بايقوڭىر – عارىش ايلاعى
بايقوڭىر – عارىش ايلاعى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: الەۋمەتتىك ورتا.
ۇيىمداستىرىلعانوقۋ ءىس - ارەكەت: قورشاعان ورتامەن تانىسۋ.
ماقساتى: بالالاردىڭ عارىش تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ. ەلىمىزدىڭ ماقتانىشتارى - قازاق عارىشكەرلەرمەن تانىستىرۋ.
مىندەتتەرى: ا) وقۋشىلارعا عارىشكەر ومىرىنەن ماعلۇمات بەرۋ، ويىن دامىتۋ. وي - ءورىسىن كەڭەيتىپ، ساۋاتتى وقۋعا جاتتىقتىرۋ
ءا) بالالاردىڭ سوزدىك قورىن بايىتىپ، ءتىل بايلىعىن مولايتىپ، ويلاۋعا، ارمانداۋعا باۋلۋ؛
ب) عارىشقا تەك قانا وتە ءبىلىمدى، دەنساۋلىعى مىقتى، سپورتپەن ۇزبەي شۇعىلدانىپ، ەڭبەككور ادامدار ۇشاتىنىن ۇقتىرا وتىرىپ، بۇلدىرشىندەردى ەڭبەك سۇيگىشتىككە، پاتريوتتىق سەزىمدەرىن وياتا وتىرىپ تاربيەلەۋ؛
كورنەكىلىگى: سلايد، سۋرەتتەر، الىپپە داپتەر
ءادىس - ءتاسىل: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، بايانداۋ، كورسەتۋ، اڭگىمەلەۋ.
سەزىمدەرىن وياتۋ
جىلۋلىق بەرگەن كۇنگە راحمەت،
تىرشىلىك بەرگەن جەرگە راحمەت!
بالالاردان جىل مەزگىلى، ونىڭ ەرەكشەلىگى جايىندا سۇرايدى.
- جارايسىڭدار، ولاي بولسا ايتىڭدارشى، عالامشاردى زەرتتەيتىن ادامداردى كىم دەپ ايتامىز؟
ۇيىمداستىرۋ، ىزدەستىرۋ
- عارىشكەرلەردىڭ ءبارى بايقوڭىر قالاسىنان عارىشقا ۇشادى. بايقوڭىر - عارىش ايلاعى ول ءبىزدىڭ قازاقستاندا، ونىڭ ىشىندە ءوزىمىزدىڭ قىزىلوردا وبىلىسىندا ورنالاسقان. عارىشقا دايىندالۋ ءۇشىن ارنايى كيىمى بولۋ قاجەت. ونى - سكافاندر دەيدى. عارىش كەڭىستىگىندە اۋا جوق، سوندىقتان ول جاقتا وسى كيىمدى كيەدى. سونىمەن قاتار ۇزاق ساپارعا شىققان سوڭ تاماق الىپ شىعۋ كەرەك. ال عارىشكەرلەردىڭ تاعامى سىقپالى پاستا تۇرىندە بولادى.
1957 جىلى ادامدار جەر سەرىگىمەن بىرگە لايكا اتتى ءيتتى ۇشىردى، ءبىراق ول جەرگە ورالعان جوق. ودان 3جىلدان كەيىن بەلكا جانە سترەلكا اتتى يتتەردى ۇشىرىپ، يتتەر امان - ەسەن ورالدى
بالالار 1961 جىلى 12 ساۋىردە تۇڭعىش عارىشقا ادام ۇشتى. ول كەڭەس وداعىنىڭ ازاماتى يۋريي گاگارين بولاتىن. گاگارين عارىش كەمەسىمەن جەردى اينالىپ شىقتى. ال قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى توقتار اۋباكىروۆ. ودان كەيىن ءتورت جىلدان كەيىن قازاق ازاماتى تالعات مۇسابايەۆ ۇشتى.
- عالىمدار اسپان الەمىن، جۇلدىزداردى باقىلاۋ بارىسىندا جەردەن باسقا ءبىرى ۇلكەن، ءبىرى كىشى عالامشارلار بار ەكەنىن ءبىلدى. سەندەردىڭ الدارىڭدا عالامشارلار
- مەركۋريي
- شولپان
- جەر
- مارس
- يۋپيتەر
- ساتۋرن
- ۋران
- نەپتۋن
- پلۋتون
- ءبىز وسى عالامشارىندا تۇرامىز. بۇل جەردە عالامشارلار شار ءتارىزدى ەكەنى كورىنىپ تۇر.. باسقا عالامشارلارعا قاراعاندا جەردە سۋ، توپىراق، اۋا بار. سوندىقتان مۇندا ادامدار، جان - جانۋارلار تىرشىلىك ەتەدى. ادامدار باسقا عالامشارلاردا دا تىرشىلىك بار - جوعىن بىلگىسى كەلەدى. بار بولسا وندا كىمدەر تۇرادى؟ ءبىراق ونى ءبىلۋ ءۇشىن سول پلانەتالارعا ۇشىپ بارۋ كەرەك بولادى. ۇشاقتار الىس ساپارعا شىعالمايتىندىقتان وقىمىستىلار زىمىران ويلاپ تاپتى.
- وسى زىمىراندار قازاقستاندا بايقوڭىر قالاسىنان ۇشىرىلادى.
- بايقوڭىر تۋرالى كىم تاقپاق بىلەدى؟
عارىشجاي بايقوڭىر، قاناتتىلار مەكەنى. قازاق جەرى بايقوڭىر، قاي جەر ساعان جەتەدى؟! عاجاپ جەرىم بايقوڭىر تۇڭعيىقتى، عارىشتى تۇنىپ تۇرعان الىستى ورىندالىپ ارمانى، عارىشكەرلەر شارلادى.
- مىنە وسى بايقوڭىردان ۇشقان زىمىراندارمەن عالامشارلاردى زەرتتەيتىن ادامداردى عارىشكەرلەر دەيمىز.
عارىش تۋرالى تاقپاقتار.
مۇزداي بولات كيىنگەن، باتپان قارۋ ۇيىرگەن. قورعاپ باقىت ۇياسىن، تاس تۇلەك بوپ تۇيىلگەن ۇشقىش بولعىم كەلەدى
ار - نامىسىن اقتاعان، جۇرەكتە سىر جاتتاعان. تۋعان ەلىم ۇياسىن، جان - تانىمەن ساقتاعان ۇشقىش بولعىم كەلەدى
ءمولدىر تۇنىق كوك اسپان ول اسپانعا جاراسقان ۇشقان قۇسپەن تالاسقان ۇشقىش بولعىم كەلەدى
- بالالار ءبىزدىڭ قازاقستاننان ۇشقان عارىشكەرلەر كىمدەر ەكەن؟
- توقتار اۋباكىروۆ
- تالعات مۇسابايەۆ
- وتە جاقسى. بالالار، ەندى الىپپە داپتەرىمىزدى اشىپ، زىمىران سۋرەتىن سالامىز.
داپتەرمەن جۇمىس
سەرگىتۋ جاتتىعۋى
اسپانعا قاراپ اي كوردىم،
تومەنگە قاراپ جەر كوردىم.
وڭعا، سولعا بۇرىلىپ،
ەگەمەندى ەل كوردىم.
رەفلەكسيۆتى كوررەكسيالاۋ
1. عارىشقا ۇشاتىن ادام.
2. ەڭ العاشقى قازاق عارىشكەرلەرى
3. عارىشقا نەمەن ۇشادى؟
4. عالامشارلار قانداي پىشىنگە ۇقسايدى؟
كۇتىلەتىن ناتيجە:
1. نەنى بىلەدى: عارىشكەر، عالامشار، زىمىران تۋرالى بىلەدى.
2. نەنى تۇسىنەدى: عارىشكەرلەردىڭ اسپان دەنەلەرىن زەرتتەيتىنىن.
3. قولدانادى: الىپپە داپتەردى قولدانادى
جامبىل وبلىسى، بايزاق اۋدانى،
تۇيمەكەنت ورتا مەكتەبىنىڭ مەكتەپالدى دايارلىق توبىنىڭ ءمۇعالىمى
مولدانبايەۆا الفيا داۋلەتوۆنا
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: الەۋمەتتىك ورتا.
ۇيىمداستىرىلعانوقۋ ءىس - ارەكەت: قورشاعان ورتامەن تانىسۋ.
ماقساتى: بالالاردىڭ عارىش تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ. ەلىمىزدىڭ ماقتانىشتارى - قازاق عارىشكەرلەرمەن تانىستىرۋ.
مىندەتتەرى: ا) وقۋشىلارعا عارىشكەر ومىرىنەن ماعلۇمات بەرۋ، ويىن دامىتۋ. وي - ءورىسىن كەڭەيتىپ، ساۋاتتى وقۋعا جاتتىقتىرۋ
ءا) بالالاردىڭ سوزدىك قورىن بايىتىپ، ءتىل بايلىعىن مولايتىپ، ويلاۋعا، ارمانداۋعا باۋلۋ؛
ب) عارىشقا تەك قانا وتە ءبىلىمدى، دەنساۋلىعى مىقتى، سپورتپەن ۇزبەي شۇعىلدانىپ، ەڭبەككور ادامدار ۇشاتىنىن ۇقتىرا وتىرىپ، بۇلدىرشىندەردى ەڭبەك سۇيگىشتىككە، پاتريوتتىق سەزىمدەرىن وياتا وتىرىپ تاربيەلەۋ؛
كورنەكىلىگى: سلايد، سۋرەتتەر، الىپپە داپتەر
ءادىس - ءتاسىل: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، بايانداۋ، كورسەتۋ، اڭگىمەلەۋ.
سەزىمدەرىن وياتۋ
جىلۋلىق بەرگەن كۇنگە راحمەت،
تىرشىلىك بەرگەن جەرگە راحمەت!
بالالاردان جىل مەزگىلى، ونىڭ ەرەكشەلىگى جايىندا سۇرايدى.
- جارايسىڭدار، ولاي بولسا ايتىڭدارشى، عالامشاردى زەرتتەيتىن ادامداردى كىم دەپ ايتامىز؟
ۇيىمداستىرۋ، ىزدەستىرۋ
- عارىشكەرلەردىڭ ءبارى بايقوڭىر قالاسىنان عارىشقا ۇشادى. بايقوڭىر - عارىش ايلاعى ول ءبىزدىڭ قازاقستاندا، ونىڭ ىشىندە ءوزىمىزدىڭ قىزىلوردا وبىلىسىندا ورنالاسقان. عارىشقا دايىندالۋ ءۇشىن ارنايى كيىمى بولۋ قاجەت. ونى - سكافاندر دەيدى. عارىش كەڭىستىگىندە اۋا جوق، سوندىقتان ول جاقتا وسى كيىمدى كيەدى. سونىمەن قاتار ۇزاق ساپارعا شىققان سوڭ تاماق الىپ شىعۋ كەرەك. ال عارىشكەرلەردىڭ تاعامى سىقپالى پاستا تۇرىندە بولادى.
1957 جىلى ادامدار جەر سەرىگىمەن بىرگە لايكا اتتى ءيتتى ۇشىردى، ءبىراق ول جەرگە ورالعان جوق. ودان 3جىلدان كەيىن بەلكا جانە سترەلكا اتتى يتتەردى ۇشىرىپ، يتتەر امان - ەسەن ورالدى
بالالار 1961 جىلى 12 ساۋىردە تۇڭعىش عارىشقا ادام ۇشتى. ول كەڭەس وداعىنىڭ ازاماتى يۋريي گاگارين بولاتىن. گاگارين عارىش كەمەسىمەن جەردى اينالىپ شىقتى. ال قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى توقتار اۋباكىروۆ. ودان كەيىن ءتورت جىلدان كەيىن قازاق ازاماتى تالعات مۇسابايەۆ ۇشتى.
- عالىمدار اسپان الەمىن، جۇلدىزداردى باقىلاۋ بارىسىندا جەردەن باسقا ءبىرى ۇلكەن، ءبىرى كىشى عالامشارلار بار ەكەنىن ءبىلدى. سەندەردىڭ الدارىڭدا عالامشارلار
- مەركۋريي
- شولپان
- جەر
- مارس
- يۋپيتەر
- ساتۋرن
- ۋران
- نەپتۋن
- پلۋتون
- ءبىز وسى عالامشارىندا تۇرامىز. بۇل جەردە عالامشارلار شار ءتارىزدى ەكەنى كورىنىپ تۇر.. باسقا عالامشارلارعا قاراعاندا جەردە سۋ، توپىراق، اۋا بار. سوندىقتان مۇندا ادامدار، جان - جانۋارلار تىرشىلىك ەتەدى. ادامدار باسقا عالامشارلاردا دا تىرشىلىك بار - جوعىن بىلگىسى كەلەدى. بار بولسا وندا كىمدەر تۇرادى؟ ءبىراق ونى ءبىلۋ ءۇشىن سول پلانەتالارعا ۇشىپ بارۋ كەرەك بولادى. ۇشاقتار الىس ساپارعا شىعالمايتىندىقتان وقىمىستىلار زىمىران ويلاپ تاپتى.
- وسى زىمىراندار قازاقستاندا بايقوڭىر قالاسىنان ۇشىرىلادى.
- بايقوڭىر تۋرالى كىم تاقپاق بىلەدى؟
عارىشجاي بايقوڭىر، قاناتتىلار مەكەنى. قازاق جەرى بايقوڭىر، قاي جەر ساعان جەتەدى؟! عاجاپ جەرىم بايقوڭىر تۇڭعيىقتى، عارىشتى تۇنىپ تۇرعان الىستى ورىندالىپ ارمانى، عارىشكەرلەر شارلادى.
- مىنە وسى بايقوڭىردان ۇشقان زىمىراندارمەن عالامشارلاردى زەرتتەيتىن ادامداردى عارىشكەرلەر دەيمىز.
عارىش تۋرالى تاقپاقتار.
مۇزداي بولات كيىنگەن، باتپان قارۋ ۇيىرگەن. قورعاپ باقىت ۇياسىن، تاس تۇلەك بوپ تۇيىلگەن ۇشقىش بولعىم كەلەدى
ار - نامىسىن اقتاعان، جۇرەكتە سىر جاتتاعان. تۋعان ەلىم ۇياسىن، جان - تانىمەن ساقتاعان ۇشقىش بولعىم كەلەدى
ءمولدىر تۇنىق كوك اسپان ول اسپانعا جاراسقان ۇشقان قۇسپەن تالاسقان ۇشقىش بولعىم كەلەدى
- بالالار ءبىزدىڭ قازاقستاننان ۇشقان عارىشكەرلەر كىمدەر ەكەن؟
- توقتار اۋباكىروۆ
- تالعات مۇسابايەۆ
- وتە جاقسى. بالالار، ەندى الىپپە داپتەرىمىزدى اشىپ، زىمىران سۋرەتىن سالامىز.
داپتەرمەن جۇمىس
سەرگىتۋ جاتتىعۋى
اسپانعا قاراپ اي كوردىم،
تومەنگە قاراپ جەر كوردىم.
وڭعا، سولعا بۇرىلىپ،
ەگەمەندى ەل كوردىم.
رەفلەكسيۆتى كوررەكسيالاۋ
1. عارىشقا ۇشاتىن ادام.
2. ەڭ العاشقى قازاق عارىشكەرلەرى
3. عارىشقا نەمەن ۇشادى؟
4. عالامشارلار قانداي پىشىنگە ۇقسايدى؟
كۇتىلەتىن ناتيجە:
1. نەنى بىلەدى: عارىشكەر، عالامشار، زىمىران تۋرالى بىلەدى.
2. نەنى تۇسىنەدى: عارىشكەرلەردىڭ اسپان دەنەلەرىن زەرتتەيتىنىن.
3. قولدانادى: الىپپە داپتەردى قولدانادى
جامبىل وبلىسى، بايزاق اۋدانى،
تۇيمەكەنت ورتا مەكتەبىنىڭ مەكتەپالدى دايارلىق توبىنىڭ ءمۇعالىمى
مولدانبايەۆا الفيا داۋلەتوۆنا
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
