بەيورگانيكالىق قوسىلىستار اراسىنداعى گەنەتيكالىق بايلانىستار
حيميا
سىنىبى: 8
ساباق تاقىرىبى: بەيورگانيكالىق قوسىلىستار اراسىنداعى گەنەتيكالىق بايلانىستار.
ساباقتىڭ ماقساتى: نەگىزگى بەيورگانيكالىق قوسىلىستار جايىنداعى ءبىلىمدى جۇيەلەۋ. كلاسسارالىق گەنەتيكالىق بايلانىستى وقۋشىلارعا ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءبىلىم مەن بىلىكتەرىن تەكسەرۋ: بۇرىن العان ءبىلىمدى دامىتۋ ماقساتىندا سۇراقتار قويامىن:
1. قانداي وكسيدتەر توبىن بىلەسىڭ؟
2. قىشقىلدىق جانە نەگىزدىك وكسيدتەرگە قانداي وكسيدتەر جاتادى؟
3. بارلىق قىشقىلدىق وكسيدتەردىڭ ورتاق حيميالىق قاسيەتتەرى قانداي؟
4. بارلىق نەگىزدىك وكسيدتەردىڭ ورتاق حيميالىق قاسيەتتەرى قانداي؟
5. تۇز دەگەنىمىز نە؟ مىسالى.
6. قىشقىل دەگەنىمىز نە؟ مىسالى.
7. نەگىز دەگەنىمىز نە؟ مىسالى.
№1 تاپسىرما، «ويلان، تاپ» مىنا قوسىلىستاردىڭ ىشىنەن بەيورگانيكالىق قوسىلىستاردىڭ جەكە كلاستارى وكىلدەرىن تەرىپ جاز:
جاڭا ساباق: زاتتاردى كلاسقا – وكسيدتەر، نەگىزدەر، قىشقىلدار، تۇزدار دەپ بولدىك. ءار - قايسىسىنا ءتان قاسيەتتى قاراستىرۋ ارقىلى ولاردىڭ اراسىنداعى گەنەتيكالىق بايلانىستى تۇسىنۋگە مۇمكىندىك تۋادى. وقۋشىلارعا مەتالدار مەن بەيمەتالداردىڭ گەنەتيكالىق قاتارىنىڭ ءوزارا بايلانىسى تۋرالى مالىمەتتەردى ەستەرىنە تۇسىرەمىن.
گەنەتيكالىق قاتارلاردىڭ ءوزارا بايلانىسى
بايلانىستاردى كودوسكوپ ارقىلى كەسكىندەپ كورەيىك
مەتالل → نەگىزدىك وكسيد → نەگىز →
-------------------------------------------------------------------- تۇز
بەيمەتالل → قىشقىلدىق وكسيد → قىشقىل →
بۇل سىزبا - نۇسقاعا قاراپ، وقۋشىلار مەتالل مەن بەيمەتالدىڭ گەنەتيكالىق قاتارى تۇز تۇزىلۋمەن اياقتالاتىندىعى تۋرالى قورىتىندىعا كەلەدى. زاتتاردى جىكتەۋدە سۋدىڭ الاتىن ورنى تۋرالى سۇراقتى تالقىلاۋعا بولادى. سۋدىڭ نەگىزدىك جانە قىشقىلدىق وكسيدتەرمەن ارەكەتتەسىپ، ناتيجەسىندە نەگىز جانە قىشقىل تۇزەتىنى بەلگىلى. وقۋشىلارعا سۇراقتار قويىلادى:
1. سۋدىڭ ءوزى قانداي قاسيەت كورسەتەدى؟
2. سۋدى قانداي كلاسقا جاتقىزۋعا بولادى؟
( وقۋشىلار زاتتاردى جىكتەۋدىڭ نەگىزگى بەلگىلەرىن ەستەرىنە ءتۇسىرىپ، سۋدىڭ ەكىدايلى وكسيدكە جاتقىزۋعا بولاتىندىعى تۋرالى قورىتىندىعا كەلەدى.)
بيولوگيادا وسىمدىكتەر مەن جانۋارلاردى تۋىسقا، تۇرگە ءبولىپ جىكتەگەنى سياقتى، حيميادا دا زاتتاردى جىكتەۋ ارقىلى ولاردىڭ دا وزدەرىنە ءتان قاسيەتتەرىنە سايكەس بىرىگىپ، ءبىر تۇتاس توپ تۇزەتىنىن بايقادىق. بۇل تابيعاتتىڭ تۇتاستىعىن دالەلدەيتىن زاڭدىلىق.
تۇسىندىرىلگەن تاقىرىپتى تولىق بەكىتۋ:
بەيورگانيكالىق قوسىلىستاردىڭ ماڭىزدى كلاستارى بويىنشا وقۋلىقتى پايدالانىپ، وقۋشىلارعا وزدىك تاپسىرما بەرەمىن:
سىنىبى: 8
ساباق تاقىرىبى: بەيورگانيكالىق قوسىلىستار اراسىنداعى گەنەتيكالىق بايلانىستار.
