بۇگىن دىنمۇحامەد احمەت ۇلى قونايەۆتىڭ تۋعان كۇنى
دىنمۇحامەد احمەت ۇلى (1912-1993) - اسا كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، ءۇش مارتە سوسياليستىك ەڭبەك ەرى، قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، تەحنيكا عىلىمىنىڭ دوكتورى، كسرو، شەت ەل وردەڭدەرى مەن مەدالدەرىنىڭ يەگەرى. ول وتىز جىلدان استام ۋاقىت ەل باسقاردى.
د.ا.قونايەۆ 1912 جىلى قاڭتاردىڭ 12-دە الماتى قالاسىندا تۋدى. ەڭبەك جولىن 1936 جىلى ماسكەۋدەگى التىن جانە ءتۇستى مەتالدار ينستيتۋتىن بىتىرگەننەن كەيىن قوڭىرات كەنىشىندە باستادى. ول ديپلومىن قوڭىرات كارەرىنىڭ قۋاتتىلىعىن 90 مىڭ توننا قارا مىس بەرۋگە جەتكىزۋ جونىندە جازىپ، ونى ۇزدىك باعامەن قورعاپ شىعادى. ءوزى جۇمىس ىستەگەن ءۇش جىلدا بۇرعىلاۋ ستانوگىنىڭ جۇمىسكەرلىگىنەن باستاپ سەح باستىعى، رۋدنيكتىڭ تەحنيكا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، باس ينجەنەرى، ديرەكتورى بولىپ قىزمەت اتقاردى. ديماش احمەت ۇلىنىڭ بۇرعىلاۋ ستانوگى ەسكەرتكىش رەتىندە قوڭىراتتىڭ كىرە بەرىسىندە ماڭگىلىك ساقتالۋدا.
سول جىلدارى قوڭىرات قۇرىلىسى قارىشتاپ دامىعان ەدى. د.قونايەۆتىڭ ءوزى تۇرعان ءۇي، بالاباقشا، اۋرۋحانا، مادەنيەت ءۇيى سالىندى. وسىنداي قاجىرلى ەڭبەگى ءۇشىن 1938 جىلدىڭ شىلدە ايىندا "ەرەكشە ەڭبەگى ءۇشىن" مەدالىمەن ماراپاتتالدى.
بۇل ونىڭ ءبىرىنشى ماراپاتتاۋ بەلگىسى ەدى. از ۋاقىتتا ىسكەر باسشى، زور تالاپ يەسى بولىپ كورىنگەن د.قونايەۆتى قازاقستان كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى 1939 جىلى ريدەر كەن باسقارماسىنىڭ ديرەكتورلىعىنا ۇسىندى. ويتكەنى ريدەر پوليمەتاللكومبيناتىنىڭ جۇمىسى، اسىرەسە شيكىزات كەنىشتەرى اقساپ قالعان ەدى. بۇل ۇسىنىس كەندى التايدىڭ ەكونوميكاسىن جەدەل كوتەرۋگە جاسالعان شارا بولاتىن. سونىمەن ورتالىق كوميتەت جاس كوممۋنيست قونايەۆقا زور سەنىم ءبىلدىردى، اۋىر مىندەت جۇكتەدى. تۇرالاپ قالعان ءاساىرى كاسىپورىننىڭ جۇمىسىن جولعا قويۋ وڭاي بولماسىن بىلسە دە، ديمەكەڭ "جىگىت اسپايتىن بەل،جۇرمەس جول بولمايدى" دەپ نارتاۋەكەلگە بەل بايلادى. "قاشان دا ءبىرىنشى بولۋ قۇرمەتتى، ءبىراق تىڭنان سوقپاق سالۋ، مەشەۋ ەلدە ءىرى كاسىپورىندى جولعا قويۋ ماعان وڭايعا تۇسكەن جوق" دەپ جازادى ءوزىنىڭ ەستەلىك كىتابىندا.
ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا ول ءوندىرىس جۇمىسىن جوعارى دارەجەدە ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ قاتارىندا عانا قالعان جوق، 1942-52 جىلدارى قازاق كسر-ى حالىق كوميسسارلار كەڭەسىنىڭ ورىنباسارى بولدى. ودان كەيىن 3 جىل عىلىم اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى بولىپ قىزمەت اتقاردى. رەسپۋبليكا حالىق كوميسسارلار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى بولىپ ەكى كەزەڭ-1955-60 جىلدارى جانە 1962-64 جىلدارى جۇمىس ىستەدى. ونان كەيىن د.قونايەۆ رەسپۋبليكا پارتيا ۇيىمىن 1986 جىلى زەينەتكەرلىك دەمالىسقا شىققانعا دەيىن شيرەك عاسىرعا جۋىق ۋاقىت باسقاردى.
وتكەن ءومىرى قانشالىقتى كۇردەلى دە قاراما-قايشىلىقتا بولعانىمەن دىنمۇحامەد احمەت ۇلى ەكونوميكانى، الەۋمەتتىك سالانى، عىلىمدى، ۇلتتىق مادەنيەتتى دامىتۋ ىسىندە قازاقستاننىڭ كوپ ۇلتتى حالقىنىڭ الدىندا زور ەڭبەك ءسىڭىردى. ول ءۇش مارتە سوسياليستىك ەڭبەك ەرى اتاعىن الىپ، سەگىز رەت لەنين وردەنىنىڭ جانە باسقا دا ەلىمىز بەن شەت مەملەكەتتەردىڭ وردەڭدەرى مەن مەدالدارىنىڭ يەگەرى بولدى ول ەلىمىزدىڭ پارتيا جانە شارۋاشىلىق جۇمىستارىمەن ءوزىنىڭ عىلىمي ەڭبەكتەرىن ۇشتاستىرا ءبىلدى، 100-دەن اسا عىلىمي ەڭبەكتەرى جارىق كورگەن. اكادەميك قونايەۆ تاعىلىمى تەرەڭ، ءوي-ورىسى كەڭ ءبىلىمدار ادام بولعان.
You Might Also Like
-
ءبىتىم سالتى – حالىق اراسىندا ماڭىزى زور، وتە قيىن ءارى كۇردەلى ءىس. بۇل – حان، بي، اقساقالداردىڭ ارالاسۋىمەن بىتەتىن ەلدىك شارۋا، ويتكەنى ونىڭ بۇگىنگى عانا ەمەس، الداعى بىرنەشە جىلدىق، ءتى...
