سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 4 كۇن بۇرىن)
بىلەسىڭ بە، ەلوردانىڭ تاريحىن؟
ساباقتىڭ تاقىرىبى: بىلەسىڭ بە، ەلوردانىڭ تاريحىن؟
ساباقتىڭ ماقساتى: دەمالۋشىلاردى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ استانالارىنىڭ تاريحىمەن
تانىستىرۋ، جاڭا استانانىڭ كورىكتى جەرلەرى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ.
استانانىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ بيىك مارتەبەسى، جوعارى دارەجەسى، ەلدىك پەن تۇتاستىقتىڭ، بىرلىكتىڭ تۇتقاسى ەكەندىگىن تانىتۋ؛ دەمالۋشىلاردى وتاندى قورعاپ، استانامىزدى قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ءار توپتىڭ شىعارعان گازەتتەرى، سلايد.
- قوش كەلدىڭىزدەر، قۇرمەتتى قوناقتار، مۇعالىمدەر، وقۋشىلار! بۇگىنگى ءبىزدىڭ «بىلەسىڭ بە، ەلوردانىڭ تاريحىن؟» تانىمدىق ويىن سايىسىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
- التىنشى ماۋسىم قانداي كۇن؟
دۇرىس ايتاسىڭدار، بالالار! قازاقستاننىڭ تاريحي دامۋ بارىسىندا استانا قىزمەتىن اتقارعان قالالار:
1920 - 1924جىلدارى ورىنبور قالاسى
1924 - 1929جىلدارى قىزىلوردا (اقمەشىت) قالاسى
1929 - 1997 جىلدارى الماتى قالاسى
1997 جىلدان باستاپ استانا

قازاق اسسر - ءى اتانىپ ءبولىندى. 1920 - 1925 جىلدارى ورىنبور قالاسى استانا بولدى. 1925 جىلى اكىمشىلىك ورتالىق ورىنبوردان اقمەشىتكە كوشىرىلدى. اقتىڭ بوياۋى ۇناماعان بولشيەۆيكتەر اقمەشىتتى قىزىلوردا دەپ وزگەرتتى. 1929 جىلدان 1997 جىلعا دەيىن رەسپۋبليكا استاناسى الماتى بولدى. ءۇش عاسىر بويى بوداندىقتا بولعان جۇرتىمىز الماتىدا ءوز تاۋەلسىزدىگىن الدى. اتا زاڭىن قابىلداپ، مەملەكەتتىك رامىزدەردى بەلگىلەدى. 1994 جىلى رەسپۋبليكا پارلامەنتى قازاقستان استاناسىن اقمولاعا كوشىرۋ تۋرالى ۇيعارىم جاساپ، ودان كەيىن رەسپۋبليكا پرەزيدەنتىنىڭ "قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى تۋرالى" جارعىسى شىقتى. وسى قۇجاتتارعا سايكەس 1997 جىلدىڭ 10 - ءشى جەلتوقسانىندا قازاقستاننىڭ استاناسى اقمولاعا كوشىرىلدى. جاڭا استانانى دۇنيە جۇزىنە تانىستىرۋ ءراسىمى 1998 جىلدىڭ 10 ماۋسىمىندا بولدى.

قازىرگى ۋاقىتتا استانا قالاسى - قازاقستاننىڭ ساياسي جانە مادەني ورتالىعى. بۇل قالانىڭ تاريحى كونە زامانداردان باستالاتىنىن ك. اقىشيەۆ باستاعان قازاقستان عالىمدارى دالەلدەدى. بۇل تاريحي ەسكەرتكىش بوزوقتى كولىنىڭ شىعىس جاعالاۋىن الىپ جاتىر. ەسكەرتكىشتىڭ جالپى كولەمى جانە قورشاعان اۋىل شارۋاشىلىق اۋماعى - 30 گەكتار.

بۇل كۇندە وسى قالاشىقتىڭ ورنىنا جاقىن جەردەن ەلىمىزدىڭ استاناسى - استانا قالاسى بوي كوتەردى. استانا قالاسىنا ءسان بەرىپ تۇرعان كوپتەگەن كورىكتى عيماراتتار بار. ايتا كەتەتىن بولساق، بايتەرەك، نۇر استانا مەشىتى، سپورت الاڭى ت. ب. نۇر - استانا مەشىتى (اعىلش. Nur - Astana Mosque)، استانا قالاسىندا ورنالاسقان مەشىت. «نۇر استانا» مەشىتى 2005 جىلدىڭ 2 ناۋرىزىندا اشىلدى. مەشىت استانا قالاسىنداعى ەسىل رايونىندا ورنالاسقان. مەشىتتىڭ ىرگەتاسى 2002 جىلى قالانعان بولاتىن. بايتەرەك (مونۋمەنتى) ەسىل وزەنىنىڭ سول جاعالاۋىندا بوي كوتەرگەن ءزاۋلىم «بايتەرەكتىڭ» بيىكتىگى 97 م (استانا قالاسىنىڭ ەلوردا ستاتۋسىنا يە بولعان جىلعا بايلانىستى تاڭدالعان)، ديامەترى 27 م؛ استانانىڭ ورتالىعىندا كوككە بوي سوزىپ تۇرعان «بايتەرەك» – قازىرگى قازاقستاننىڭ نىشان - سيمۆولى، قازاق حالقىنىڭ قايتا ورلەۋى مەن تۇلەۋىنىڭ، مەملەكەتتىلىگىنىڭ، بيىكتىك پەن تەرەڭدىكتىڭ، كەڭدىكتىڭ بەلگىسى، دارحاندىقتىڭ كورىنىسى ىسپەتتى. ول ەلوردانىڭ حالىق كوپ باراتىن جەرىنىڭ ءبىرى.

