سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 9 ساعات بۇرىن)
دەنساۋلىق - ساقتاۋ ەرەجەلەرى
تاقىرىبى:«دەنساۋلىق - ساقتاۋ ەرەجەلەرى»
ماقساتى: وقۋشىلارىمىزدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ەرەجەلەرى جايلى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ، ادام دەنساۋلىعىنىڭ قىمباتتىلىعىن، جات قىلىقتاردان ساقتاي وتىرىپ، ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن قاجەتتىلىگىن، باعالى بايلىق ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ.
مىندەتتەرى: 1. دەنساۋلىق تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. دەنساۋلىقتىڭ نەگىزى قيمىل، سپورت، دۇرىس تاماقتانۋ، تازا اۋادا ءجۇرۋ ەكەنىن بالالارعا ۇعىندىرۋ. جامان ادەتتەردەن ساقتاندىرۋ، ىشىمدىك پەن تەمەكىنىڭ جاس ورگانيزمگە زياندى ەكەنىن ناسيحاتتاۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، پلاكاتتار.
ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايارلىقتارىن تەكسەرۋ.
ال، بالالار جاڭا ساباق باستاماس بۇرىن ورىندارىمىزدان تۇرىپ ءبىر - بىرىمىزگە ساتتىلىك تىلەيىك. ادام ءومىرىنىڭ 90% جاقسىلىقتان، 10% جامان نارسەلەردەن تۇرادى ەكەن. سوندىقتان ءبىر – بىرىمىزگە جاقسىلىق تىلەيىك،
شاتتىق شەڭبەر
حوش كەلدىڭىز، قوناقتار! بىزگە كەلسەك... ساباقتان ءبىز قالمايمىز، ۇلكەندەردى سىيلايمىز. ايتقان اقىلدى ويعا ءتۇيىپ، دەنساۋلىقتى ساقتايمىز.
ەكى توپقا ءبولۋ، توپقا اتقويۋ، توپ باسشىسىن سايلاۋ.
1توپ.(دەنساۋلىق)، 2 توپ.(بايلىق) ۇراندارى: 1توپ: دەنساۋلىق - زور بايلىق. 2 توپ: ءبىرىنشى بايلىق - دەنساۋلىق.
وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ. ويىن «ىستىق كارتوپ»بالالار سۇراق مەنەن، جاۋاپ سەندەردەن. 1. بيوسفەرا دەگەنىمىز نە؟ 2بيوسفەرا تەرمينىڭ ۇعىمى؟ 3. قانشا مەتر بيىكتىككە دەيىن تىرشىلىك كەزدەسەدى؟ 4. سۋداعى ءتىرى اعزالار قانشا مەتر تەرەڭدىككە دەيىن كەزدەسەدى؟ 5. ءتىرى اعزالار دۇنيەسىندەگى نەگىزگى ەكى توپتىڭ بىرىنشىسىنە نە جاتادى؟ 6. ءتىرى اعزالار دۇنيەسىندەگى ەكىنشى توپىنا نە جاتادى
جاڭا ساباق ءسوزجۇمباق شەشۋ.
1. مياچيك
2. ۆيشنيا
3. حلەب
4. مولوكو
5. مەدۆەد
6. ۆودا
7. رىبا 8. لىجي
9. لوجكا.

 
اياقتالماعان سويلەمدى جالعاستىرۋ.
باقىتتى ءومىر – بۇل.... (اۆتور ورىندىعىنا وتىرىپ ويلارىن ورتاعا سالادى)
*دەنساۋلىق ءسوزىنىڭ ماعىناسىن اشقىزۋ.
د – دۇرىس دەمالۋ.
ە - ەرىنبەۋ
ن - نيەتتەنۋ
س – سپورتپەن شۇعىلدانۋ.
ا – اعزانى شىنىقتىرۋ
ۋ – ۋاقىتتى دۇرىس پايدالانۋ.
ل – لايىقتى ءومىر ءسۇرۋ
ى - ىنتا – ىقىلاس العا جەتەلەيدى
 ق – قوزعالىس اعزانى شىنىقتىرادى.
كىرىسپە ءسوز.
 ءمۇعالىم: بۇگىنگى ساباعىمىزدى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ سوزىمەن باستاعىم كەلىپ تۇر: «دەنى ساۋ ءسابي ءار وتباسىنىڭ قۋانىشى، باقىتى. ال دەنساۋلىعى مىقتى ءسابي حالىقتىڭ بولاشاعى، وتانىنىڭ سەنىمدى تىرەگى.»
دەنساۋلىق دەگەنىمىز - ادام ومىرىندەگى ەڭ ۇلكەن بايلىقتىڭ ءبىرى، دەنساۋلىقتىڭ ارقاسىندا ادام ەڭبەك ەتىپ، جەتىستىككە جەتەدى جانە جاقسى ءومىر سۇرەدى. دەنساۋلىقتى ساقتاپ، ونى نىعايتۋعا ءاربىر ادامنىڭ وزىڭە عانا بايلانىستى. دەنىمىز ساۋ بولۋ ءۇشىن نە ىستەۋىمىز كەرەك؟
دەنساۋلىق:
 تابيعي كۇش. دۇرىس تاماقتانۋ. تازالىق. دەنە شىنىقتىرۋ.
دەنساۋلىق - ادام اعزاسىنىڭ قالىپتى، دۇرىس جۇمىس ىستەۋى.
دەنساۋلىق - دۇرىس تاماقتانۋ.
دەنساۋلىق - تاۋلىگىنە 10 ساعات ۇيىقتاۋ، ۇيقى ەڭ الدىمەن ميدى تىنىقتىرادى.
دەنساۋلىق - تازا اۋادا كوبىرەك ءجۇرۋ.
دەنساۋلىق - تازالىق ساقتاۋ.
دەنساۋلىق - تاماقتى شامادان تىس تويىپ ىشپەۋ.
دەنساۋلىق - تاماقتان سوڭ اۋىزدى شايىپ، قولىڭدى جۋ.
 «ءبىرىنشى بايلىق – دەنساۋلىق، ەكىنشى بايلىق اق جاۋلىق، ءۇشىنشى بايلىق ون ساۋلىق»
ءبىزدىڭ ەلىمىزدە 17 ملن ادام بار، 2050 جىلداردا 11 ملن قالۋى مۇمكىن. ورتاشا ءومىر ءسۇرۋ: ەرلەر – 57 جىل، ايەلدەر – 72 جىل. باستى سەبەپتەرى جۇرەك – قان اۋرۋلارى، ونكولوگيالىق وكپە اۋرۋى، ناركوماندار، دەپرەسسياعا ۇشىراعاندار، سالاۋاتتى ءومىر سالتىنىڭ ەرەجەلەرىن ساقتاماعاندار، سۋيسيد بولىپ وتىر.
حالىقتا مىناداي دانا ءسوز بار:
«اقشا جوعالتقانىڭ – ەشتەڭە جوعالتپاعانىڭ،
ۋاقىت جوعالتقانىڭ – كوپ نارسە جوعالتقانىڭ،
 دەنساۋلىق جوعالتقانىڭ – ءبارىن جوعالتقانىڭ»
1 سلايد.
دەنساۋلىققا كەرى اسەر ەتەتىن فاكتورلار:
1. قورشاعان ورتا لاستىعى.
2. دۇرىس تاماقتانباۋ.
3. تۇقىم قۋالاۋشىلىق.
4. دەنساۋلىق ساقتاۋ شارالارىنىڭ تومەنگى ساتىدا بولۋى.
5. زياندى زاتتاردى قابىلداۋ.
6. تازالىقتى ساقتاماۋ.
7. وتباسىنداعى كەرى جاعدايلار.
8. ادامدا سترەسس جاعدايى ءجيى بولۋى.
2 سلايد.
دەنساۋلىققا دۇرىس اسەرىن تيگىزەتىن فاكتورلار:
1. دۇرىس تاماقتانۋ.
2. قورشاعان ورتا تازالىعى.
3. دەنە شىنىقتىرۋ.
4. دەنساۋلىق ساقتاۋ، مەديسينالىق كومەكتىڭ ساپاسىنىڭ جوعارى بولۋى.
5. زياندى زاتتاردى قابىلداماۋ.
6. جەكە باستىڭ تازالىعىن ساقتاۋ.
7. قورشاعان ورتاعا، تابيعاتقا، قوعامعا، ادامدارعا دەگەن دۇرىس كوزقاراسپەن قاراۋ.
 8. ەموسيالاردىڭ وڭ بولۋى.
بەينەروليك (دەنساۋلىق) سەرگىتۋ ءساتى
ال، بالالار، تۇرايىق.
الاقاندى ۇرايىق
وڭعا قاراي يiلiپ
سولعا قاراي يiلiپ
بiر وتىرىپ، بiر تۇرىپ،
بويىمىزدى سوزايىق
بەلiمiزدi جازايىق.
پوستەر ءادىسى: ەكى توپقا تاپسىرما.
1توپ. دەنساۋلىققا كەرى اسەر ەتەتىن فاكتورلار. 2توپ. دەنساۋلىققا دۇرىس اسەرىن تيگىزەتىن فاكتورلار.
- سونىمەن، بالالار، باستى بايلىق نە ەكەن؟ -- دەنساۋلىعىمىز مىقتى بولۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
«ويلان تاپ» دەنساۋلىق تۋرالى ماقال - ماتەلدەر. ءبىرىنشى بايلىق - دەنساۋلىق،
دەنساۋلىق كەپىلى تازالىق.
تازالىق – ساۋلىق كەپىلى، ساۋلىق - بايلىقتىڭ نەگىزى.
كوزىڭ اۋىرسا، قولىڭدى تىي، ءىشىڭ اۋىرسا، تاماعىندى تىي.
اس ادامنىڭ ارقاۋى.
مولشەرمەن ءىشىپ - جەسەڭ، دەنىڭ ساۋ بولادى.
سپورت - دەنساۋلىق كەپىلى.
ساۋ دەنە، ازات اقىل، ادال كوڭىل، ۇشەۋىمەن بولادى باقىتتى ءومىر.
اۋرۋدىڭ جاقسىسى جوق، ءدارىنىڭ ءتاتتىسى جوق.
جالقاۋلىق - جامان اۋرۋ.
ەڭبەكتەن اسقان ەم جوق.
ءسوز قۇراستىرۋ: ارىپتەردەن ەكى توپ سوزدەر قۇراستىرۋ. ونى قازاق، ورىس، اعىلشىن تىلىندە ايتۋ.(دەنساۋلىق،، تازالىق، تاماق، دەنە شىنىقتىرۋ.)
ويىن:(كىم كوپ بىلەدى؟) جالعاسىمەن جاۋابىن كىم شەشەدى. 1دانا كوپتەن شىعادى....... (ءدارى شوپتەن شىعادى) 2ءبىرىنشى بايلىق -.............(دەنساۋلىق) 3اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە......... (اۋىرمايتىن جولىن ىزدە) 4......... قارا شاشىندى تارا.(اينا) 5دەنى ساۋدىڭ.......(جانى ساۋ) 6........... دەنساۋلىق كەپىلى.(تازالىق) 7ءىشىڭ اۋىرسا اۋزىڭدى تىي. كوزىڭ اۋىرسا......(قولىڭدى تىي) 8شىنىقساڭ........(شىمىر بولاسىڭ) 9دەنساۋلىق......(زور بايلىق) 10…..... ادامنىڭ ارقاۋى.(اس) 11اۋرۋ باتپانداپ كىرەدى.... (مىسقىلداپ شىعادى) وقۋشى: دەنساۋلىق - ول شىنىققان بارلىق دەنەڭ مۇشەسى دەنساۋلىق - تىققان جۇيكە تامىر جۇيەسى
دەنساۋلىق - ول كۇلۇدىڭ كوڭىل - كۇيى جادىراي دەنساۋلىق - ول ءجۇرۋدىڭ ەشبىر جەرىڭ اۋىرماي. 
باعالاۋ.
قورىتىندى:
 ۇلى ويشىل سوكراتقا كەزىڭدە مىناداي سۇراق قويىلىپتى: «ادامعا ومىردە نە قىمباتتىراق بايلىق پا، الدە اتاق پا؟» دەپتى. سوندا سوكرات «بايلىق تا، اتاق تا، داڭق تا ادامدى شىن باقىتتى ەتە المايدى. دەنى ساۋ كەدەي، اۋرۋ پاتشادان باقىتتىراق» دەپ جاۋاپ بەرىپتى. ياعني ادام باقىتتى بولۋ ءۇشىن وعان دەنساۋلىق كەرەك، ال دەنساۋلىقتىڭ كەپىلى سالاۋاتتىلىق.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيستىرلىگى
جامبىل وبلىسى شۋ اۋدانى اكىمىنىڭ ءبىلىم ءبولىمىنىڭ
دەنساۋلىق ساقتاۋ ەرەجەلەرى
(اشىق ساباق) قاتىسقان: 5 «ب» سىنىپ وقۋشىلارى
ۇيىرمە جەتەكشىسى: ابديكاسىمواۆا ايگۋل ساگىنىشوۆنا
شۋ قالاسى

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما