InfoHub Logo

«ەڭ ماڭىزدى كاپيتالىمىز – ادام» دەگەن پىكىردى ەستىمەگەن ادام جوق شىعار؟ ءبىلىم – ءدال سول كاپيتالدى قالاۋدىڭ ەڭ باستى جولدارىنىڭ ءبىرى.

ادام بالاسى ءبىلىم ارقىلى عانا ادامي قاسيەتتەرگە يە بولا الادى. باسقاشا ايتار بولساق، جانۋارلار نەگىزگى تۇيسىكتەرمەن ءومىر سۇرەر بولسا، ادام بالاسى مەن قوعامنىڭ جالعاسىمدى بولۋىن قامتاماسىز ەتەتىن فاكتور – ءبىلىم. ءبىلىم دەگەنىمىز – قوعامداعى مادەني كاپيتالدى، مادەني جيناقتى جاس بۋىنعا تاپسىرۋ ءىسى بولۋمەن قاتار، الدىڭعى بۋىننىڭ وزدەرىنە ۇقساس ادامداردى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن جاسايتىن ىس-ارەكەتتەرىنىڭ اتاۋى. مۇنى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا بەلگىلى ءبىر تيپتەگى «يدەال ادام» مودەلى قاشاندا كوز الدىمىزدا تۇرادى جانە جاس بۋىندى سول يدەال ادامعا ۇقساتۋعا تىرىسامىز.

دۇنيە تانۋ، بىلىمگە تالپىنۋ ءاربىر ادامنىڭ ەسەيگەن داۋىرىنەن اڭساپ قاراعان تۇبەگەيلى ءىسىنىڭ ءبىرى بولىپ كەلەدى. ەگەر بۇل تالپىنۋ بولماسا، ءاربىر ادام بىلىمگە، ەڭبەككە ۇڭىلە قاراماسا، تەك اڭشا قارىن تويدىرىپ، ۇيقىمەن ۋاقىت وتكىزسە، ەشبىر ىلگەرى باسۋ-ورلەۋ دە بولماس ەدى. سەبەبى، بۇل زامان بىلەككە سەنىپ وتىراتىن ەمەس، بىلىمگە سەنەتىن، ءبىلىمدى، ساۋاتتى بولۋدى تالاپ ەتەتىن زامان.              

قازىرگى زاماندا جاس ۇرپاقتىڭ ءبىلىم الۋعا دەگەن تالپىنىسى، قىزىعۋشىلىعى وتە جوعارى دەپ ويلايمىن. ءححى عاسىر – اقپارات پەن تەحنولوگيانىڭ زامانى. ادامداردىڭ ءبىلىم الۋ دەڭگەيى جاڭا ساتىعا كوتەرىلىپ، جاڭا ءتۇرلى تەحنولوگيالار، جاڭا باعدارلامالار ويلاپ تابىلىپ، ءبىلىم ساپاسى ارتۋدا. قازىرگى تاڭدا ءبىلىم الۋ دەگەنىمىز «مەكتەپتەن بۇرىن باستالاتىن» ۇدەرىسكە اينالدى. سونىمەن قاتار مەكتەپتەن كەيىن دە جالعاسىن تاباتىن، ءتىپتى «ءومىر بويى ءبىلىم الۋ» سىندى يدەالدارمەن كومكەرىلگەن ءىس-شاراعا اينالدى. وسىلايشا «ءبىلىم – ادام بالاسى تۋعاننان ولگەنگە دەيىنگى ءومىرىنىڭ ءاربىر ساتىندە بولاتىن جاعداي» تۇسىنىگى قالىپتاستى.

ءبىلىمدى ادام كەز-كەلگەن قيىن جاعدايدان شىعاتىن جولدى تاۋىپ، ومىردە كوپ نارسەگە قول جەتكىزۋگە شاماسى جەتەدى. ادام ءبىلىمدى، ساۋاتتى بولعان سايىن ونىڭ دۇنيەتانىمى كەڭەيىپ، كرەاتيۆتى ويلاۋ جۇيەسى دامىپ، باسقا ادامدارمەن قارىم-قاتىناس جاساپ سويلەسۋ بارىسىندا كوپ نارسە ۇيرەنۋگە جانە ۇيرەتۋگە مۇمكىندىگى ارتا تۇسەدى. جاستاردى ءبىلىم جولىنا سالىپ، ءتۇزۋ جولدان تايدىرماي، ءوقۋ-بىلىمنىڭ تىزگىنىن ۇستاتۋ مەملەكەت پەن قوعامنىڭ مىندەتى سانالادى. قانداي مىقتى مەملەكەت بولماسىن جاستاردىڭ ءبىلىمى مەن وقۋ-اعارتۋ ىسىنە كوپ كوڭىل بولەدى. كەلەشەكتىڭ ىرگەتاسىن قالايتىن جاستار بولعاندىقتان، ەڭ الدىمەن سول ەلدىڭ جاستارىنىڭ سانالى ۇرپاق بولىپ جەتىلۋىنە بارىنشا كۇش سالۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. 

سونىمەن قاتار، قازىرگى تاڭداعى ءبىلىم تەك قانا مەكتەپتەردىڭ، كوللەدجدەردىڭ نەمەسە ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ءونىمى بولۋدان قالدى. الەۋمەتتانۋشىلار ايتىپ جۇرگەن «قوسىمشا مەكتەپتەردىڭ» دە ءبىلىم بەرۋ ۇدەرىسىنەن ورىن العان كەزەڭ باستالدى. ياعني، ءبىلىمنىڭ كوپتەگەن مولشەرى فورمالدى وقۋ ورىندارىندا ەمەس، وسى «قوسىمشا مەكتەپتەر» ارقىلى قالىپتاسادى. بالا ءبىلىم الىپ جۇرگەن مەكتەبىنەن تىس قورشاعان ورتادان، ۇنەمى وزىنە نازار اۋدارتاتىن ستيمۋلياتورلاردىڭ ىقپالى مەن اسەرىندە قالادى. مەديا، سونىڭ ىشىندە سمارت تەحنولوگيالارمەن جابدىقتالعان مەديا قازىرگى كەزەڭدەگى بالالاردىڭ ەڭ كوپ «باراتىن» «قوسىمشا مەكتەپتەرى».

قىسقاسى، بالاعا ءبىلىمدى قورشاعان ورتا قۇرالدارى بەرەدى. بۇل جاعداي مىندەتتى تۇردە بالاعا اسەر ەتەدى جانە بولاشاعىنداعى كەيبىر جەكە ەرەكشەلىكتەرىنىڭ قالىپتاسۋىندا ءرول وينايدى. وسىلايشا قازىرگى تاڭدا «ءبىلىم بەرۋ» نەمەسە «ءبىلىم» دەگەن فەنومەندەردىڭ ماعىناسى بۇرىنعىعا قاراعاندا الدەقايدا كەڭەيگەن – شىندىق وسى! سوندىقتان دا مەديا ءبىلىم بەرۋشىلەرگە ءبىر جاعىنان «كومەكشى» بولسا، ەكىنشى جاعىنان – ءارتۇرلى پروبلەمالار تۋعىزاتىن قاينار كوز.

سانالى قوعامدا ءبىلىمدى ازاماتتارمەن بىرلەسە ءومىر سۇرگەن جاستار ءوز بويىندا بىلىمگە دەگەن قۇشتارلىق پەن ىزگى سەزىمدەردى قالىپتاستىراتىنى ءسوزسىز.ءاربىرىمىز ساۋاتتى بولۋ ءۇشىن ءبىلىم الۋعا مىندەتتىمىز. ادام جان-جاقتى بولۋعا تالپىنسا، كوشتەن قالماسى انىق. اباي اتامىز «ءبىلىمدىنىڭ كۇنى جارىق، ءبىلىمسىزدىڭ كۇنى كارىپ» دەپ بەكەر ايتپاسا كەرەك، سوندىقتان دا دامىعان ەلدەرمەن تەرەزەمىز تەڭ بولۋى ءۇشىن ءبىلىمدى زامان تالابىنا ساي بولۋعا تالپىنىپ، ەڭبەكتەنۋىمىز قاجەت.

---