ساباقتىڭ ماقساتى: نەگىزگى بەيورگانيكالىق قوسىلىستار جايىنداعى ءبىلىمدى جۇيەلەۋ. كلاسسارالىق گەنەتيكالىق بايلانىستى وقۋشىلارعا ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءبىلىم مەن بىلىكتەرىن تەكسەرۋ: بۇرىن العان ءبىلىمدى دامىتۋ ماقساتىندا سۇراقتار قويامىن:
1. قانداي وكسيدتەر توبىن بىلەسىڭ؟
2. قىشقىلدىق جانە نەگىزدىك وكسيدتەرگە قانداي وكسيدتەر جاتادى؟
3. بارلىق قىشقىلدىق وكسيدتەردىڭ ورتاق حيميالىق قاسيەتتەرى قانداي؟
4. بارلىق نەگىزدىك وكسيدتەردىڭ ورتاق حيميالىق قاسيەتتەرى قانداي؟
5. تۇز دەگەنىمىز نە؟ مىسالى.
6. قىشقىل دەگەنىمىز نە؟ مىسالى.
7. نەگىز دەگەنىمىز نە؟ مىسالى.
№1 تاپسىرما، «ويلان، تاپ» مىنا قوسىلىستاردىڭ ىشىنەن بەيورگانيكالىق قوسىلىستاردىڭ جەكە كلاستارى وكىلدەرىن تەرىپ جاز:
جاڭا ساباق: زاتتاردى كلاسقا – وكسيدتەر، نەگىزدەر، قىشقىلدار، تۇزدار دەپ بولدىك. ءار - قايسىسىنا ءتان قاسيەتتى قاراستىرۋ ارقىلى ولاردىڭ اراسىنداعى گەنەتيكالىق بايلانىستى تۇسىنۋگە مۇمكىندىك تۋادى. وقۋشىلارعا مەتالدار مەن بەيمەتالداردىڭ گەنەتيكالىق قاتارىنىڭ ءوزارا بايلانىسى تۋرالى مالىمەتتەردى ەستەرىنە تۇسىرەمىن.
گەنەتيكالىق قاتارلاردىڭ ءوزارا بايلانىسى
بايلانىستاردى كودوسكوپ ارقىلى كەسكىندەپ كورەيىك
مەتالل → نەگىزدىك وكسيد → نەگىز →
-------------------------------------------------------------------- تۇز
بەيمەتالل → قىشقىلدىق وكسيد → قىشقىل →
بۇل سىزبا - نۇسقاعا قاراپ، وقۋشىلار مەتالل مەن بەيمەتالدىڭ گەنەتيكالىق قاتارى تۇز تۇزىلۋمەن اياقتالاتىندىعى تۋرالى قورىتىندىعا كەلەدى. زاتتاردى جىكتەۋدە سۋدىڭ الاتىن ورنى تۋرالى سۇراقتى تالقىلاۋعا بولادى. سۋدىڭ نەگىزدىك جانە قىشقىلدىق وكسيدتەرمەن ارەكەتتەسىپ، ناتيجەسىندە نەگىز جانە قىشقىل تۇزەتىنى بەلگىلى. وقۋشىلارعا سۇراقتار قويىلادى:
1. سۋدىڭ ءوزى قانداي قاسيەت كورسەتەدى؟
2. سۋدى قانداي كلاسقا جاتقىزۋعا بولادى؟
( وقۋشىلار زاتتاردى جىكتەۋدىڭ نەگىزگى بەلگىلەرىن ەستەرىنە ءتۇسىرىپ، سۋدىڭ ەكىدايلى وكسيدكە جاتقىزۋعا بولاتىندىعى تۋرالى قورىتىندىعا كەلەدى.)
بيولوگيادا وسىمدىكتەر مەن جانۋارلاردى تۋىسقا، تۇرگە ءبولىپ جىكتەگەنى سياقتى، حيميادا دا زاتتاردى جىكتەۋ ارقىلى ولاردىڭ دا وزدەرىنە ءتان قاسيەتتەرىنە سايكەس بىرىگىپ، ءبىر تۇتاس توپ تۇزەتىنىن بايقادىق. بۇل تابيعاتتىڭ تۇتاستىعىن دالەلدەيتىن زاڭدىلىق.
تۇسىندىرىلگەن تاقىرىپتى تولىق بەكىتۋ:
بەيورگانيكالىق قوسىلىستاردىڭ ماڭىزدى كلاستارى بويىنشا وقۋلىقتى پايدالانىپ، وقۋشىلارعا وزدىك تاپسىرما بەرەمىن:
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: راسيونال سانداردى ازايتۋ.
