باۋىرمالدىق جانە كەڭپەيىلدىلىك
1 – سلايد. تاقىرىبى: «باۋىرمالدىق جانە كەڭپەيىلدىلىك».
2 – سلايد. شاتتىق شەڭبەرى. - قايىرلى كۇن، بالالار! كۇنىمىز ءساتتى بولسىن! ادەتتەگىدەي سەندەرمەن كەزدەسىپ تۇرعانىما قۋانىشتىمىن. قاراڭدارشى، ءبارىڭ سونداي قۋانىشتى، ءبىر – بىرىڭە كۇلىپ قاراپ، جايدارى اقجارقىن بولىپ تۇرسىڭدار. سەندەردىڭ كوزدەرىڭنەن مەيرىمدىلىكتىڭ، جاقسىلىقتىڭ، قامقورلىقتىڭ، سۇيىسپەنشىلىكتىڭ بەلگىسىن كورىپ تۇرمىن.
قانە بارلىقتارىڭىزدى شاتتىق شەڭبەرىنە شاقىرامىن، وتكەن ساباقتا ءبىز ادەپتىلىك جايلى وتكەن بولاتىنبىز، ەندەشە ادەپتىلىك تانىتايىق.
الدىمىزدا كەزدەسكەن،
كوپ قوناقتى كورەمىز.
بارىنە دە ىزەتپەن
بىزدەر سالەم بەرەمىز.
بالالار ءبىز وتكەن ساباقتارىمىزدا ادەپتىلىك، سىپايىلىق جانە سونىمەن قاتار ادامدار اراسىنداعى قارىم - قاتىناس تۋرالى قاراستىرعان ەدىك.
قازاق جەرىندە قازىرگى تاڭدا 136 - دان استام ۇلت وكىلدەرى تۇرادى، ولار ەلىمىزدە تاتۋ – ءتاتتى، دوستىقتا، بىرلىكتە، ءبىر اسپان استىندا ءومىر سۇرۋدە - «كەڭ بولساڭ، كەم بولمايسىڭ»، «كەكشىل بولما، كوپشىل بول» دەپ بۇل قازاق حالقىنىڭ باۋىرمال، باسقا ادامداردى جانىنا جاقىن قابىلداي بىلەتىن جومارت حالىق ەكەندىگىن سيپاتتايدى. سونىمەن قاتار ءبىزدىڭ ەلىمىز كەڭپەيىل، جومارت – دارحان حالىق. «اعاسى باردىڭ – جاعاسى بار، ءىنىسى باردىڭ – تىنىسى بار» دەيدى حالقىمىز.
ال، بۇگىنگى ساباعىمىزدا سول تاقىرىپتاردىڭ جالعاسى رەتىندە «باۋىرمالدىق جانە كەڭ پەيىلدىلىك» دەگەن تاقىرىپتى قاراستىرامىز.
جاقسى بولساڭ – جەردەي بول،
شىداپ ءبارىن كوتەرگەن.
تازا بولساڭ – سۋداي بول،
جۋىپ ءبارىن كەتىرگەن – دەگەن سياقتى ادامنىڭ دا بويىنداعى وسى سىندى جاقسى قاسيەتتەردىڭ تەرەڭ دامۋىنا تۇرتكى بولۋ جانە وقۋشىلاردىڭ بويىندا جومارتتىق، قولى اشىقتىق سياقتى ادامزاتقا ءتان جاعىمدى قاسيەتتەردى دامىتۋ.
«لاشىن قۇسقا اۋا ءقادىرلى،
جۇيرىك اتقا دالا ءقادىرلى،
اتا – اناعا بالا ءقادىرلى» دەگەندەي، وقۋشىلاردىڭ بويىندا ءبىر - بىرىنە دەگەن باۋىرمالدىقتارىن، كىشىپەيىلدىلىكتەرىن جانە جاقىن تۋىستارىن، دوستارىن سىيلاي، قۇرمەتتەي بىلۋگە ۇيرەتۋ ماسەلەلەرىن قاراپ، تالدايمىز.
ماقساتى: وقۋشىلارعا كەڭ پەيىلدىلىك، باۋىرمالدىق سياقتى ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتار تۋرالى تۇسىنىك بەرىپ، ولاردىڭ بويىنداعى مەيىرىمدىلىك، قامقورلىق سەزىمدەرىن دامىتۋ.
مىندەتتەرى:
- وقۋشىلارعا كەڭپەيىلدىلىك، باۋىرمالدىق ۇعىمدارى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ؛
- وقۋشىلاردىڭ اينالاسىنداعىلارعا تۇسىنىستىكپەن قاراپ، ولاردىڭ قامقورلىق سەزىمدەرىن دامىتۋعا ىقپال ەتۋ؛
- وقۋشىلاردى كوپشىل، قامقور بولۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىكتەر: سۋرەتتەر، ءتۇرلى – ءتۇستى قاعازدار
شاتتىق شەڭبەرى
ءمۇعالىم بالالارمەن ەركىن قارىم - قاتىناس جاساۋ ماقساتىندا شەڭبەر قۇرىپ، ن. شاكەنوۆتىڭ «كەل، دوستار»ولەڭىن ايتادى.
كەل، دوستار
ءسوزى ن. شاكەنوۆتىكى
ءانى ب. بايقاداموۆتىكى
المالى الاتاۋ اسقارىنان،
كەلەمىز كوڭىلدى ءان شىرقاپ.
كۇن سۇيگەن قازاقتىڭ جاستارىنان
سالەم ال، جالىندى جاس ۇرپاق!
قايىرماسى:
شاتتىق ءانىن
شىرقاڭدار الەمگە، كەل، دوستار!
ماحابباتپەن،
سالتاناتپەن
ادىمدا، العا باس، جولداستار!
كەڭ پەيىل وتاندا قارسى الامىز،
باقىت قۇس قونسىن دەپ ءار ەلگە
ءبىز جاستار جاڭعىرتىپ جار سالامىز،
بەيبىت كۇن بولسىن دەپ الەمدە!
- بالالار ءقازىر 1 - 2 - گە تىزبەكتەي ساناپ، 2 توپقا بولىنەيىك.
- ورىندارىڭا وتىرىڭدار، ساباعىمىزدى جالعاستىرايىق.
اڭگىمەلەسۋ
بالالاردىڭ وزىندىك وي - پىكىرىن وزگەلەرمەن اشىق تا ەركىن بولىسۋىنە قاجەتتى العىشارتتار جاساۋ ماقساتىندا بالالارمەن اڭگىمەلەسۋ، پىكىر الماسۋ ۇيىمداستىرىلادى.
- بالالار بۇل ساباقتا «كەڭپەيىلدىلىك»، «باۋىرمالدىق»سوزدەرىنىڭ ماعىنالارىن اشىپ، جان - جاقتى تياناقتاپ تۇسىندىرۋگە كۇش سالامىز. ءسوز ماعىناسىن ءتۇسىندىرىپ، انىقتاپ الۋدا مىناداي ءادىس - تاسىلدەردى پايدالانايىق.
1 – توپ «كەڭپەيىلدىلىك»،»باۋىرمالدىلىق» سوزدەرىنىڭ ماعىنالارىن انىقتاۋدا سينونيمدىك ءتاسىل ءتيىمدى بولادى. ياعني قاراستىرىلىپ وتىرعان ءسوزدىڭ سينونيمدەرىن تابۋ نەمەسە ۇقساس سوزدەردى تابۋ. مىسالى: باۋىرمالدىق، كەڭپەيىلدىلىك، تۋىسشىلدىق. بۇل ءادىس الىنىپ وتىرعان قۇندىلىقتى تەرەڭ جانە جان - جاقتى تۇسىنۋگە ءتيىمدى.
2 – توپ بۇگىنگى ساباقتا تالقىلانىپ وتىرعان تۇسىنىكتىڭ ماعىنالارىن ۇستەمەلەي انىقتاپ، اشا ءتۇسۋ ءۇشىن - انتونيمدىك ءتاسىلدى دە پايدالانادى. ياعني وقۋشىلارعا قاراستىرىلىپ، وتىرعان ءسوزدىڭ انتونيمدەرىن نەمەسە قاراما - قارسى سوزدەردى تابۋدى تاپسىرادى. مىسالى: باۋىرمالدىق، تاسباۋىر جانە ت. ب.
2 – سلايد. شاتتىق شەڭبەرى. - قايىرلى كۇن، بالالار! كۇنىمىز ءساتتى بولسىن! ادەتتەگىدەي سەندەرمەن كەزدەسىپ تۇرعانىما قۋانىشتىمىن. قاراڭدارشى، ءبارىڭ سونداي قۋانىشتى، ءبىر – بىرىڭە كۇلىپ قاراپ، جايدارى اقجارقىن بولىپ تۇرسىڭدار. سەندەردىڭ كوزدەرىڭنەن مەيرىمدىلىكتىڭ، جاقسىلىقتىڭ، قامقورلىقتىڭ، سۇيىسپەنشىلىكتىڭ بەلگىسىن كورىپ تۇرمىن.
قانە بارلىقتارىڭىزدى شاتتىق شەڭبەرىنە شاقىرامىن، وتكەن ساباقتا ءبىز ادەپتىلىك جايلى وتكەن بولاتىنبىز، ەندەشە ادەپتىلىك تانىتايىق.
الدىمىزدا كەزدەسكەن،
كوپ قوناقتى كورەمىز.
بارىنە دە ىزەتپەن
بىزدەر سالەم بەرەمىز.
بالالار ءبىز وتكەن ساباقتارىمىزدا ادەپتىلىك، سىپايىلىق جانە سونىمەن قاتار ادامدار اراسىنداعى قارىم - قاتىناس تۋرالى قاراستىرعان ەدىك.
قازاق جەرىندە قازىرگى تاڭدا 136 - دان استام ۇلت وكىلدەرى تۇرادى، ولار ەلىمىزدە تاتۋ – ءتاتتى، دوستىقتا، بىرلىكتە، ءبىر اسپان استىندا ءومىر سۇرۋدە - «كەڭ بولساڭ، كەم بولمايسىڭ»، «كەكشىل بولما، كوپشىل بول» دەپ بۇل قازاق حالقىنىڭ باۋىرمال، باسقا ادامداردى جانىنا جاقىن قابىلداي بىلەتىن جومارت حالىق ەكەندىگىن سيپاتتايدى. سونىمەن قاتار ءبىزدىڭ ەلىمىز كەڭپەيىل، جومارت – دارحان حالىق. «اعاسى باردىڭ – جاعاسى بار، ءىنىسى باردىڭ – تىنىسى بار» دەيدى حالقىمىز.
ال، بۇگىنگى ساباعىمىزدا سول تاقىرىپتاردىڭ جالعاسى رەتىندە «باۋىرمالدىق جانە كەڭ پەيىلدىلىك» دەگەن تاقىرىپتى قاراستىرامىز.
جاقسى بولساڭ – جەردەي بول،
شىداپ ءبارىن كوتەرگەن.
تازا بولساڭ – سۋداي بول،
جۋىپ ءبارىن كەتىرگەن – دەگەن سياقتى ادامنىڭ دا بويىنداعى وسى سىندى جاقسى قاسيەتتەردىڭ تەرەڭ دامۋىنا تۇرتكى بولۋ جانە وقۋشىلاردىڭ بويىندا جومارتتىق، قولى اشىقتىق سياقتى ادامزاتقا ءتان جاعىمدى قاسيەتتەردى دامىتۋ.
«لاشىن قۇسقا اۋا ءقادىرلى،
جۇيرىك اتقا دالا ءقادىرلى،
اتا – اناعا بالا ءقادىرلى» دەگەندەي، وقۋشىلاردىڭ بويىندا ءبىر - بىرىنە دەگەن باۋىرمالدىقتارىن، كىشىپەيىلدىلىكتەرىن جانە جاقىن تۋىستارىن، دوستارىن سىيلاي، قۇرمەتتەي بىلۋگە ۇيرەتۋ ماسەلەلەرىن قاراپ، تالدايمىز.
ماقساتى: وقۋشىلارعا كەڭ پەيىلدىلىك، باۋىرمالدىق سياقتى ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتار تۋرالى تۇسىنىك بەرىپ، ولاردىڭ بويىنداعى مەيىرىمدىلىك، قامقورلىق سەزىمدەرىن دامىتۋ.
مىندەتتەرى:
- وقۋشىلارعا كەڭپەيىلدىلىك، باۋىرمالدىق ۇعىمدارى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ؛
- وقۋشىلاردىڭ اينالاسىنداعىلارعا تۇسىنىستىكپەن قاراپ، ولاردىڭ قامقورلىق سەزىمدەرىن دامىتۋعا ىقپال ەتۋ؛
- وقۋشىلاردى كوپشىل، قامقور بولۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىكتەر: سۋرەتتەر، ءتۇرلى – ءتۇستى قاعازدار
شاتتىق شەڭبەرى
ءمۇعالىم بالالارمەن ەركىن قارىم - قاتىناس جاساۋ ماقساتىندا شەڭبەر قۇرىپ، ن. شاكەنوۆتىڭ «كەل، دوستار»ولەڭىن ايتادى.
كەل، دوستار
ءسوزى ن. شاكەنوۆتىكى
ءانى ب. بايقاداموۆتىكى
المالى الاتاۋ اسقارىنان،
كەلەمىز كوڭىلدى ءان شىرقاپ.
كۇن سۇيگەن قازاقتىڭ جاستارىنان
سالەم ال، جالىندى جاس ۇرپاق!
قايىرماسى:
شاتتىق ءانىن
شىرقاڭدار الەمگە، كەل، دوستار!
ماحابباتپەن،
سالتاناتپەن
ادىمدا، العا باس، جولداستار!
كەڭ پەيىل وتاندا قارسى الامىز،
باقىت قۇس قونسىن دەپ ءار ەلگە
ءبىز جاستار جاڭعىرتىپ جار سالامىز،
بەيبىت كۇن بولسىن دەپ الەمدە!
- بالالار ءقازىر 1 - 2 - گە تىزبەكتەي ساناپ، 2 توپقا بولىنەيىك.
- ورىندارىڭا وتىرىڭدار، ساباعىمىزدى جالعاستىرايىق.
اڭگىمەلەسۋ
بالالاردىڭ وزىندىك وي - پىكىرىن وزگەلەرمەن اشىق تا ەركىن بولىسۋىنە قاجەتتى العىشارتتار جاساۋ ماقساتىندا بالالارمەن اڭگىمەلەسۋ، پىكىر الماسۋ ۇيىمداستىرىلادى.
- بالالار بۇل ساباقتا «كەڭپەيىلدىلىك»، «باۋىرمالدىق»سوزدەرىنىڭ ماعىنالارىن اشىپ، جان - جاقتى تياناقتاپ تۇسىندىرۋگە كۇش سالامىز. ءسوز ماعىناسىن ءتۇسىندىرىپ، انىقتاپ الۋدا مىناداي ءادىس - تاسىلدەردى پايدالانايىق.
1 – توپ «كەڭپەيىلدىلىك»،»باۋىرمالدىلىق» سوزدەرىنىڭ ماعىنالارىن انىقتاۋدا سينونيمدىك ءتاسىل ءتيىمدى بولادى. ياعني قاراستىرىلىپ وتىرعان ءسوزدىڭ سينونيمدەرىن تابۋ نەمەسە ۇقساس سوزدەردى تابۋ. مىسالى: باۋىرمالدىق، كەڭپەيىلدىلىك، تۋىسشىلدىق. بۇل ءادىس الىنىپ وتىرعان قۇندىلىقتى تەرەڭ جانە جان - جاقتى تۇسىنۋگە ءتيىمدى.
2 – توپ بۇگىنگى ساباقتا تالقىلانىپ وتىرعان تۇسىنىكتىڭ ماعىنالارىن ۇستەمەلەي انىقتاپ، اشا ءتۇسۋ ءۇشىن - انتونيمدىك ءتاسىلدى دە پايدالانادى. ياعني وقۋشىلارعا قاراستىرىلىپ، وتىرعان ءسوزدىڭ انتونيمدەرىن نەمەسە قاراما - قارسى سوزدەردى تابۋدى تاپسىرادى. مىسالى: باۋىرمالدىق، تاسباۋىر جانە ت. ب.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
جاس ماماندار سەمينارىنا ارنالعان ترەنينگ.
