دارىندى بالالارمەن جانە ۇلگەرمەۋشى وقۋشىلارمەن جۇمىس
دارىندى بالالارمەن جانە ۇلگەرمەۋشى وقۋشىلارمەن جۇمىس. (پرەزەنتاسيا تۇرىندە)
«ەگەر قابىلەتتىلىكتەر دەگەن ۇعىمدى جەكە پسيحيكالىق قاسيەتتەر دەپ تۇسىنسەك، وندا دارىندىلىق دەگەندى ادامنىڭ ەرەكشە قابىلەتىنىڭ جيىنتىعىنىڭ بىرلىگى دەۋگە بولادى»
ۆ. كرۋتەسسكيي
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىندا مەملەكەتتىك ساياسات نەگىزىندە ەڭ العاش رەت «ءار بالانىڭ قابىلەتىنە قاراي ينتەللەكتۋالدىق دامۋى جەكە ادامنىڭ دارىندىلىعىن تانىتۋ» سياقتى وزەكتى ماسەلەلەر ەنگىزىلىپ وتىرعانى بەلگىلى. دارىندى بالالارعا ءبىلىم بەرۋدى ءار عىلىمنىڭ بۇگىنگى دارەجەسىنە سايكەس جۇرگىزۋ ءبىر جاعىنان قوعامعا تالانتتى ماماندار دايارلاۋدا ءتيىمدى بولسا، ەكىنشى جاعىنان قوعامعا ەرەكشە دارىندى بالالاردىڭ تەك ءوزىنىڭ ينتەللەكتۋالدىق دامۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
جاس جەتكىنشەكتىڭ بويىنداعى تابيعات بەرگەن ەرەكشە قابىلەتتى، دارىندىلىقتى تاني ءبىلۋ، ونىڭ ودان ءارى دامۋىنا باعىت - باعدار بەرە ءبىلۋ ەرەكشە قيىن ءىس.
الايدا ءار بالانىڭ جەكە قابىلەتىن انىقتاپ، ونى سول باعىتتا جەتەلەۋ - ۇستاز پارىزى. بالانى زامانىنا قاراي يكەمدەپ، ءوز زامانىنىڭ وزىق ونەگەسىن ونىڭ ساناسىنا سىڭىرە ءبىلۋ، ولاردى شىعارماشىلىق باعىتتا جان - جاقتى دامىتۋ - بۇگىنگى كۇننىڭ باستى تالابى.
«دارىندىلىق - بەلگىلى ءبىر ارەكەت سالاسىندا ەرەكشە جەتىستىككە جەتكىزەتىن ادام قابىلەتى دامۋىنىڭ جوعارى دەڭگەيى».
دارىندىلىق ماسەلەسىن زەرتتەۋشىلەردىڭ ەڭبەكتەرى كوپ بولعانىمەن، دارىندىلىقتىڭ ءمان - ماعىناسى جونىندە ولار ورتاق ءبىر پىكىرگە كەلە قويمادى. سوندىقتان دا، ءبىز بالانىڭ دارىندىلىعى دەپ، ونى ءوز قۇرداستارىمەن سالىستىرعاندا بىردەي جاعدايدا ءبىلىم يگەرۋ دەڭگەيىنىڭ شوعىرلىعىمەن اسا ەرەكشە بايقالاتىن شىعارماشىلىق قابىلەتىنىڭ بايقالۋى دەپ تۇسىنەمىز.
دارىندىلىققا پەداگوگيكالىق ەنسيكلوپەديادا تومەندەگىدەي انىقتاما بەرىلگەن: «دارىندىلىق - بەلگىلى ءبىر ارەكەت سالاسىندا ەرەكشە جەتىستىككە جەتكىزەتىن ادام قابىلەتى دامۋىنىڭ جوعارى دەڭگەيى».
● دارىندىلىق ۇعىمىمەن قاتار شىعارماشىلىق، تالانت، دانىشپاندىق ۇعىمدارى دا بار.
● شىعارماشىلىق - ءوزىنىڭ جاڭاشىلدىعىمەن، وزگەشەلىگىمەن ەرەكشەلەنەتىن ءونىم الۋعا مۇمكىندىك جاسايتىن، جەكە تۇلعا بويىنداعى قابىلەتتىلىكتىڭ، ءبىلىم مەن بىلىكتىلىكتىڭ بولۋى.
● تالانت - قابىلەتتىلىكتىڭ ەڭ جوعارى دەڭگەيى.
● دانىشپاندىق - قوعام ومىرىندە تاريحي ماڭىزى بار، شىعارماشىلىقپەن سيپاتتالاتىن دارىندىلىقتىڭ جوعارى دەڭگەيى.
«ەگەر قابىلەتتىلىكتەر دەگەن ۇعىمدى جەكە پسيحيكالىق قاسيەتتەر دەپ تۇسىنسەك، وندا دارىندىلىق دەگەندى ادامنىڭ ەرەكشە قابىلەتىنىڭ جيىنتىعىنىڭ بىرلىگى دەۋگە بولادى»
ۆ. كرۋتەسسكيي
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىندا مەملەكەتتىك ساياسات نەگىزىندە ەڭ العاش رەت «ءار بالانىڭ قابىلەتىنە قاراي ينتەللەكتۋالدىق دامۋى جەكە ادامنىڭ دارىندىلىعىن تانىتۋ» سياقتى وزەكتى ماسەلەلەر ەنگىزىلىپ وتىرعانى بەلگىلى. دارىندى بالالارعا ءبىلىم بەرۋدى ءار عىلىمنىڭ بۇگىنگى دارەجەسىنە سايكەس جۇرگىزۋ ءبىر جاعىنان قوعامعا تالانتتى ماماندار دايارلاۋدا ءتيىمدى بولسا، ەكىنشى جاعىنان قوعامعا ەرەكشە دارىندى بالالاردىڭ تەك ءوزىنىڭ ينتەللەكتۋالدىق دامۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
جاس جەتكىنشەكتىڭ بويىنداعى تابيعات بەرگەن ەرەكشە قابىلەتتى، دارىندىلىقتى تاني ءبىلۋ، ونىڭ ودان ءارى دامۋىنا باعىت - باعدار بەرە ءبىلۋ ەرەكشە قيىن ءىس.
الايدا ءار بالانىڭ جەكە قابىلەتىن انىقتاپ، ونى سول باعىتتا جەتەلەۋ - ۇستاز پارىزى. بالانى زامانىنا قاراي يكەمدەپ، ءوز زامانىنىڭ وزىق ونەگەسىن ونىڭ ساناسىنا سىڭىرە ءبىلۋ، ولاردى شىعارماشىلىق باعىتتا جان - جاقتى دامىتۋ - بۇگىنگى كۇننىڭ باستى تالابى.
«دارىندىلىق - بەلگىلى ءبىر ارەكەت سالاسىندا ەرەكشە جەتىستىككە جەتكىزەتىن ادام قابىلەتى دامۋىنىڭ جوعارى دەڭگەيى».
دارىندىلىق ماسەلەسىن زەرتتەۋشىلەردىڭ ەڭبەكتەرى كوپ بولعانىمەن، دارىندىلىقتىڭ ءمان - ماعىناسى جونىندە ولار ورتاق ءبىر پىكىرگە كەلە قويمادى. سوندىقتان دا، ءبىز بالانىڭ دارىندىلىعى دەپ، ونى ءوز قۇرداستارىمەن سالىستىرعاندا بىردەي جاعدايدا ءبىلىم يگەرۋ دەڭگەيىنىڭ شوعىرلىعىمەن اسا ەرەكشە بايقالاتىن شىعارماشىلىق قابىلەتىنىڭ بايقالۋى دەپ تۇسىنەمىز.
دارىندىلىققا پەداگوگيكالىق ەنسيكلوپەديادا تومەندەگىدەي انىقتاما بەرىلگەن: «دارىندىلىق - بەلگىلى ءبىر ارەكەت سالاسىندا ەرەكشە جەتىستىككە جەتكىزەتىن ادام قابىلەتى دامۋىنىڭ جوعارى دەڭگەيى».
● دارىندىلىق ۇعىمىمەن قاتار شىعارماشىلىق، تالانت، دانىشپاندىق ۇعىمدارى دا بار.
● شىعارماشىلىق - ءوزىنىڭ جاڭاشىلدىعىمەن، وزگەشەلىگىمەن ەرەكشەلەنەتىن ءونىم الۋعا مۇمكىندىك جاسايتىن، جەكە تۇلعا بويىنداعى قابىلەتتىلىكتىڭ، ءبىلىم مەن بىلىكتىلىكتىڭ بولۋى.
● تالانت - قابىلەتتىلىكتىڭ ەڭ جوعارى دەڭگەيى.
● دانىشپاندىق - قوعام ومىرىندە تاريحي ماڭىزى بار، شىعارماشىلىقپەن سيپاتتالاتىن دارىندىلىقتىڭ جوعارى دەڭگەيى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: دەنساۋلىعى عالامنىڭ – دەنساۋلىعى ادامنىڭ
