سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 2 كۇن بۇرىن)
بۇيىمدى ۇلتتىق ورنەكتەرمەن وڭدەۋ
الماتى وبلىسى، جامبىل اۋدانى،
اسەت بەيسەۋوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپ مەكتەپكە دەيىنگى
شاعىن ورتالىعى تەحنولوگيا ءپانى ءمۇعالىمى
ياكىپوۆا باحىت كوكانوۆنا

تاقىرىبى: بۇيىمدى ۇلتتىق ورنەكتەرمەن وڭدەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىعا ءوزى تاڭداپ العان ءۇي مادەنيەتىمەن تۇرمىستا قولدانىلاتىن بۇيىم ءتۇرىن ءار ءتۇرلى ءادىس - تاسىلدەر ارقىلى وڭدەپ، تۇرلەندىرۋگە بولاتىندىعىن كورسەتۋ؛
ب) دامىتۋشىلىق: ءوز بەتتەرىنشە جۇمىس جاساۋ شەبەرلىكتەرىن، قابىلەتتەرىن، ۇلتتىق ونەر ساندىگىن دامىتۋ؛
ۆ) تاربيەلىك ءمانى: جۇمىس كەزىندەگى قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەردى ەسكەرە وتىرىپ، ۇقىپتىلىققا، تياناقتىلىققا، تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
كورنەكىلىكتەر: سىزبالار، ارنايى بۇيىم تۇرلەرى، نۇسقاۋ كارتاسى ت. ب.
ساباقتىڭ جابدىقتانىلۋى: ماتا، قايشى، قاتىرما ماتەريال، ينە، ءجىپ، بور، بۇيىمنىڭ ۇلگىسى، ويۋ ۇلگىلەرى.
وقىتۋ ءادىسى: بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ، ساراماندىق.

ساباقتىڭ بارىسى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ا) وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ؛
ءا) جۇمىس دايىندىعىن قاداعالاۋ؛
ب) كەرەكتى قۇرال سايمانداردى دايىنداۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
ا) باسكيىمنىڭ قانداي تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
ءا) ساۋكەلەنى قانداي جاعدايدا كيەدى جانە ول كىمگە ارنالعان؟
ب) قىزدار تاقياسىن قالاي تىگەدى؟
ۆ) جاپسىرما كيىمنىڭ قاي تۇسىنا ورنالاسۋى كەرەك؟
گ) بورىكتى قانداي ماتەريالدان تىگەدى؟
د) كيمەشەك كىمدەرگە ارناپ تىگىلەدى؟

ءىىى. جاڭا ساباق.
سوناۋ جازۋ - سىزۋ بولماعان ەرتە زاماندا ادام ءوز ويىن تاسقا، سۇيەككە، اعاشقا ويىپ، قاشاپ ءتۇسىرىپ وتىرعان. ءبىر كەزدە وسى ويۋ - تاڭبالار كەلە - كەلە كيىزگە، ماتاعا، تەكەمەت، سىرماقتارعا ءتۇسىرىلدى. اتا - بابالارىمىز عاسىرلار بويىنداعى داستۇرلەرى بويىنشا جيعان قازاق حالقى ءوز تالعامىنا ساي كۇنبە - كۇنگى تۇرمىسقا قاجەت بۇيىمداردى ءوندىرۋدى ورىستەتكەن.
قازاقتىڭ قولونەرىندە نەشە ءتۇرلى ادەمى ورنەكتەر بار. قانداي ورنەك بولماسىن ادام بالاسى ءوزىن قورشاعان دۇنيەدەن العان ەجەلدەن ءمالىم، سوندىقتان جالپى ورنەك اتاۋلارىن ماعىناسىنا قاراي مىنانداي توپتارعا توپتاۋعا بولادى.
جالپى ويۋ - ورنەكتىڭ 4 توبى بار: گەومەتريالىق(ءتورت بۇرىش، ءۇش بۇرىش، رومب، ت. ب.)، كوسموگەنيالىق (دوڭگەلەك، ءتورت قۇلاق، شيماي، شۇعىلا، بەتپەس، شەت، ت. ب.) وسىمدىك تەكتەس(جاپىراق، شيىرشىق گۇل، اعاش، ت. ب.) زوومورفتىق (جان - جانۋارلاردىڭ تابيعي جانە فانتاستيكالىق بەينەلەرى، قوشقار ءمۇيىز جانە ونىڭ تۇرلەرىنىڭ نۇسقالارى). قازاق ويۋ - ورنەكتەرىنىڭ وتە ءجيى قولدانىلاتىن 200 - دەن استام ءتۇرى بار، ال عالىمدارىنىڭ ايتۋى بويىنشا جالپى 500 - دەن اسادى، سەبەبى، بۇل ءالى دە قازاق قولونەرىنىڭ زەرتتەلىپ بىتپەگەندىگىن كورسەتەدى.
بۇگىنگى ساباقتا بۇيىمدى ۇلتتىڭ ورنەكتەرىمەن وڭدەۋ ادىستەرىن ۇيرەنەمىز. جۇمىستى باستاماس بۇرىن ەستەرىندە بولاتىن نارسە ساقتىق پەن تازالىق جايى. تىگىس تىككەندە ويماق قولدانۋ كەرەك. قىرقۋ، كەسۋگە الماس قولدانۋعا بولمايدى.
وقۋشىلار قايشىعا، ينەگە قاتىستى قانداي قاۋىپسىزدىك ەرەجەسىن ساقتاۋىمىز كەرەك؟
1. قايشى وتكىر بولۋى شارت.
2. قايشىنىڭ ءجۇزىن جابىق تۇرگە كەلتىرىپ، پارتانىڭ وڭ جاعىنا قويامىز.
3. قايشىمەن ۇزاتاردى قۇلاعىن جوعارى قاراتىپ، ۇشىن وزىڭە قاراتىپ بەر.
4. ينەنى ارنايى جاستىقشاعا شانشى، ويتكەنى ول ينەنى جوعالۋدان، توتەنشە جاعدايدان ساقتايدى.
5. ينەنى ۇزاتاردا ۇشىن وزىڭە قاراتىپ، كىسىگە جىپپەن ساباقتاپ بەر.
6. ينەمەن تىككەندە اۋزىڭا سالۋشى بولما.
7. سىنعا ينەنى تاستاما، ونى زاقىمدايتىن جەرگە تاستا.
سونىمەن ويۋلانعان ءتور كورپەنىڭ كوزدىڭ جاۋىن الاتىن ويۋ - ورنەكتەردىڭ ورىندالۋ تەحنولوگياسىن قاراستىرايىق.
جاپسىرما ماتانىڭ ۇستىنە كەلەسى جاپسىرما ماتانى قويۋ ارقىلى جاسالادى. الدىمەن جاپسىرما رەتىندە قولدانىلاتىن ماتانى ارنايى جۇقا ماتامەن جەلىمدەپ قويادى. سودان كەيىن سۋرەتتى نەمەسە بەينەنى بورمەن نەمەسە باسقا بەلگىلەۋ قۇرالمەن تۇسىرەدى. بۇدان سوڭ ويۋ - ورنەكتى كەسىپ ءبولىپ الادى. ورنەكتىڭ شەتتەرىن كەستە تىگىستەرىمەن تىگۋ كەرەك.
ەگەر ءبىز جاپسىرمانى ودان دا بەدەرلى ەتكىمىز كەلسە، ونى ۇستىنەن باستىرا كەستەلەپ شىعۋدىڭ قيىندىعى جوق. ونىڭ شەت - شەتى تاعى دا التىن نەمەسە كۇمىس پارشانىڭ جىڭىشكە تاسپاسىمەن ادىپتەلەدى.
اشەكەيلەردى تۇسىرە ءبىلۋ - ۇلكەن ونەر. ول ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى. ونىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى، تالابى بار. كەز كەلگەن ماتاعا جىلتىراعىن جاپسىرما جاپسىرساڭىز، ونىڭ ءارى اشىلىپ شىعا كەلەدى. الدىمەن قانداي جانە ونىڭ قانداي تۇستارىنا جاپسىرما جاساۋدى ءبىلۋ كەرەك. جاپسىرمانى رەتسىز، سانسىز، كوپ قولدانا بەرۋگە بولمايدى، سەبەبى ول بۇيىمنىڭ ءارىن كىرگىزۋدىڭ ورنىنا ونى قاشىرىپ جىبەرەدى.

ءبىرىنشى كەرەكتى قۇرال - جابدىقتارمەن قاتار ماتا تۇرلەرىن تاڭداپ الامىز. ويۋلانعان ءتور كورپەگە ءبىر ءتۇستى ۆەليۋر ماتاسى تاڭدالادى. ماتا 45ح45سم ەتىپ 6 - تى دانا قيىلادى. باسقا ءتۇستى ماتادان ويۋ ۇلگىلەرىن دايىندايمىز. دايىن ۇلگىلەر جەلىمدەۋ ءتاسىلى ارقىلى ماتاعا جاپسىرىلادى. جاپسىرىلعان ويۋلاردىڭ شەتتەرىن اشەكەيلەۋ تىگىسى ارقىلى اسەمدەۋگە بولادى. اشەكەيلەۋ جۇمىستارىنىڭ بىرنەشە ءتۇرى بار. ونى اركىم وزىنشە ورىنداۋىنا بولادى. مىسالى: بەزەندىرۋ تۇرلەرىنىڭ ىشىندە كوپ قولدانىلاتىنى - ءبىز كەستە. سەبەبى، بۇل تاسىلمەن تۇسكەن اشەكەي بۇرتىكتەرى وزىنە بىردەن نازار اۋدارتادى. ءبىز كەستە ءتۇسىرۋدىڭ بىرنەشە ءتۇرى بار: ءبىرىنشىسى، ورنەك بويىمەن تىك تىگىستەر جۇرگىزۋ. ونى بۇكىل ورنەك بويىنا بىرنەشە قاتار ەتىپ جۇرگىزىلەدى. ەكىنشىسى ورنەكتىڭ ءىشى گۇل، كۇلتە، جاپىراق جانە باسقا سۋرەتتەر تۇرىندە تولتىرىلىپ، ءۇش قاتار نازىك جەلىلەرمەن شەكتەلەدى. ءۇشىنشىسى، ءبىز كەستە وعان دەيىنگى جاپسىرمانى ادىپتەپ تۇرادى. ءتورتىنشىسى، باستىرا كەستەلەنگەن ورنەكتى شەتىنەن ادىپتەيدى. باۋ – اشەكەي زاتتاردىڭ ءبىرى. ول نەبىر ورنەكتەردىڭ ناقىشىن كەلتىرە الادى. ولار قولدانۋىنا قاراي ءتۇرلى - ءتۇستى، جۋاندىقتارى دا ءارتۇرلى بولىپ كەلەدى. باۋمەن ورنەكتەۋ تەحنيكاسى: ماتانى كەرگىشكە كەرىپ، ورنەكتى بەلگىلەيمىز، سوسىن ورنەكتىڭ كەسكىنىن قۋالاپ باۋدى تىگىپ شىعامىز.
ويۋلانعان ءتور كورپەنى جاساعاندا جەلىممەن جاپسىرمالاۋ ءادىسىن قولدانامىز. پوليەتيلەندى جاپسىرما استىنا توسەپ، ماتامەن بىرگە ورنەك بويىنشا كەسەدى. سوسىن قىزدىرۋ تاسىلىمەن ماتاعا جاپسىرىلادى.

I V قورىتىندى
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى:
«ويۋ - ورنەك، قۇراق قۇراۋ قازاقتىڭ كەشەگىسى، بۇگىنگىسى، ەرتەڭى»- دەپ باۋىرجان مومىش ۇلى اتامىز ايتقانداي، ويۋ ويۋدى ۇيرەنۋ، وسى ونەردى جالعاستىرۋ سەندەردىڭ قولدارىڭدا.
جاس ۇرپاق ءومىرلى بولسىن،
تۇرمىسى كوڭىلدى بولسىن.
اتا - اناعا مەرەيلى بولسىن،
اعايىن - تۋىسقا پەيىلدى بولسىن.
ونەر - بىلىمگە زەيىندى بولسىن.
ون ساۋساعىنان ونەر تامعان
ويۋشى بولسىن دەپ، - بۇگىنگى ساباعىمىزدى اياقتايمىز.

V باعالاۋ:
VI ۇيگە تاپسىرما:
بۇيىمدى ۇلتتىق ورنەكتەرمەن وڭدەۋ.

نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما