باستاۋىش سىنىپتارداعى ماتەماتيكالىق وليمپيادا
باستاۋىش سىنىپتارداعى ماتەماتيكالىق وليمپيادا
ءى تاراۋ
وليمپيادانى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقىتۋدىڭ العاشقى كەزەڭىندەگى وليمپيادا
باستاۋىش مەكتەپتەگى نەگىزگى مىندەتتىڭ ءبىرى بالالاردى وقىتۋدا وقۋعا دەگەن سانالى كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ جانە سوعان تاربيەلەۋ. ول كوزقاراس وقىتۋ پروسەسىن جەتىلدىرۋ، سونىمەن قاتار سىنىپتان تىس جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ ارقىلى قالىپتاسادى.
سىنىپتان تىس جۇمىستىڭ ناتيجەلى تۇرلەرىنىڭ ءبىرى – وليمپيادا بولىپ تابىلادى. ءبىزدىڭ ۇعىمدا بۇل ءبىر مەكتەپتەگى ءبىر رەت وتكىزىلەتىن ءىس – شارا عانا ەمەس، بۇل كادىمگى بۇتىندەي جارىستار جۇيەسى. ونىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىكتەرى مىنانداي:
1. وليمپيادا بەلگىلى ءبىر ەداۋىر ارالىقتى الادى. جاعدايعا بايلانىستى تولىق وقۋ جىلىندا جۇرگىزىلۋگە ءتيىس.
2. وليمپيادا كوپشىلىكتى قامتۋى قاجەت، كەز كەلگەن وقۋشى قاتىسا الاتىنداي بولۋ كەرەك. بارلىق بالالارعا بىردەي جاعداي جاساۋعا ۇمتىلعان دۇرىس، ول قالانىڭ مەكتەبىندە وقي ما، اۋىلدىڭ مەكتەبىندە وقي ما، تالاپ بىرەۋ بولۋى شارت.
3. وليمپيادا كوپ ساتىلى قىزمەت اتقارادى. جەكە سىنىپتان باستاپ بىرنەشە ۇلكەن اۋماقتى ( بىرنەشە اۋداندى ) بىرىكتىرەدى.
وليمپيادانىڭ وسىنداي قۇرىلىمى كەز كەلگەن مەكتەپ وقۋشىسىنىڭ قاتىسۋعا مۇمكىندىگى بارىن كورسەتەدى. بۇل تەك قانا جەڭىمپازدار مەن جۇلدەگەرلەر عانا ەمەس، كەز كەلگەن قاتىسقان وقۋشىعا پايداسى زور بولماق. وليمپيادانىڭ قاي ءبولىمى، قاي ەتاپى بولماسىن ەڭ كەرەكتىسى دايىندىق جۇمىسىنىڭ جۇرگىزىلۋى. سونىمەن قاتار ەڭ نەگىزگى جاعداي مۇعالىمدەر مەن وليمپيادانى ۇيىمداستىرۋشى شىن نيەتتەرىمەن جۇمىستى بىرىگىپ اتقارۋىندا. جارىستاعى وقۋشىلاردىڭ ەڭبەگىن باعالاۋمەن قاتار، مۇعالىمدەردىڭ دە ەڭبەگى ەسكەرىلۋى ءتيىس. وليمپيادانى ۇيىمداستىرۋ ءىس - شارالارى باسقا دا مۇعالىمدەرمەن شىعارماشىلىق قارىم - قاتىنىستا بولۋى كەرەك. مۇنداي ءىس - شاراعا شىعارماشىلىقپەن اينالىساتىن مۇعالىمدەر وزدەرى دە قىزىعۋشىلىقپەن ۇمتىلادى. بالانىڭ ويلاۋ قابىلەتىنىڭ دامۋىندا ەڭ نەگىزگى ورىندى وقىتۋدىڭ العاشقى كەزەڭىندەگى وليمپيادانىڭ ورنى ەرەكشە. ءدال وسى ۋاقىتتا عانا بالانىڭ وزدىگىنەن، ءوز بەتىمەن جول تابۋعا ىنتاسى اشىلادى. ارينە، كەرەمەتتەي ۇلكەن بولماسا دا نەمەسە كەرەمەتتەي ماڭىزدى بولماسا دا بولاشاقتاعى عىلىمعا، وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعى وسە تۇسەدى. وسىنداي قولدانىستاعى جاعداي بالانىڭ دامۋىنا اسەر ەتەدى، سونىمەن قاتار بالانىڭ تەك قانا ماتەماتيكاعا عانا قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ قويمايدى. وليمپيادا وقۋشىنىڭ ءوزىن - ءوزى تانۋىنا جول اشادى، ءوزىن قورشاعان ورتانى ءوز كوزىمەن كورىپ سوعان باعا بەرۋگە مۇمكىندىك دارەجەسىن كوبەيتە بەرەدى. جالپى العاندا بالانىڭ تۆورچەستۆولىق دامۋىنا قىزمەت ەتەدى. ءمۇعالىمنىڭ تۇرىندە، ءىس - ارەكەتىندە وقۋشىلاردىڭ كۇشىنە سەنەتىندىگى، ولاردىڭ جەتكەن ناتيجەسىنە بىرگە قۋاناتىندىعى وقۋشىلارعا سىرتتاي كورىنىپ تۇرۋ كەرەك. كەرەك دەسەڭ كەي جاعدايدا ەڭ از دەگەن كورسەتكىشتىڭ ءوزى وقۋشىعا ءوزىنىڭ جاعدايىنا دەگەن سەنىمىن تۋىنداتادى. مۇمكىندىگىنشە وقۋشىنىڭ ءبىلىم قۇمارلىعىنا بايلانىستى ساپالىق تاپسىرمالار ويلاستىرۋ قاجەت. كەرەك جاعدايدا وقۋشىعا ۋاقىتىندا كومەكتەسىپ، جۇمىسقا جول كورسەتىپ جىبەرۋگە بولادى، ءبىراق ونىڭ ءوزىنىڭ شەگى بار. بۇنداي جول ءوز بەتىمەن ارى قاراي الىپ كەتۋگە دەگەن ماتەماتيكالىق ويلاۋدى دامىتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.
باستاۋىش مەكتەپتىڭ العاشقى وقىتۋ جىلدارىندا وليمپياداعا دايىندىقتى جۇرگىزە بەرۋگە بولادى. بىرتىندەپ اۋىزشا سۇراقتار قويۋ، ءار ءتۇرلى ەپيزودتار ارقىلى دايىنداي بەرۋ كەرەك. ارى قاراي 10 - 15 مينۋتتىق تاپسىرمالاردى، ودان كەيىن 30 مينۋتتىق تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا جاتتىقتىرا بەرۋ ءتيىمدى. بۇنداي ساباقتار جۇماسىنا 2 - 3 رەت بولىپ تۇرسا، ءتيىمدى بولار ەدى. وسىنداي دايىندىقتى ۇيىرمەدە دە ورىنداۋعا بولادى. سونىمەن، وليمپياداعا دايىندىقتى سىنىپتان تىس جۇمىستاردا دايىندايدى.
وليمپيادانى كوبىنەسە ۇلكەن قالالاردا، وبلىس ورتالىعىندا، پەداگوگيكالىق ينستيتۋتى بار جەرلەردە وتكىزەدى. ال اۋدان ورتالىقتارىندا، اۋىلداردا قالاي وتكىزەدى؟ ءححى عاسىر - اقپارات عاسىرى دەيمىز. كومپيۋتەر، ينتەرنەت جەلىسى. وسى اقپاراتتاردى ءالى مەڭگەرە الماي جاتقانىمىز شىندىق. قازىرگى ۋاقىتقا دەيىنگى قالىپتاسقان ءداستۇرلى وليمپيادالار جۇرگىزىلىپ كەلەدى.
ول وليمپيادالار مىناداي بىرنەشە ەتاپتان تۇرادى:
1. سىرتتاي ( دايىندىق ) تۋر؛
2. مەكتەپىشىلىك تۋر؛
3. اۋداندىق تۋر؛
4. اۋدانارالىق (سوڭعى) تۋر.
