارىپتى تەڭدىكتەردىڭ (فورمۋلالاردىڭ) كومەگىمەن قوسۋ مەن كوبەيتۋدىڭ قاسيەتتەرىن جازۋ. ەكى ءارپى بار ورنەكتىڭ ءمانىن تابۋ؛
19) گەومەتريالىق سالۋ: سيركۋلدىڭ جانە سىزعىشتىڭ كومەگىمەن كەسىندىنى قاق ءبولۋ؛
20) اۋداننىڭ بىرلىگى – گەكتار (1 گا). اۋدان بىرلىكتەرى اراسىنداعى قاتىناستار: 1 گا = 10 000 م2؛
21) تىكبۇرىشتى پاراللەلەپيپەد جانە ونىڭ ولشەمدەرى (ۇزىندىعى، ەنى، بيىكتىگى). تىكبۇرىشتى پاراللەلەپيپەدتىڭ توبەلەرى، قىرلارى جانە جاقتارى؛
22) كولەم. تىكبۇرىشتى پاراللەلەپيپەدتىڭ (تەكشەنىڭ) كولەمى؛
23) كولەم بىرلىكتەرى – كۋبتىق ميلليمەتر (1 مم3)، كۋبتىق سانتيمەتر (1 سم3)، كۋبتىق دەسيمەتر (1 دم3)، كۋبتىق مەتر (1 م3).
باستاۋىش ءبىلىم بەرۋ دەڭگەيىنىڭ 1 - 4 - سىنىپتارى ءۇشىن «ماتەماتيكا» پانىنەن تيپتىك وقۋ باعدارلاماسى. جۇكتەۋ
1. تۇسىنىك حات
1. وقۋ باعدارلاماسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2012 جىلعى 23 تامىزداعى №1080 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن ورتا ءبىلىم بەرۋدىڭ (باستاۋىش، نەگىزگى ورتا، جالپى ورتا ءبىلىم بەرۋ) مەملەكەتتىك جالپىعا مىندەتتى ستاندارتىنا سايكەس ازىرلەنگەن.
2. باستاۋىش سىنىپتارداعى (1 - 4 - سىنىپتار) ماتەماتيكا ءپانى – «ماتەماتيكا» ءبىلىم سالاسىنداعى كىرىكتىرىلگەن وقۋ ءپانى. ونى يگەرۋدە 1000000 - عا دەيىنگى ناتۋرال ساندار جانە ءنول سانىنىڭ اريفمەتيكاسى، نەگىزگى شامالار، الگەبرا مەن گەومەتريا ەلەمەنتتەرىن نەگىزگى ورتا مەكتەپتە ءبىلىمدى جالعاستىرۋ ءۇشىن قۇرىلعان.
3. وقىتۋ ماقساتى – ۇلتتىق جانە جالپىازاماتتىق قۇندىلىقتار نەگىزىندە تۇلعانىڭ ينتەللەكتۋالدى دامۋىنىڭ قاجەتتى دەڭگەيىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ماتەماتيكانىڭ بازيستىك نەگىزىن ساپالى يگەرۋدى قامتاماسىز ەتۋ؛ كورنەكى - بەينەلى، لوگيكالىق جانە ابستراكتتى ويلاۋدى قالىپتاستىرۋ، نەگىزگى ورتا ءبىلىم دەڭگەيىندە الگەبرا مەن گەومەتريانى يگەرۋگە پراكتيكالىق نەگىز جاساۋ.
4. وقىتۋدىڭ مىندەتتەرىنە:
1) تۇلعانىڭ زەيىن، قابىلداۋ، ەستە ساقتاۋ، ويلاۋ، اۋىزشا جانە جازباشا، سونىمەن قاتار ماتەماتيكا تىلىندە سويلەۋ، پسيحوموتوريكا ءتارىزدى فۋنكسيونالدىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ؛ كورنەكى - بەينەلى جانە لوگيكالىق ويلاۋىن دامىتۋ؛
2) باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ وقۋ - تانىمدىق قىزمەتىن (جوسپارلاۋ، جوسپار بويىنشا ءارتۇرلى ءىس - ارەكەتتەر جاساۋ، ونىڭ ىشىندە ويلاۋ قىزمەتىن (تالداۋ، زەرتتەۋ، جالپىلاۋ، مودەلدەۋ جانە ت. ب.)، ءوزىن - ءوزى باقىلاۋ جانە ءوزىن - ءوزى باعالاۋدى جۇرگىزۋ بىلىكتىگىن قالىپتاستىرۋ؛
3) وقىتۋدى ءبىلىمنىڭ كەلەسى دەڭگەيلەرىندە جالعاستىرۋ ءۇشىن وقۋشىعا قاجەتتى ماتەماتيكالىق ءبىلىم مەن بىلىكتى، ەسەپتەۋ، ولشەۋ جانە گرافيكتىك داعدىنى قالىپتاستىرۋ؛ الگەبرا مەن گەومەتريانى يگەرۋگە الدىن - الا ماقساتتى دايىندىقتى جۇرگىزۋ؛
4) وقۋعا دەگەن ىنتاسىن، ماتەماتيكاعا دەگەن وڭ كوزقاراسى مەن قىزىعۋشىلىعىن، تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن، وزدىگىنەن جۇمىس اتقارۋ داعدىسىنقالىپتاستىرۋ؛
5) ستاندارتتى ەمەس جانە قىزىقتىلىق سيپاتتاعى تاپسىرمالار نەگىزىندە جوبالاۋ قىزمەتى جانە ومىرلىك جاعدايلارداعى (قۇزىرەتتىلىك) ماسەلەلەردى شەشۋ ارقىلى ماتەماتيكالىق جانە شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن اشۋ جانە دامىتۋ؛
6) بالانىڭ تۇلعالىق قاسيەتتەرىن، ياعني جاۋاپكەرشىلىك، بەلسەندىلىك، ماقساتقا تالپىنۋشىلىق، جاۋاپكەرشىلىك ءتارىزدى قاسيەتتەرىن تاربيەلەۋ؛
7) قارىم - قاتىناس مادەنيەتىن، ۇلكەندەرگە قۇرمەت كورسەتۋ مەن كىشىلەرگە قامقور بولۋدى، قورشاعان ورتانى قورعاۋدا ءوزىن بەلسەندىلىگىن كورسەتۋدى، پاتريوتتىق سەزىمدى تاربيەلەۋ، قازاق حالقى مەن ەلىمىزدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ەتنوستاردىڭ تاريحىنا، مادەنيەتىنە، ادەت - عۇرپىنا جانە باسقا بايلىقتارىنا قۇرمەت كورسەتۋدى، ماتەماتيكا عىلىمىنىڭ دامۋى بارىسىندا جيناقتالعان قۇندىلىقتارعا قاتىستىرۋ كىرەدى.
5. «ماتەماتيكا» ءپانى بويىنشا 1 - 4 - سىنىپتارداعى وقۋ جۇكتەمەسىنىڭ كولەمى: 1 - سىنىپتا: اپتاسىنا 4 ساع، بارلىعى 132 ساعات، 2 - سىنىپتا: اپتاسىنا 4 ساع، بارلىعى 136 ساعات، 3 - سىنىپتا: اپتاسىنا 5 ساع، بارلىعى 170 ساعات، 4 - سىنىپتا: اپتاسىنا 5 ساع، بارلىعى 170 ساعات.
6. ماتەماتيكانى وقىتۋ پروسەسىندە ءپانارالىق بايلانىس:
1) انا ءتىلى پانىمەن. ماتەماتيكالىق مازمۇنى بار تۇجىرىمداردى، سويلەمدەردى، قورىتىندىلار مەن جالپىلاۋلاردى قۇرۋ كەزىندە ءتىلىنىڭ ەرەجەلەرىن قولدانۋ، وقۋلىقپەن، ديداكتيكالىق ماتەريالدارمەن جانە ت. ب. جۇمىس جاساۋ كەزىندە وقۋشىنىڭ وقۋ داعدىسى مەن ساپاسىنىڭ قالىپتاسقان دەڭگەيىن ەسكەرۋ؛
2) دۇنيەتانۋ پانىمەن. ماتەماتيكالىق مازمۇنى بار تاپسىرمالاردى ورىنداۋ بارىسىندا قورشاعان ورتاداعى قۇبىلىستار تۋرالى بىلىمدەرىن قولدانۋ؛
3) ەڭبەككە باۋلۋ پانىمەن. ماتەماتيكادان جازباشا جۇمىستاردى ورىنداۋ كەزىندە قول بارماقتارىنىڭ ۇساق بۇلشىق ەتتەرىنىڭ دامۋ دەڭگەيىن ەسكەرۋ؛
4) بەينەلەۋ ونەرى پانىمەن. قاعاز بەتىندە بەينەلەۋ بىلىكتىگىن قولدانۋ، قاعاز بەتىندە (جازىقتىقتا) جانە كەڭىستىكتە زاتتاردىڭ ورنالاسۋىن قابىلداي ءبىلۋ بىلىكتىگىن قولدانۋ؛
5) دەنە شىنىقتىرۋ پانىمەن. كەڭىستىكتە بەيىمدەلۋ (سولعا، وڭعا جانە ت. ب سوزدەردىڭ ماعىناسىن ءتۇسىنۋ) بىلىكتىگىن قولدانۋ ارقىلى جۇرگىزىلەدى.
