ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتى شەشۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتى شەشۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلارعا ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتى شەشۋدىڭ جولدارىن ۇيرەتۋ جانە ونى پراكتيكادا قولدانۋ.
دامىتۋشىلىعى: ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتى شەشۋ جولدارىن ەسەپتەر شىعارۋدى قولدانا ءبىلۋ، بەيىمدىلىكتەرىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىلىگى: وزدىگىنەن ىزدەنە وتىرىپ، ءبىلىم الۋعا، ۇجىمدىلىققا، جاۋاپكەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
وقىتۋ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ەسەپتەر شىعارۋ؛
كورنەكىلىكتەر: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سۇراق - جاۋاپ، دەڭگەيلەپ وقىتۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: جالپىلاما سىنىپپەن جۇمىس.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1) ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتەر قانداي بولادى؟
2) ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتىڭ شەشىمى نە؟
3) ا > 0 بولسا، تەڭسىزدىكتىڭ شەشىمى قانداي؟
4) ا = 0 جانە b > 0 بولسا، 0ح > b تەڭسىزدىگىنىڭ شەشىمدەرى بولا ما؟
ءىىى. جاڭا ساباق.
نەمەسە
ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتەر. مۇنداعى a، b – قانداي دا ءبىر ساندار. x – اينىمالى، b – بوس مۇشە.
ءبىر اينىمالىسى بار تەڭسىزدىكتىڭ شەشىمى دەپ، اينىمالىنىڭ تەڭسىزدىكتى تۋرا ساندى تەڭسىزدىككە اينالدىراتىن ءمانىن اتايدى.
تەڭسىزدىكتى شەشۋ دەگەنىمىز – ونىڭ بارلىق شەشىمدەر جيىنىن تابۋ نەمەسە شەشىمدەرىنىڭ بولمايتىنىن دالەلدەۋ.
شەشىمدەرى بىردەي تەڭسىزدىكتەر ماندەس تەڭسىزدىكتەر دەپ اتالادى. شەشىمدەرى بولمايتىن تەڭسىزدىكتەر دە ماندەس تەڭسىزدىكتەر دە ماندەس تەڭسىزدىكتەر بولىپ ەسەپتەلەدى.
تەڭسىزدىكتەردى شەشۋدە تەڭسىزدىكتەردى ماندەس تەڭسىزدىكتەرگە تۇرلەندىرۋ پايدالانىلادى.
تەڭسىزدىكتەر ماندەس تەڭسىزدىكتەرگە تۇرلەندىرەدى، ەگەر:
قوسىلعىش تەڭسىزدىكتىڭ ءبىر جاق بولىگىنەن ەكىنشى جاق بولىگىنە قاراما - قارسى تاڭبامەن كوشىرىلسە؛
تەڭسىزدىكتىڭ ەكى جاق بولىگى دە ءبىر عانا وڭ سانعا كوبەيتىلسە نەمەسە بولىنسە؛
تەڭسىزدىكتىڭ ەكى جاق بولىگىن دە ءبىر عانا تەرىس سانعا كوبەيتىپ نەمەسە ءبولىپ، سونىمەن بىرگە تەڭسىزدىك بەلگىسى قاراما - قارسى تەڭسىزدىك بەلگىسىنە وزگەرتىلسە.
ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتى شەشۋ ءۇشىن:
تەڭسىزدىكتىڭ انىقتالۋ ايماعى وزگەرمەيتىندەي ەتىپ، ونىڭ ءبىر جاق بولىگىن نەمەسە ەكى جاق بولىگىن دە تەڭبە - تەڭ تۇرلەندىرىپ، ىقشامداۋ كەرەك؛
تەڭسىزدىكتەگى بەلگىسىزى بار مۇشەلەردى تەڭسىزدىكتىڭ ءبىر جاق بولىگىنە، بوس مۇشەلەردى تەڭسىزدىكتىڭ ەكىنشى جاق بولىگىنە جيناقتاۋ كەرەك؛
تەڭسىزدىكتەگى ۇقساس مۇشەلەردى بىرىكتىرۋ كەرەك؛
تەڭسىزدىكتىڭ ەكى جاعىن دا بەلگىسىزدىڭ كوەففيسيەنتىنە (ەگەر ول نولگە تەڭ بولماسا) ءبولۋ كەرەك؛
تەڭسىزدىكتىڭ شەشىمدەرىن تاۋىپ، قاجەت بولسا، ونى سان ارالىعىندا بەلگىلەۋ كەرەك.
ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتى شەشۋدى قاراستىرايىق.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: وقۋشىلارعا ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتى شەشۋدىڭ جولدارىن ۇيرەتۋ جانە ونى پراكتيكادا قولدانۋ.
دامىتۋشىلىعى: ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتى شەشۋ جولدارىن ەسەپتەر شىعارۋدى قولدانا ءبىلۋ، بەيىمدىلىكتەرىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىلىگى: وزدىگىنەن ىزدەنە وتىرىپ، ءبىلىم الۋعا، ۇجىمدىلىققا، جاۋاپكەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
وقىتۋ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ەسەپتەر شىعارۋ؛
كورنەكىلىكتەر: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سۇراق - جاۋاپ، دەڭگەيلەپ وقىتۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: جالپىلاما سىنىپپەن جۇمىس.
ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1) ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتەر قانداي بولادى؟
2) ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتىڭ شەشىمى نە؟
3) ا > 0 بولسا، تەڭسىزدىكتىڭ شەشىمى قانداي؟
4) ا = 0 جانە b > 0 بولسا، 0ح > b تەڭسىزدىگىنىڭ شەشىمدەرى بولا ما؟
ءىىى. جاڭا ساباق.
نەمەسە
ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتەر. مۇنداعى a، b – قانداي دا ءبىر ساندار. x – اينىمالى، b – بوس مۇشە.
ءبىر اينىمالىسى بار تەڭسىزدىكتىڭ شەشىمى دەپ، اينىمالىنىڭ تەڭسىزدىكتى تۋرا ساندى تەڭسىزدىككە اينالدىراتىن ءمانىن اتايدى.
تەڭسىزدىكتى شەشۋ دەگەنىمىز – ونىڭ بارلىق شەشىمدەر جيىنىن تابۋ نەمەسە شەشىمدەرىنىڭ بولمايتىنىن دالەلدەۋ.
شەشىمدەرى بىردەي تەڭسىزدىكتەر ماندەس تەڭسىزدىكتەر دەپ اتالادى. شەشىمدەرى بولمايتىن تەڭسىزدىكتەر دە ماندەس تەڭسىزدىكتەر دە ماندەس تەڭسىزدىكتەر بولىپ ەسەپتەلەدى.
تەڭسىزدىكتەردى شەشۋدە تەڭسىزدىكتەردى ماندەس تەڭسىزدىكتەرگە تۇرلەندىرۋ پايدالانىلادى.
تەڭسىزدىكتەر ماندەس تەڭسىزدىكتەرگە تۇرلەندىرەدى، ەگەر:
قوسىلعىش تەڭسىزدىكتىڭ ءبىر جاق بولىگىنەن ەكىنشى جاق بولىگىنە قاراما - قارسى تاڭبامەن كوشىرىلسە؛
تەڭسىزدىكتىڭ ەكى جاق بولىگى دە ءبىر عانا وڭ سانعا كوبەيتىلسە نەمەسە بولىنسە؛
تەڭسىزدىكتىڭ ەكى جاق بولىگىن دە ءبىر عانا تەرىس سانعا كوبەيتىپ نەمەسە ءبولىپ، سونىمەن بىرگە تەڭسىزدىك بەلگىسى قاراما - قارسى تەڭسىزدىك بەلگىسىنە وزگەرتىلسە.
ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتى شەشۋ ءۇشىن:
تەڭسىزدىكتىڭ انىقتالۋ ايماعى وزگەرمەيتىندەي ەتىپ، ونىڭ ءبىر جاق بولىگىن نەمەسە ەكى جاق بولىگىن دە تەڭبە - تەڭ تۇرلەندىرىپ، ىقشامداۋ كەرەك؛
تەڭسىزدىكتەگى بەلگىسىزى بار مۇشەلەردى تەڭسىزدىكتىڭ ءبىر جاق بولىگىنە، بوس مۇشەلەردى تەڭسىزدىكتىڭ ەكىنشى جاق بولىگىنە جيناقتاۋ كەرەك؛
تەڭسىزدىكتەگى ۇقساس مۇشەلەردى بىرىكتىرۋ كەرەك؛
تەڭسىزدىكتىڭ ەكى جاعىن دا بەلگىسىزدىڭ كوەففيسيەنتىنە (ەگەر ول نولگە تەڭ بولماسا) ءبولۋ كەرەك؛
تەڭسىزدىكتىڭ شەشىمدەرىن تاۋىپ، قاجەت بولسا، ونى سان ارالىعىندا بەلگىلەۋ كەرەك.
ءبىر اينىمالىسى بار سىزىقتىق تەڭسىزدىكتى شەشۋدى قاراستىرايىق.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ماتەماتيكا ساباعىندا ۇلتتىق ويىن ەلەمەنتتەرىن پايدالانا وتىرىپ، وقۋشىلاردى اتا-سالت داستۇرىنە تاربيەلەۋ