سىرتتاي تۋردى مىندەتتى تۇردە اۋداندىق گازەت ارقىلى ءباسپاسوزدى پايدالانىپ، وتكىزۋگە بولادى. وليمپيادا ءۇشىن نەگىزگى ماسەلە - ول تاپسىرما. ۇسىنىلاتىن تاپسىرمالاردى ءاربىر تۋر ءۇشىن وتە مۇقيات، ءوزىنىڭ تالابىنا ساي، قۇرىلۋى كەرەك. بارلىق ناتيجە وسى تاپسىرمانىڭ قۇرىلۋىنا بايلانىستى. قۇراستىرىلعان ەسەپتەر كىتاپتاعى ماتەريالداردى قايتالاماعانى ءجون. ول كوپ جاعدايدا ستاندارتتى ەمەس، حاراكتەرلى ەسەپتەر بولۋى ءتيىس. ەڭ باستىسى وقۋشىلاردىڭ ءوزىنىڭ تاپقىرلىعىن كورسەتە ءبىلۋى.
ءاربىر ەتاپتا ءتورت تاپسىرمادان ۇسىنىلادى. ارينە، وقۋشىلاردىڭ شاماسىنا بايلانىستى بولادى. تاپسىرمالاردىڭ ىشىندەگى ءبىر ەسەپ بارلىق وقۋشىعا قيىندىق تۋدىرمايتىنداي بولسا، ال ءبىر ەسەپ وتە قيىن بولۋى شارت. وليمپيادانىڭ ىشكى، سىرتقى ەسەبى بىلاي: وليمپياداعا قاتىسۋشى ءاربىر وقۋشى ەڭ كەم دەگەندە ءبىر ەسەپتى شىعارۋى شارت، ال كوپشىلىك وقۋشى كەم دەگەندە ەكى ەسەپ شىعارۋى كەرەك. ارينە، ءار ءتۇرلى ەسەپتەردى قۇراستىرۋ وڭاي ەمەس. سوعان قاراماستان وتە قىزىقتى ەسەپتەر بولۋى مىندەت. كەي جاعدايدا پراكتيكالىق ماڭىزى بار ەسەپتەردى بەرۋگە بولادى. مۇنداي ەسەپتەر بالالاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتاتىنداي، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتاتىنداي بولسا، وتە جاقسى بولار ەدى. ماقساتتى تۇردە قورشاعان ورتادان جانە قىسقا اڭگىمە سيۋجەتتەردەن قۇراستىرۋعا بولادى.
كوپ ساتىلى وليمپيادانى وتكىزۋگە ۇيىمداستىرۋ كوميتەتى قۇرىلادى. ونىڭ قۇرامىنا بارلىق اۋداننىڭ وقۋ ءبولىمىنىڭ وليمپياداعا جاۋاپ بەرەتىن قىزمەتكەرى جانە وسى ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى كىرەدى. وسى اۋدانداردىڭ وبلىس ورتالىعىنداعى پەداگوگيكالىق ينستيتۋتتىڭ وليمپيادا ماسەلەسىمەن اينالىساتىن كافەدرانىڭ بۇيرىعى بويىنشا وليمپيادا باستالادى. اۋدانارالىق وليمپيادا تاپسىرمالارىن وسى كافەدرا دايىندايدى. ال اۋدانداعى اۋداندىق جانە مەكتەپتىك وليمپيادانىڭ تاپسىرماسىن وليمپيادا ماسەلەسىمەن اينالاساتىن مۇعالىمدەر دايىندايدى. اۋداندىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ وليمپياداعا جاۋاپتى ادامنىڭ ياعني، وليمپيادانىڭ ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا مەكتەپىشىلىك، اۋداندىق وليمپيادانىڭ تاپسىرمالارىن وليمپيادا ماسەلەسىمەن اينالىساتىن مۇعالىمدەر قۇراستىرادى. ارينە قاتىپ قالعان نارسە جوق، بۇداندا باسقا ۇيىمداستىرۋدىڭ ءتۇرلى فورمالارىمەن جولدارى بار. قاي جولدى تاڭداۋ ءوز ەرىكتەرىڭىزدە.
سىرتتاي (دايىندىق) تۋر.
بۇل ەتاپتىڭ ماقساتى - بالالاردى وليمپيادانىڭ كەلەسى تۋرلارىنا پسيحولوگيالىق جاعىنان دايىنداۋ. ءوز سەنىمىنە دەگەن ىشتەي دايىندىق. بۇل دايىندىق تۋرىنىڭ ءوزىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى بار، ولار مىنالار:
• ەتاپ سىرتتاي بولعاندىقتان، بۇل وقۋشىمەن تۋرا ەمەس جاناي قاتىناستا بولاتىن تۋر. بالالار تاپسىرمامەن اۋداندىق گازەت ارقىلى تانىسادى. تاپسىرمانىڭ جاۋابىن گازەتتىڭ رەداكسياسىنا ياعني، وليمپيادانى ۇيىمداستىرۋشىلارىنا جىبەرەدى. جۇمىستاردىڭ قورىتىندىسىن وسى گازەت ارقىلى الادى.
• ەتاپ ۇزاقتاۋ ءبىر ەكى ايعا سوزىلۋى مۇمكىن. بۇل ۇزاقتىق وقۋشىعا ءتيىمدى بولادى. ويتكەنى، وسى ارالىقتا ول وزىنە كەرەكتى قىزىقتى ەسەپتەردى قاراستىرادى. سونىمەن قاتار وسى ۋاقىتتى وقۋشى ءتيىمدى پايدالانادى. ياعني، وسى ارالىقتا وقۋشى ىزدەنەدى، ويلانادى بىرەۋلەردەن اقىل سۇرايدى، قىسقاسى وقۋشى تاپسىرمامەن جۇمىس جاسايدى. كەيبىر شىدامسىز وقۋشىلار بىرنەشە كۇننەن كەيىن جاۋابىن سالىپ جىبەرۋى مۇمكىن.
دايىندالۋعا ارنالعان ەسەپتەر:
1. جۇلدىزشانى سيفرلارمەن الماستىر:
**** - 1 = ***
جاۋابى: 1000 - 1= 999
2. ارىپتەردى سيفرلارمەن الماستىر:
اب
ا
اۆۆ
جاۋابى: ا=9، ب=1، ۆ=0
3. ا جانە ب تابىڭدار، ەگەردە ا • ۆ = ا جانە ا + ۆ= 10. ا جانە ب - سيفرلار.
جاۋابى: ا=9، ب=1
4. كوبەيتىندىنى تابىڭدار: 1 • 2 • 3 • 4 • 5• 6
جاۋابى: 720
باستاۋىش سىنىپتارداعى ماتەماتيكالىق وليمپيادا. جۇكتەۋ
ءى تاراۋ
وليمپيادانى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقىتۋدىڭ العاشقى كەزەڭىندەگى وليمپيادا
باستاۋىش مەكتەپتەگى نەگىزگى مىندەتتىڭ ءبىرى بالالاردى وقىتۋدا وقۋعا دەگەن سانالى كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ جانە سوعان تاربيەلەۋ. ول كوزقاراس وقىتۋ پروسەسىن جەتىلدىرۋ، سونىمەن قاتار سىنىپتان تىس جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ ارقىلى قالىپتاسادى.
سىنىپتان تىس جۇمىستىڭ ناتيجەلى تۇرلەرىنىڭ ءبىرى – وليمپيادا بولىپ تابىلادى. ءبىزدىڭ ۇعىمدا بۇل ءبىر مەكتەپتەگى ءبىر رەت وتكىزىلەتىن ءىس – شارا عانا ەمەس، بۇل كادىمگى بۇتىندەي جارىستار جۇيەسى. ونىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىكتەرى مىنانداي:
1. وليمپيادا بەلگىلى ءبىر ەداۋىر ارالىقتى الادى. جاعدايعا بايلانىستى تولىق وقۋ جىلىندا جۇرگىزىلۋگە ءتيىس.
2. وليمپيادا كوپشىلىكتى قامتۋى قاجەت، كەز كەلگەن وقۋشى قاتىسا الاتىنداي بولۋ كەرەك. بارلىق بالالارعا بىردەي جاعداي جاساۋعا ۇمتىلعان دۇرىس، ول قالانىڭ مەكتەبىندە وقي ما، اۋىلدىڭ مەكتەبىندە وقي ما، تالاپ بىرەۋ بولۋى شارت.
3. وليمپيادا كوپ ساتىلى قىزمەت اتقارادى. جەكە سىنىپتان باستاپ بىرنەشە ۇلكەن اۋماقتى ( بىرنەشە اۋداندى ) بىرىكتىرەدى.
وليمپيادانىڭ وسىنداي قۇرىلىمى كەز كەلگەن مەكتەپ وقۋشىسىنىڭ قاتىسۋعا مۇمكىندىگى بارىن كورسەتەدى. بۇل تەك قانا جەڭىمپازدار مەن جۇلدەگەرلەر عانا ەمەس، كەز كەلگەن قاتىسقان وقۋشىعا پايداسى زور بولماق. وليمپيادانىڭ قاي ءبولىمى، قاي ەتاپى بولماسىن ەڭ كەرەكتىسى دايىندىق جۇمىسىنىڭ جۇرگىزىلۋى. سونىمەن قاتار ەڭ نەگىزگى جاعداي مۇعالىمدەر مەن وليمپيادانى ۇيىمداستىرۋشى شىن نيەتتەرىمەن جۇمىستى بىرىگىپ اتقارۋىندا. جارىستاعى وقۋشىلاردىڭ ەڭبەگىن باعالاۋمەن قاتار، مۇعالىمدەردىڭ دە ەڭبەگى ەسكەرىلۋى ءتيىس. وليمپيادانى ۇيىمداستىرۋ ءىس - شارالارى باسقا دا مۇعالىمدەرمەن شىعارماشىلىق قارىم - قاتىنىستا بولۋى كەرەك. مۇنداي ءىس - شاراعا شىعارماشىلىقپەن اينالىساتىن مۇعالىمدەر وزدەرى دە قىزىعۋشىلىقپەن ۇمتىلادى. بالانىڭ ويلاۋ قابىلەتىنىڭ دامۋىندا ەڭ نەگىزگى ورىندى وقىتۋدىڭ العاشقى كەزەڭىندەگى وليمپيادانىڭ ورنى ەرەكشە. ءدال وسى ۋاقىتتا عانا بالانىڭ وزدىگىنەن، ءوز بەتىمەن جول تابۋعا ىنتاسى اشىلادى. ارينە، كەرەمەتتەي ۇلكەن بولماسا دا نەمەسە كەرەمەتتەي ماڭىزدى بولماسا دا بولاشاقتاعى عىلىمعا، وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعى وسە تۇسەدى. وسىنداي قولدانىستاعى جاعداي بالانىڭ دامۋىنا اسەر ەتەدى، سونىمەن قاتار بالانىڭ تەك قانا ماتەماتيكاعا عانا قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ قويمايدى. وليمپيادا وقۋشىنىڭ ءوزىن - ءوزى تانۋىنا جول اشادى، ءوزىن قورشاعان ورتانى ءوز كوزىمەن كورىپ سوعان باعا بەرۋگە مۇمكىندىك دارەجەسىن كوبەيتە بەرەدى. جالپى العاندا بالانىڭ تۆورچەستۆولىق دامۋىنا قىزمەت ەتەدى. ءمۇعالىمنىڭ تۇرىندە، ءىس - ارەكەتىندە وقۋشىلاردىڭ كۇشىنە سەنەتىندىگى، ولاردىڭ جەتكەن ناتيجەسىنە بىرگە قۋاناتىندىعى وقۋشىلارعا سىرتتاي كورىنىپ تۇرۋ كەرەك. كەرەك دەسەڭ كەي جاعدايدا ەڭ از دەگەن كورسەتكىشتىڭ ءوزى وقۋشىعا ءوزىنىڭ جاعدايىنا دەگەن سەنىمىن تۋىنداتادى. مۇمكىندىگىنشە وقۋشىنىڭ ءبىلىم قۇمارلىعىنا بايلانىستى ساپالىق تاپسىرمالار ويلاستىرۋ قاجەت. كەرەك جاعدايدا وقۋشىعا ۋاقىتىندا كومەكتەسىپ، جۇمىسقا جول كورسەتىپ جىبەرۋگە بولادى، ءبىراق ونىڭ ءوزىنىڭ شەگى بار. بۇنداي جول ءوز بەتىمەن ارى قاراي الىپ كەتۋگە دەگەن ماتەماتيكالىق ويلاۋدى دامىتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.
باستاۋىش مەكتەپتىڭ العاشقى وقىتۋ جىلدارىندا وليمپياداعا دايىندىقتى جۇرگىزە بەرۋگە بولادى. بىرتىندەپ اۋىزشا سۇراقتار قويۋ، ءار ءتۇرلى ەپيزودتار ارقىلى دايىنداي بەرۋ كەرەك. ارى قاراي 10 - 15 مينۋتتىق تاپسىرمالاردى، ودان كەيىن 30 مينۋتتىق تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا جاتتىقتىرا بەرۋ ءتيىمدى. بۇنداي ساباقتار جۇماسىنا 2 - 3 رەت بولىپ تۇرسا، ءتيىمدى بولار ەدى. وسىنداي دايىندىقتى ۇيىرمەدە دە ورىنداۋعا بولادى. سونىمەن، وليمپياداعا دايىندىقتى سىنىپتان تىس جۇمىستاردا دايىندايدى.
وليمپيادانى كوبىنەسە ۇلكەن قالالاردا، وبلىس ورتالىعىندا، پەداگوگيكالىق ينستيتۋتى بار جەرلەردە وتكىزەدى. ال اۋدان ورتالىقتارىندا، اۋىلداردا قالاي وتكىزەدى؟ ءححى عاسىر - اقپارات عاسىرى دەيمىز. كومپيۋتەر، ينتەرنەت جەلىسى. وسى اقپاراتتاردى ءالى مەڭگەرە الماي جاتقانىمىز شىندىق. قازىرگى ۋاقىتقا دەيىنگى قالىپتاسقان ءداستۇرلى وليمپيادالار جۇرگىزىلىپ كەلەدى.
ول وليمپيادالار مىناداي بىرنەشە ەتاپتان تۇرادى:
1. سىرتتاي ( دايىندىق ) تۋر؛
2. مەكتەپىشىلىك تۋر؛
3. اۋداندىق تۋر؛
4. اۋدانارالىق (سوڭعى) تۋر.
سىرتتاي تۋردى مىندەتتى تۇردە اۋداندىق گازەت ارقىلى ءباسپاسوزدى پايدالانىپ، وتكىزۋگە بولادى. وليمپيادا ءۇشىن نەگىزگى ماسەلە - ول تاپسىرما. ۇسىنىلاتىن تاپسىرمالاردى ءاربىر تۋر ءۇشىن وتە مۇقيات، ءوزىنىڭ تالابىنا ساي، قۇرىلۋى كەرەك. بارلىق ناتيجە وسى تاپسىرمانىڭ قۇرىلۋىنا بايلانىستى. قۇراستىرىلعان ەسەپتەر كىتاپتاعى ماتەريالداردى قايتالاماعانى ءجون. ول كوپ جاعدايدا ستاندارتتى ەمەس، حاراكتەرلى ەسەپتەر بولۋى ءتيىس. ەڭ باستىسى وقۋشىلاردىڭ ءوزىنىڭ تاپقىرلىعىن كورسەتە ءبىلۋى.
ءاربىر ەتاپتا ءتورت تاپسىرمادان ۇسىنىلادى. ارينە، وقۋشىلاردىڭ شاماسىنا بايلانىستى بولادى. تاپسىرمالاردىڭ ىشىندەگى ءبىر ەسەپ بارلىق وقۋشىعا قيىندىق تۋدىرمايتىنداي بولسا، ال ءبىر ەسەپ وتە قيىن بولۋى شارت. وليمپيادانىڭ ىشكى، سىرتقى ەسەبى بىلاي: وليمپياداعا قاتىسۋشى ءاربىر وقۋشى ەڭ كەم دەگەندە ءبىر ەسەپتى شىعارۋى شارت، ال كوپشىلىك وقۋشى كەم دەگەندە ەكى ەسەپ شىعارۋى كەرەك. ارينە، ءار ءتۇرلى ەسەپتەردى قۇراستىرۋ وڭاي ەمەس. سوعان قاراماستان وتە قىزىقتى ەسەپتەر بولۋى مىندەت. كەي جاعدايدا پراكتيكالىق ماڭىزى بار ەسەپتەردى بەرۋگە بولادى. مۇنداي ەسەپتەر بالالاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتاتىنداي، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتاتىنداي بولسا، وتە جاقسى بولار ەدى. ماقساتتى تۇردە قورشاعان ورتادان جانە قىسقا اڭگىمە سيۋجەتتەردەن قۇراستىرۋعا بولادى.
كوپ ساتىلى وليمپيادانى وتكىزۋگە ۇيىمداستىرۋ كوميتەتى قۇرىلادى. ونىڭ قۇرامىنا بارلىق اۋداننىڭ وقۋ ءبولىمىنىڭ وليمپياداعا جاۋاپ بەرەتىن قىزمەتكەرى جانە وسى ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى كىرەدى. وسى اۋدانداردىڭ وبلىس ورتالىعىنداعى پەداگوگيكالىق ينستيتۋتتىڭ وليمپيادا ماسەلەسىمەن اينالىساتىن كافەدرانىڭ بۇيرىعى بويىنشا وليمپيادا باستالادى. اۋدانارالىق وليمپيادا تاپسىرمالارىن وسى كافەدرا دايىندايدى. ال اۋدانداعى اۋداندىق جانە مەكتەپتىك وليمپيادانىڭ تاپسىرماسىن وليمپيادا ماسەلەسىمەن اينالاساتىن مۇعالىمدەر دايىندايدى. اۋداندىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ وليمپياداعا جاۋاپتى ادامنىڭ ياعني، وليمپيادانىڭ ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا مەكتەپىشىلىك، اۋداندىق وليمپيادانىڭ تاپسىرمالارىن وليمپيادا ماسەلەسىمەن اينالىساتىن مۇعالىمدەر قۇراستىرادى. ارينە قاتىپ قالعان نارسە جوق، بۇداندا باسقا ۇيىمداستىرۋدىڭ ءتۇرلى فورمالارىمەن جولدارى بار. قاي جولدى تاڭداۋ ءوز ەرىكتەرىڭىزدە.
سىرتتاي (دايىندىق) تۋر.
بۇل ەتاپتىڭ ماقساتى - بالالاردى وليمپيادانىڭ كەلەسى تۋرلارىنا پسيحولوگيالىق جاعىنان دايىنداۋ. ءوز سەنىمىنە دەگەن ىشتەي دايىندىق. بۇل دايىندىق تۋرىنىڭ ءوزىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى بار، ولار مىنالار:
• ەتاپ سىرتتاي بولعاندىقتان، بۇل وقۋشىمەن تۋرا ەمەس جاناي قاتىناستا بولاتىن تۋر. بالالار تاپسىرمامەن اۋداندىق گازەت ارقىلى تانىسادى. تاپسىرمانىڭ جاۋابىن گازەتتىڭ رەداكسياسىنا ياعني، وليمپيادانى ۇيىمداستىرۋشىلارىنا جىبەرەدى. جۇمىستاردىڭ قورىتىندىسىن وسى گازەت ارقىلى الادى.
• ەتاپ ۇزاقتاۋ ءبىر ەكى ايعا سوزىلۋى مۇمكىن. بۇل ۇزاقتىق وقۋشىعا ءتيىمدى بولادى. ويتكەنى، وسى ارالىقتا ول وزىنە كەرەكتى قىزىقتى ەسەپتەردى قاراستىرادى. سونىمەن قاتار وسى ۋاقىتتى وقۋشى ءتيىمدى پايدالانادى. ياعني، وسى ارالىقتا وقۋشى ىزدەنەدى، ويلانادى بىرەۋلەردەن اقىل سۇرايدى، قىسقاسى وقۋشى تاپسىرمامەن جۇمىس جاسايدى. كەيبىر شىدامسىز وقۋشىلار بىرنەشە كۇننەن كەيىن جاۋابىن سالىپ جىبەرۋى مۇمكىن.
دايىندالۋعا ارنالعان ەسەپتەر:
1. جۇلدىزشانى سيفرلارمەن الماستىر:
**** - 1 = ***
جاۋابى: 1000 - 1= 999
2. ارىپتەردى سيفرلارمەن الماستىر:
اب
ا
اۆۆ
جاۋابى: ا=9، ب=1، ۆ=0
3. ا جانە ب تابىڭدار، ەگەردە ا • ۆ = ا جانە ا + ۆ= 10. ا جانە ب - سيفرلار.
جاۋابى: ا=9، ب=1
4. كوبەيتىندىنى تابىڭدار: 1 • 2 • 3 • 4 • 5• 6
جاۋابى: 720
باستاۋىش سىنىپتارداعى ماتەماتيكالىق وليمپيادا. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىبى: I ءبولىم. ادام بيولوگيالىق ءتۇر رەتىندە. ادام ورگانيزمىنە جالپى شولۋ (8 ساعات).
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «قاراتپا سوزدەرگە بايلانىستى قويىلاتىن ءۇتىر»