«حان شاتىر» - قازاقستاننىڭ استاناسى استانا قالاسىنداعى ءىرى ويىن - ساۋىق جانە ساۋدا - ساتتىق ورتالىعى (استانانىڭ جاڭا سيمۆولى) 2010 جىلى 6 - شىلدەدە استانا كۇنىنە وراي اشىلعان. حان شاتىر، الەمدەگى شاتىر ءتۇردى قۇرىلىستاردىڭ ەڭ وراسان زورى بولىپ، جانە قازاقستانداعى ساۋدا ورتالىقتارىنىڭ ەڭ ۇلكەنى، ءارى بىرەگەي سىرت پىشىنىمەن ايشىقتالادى.

اق وردا رەزيدەنسياسى — قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ رەزيدەنسياسى.
استانا قالاسى ەسىلدىڭ سول جاعالاۋىنداعى جاڭا اكىمشىلىك ورتالىعىنىڭ اۋماعىندا 2001 ج. قىركۇيەك ايىندا سالىنا باستادى. عيماراتتىڭ جالپى كولەمى 36 720 m2. قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ اق ورداسىنىڭ رەسمي تۇساۋكەسەرى 2004 ج. جەلتوقساننىڭ 24 كۇنى ءوتتى. عيمارات قازىرگى زامانعى قۇرىلىستىڭ ەڭ تاڭداۋلى ادىستەرىن قولدانا وتىرىپ، مونوليت قۇيماتاستان سالىنعان. شاتىر ءسۇمبىنى قوسا ەسەپتەگەندەگى عيماراتتىڭ بيىكتىگى 80 م. قاسبەتتىڭ قاپتاماسى قالىڭدىعى 20 — 40 سم. بولاتىن يتاليان ءمارمارىنان جاسالعان. عيمارات جەر بەتىندە 5 جانە جەر استىنداعى 2 قاباتتان تۇرادى، ونىڭ ىشىندە جەر بەتىندەگى 1 - قاباتتىڭ بيىكتىگى 10 م.، قالعان قاباتتاردىڭ بيىكتىگى 5 م.

«وتان انا» كەشەنى. جوڭعار شاپقىنشىلىعى مەن ۇلى وتان سوعىسى كەزىندە ەرلىكپەن قازا تاپقان جانداردىڭ قۇرمەتىنە سالىنعان. ۇزىندىعى 24 مەتردى قۇرايتىن مەموريال ورتاسىندا گرانيتتەن تۇرعىزىلعان تاستا التىن شارا ۇستاعان ايەل بەينەلەنگەن. قولىنداعى شارا تىنىشتىق پەن گۇلدەنۋدىڭ بەلگىسى. بارەلەفتىڭ وڭ جاعىندا كەڭەس اسكەرلەرى، ال سول جاعىندا جوڭعار شاپقىنشىلىعىندا قاھارماندىق تانىتقان قازاق باتىرلارى بەينەلەنگەن. تومەنگى جاقتا ماڭگىلىك الاۋ ورنالاسقان.

- ەندەشە سايىسىمىزدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر. سايىسىمىزدى باستاماس بۇرىن ءادىلقازىلار القاسىن سايلاپ الايىق. سايىسكەرلەردىڭ ءبىلىمىن تارازىلاپ، وزدەرىنە باعا بەرۋشى ءادىل قازىلار القاسىمەن تانىس بولىڭىزدار.
(ءادىل قازىلار القاسىمەن تانىستىرۋ) ەندەشە، بالالار بۇگىن ءبىز وسى استانا تۋرالى بىلەتىنىمىزدى ورتاعا سالىپ سايىسۋعا كەلىپ تۇرمىز. ءار توپتان ءۇش وقۋشى شىعادى.
سايىس كەزەڭدەرىمەن تانىستىرۋ.
1. سايىسكەرلەر وزدەرىن تانىستىرۋ.
2. كىم كوپ بىلەدى؟ سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ
3. بۇل قاي عيمارات؟
4. قىلقالام. بەرىلگەن تاقىرىپقا شىعارما جازۋ
5. مانەرلەپ وقۋ
6. قابىرعا گازەتىن قورعاۋ.
7. ۇيقاسىن تاپ.
- ءار سايىستىڭ ورتاسىندا اۋەن تىڭدالىپ، سول اۋەندى تابامىز. قاي توپ تاپسا، سول توپ قوسىمشا 2 ۇپايعا يەلەنەدى.
- بەتاشارىن سايىسىمىزدىڭ باستايىق،
كورەرمەندەردى ءبىر سەرپىلتىپ تاستايىق.
تانىستىرسىن سايىسكەرلەر وزدەرىن.
ونەرىنە دۋ قول سوعىپ قوستايىق.

1. ءار توپ وزدەرىن تانىستىرۋ.
2. كىم كوپ بىلەدى؟ ءبولىمى. بەرىلگەن سۇراقتارعا ءار توپ قول كوتەرىپ جاۋاپ بەرۋ.
1. قازاقستان تاريحىندا نەشە استانا بولدى؟ (ءتورت)
2. ورىنبوردان استانا قاي قالاعا اۋىستى؟ (قىزىلوردا
3. قازاقستاننىڭ العاشقى استاناسى قاي قالا؟ (ورىنبور)
4. استانا الماتىدان قاي قالاعا كوشىرىلدى؟ (استانا)
5. استانا قالاسىنىڭ بۇرىنعى اتاۋى؟ (اقمولا)
6. اقمولانى استانا دەپ اتاۋعا جارلىق قاي جىلى شىقتى. (1998. 6. 05.)
7. استانا قاي وزەننىڭ بويىندا ورنالاسقان؟ (ەسىل)

ءان تىڭداۋ: كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى. ( قوسىمشا 2ۇپاي)
3. بۇل قاي عيمارات؟
1. حان شاتىرى –
سۇراق: بۇل قانداي عيمارات، قاي قالادا؟
2. بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم سارايى
سۇراق: بۇل قانداي عيمارات، قاي قالادا؟
ءان تىڭداۋ: اتامەكەن. ( قوسىمشا 2ۇپاي)
4. قىلقالام بەرىلگەن تاقىرىپقا شىعارما جازۋ
تاقىرىپتار:
1. استانا ەلدىڭ – جۇرەگى.
2. تاۋەلسىزدىك تۇندىگى – استانا
3. استانا - جاڭا قالا
4. كيەلى مەنىڭ ەلوردام.
ءان تىڭداۋ: دەسانتشىلار ( 2ۇپاي)
5. تاماشا ولەڭ تاڭدايعا تاتىپ بالداي، ءوز تىلىندە جىر وقۋ باقىت قانداي! جان - دۇنيەڭ جارقىراپ سالا بەرەر، اعارىپ كەلە جاتقان اتىپ تاڭداي - دەپ اقىن جىرلاعانداي، كەلەسى كەزەگىمىز مانەرلەپ وقۋ سايىسى. ءار توپتان ءبىر وقۋشى شىعىپ وزدەرى جاتتاعان ولەڭدەرىن مانەرلەپ، جاتقا ايتۋ.
ءان تىڭداۋ: سالەم ساعان تۋعان ەل ( قوسىمشا 2ۇپاي)
6. قابىرعا گازەتىن قورعاۋ.
7. ۇيقاسىن تاپ.
بالدىرعان توبى: جايناي بەر، جاڭا استانام،
ەرتەگىدەي عاجاپ باس قالام.
شاعالا: مىناۋ مەنىڭ استانام،
15 - كە تولعان جاس قالام.
جاسقىران: استانام – اسقارىمداي كورىنەسىڭ،
ولەڭ بوپ كوكىرەگىمنەن ورىلەسىڭ،
دوستىق: استانا - ارۋ قالا، اپپاق قالا،
كورىنگەن كوكجيەكتەن اسقاق دارا،
ءادىلقازىلار القاسىنا ءسوز كەزەگىن بەرىپ، جەڭىمپاز توپتى انىقتاۋ.

ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ سوزىمەن:
- «استانا - بۇل مەنىڭ ءتول پەرزەنتىم. ءار ادام، تەگىندە ءوز قالاسىن سۇيەتىن شىعار. ال ءبىز - استانالىقتار ءوزىمىزدىڭ جاس قالامىزدى ءۇش ەسە ارتىق سۇيەمىز، ويتكەنى ونىڭ قۇرىلىسىن تاقىر جەردەن باستادىق. مۇنداعى ءاربىر جاڭا عيمارات ءبىزدىڭ جۇرەگىمىزدەن شىققان، ويتكەنى ولار تۋعان ساتىنەن باستاپ ءبىزدىڭ كوز الدىمىزدا…

- ال، بالالار، استانا تۋرالى كوپتەگەن ولەڭدەر وقىپ، ويلارىڭدى ورتاعا سالدىڭدار، كوپ راحمەت. استانامىزدىڭ مەرەيى ۇنەمى اسقاقتاي بەرسىن! ەلىمىزدى قورعاپ، قاستەرلەۋ، ءارقايسىمىزدىڭ مىندەتىمىز، پارىزىمىز ەكەنىن ۇمىتپايىق!

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما