InfoHub Logo

وسپانوۆا گۇلماريا تۇرىسبەك قىزى
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ماماندىعىنىڭ 2- كۋرس ستۋدەنتتەرى

ادەبيەتىمىزدىڭ ايتۋلى وكىلى شەرحان مۇرتازا - ءار شىعارماسىندا ءومىر شىندىعىن  شىنايى سۋرەتتەي بىلگەن شەبەر قالامگەر.  جازۋشى قالامىنان تۋعان «قىزىل جەبە»، «بەسەۋدىڭ حاتى»، «ستالينگە حات»، «قارا مارجان»، «جۇرەككە ءاجىم تۇسپەيدى» سىندى تۋىندىلارىنىڭ قاي-قايسىسى بولماسىن، وقىرماننىڭ ىستىق لەبىزىنە يە بولعان كەسەك شىعارمالار. اسىرەسە، كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنەن شىققان «ءبىر كەم دۇنيەنىڭ» ورنى تىپتەن بولەك. بۇل  تۋىندىسىندا جازۋشى ءومىر جولىنداعى  كورگەن-بىلگەندەرىن،  كوڭىل تۇكپىرىندەگى  ويلارىن بۇكپەسىز بايانداعان. مۇنداعى از سوزبەن كوپ نارسەنى اڭعارتاتىن ءاربىر وي-تولعانىسىنىڭ نەگىزگى ءتۇيىنى «ءبىر كەم دۇنيەگە» كەلىپ تىرەلەدى. 
ماسەلەن،  مىنا ءبىر ۇزىندىدە: 
ءوز پايداڭدى ويلاما،
ەل پايداسىن ويلا!
ءوز پايداڭ سونىڭ ىشىندە.
ءبىراق ءبارى سولاي ويلامايدى عوي.
ءبىر كەم دۇنيە، -دەپ، قارا باسىنىڭ قامىنان ءارى اسا المايتىن، ەلگە تيتتەي دە پايدا كەلتىرۋدى ويلاتپايتىن وزىمشىلدىكتى جەتكىزەدى.
سونداي-اق، «اشۋ بار جەردە اقىل تۇرمايدى»،-دەپتى تولە بي. ادامداردىڭ كوبى اشۋشاڭ. اقىل قايدان بولسىن. ءبىر كەم دۇنيە» دەگەن   وي-تولعانىسىنىڭ استارىندا دا تەرەڭ ءمان جاتقانىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. اشۋ-دۇشپاننىڭ  ءتۇبى جاقسىلىققا اپارمايتىنىن مەڭزەپ تۇرعانىن بايقايمىز.
«ادامنىڭ جۇرەگىنەن وت كورىنىپ تۇراتىن بولسا...
جاقسى ادامدىكى جۇلدىزداي جارقىراپ تۇرسا...
جامان ادامدىكى كۇڭگىرت، قارايىپ تۇرسا...
سوندا ايىرۋ وڭاي بولار ەدى. جاقسىعا جاقىندار ەدىڭ، جامانعا جولاماس ەدىڭ.
وكىنىش: ونداي بەلگى جوق. تانۋ قيىن. ءبىر كەم دۇنيە...»
بۇل ۇزىندىدە اۆتور جاقسىنى جاماننان، اقتى قارادان ايىرۋ قيىنداپ بارا جاتقان  بۇگىنگى كۇننىڭ وزەكتى ماسەلەسىن  ءسوز ەتەدى. 
 وسى ءتارىزدى «شوشقا تىكەن»، «ماقۇلبەكتىڭ قارا اتى»، «تۇنجىر تۇمان»، «تالانت ساتىلمايدى»، «ادال مەن ارام تارازىسى» بولىمدەرىندە ادام بويىنداعى قىزعانىش، قاتىگەزدىك، ارامدىق، اشكوزدىك سىندى جاعىمسىز قاسيەتتەردى ءسوز ەتىپ، ولاردىڭ قوعامدا بەلەڭ العانىن  استارلى تۇردە جەتكىزە بىلگەن. ال «دۋانانىڭ جيرەن قاسقاسى»، «نىساپ»، «قۇر الاقان» اتتى ۇزىندىلەردە  كورسەقىزارلىق پەن تويىمسىزدىقتىڭ، نىساپسىزدىقتىڭ  سالدارىنا مىسال كەلتىرە وتىرا،   وقىرمانىن  بۇل قاسيەتتەردەن   اۋلاق بولۋعا شاقىرادى. 
قالامگەردىڭ وسى ءبىر شىعارماسىن وقي وتىرىپ، ونىڭ كولەمى قىسقا بولسا دا، ءمان-مازمۇنى اسا تەرەڭ، بەرەر ونەگەسى مول، وقىرماندى ويلاندىرماي قويمايتىن تۇعىرى بيىك تۋىندى ەكەنىنە كوز جەتكىزەسىز. شىعارمانىڭ ءاربىر ۇزىندىسىنەن ءومىردى، بالكىم، ءوزىڭىزدى تانىپ، وسىناۋ دۇربەلەڭ دۇنيەنىڭ كەمشىڭ تۇستارىنا اۆتورمەن بىرگە كوز جۇگىرتىپ، اۆتورمەن بىرگە كۇرسىنەسىز. 
...كوڭىل يىرىمدەرى مەن جانايقايىن اق قاعازعا جازىپ قالدىرعان   جازۋشى جاقىندا عانا دۇنيەدەن وزدى. ىزگىلىك پەن ۇلىلىقتىڭ  بەينەسىندەي بولعان تاعى ءبىر ۇلكەن جۇرەك  يەسى ماڭگىلىك ساپارعا اتتاندى. مىنە، بۇل دا ءبىر كەم دۇنيە... «شىن كەم دۇنيە»...

---