ءبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى
تاقىرىبى: ءبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى
ماقساتى:
1) اقىننىڭ شىعارمالارىنا شولۋ جاساۋ، ولەڭدەرىن، اندەرىن مانەرلەپ ايتقىزۋ، ءسوز ونەرىنىڭ قىر – سىرىمەن تانىستىرۋ.
2) كوركەم سويلەۋگە، ءوز بەتىمەن ىزدەنە بىلۋگە، شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەۋگە كومەكتەسۋ.
3) بالالاردى تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە، ادامگەرشىلىككە، قاسيەتتى نارسەلەردى ءقادىر تۇتۋعا تاربيەلەۋ، سويلەۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ، ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
جوسپارى:
1. ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن تانىستىرۋ
2. «ەڭ ۇلكەن اۋىل» قويىلىمى
3. ولەڭدەرىن جاتقا ايتۋ
4. توپتىق جۇمىس، پوستەر قورعاۋ
5. اقىننىڭ ولەڭدەرىنە جازىلعان اندەرگە شولۋ جاساۋ
6. اقىنعا ارنالعان ارناۋ ولەڭدەر
7. قوناقتارعا ءسوز بەرۋ
8. «جامبىل اۋدانى» انىمەن اياقتاۋ
بارىسى:
سلايدتا ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆتىڭ ءومىرى جانە شىعارماشىلىعىمەن تانىستىرۋ
باقىت ديدار، تولەندى ينارا
اقىن، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆ 1954 جىلى 19 جەلتوقساندا الماتى وبلىسى، جامبىل اۋدانى، بىرلىك اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1990 جىلى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن ءتامامداعان. سۋىرىپ سالما دارىنىمەن تانىلعان ايتىسكەر ەدى. ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆتىڭ العاشقى جىر جيناعى «قارلىعاش» دەگەن اتپەن 1984 جىلى جارىق كوردى. 1990 جىلى «ءبىز ەكەۋمىز»، 1994 جىلى «جەرىڭە تابىن»، 1996 جىلى «جانقيسسا»، «ەسىل دۇنيە - اي»، 1999 جىلى «ءبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى» جانە 2001 جىلى «بۇل جاز دا وتەر» اتتى ولەڭدەر جيناقتارى جارىق كورگەن. سونداي - اق، «تاۋ باسىندا كارى قار» كىتابىنىڭ اۆتورى. 1984 جىلى رەسپۋبليكا تەليەۆيزيالىق اقىندار ايتىسىنىڭ تۇڭعىش لاۋرەاتى اتاندى. كوپشىلىككە تانىمال «ءبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى»، «الداي - اۋ»، «ونەر ادامى»، «ب ا ق پەن قىزىر قونسا دا»، «ءوزىڭدى اڭساپ...»، «كوك شىققانعا ءبىر قۋانىپ» اتتى اندەردىڭ سوزدەرىن جازعان.
-------------------- ورىنداۋىندا ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆتىڭ سوزىنە جازىلعان «ءوزىڭدى اڭساپ» ءانى
«ەڭ ۇلكەن اۋىل» قويىلىمى. («سارعايعان سارى تەرەزە» كىتابىنان ءۇزىندى)
وقۋشىلار اقىن ولەڭدەرىنەن ۇزىندىلەردى جاتقا ايتادى.
«تايگاداعى قازاق»
«ساڭىراۋقۇلاق. سەمەي. الماتى»
اۋىرماشى جۇرەگىم
الپىسقا اياق باسقاندا
ءبىر قۋانىپ
توپتىق جۇمىس
- 1 - توپ: پاتريوتتىق تاقىرىپتا جازىلعان ولەڭدەرى تۋرالى؛
- 2 - توپ: ماحاببات، ساعىنىش، ءومىر تۋرالى جازىلعان ولەڭدەرى؛
- 3 - توپ: اقيقات، شىندىق، ادالدىق تۋرالى جازىلعان ولەڭدەرى تۋرالى ءوز ويلارىن پوستەردە قورعاۋ
اقىننىڭ ولەڭدەرىنە جازىلعان اندەرگە شولۋ جاساۋ
ەلدوس
ايتىستىڭ اقتاڭگەرى، قولىنا ۇكىلى دومبىرا مەن قاۋىرسىن قالامدى الما - كەزەك ۇستاعان ليريك اقىن ەسەنقۇل جاقىپبەكتىڭ «ءبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى» ولەڭى سەكسەنىنشى جىلداردىڭ اياعى، توقسانىنشى جىلداردىڭ باسىندا جازىلىپتى. سول جىلدارى ءانشى - كومپوزيتور جاكەن وماروۆتىڭ باسىنا ءبىر قيىن ءىس ءتۇسىپ، جامبىل اۋدانىنىڭ قانىبەك، كەڭەس، قاپان، ەسماحان، تىلەكتەس، ابەن، ورىنتاي سىندى رۋحى بيىك، بىرلىگى مىقتى جىگىتتەرى كومەك قولىن سوزىپ، تىعىرىقتان الىپ شىعادى. ىشىندە «جەتىسۋدىڭ جەلماياسى» ەسەنقۇل جاقىپبەك تە بار. كۇرمەۋى قيىن ءىس جوعارىدا اتىن اتاپ وتكەن جىگىتتەردىڭ ارقاسىندا شەشىلىپ، جانى قينالعاننان ءارى ريزاشىلىقتان الاي - دۇلەي كۇي كەشكەن جاكەن وماروۆ ەسەنقۇل جاقىپبەكتىڭ ءۇيىنىڭ اۋلاسىندا وتىرىپ، «ەساعا، ەگەر مەن باسقا جەردە بولسام، تاعدىرىمنىڭ نە بولاتىنىن ءبىر قۇداي بىلەدى. ءسىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرىنىڭ شاراپاتىن كوردىم. ءسىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرىنە دەگەن العىسىمدى قالاي جەتكىزسەم ەكەن، جاقسىلىعىن قالاي قايتارامىن؟» دەپ سۇرايدى. سوندا اقىن «سەنىڭ «ءسىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى» دەگەن ءسوزىڭ ادەمى ەكەن. مەن «ءبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى» دەگەن ولەڭ شىعارايىن، سەن سوعان ءان جاز» دەيدى. ءسويتىپ، جارتى ساعاتتىڭ ىشىندە جاڭا تۋىندىنىڭ تۇساۋى كەسىلەدى. تۋىندىنىڭ جازىلعانىنا جيىرما جىلدان اسا ۋاقىت ءوتىپتى. «ءبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى» ءار جىلدارى جاكەن وماروۆ، اقان ءابدۋالى، دوسىمجان تاڭاتاروۆتاردىڭ ورىنداۋىمەن تارالدى.
------------------------- ورىنداۋىندا «ءبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى» ءانى
«الداي - اۋ» ءانىنىڭ شىعۋ تاريحى
ءابىل مادياردىڭ ورىنداۋىندا «الداي - اۋ» ءانى
ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆقا ارنالعان ارناۋ ولەڭدەر
----------------------------- ورىنداۋىندا «جازدىڭ سوڭى» ءانى
كۇمىس كۇيمە مىنبەگەن،
التىن تۇيمە تاقپاعان،
قارابايىر جارىمنىڭ
بولعانىنا ماقتانام.
مەڭسۇلۋ اپامىزعا ءسوز بەرەمىز.
قوناقتارعا ءسوز بەرۋ
قورىتىندى:
«مەنىڭ داڭقىم ايتىستا قيسىق سويلەپ، جەڭىلۋمەن شىققان» - دەپ اقىن ءوز سوزىندە ايتقان ەدى. ءبىراق سول قيسىق سوزدەرىنىڭ ءوزى ەل اۋزىنا تەز تاراپ كەتەتىن. ەسەنقۇل «ايتىستا شاقپا اقىن، جازبادا اقپا اقىن» دەگەن تەڭەۋگە يە بولعان، ءوزىنىڭ ارتىندا وقىرماندارى بار، ەلدىڭ تەك العىسىنا يە بولعان اقىن. اقىننىڭ شىعارماشىلىعىن ناسيحاتتاۋ ءبىزدىڭ پارىزىمىز دەپ ەسەپتەيمىز. ارتىندا وقىرمانى بار ۋاقىتتا اقىن ەشۋاقىتتا ولمەيدى.
«جامبىل اۋدانى» ءانىن ورىنداۋ
ماقساتى:
1) اقىننىڭ شىعارمالارىنا شولۋ جاساۋ، ولەڭدەرىن، اندەرىن مانەرلەپ ايتقىزۋ، ءسوز ونەرىنىڭ قىر – سىرىمەن تانىستىرۋ.
2) كوركەم سويلەۋگە، ءوز بەتىمەن ىزدەنە بىلۋگە، شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەۋگە كومەكتەسۋ.
3) بالالاردى تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە، ادامگەرشىلىككە، قاسيەتتى نارسەلەردى ءقادىر تۇتۋعا تاربيەلەۋ، سويلەۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ، ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
جوسپارى:
1. ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن تانىستىرۋ
2. «ەڭ ۇلكەن اۋىل» قويىلىمى
3. ولەڭدەرىن جاتقا ايتۋ
4. توپتىق جۇمىس، پوستەر قورعاۋ
5. اقىننىڭ ولەڭدەرىنە جازىلعان اندەرگە شولۋ جاساۋ
6. اقىنعا ارنالعان ارناۋ ولەڭدەر
7. قوناقتارعا ءسوز بەرۋ
8. «جامبىل اۋدانى» انىمەن اياقتاۋ
بارىسى:
سلايدتا ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆتىڭ ءومىرى جانە شىعارماشىلىعىمەن تانىستىرۋ
باقىت ديدار، تولەندى ينارا
اقىن، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆ 1954 جىلى 19 جەلتوقساندا الماتى وبلىسى، جامبىل اۋدانى، بىرلىك اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1990 جىلى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن ءتامامداعان. سۋىرىپ سالما دارىنىمەن تانىلعان ايتىسكەر ەدى. ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆتىڭ العاشقى جىر جيناعى «قارلىعاش» دەگەن اتپەن 1984 جىلى جارىق كوردى. 1990 جىلى «ءبىز ەكەۋمىز»، 1994 جىلى «جەرىڭە تابىن»، 1996 جىلى «جانقيسسا»، «ەسىل دۇنيە - اي»، 1999 جىلى «ءبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى» جانە 2001 جىلى «بۇل جاز دا وتەر» اتتى ولەڭدەر جيناقتارى جارىق كورگەن. سونداي - اق، «تاۋ باسىندا كارى قار» كىتابىنىڭ اۆتورى. 1984 جىلى رەسپۋبليكا تەليەۆيزيالىق اقىندار ايتىسىنىڭ تۇڭعىش لاۋرەاتى اتاندى. كوپشىلىككە تانىمال «ءبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى»، «الداي - اۋ»، «ونەر ادامى»، «ب ا ق پەن قىزىر قونسا دا»، «ءوزىڭدى اڭساپ...»، «كوك شىققانعا ءبىر قۋانىپ» اتتى اندەردىڭ سوزدەرىن جازعان.
-------------------- ورىنداۋىندا ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆتىڭ سوزىنە جازىلعان «ءوزىڭدى اڭساپ» ءانى
«ەڭ ۇلكەن اۋىل» قويىلىمى. («سارعايعان سارى تەرەزە» كىتابىنان ءۇزىندى)
وقۋشىلار اقىن ولەڭدەرىنەن ۇزىندىلەردى جاتقا ايتادى.
«تايگاداعى قازاق»
«ساڭىراۋقۇلاق. سەمەي. الماتى»
اۋىرماشى جۇرەگىم
الپىسقا اياق باسقاندا
ءبىر قۋانىپ
توپتىق جۇمىس
- 1 - توپ: پاتريوتتىق تاقىرىپتا جازىلعان ولەڭدەرى تۋرالى؛
- 2 - توپ: ماحاببات، ساعىنىش، ءومىر تۋرالى جازىلعان ولەڭدەرى؛
- 3 - توپ: اقيقات، شىندىق، ادالدىق تۋرالى جازىلعان ولەڭدەرى تۋرالى ءوز ويلارىن پوستەردە قورعاۋ
اقىننىڭ ولەڭدەرىنە جازىلعان اندەرگە شولۋ جاساۋ
ەلدوس
ايتىستىڭ اقتاڭگەرى، قولىنا ۇكىلى دومبىرا مەن قاۋىرسىن قالامدى الما - كەزەك ۇستاعان ليريك اقىن ەسەنقۇل جاقىپبەكتىڭ «ءبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى» ولەڭى سەكسەنىنشى جىلداردىڭ اياعى، توقسانىنشى جىلداردىڭ باسىندا جازىلىپتى. سول جىلدارى ءانشى - كومپوزيتور جاكەن وماروۆتىڭ باسىنا ءبىر قيىن ءىس ءتۇسىپ، جامبىل اۋدانىنىڭ قانىبەك، كەڭەس، قاپان، ەسماحان، تىلەكتەس، ابەن، ورىنتاي سىندى رۋحى بيىك، بىرلىگى مىقتى جىگىتتەرى كومەك قولىن سوزىپ، تىعىرىقتان الىپ شىعادى. ىشىندە «جەتىسۋدىڭ جەلماياسى» ەسەنقۇل جاقىپبەك تە بار. كۇرمەۋى قيىن ءىس جوعارىدا اتىن اتاپ وتكەن جىگىتتەردىڭ ارقاسىندا شەشىلىپ، جانى قينالعاننان ءارى ريزاشىلىقتان الاي - دۇلەي كۇي كەشكەن جاكەن وماروۆ ەسەنقۇل جاقىپبەكتىڭ ءۇيىنىڭ اۋلاسىندا وتىرىپ، «ەساعا، ەگەر مەن باسقا جەردە بولسام، تاعدىرىمنىڭ نە بولاتىنىن ءبىر قۇداي بىلەدى. ءسىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرىنىڭ شاراپاتىن كوردىم. ءسىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرىنە دەگەن العىسىمدى قالاي جەتكىزسەم ەكەن، جاقسىلىعىن قالاي قايتارامىن؟» دەپ سۇرايدى. سوندا اقىن «سەنىڭ «ءسىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى» دەگەن ءسوزىڭ ادەمى ەكەن. مەن «ءبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى» دەگەن ولەڭ شىعارايىن، سەن سوعان ءان جاز» دەيدى. ءسويتىپ، جارتى ساعاتتىڭ ىشىندە جاڭا تۋىندىنىڭ تۇساۋى كەسىلەدى. تۋىندىنىڭ جازىلعانىنا جيىرما جىلدان اسا ۋاقىت ءوتىپتى. «ءبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى» ءار جىلدارى جاكەن وماروۆ، اقان ءابدۋالى، دوسىمجان تاڭاتاروۆتاردىڭ ورىنداۋىمەن تارالدى.
------------------------- ورىنداۋىندا «ءبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى» ءانى
«الداي - اۋ» ءانىنىڭ شىعۋ تاريحى
ءابىل مادياردىڭ ورىنداۋىندا «الداي - اۋ» ءانى
ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆقا ارنالعان ارناۋ ولەڭدەر
----------------------------- ورىنداۋىندا «جازدىڭ سوڭى» ءانى
كۇمىس كۇيمە مىنبەگەن،
التىن تۇيمە تاقپاعان،
قارابايىر جارىمنىڭ
بولعانىنا ماقتانام.
مەڭسۇلۋ اپامىزعا ءسوز بەرەمىز.
قوناقتارعا ءسوز بەرۋ
قورىتىندى:
«مەنىڭ داڭقىم ايتىستا قيسىق سويلەپ، جەڭىلۋمەن شىققان» - دەپ اقىن ءوز سوزىندە ايتقان ەدى. ءبىراق سول قيسىق سوزدەرىنىڭ ءوزى ەل اۋزىنا تەز تاراپ كەتەتىن. ەسەنقۇل «ايتىستا شاقپا اقىن، جازبادا اقپا اقىن» دەگەن تەڭەۋگە يە بولعان، ءوزىنىڭ ارتىندا وقىرماندارى بار، ەلدىڭ تەك العىسىنا يە بولعان اقىن. اقىننىڭ شىعارماشىلىعىن ناسيحاتتاۋ ءبىزدىڭ پارىزىمىز دەپ ەسەپتەيمىز. ارتىندا وقىرمانى بار ۋاقىتتا اقىن ەشۋاقىتتا ولمەيدى.
«جامبىل اۋدانى» ءانىن ورىنداۋ
You Might Also Like