وقۋ ءپانىنىڭ 4 - سىنىپتاعى بازالىق ءبىلىم مازمۇنى
1) قايتالاۋ (10 ساع):
1) 1000 - عا دەيىنگى ساندار (وقۋ، جازۋ، سالىستىرۋ)؛
2) 1000 - عا دەيىنگى ساندارمەن اريفمەتيكالىق امالداردى ورىنداۋ؛
3) شامالار؛
4) تىكتورتبۇرىشتىڭ (شارشىنىڭ) اۋدانى؛
5) تەكشەنىڭ كولەمى؛
6) ورنەك. تەڭدەۋ؛
7) ەسەپتى شىعارۋ؛
8) گەومەتريالىق فيگۋرالار؛
9) كەسىندىلەردى قوسۋ جانە ازايتۋ.
27. 1000 - نان 1 000 000 - عا دەيىنگى ساندار. شامالار اراسىنداعى تاۋەلدىلىك. شەڭبەر جانە دوڭگەلەك (50 ساع):
1) رازريادتار جانە كلاستار كەستەسى؛
2) ميلليونعا دەيىنگى سانداردى وقۋ، جازۋ جانە سالىستىرۋ؛
3) سانداردى رازريادتىق قوسىلعىشتاردىڭ قوسىندىسى تۇرىندە جازۋ؛
4) شامالار اراسىنداعى تاۋەلدىلىكتەر: جىلدامدىق، اراقاشىقتىق (جۇرىلگەن جولدىڭ ۇزىندىعى)، ۋاقىت؛ ونىمدىلىك، جۇمىسقا جىبەرىلگەن ۋاقىت، اتقارىلعان جۇمىس؛ ەگىننىڭ تۇسىمدىلىگى، اۋدانى جانە ماسساسى؛
5) قوزعالىسقا بەرىلگەن ەسەپتەر. بىرىگىپ اتقارىلعان جۇمىسقا بەرىلگەن ەسەپتەر. 3 - 4 امالدان تۇراتىن ەسەپتەر؛
4) شەڭبەر جانە دوڭگەلەك. شەڭبەر مەن دوڭگەلەكتىڭ سەنترى، راديۋسى جانە ديامەترى.
28. ميلليونعا دەيىنگى ساندارمەن اريفمەتيكالىق امالداردى ورىنداۋ. تەكشە جانە تىكبۇرىشتى پاراللەلەپيپەد (70 ساع):
1) ءبولىندىنىڭ ءمانى كوپتاڭبالى سان بولعاندانولگە اياقتالاتىن ساندارعا ءبولۋ؛
2) 10، 100، 1000 ساندارىنا قالدىقپەن ءبولۋ. ساندى كوبەيتىندىگە ءبولۋ؛
3) ءبولىندىنىڭ ءمانى ءبىر سان بولعاندا نولگە اياقتالاتىن ساندارعا قالدىقپەن ءبولۋ. ءبولىندىنىڭ مانىندە نولدەر بولعاندا نولگە اياقتالعان ساندارعا ءبولۋ. نولمەن اياقتالاتىن ساندارعا قالدىقپەن ءبولۋ؛
4) قوسىندىنى سانعا جانە ساندى قوسىندىعا كوبەيتۋ. ساندى قوسىندىعا كوبەيتۋ ەرەجەسىن قولدانىپ، ەكىتاڭبالى سانعا اۋىزشا كوبەيتۋ.
5) ەكىتاڭبالى سانعا جازباشا كوبەيتۋ. ءبولىندىنىڭ مانىندە ءبىر سيفر بولعاندا ەكىتاڭبالى سانعا جازباشا قالدىقسىز ءبولۋ. ءبولىندىنىڭ مانىندە ءبىر سيفر بولعاندا ەكىتاڭبالى سانعا جازباشا قالدىقپەن ءبولۋ؛
6) ءبولىندىنىڭ مانىندە كوپتاڭبالى ساندار بولعاندا ەكىتاڭبالى سانعا جازباشا ءبولۋ؛
7) ءبولىندىنىڭ مانىندە نولدەر بولعاندا ەكىتاڭبالى سانعا جازباشا ءبولۋ؛
8) ساندى قوسىندىعا كوبەيتۋ ەرەجەسىن قولدانىپ، ءۇشتاڭبالى سانعا اۋىزشا كوبەيتۋ؛
9) ءۇشتاڭبالى سانعا جازباشا كوبەيتۋ؛
10) ءبولىندىنىڭ مانىندە ءبىر سيفر بولعاندا ءۇشتاڭبالى سانعا جازباشا قالدىقسىز ءبولۋ؛
11) ءبولىندىنىڭ مانىندە ءبىر سيفر بولعاندا ءۇشتاڭبالى سانعا جازباشا قالدىقپەن ءبولۋ؛
12) ءبولىندىنىڭ مانىندە كوپتاڭبالى ساندار بولعاندا ءۇشتاڭبالى سانعا جازباشا ءبولۋ؛
13) ءبولىندىنىڭ مانىندە نولدەر بولعاندا ءۇشتاڭبالى سانعا جازباشا ءبولۋ؛
14) قاراما - قارسى قوزعالىس. جاقىنداۋ جىلدامدىعى؛
15) قاراما - قارسى باعىتتاعى قوزعالىس. قاشىقتىق جىلدامدىعى؛
16) ءبىر باعىتتاعى جىلدامدىق؛
17) بەلگىسىزدى ەكى ايىرىم بويىنشا تابۋعا ارنالعان ەسەپتەر؛
18) ءارىپتى تەڭدىكتەردىڭ (فورمۋلالاردىڭ) كومەگىمەن قوسۋ مەن كوبەيتۋدىڭ قاسيەتتەرىن جازۋ. ەكى ءارپى بار ورنەكتىڭ ءمانىن تابۋ؛
19) گەومەتريالىق سالۋ: سيركۋلدىڭ جانە سىزعىشتىڭ كومەگىمەن كەسىندىنى قاق ءبولۋ؛
20) اۋداننىڭ بىرلىگى – گەكتار (1 گا). اۋدان بىرلىكتەرى اراسىنداعى قاتىناستار: 1 گا = 10 000 م2؛
21) تىكبۇرىشتى پاراللەلەپيپەد جانە ونىڭ ولشەمدەرى (ۇزىندىعى، ەنى، بيىكتىگى). تىكبۇرىشتى پاراللەلەپيپەدتىڭ توبەلەرى، قىرلارى جانە جاقتارى؛
22) كولەم. تىكبۇرىشتى پاراللەلەپيپەدتىڭ (تەكشەنىڭ) كولەمى؛
23) كولەم بىرلىكتەرى – كۋبتىق ميلليمەتر (1 مم3)، كۋبتىق سانتيمەتر (1 سم3)، كۋبتىق دەسيمەتر (1 دم3)، كۋبتىق مەتر (1 م3).
باستاۋىش ءبىلىم بەرۋ دەڭگەيىنىڭ 1 - 4 - سىنىپتارى ءۇشىن «ماتەماتيكا» پانىنەن تيپتىك وقۋ باعدارلاماسى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ۇيدە وقىتىلاتىن بالالاردى جالپى ءبىلىم بەرۋ مەكتەبىنىڭ وقۋ باعدارلامالارىمەن وقىتۋ بويىنشا ادىستەمەلىك ۇسىنىمدار.مەتوديچەسكيە رەكومەنداسيي پو وبۋچەنيۋ دەتەي نا دومۋ پو ۋچەبنىم پروگراممام وبششەوبرازوۆ...
