سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 4 كۇن بۇرىن)
دۇرىس تاماقتانۋ – دەنساۋلىق كەپىلى
"ع.مۇسىرەپوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەبى" كمم
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى يسكاكوۆا دامەليا بوراشيەۆنا

اشىق ساباقتىڭ تاقىرىبى: دۇرىس تاماقتانۋ – دەنساۋلىق كەپىلى
ساباقتىڭ ماقساتى: دەنى ساۋ بولىپ ءوسۋى ءۇشىن دۇرىس قورەكتەنۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىرۋ؛
بىلىمدىلىگى: ادام دەنساۋلىعىنىڭ قىمباتتىلىعىن ءتۇسىنۋ، دارۋمەندەر تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ؛
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ ءوز پىكىرلەرىن تىڭداي وتىرىپ، قوسىمشا مالىمەتتەر بەرە وتىرىپ
دەنساۋلىق قۇندىلىعى، دۇرىس تاماقتانۋ تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ
تاربيەلىلىگى: دەنساۋلىقتىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزدىلىعىن ءتۇسىندىرۋ، دۇرىس تاماقتانا بىلۋگە تاربيەلەۋ
ساباق ءتۇرى: جاڭا ساباق، ءداستۇرلى ەمەس
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ماقال - ماتەلدەر،

ساباق بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى /950 - 953/ 2 - 3 مينۋت
سالەمەتسىزدەر! دۇنيەتانۋ ساباعىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
- بالالار، قول ۇستاسىپ شەڭبەر قۇرايىق. قانە، ءبىر - بىرىمىزگە قارايىق دوسىڭنىڭ كۇلىمدەي قاراعانى ساعان قۋانىش اكەلمەي مە؟ ەندەشە شات كوڭىلمەن ولەڭىمىزدى باستايىق:
ءبىزدىڭ توپتا ۇل - قىزدار، تاتۋ – ءتاتتى وينايمىز.
سىيلاستىقپەن ءومىر ءسۇرىپ، تەك جاقسىلىق ويلايمىز.
ارمىسىڭ التىن كۇن! ارمىسىڭ كوك اسپان!
ارمىسىڭ دوستارىم! سەندەردى كورىپ قۋانام!

ءىI. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ /953 - 1005/ 10 - 12 مينۋت
- سەنىڭ وتباسىڭدا قانداي داستۇرلەر بار؟
- «قوناقجايلىلىق» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
- قازاق حالقىنىڭ «جىلۋ جيناۋ» ءداستۇرى تۋرالى اڭگىمەلە.
- «ادامگەرشىلىك» جانە «مەيىرباندىق» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟

سلايد: «وتباسى مۇشەلەرىنىڭ مىندەتتەرى»

قازاق حالقى وتە قوناقجاي، كەلگەن كىسىنى ۇيگە شاقىرىپ داستارقان جايىپ، تاعام ۇسىنادى.

III. جاڭا ساباق «دۇرىس تاماقتانۋ - دەنساۋلىق كەپىلى» 1005 - 1030 /20 - 25 مينۋت/
وي قوزعاۋ: 1030 - 1033 /2 - 3 مينۋت/
دۇرىس تاماقتانۋ - دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
قانداي تاماق تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟ وزىڭە قانداي تاماق ۇنايدى؟

ءىV. وقۋلىقپەن جۇمىس
- ءماتىندى مانەرلەپ وقىپ بەرۋ.
سەن ادامدار تولىق نەمەسە جۇدەۋ، دەنى ساۋ نەمەسە اۋرۋشاڭ بولاتىنىن بايقاعان بولارسىڭ. ونىڭ ءبارى تاماقتانۋعا بايلانىستى. دەنى ساۋ بولىپ ءوسۋى ءۇشىن ادامعا قورەكتىك زاتتار كەرەك. ولار ازىق – تۇلىكتىڭ ءار تۇرىندە بولادى. ءبىز جانۋار تەكتەس ازىق تۇلىكتەر - ەت، بالىق، جۇمىرتقا، ىرىمشىك، سارى ماي جەيمىز، ءسۇت ىشەمىز. سونىمەن بىرگە نان، جارما، كوكونىس، جەمىس، قانت، وسىمدىك مايىن، ساڭىراۋقۇلاقتاردى پايدالانامىز. بۇلار - وسىمدىك تەكتەس ازىق - تۇلىكتەر. ادامعا بەلگىلى ءبىر مولشەردە تاماق كەرەك. كۇنىنە 4 - 5 رەت ۋاقتىلى تاماقتانۋ قاجەت. سونىمەن بىرگە ماڭىزدى ەرەجەلەردى ەستە ساقتاعان ءجون
اسقازاندى ارتىق تاماقپەن اۋىرلاتپا.
ءتاتتىنى، تۇزدى جانە اششى تاماقتى كوپ جەمە.
داستارقان باسىندا جاقسى كوڭىل كۇيمەن وتىر.
ماڭايىڭداعىلارعا استارىنىڭ ءدامدى بولۋىنا تىلەك ءبىلدىرۋدى ۇمىتپا. اس دايىنداعان ادامعا العىسىڭدى ءبىلدىر.

جاڭا ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
- اس دايىندايتىن ادامدى كىم دەيمىز؟
- مەكتەپتەگى اس دايىندايتىن ادامدار كىمدەر؟
- ال ۇيدە تاماقتى كىم دايىندايدى؟
- وسىمدىك تەكتەس ازىق - تۇلىكتى كىم اتاپ بەرەدى؟
- جانۋار تەكتەس ازىق - تۇلىكتى كىم اتاپ بەرەدى؟
سلايد: وسىمدىك تەكتەس جانە جانۋار تەكتەس ازىق تۇلىك
ۆيدەوفيلم كورسەتۋ. «دۇرىس تاماقتانۋ تۋرالى ءبىلۋ» /1 مينۋت/

تاماقتانۋدىڭ نەگىزگى ەرەجەلەرى: تويىپ تاماق ىشۋگە بولمايدى. تاعامنىڭ مولشەرى، ونىڭ ساپاسى، قابىلداۋ كەستەسى، گيگيەنا ەرەجەسى جانە قولايلىلىق ەتيكاسىمەن رەتتەلۋى كەرەك. تاماققا دەگەن تابەتىڭىز بولماي تۇرىپ، اس قابىلداماڭىز. تاماقتانۋ ءتارتىبى دەگەنىمىز – اس قابىلداۋدا بەلگىلى ءبىر ۋاقىتقا باعىنۋ، سونداي - اق تاماقتانۋ كەزىندە استىڭ مولشەرىن جانە ءمازىرىن ساقتاۋ دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى
1. قىدىرىپ كەلدىڭ بە، بولدىڭ با سىنىپتا.
تاماقتانۋ الدىندا، قول جۋۋدى ۇمىتپا!
2. ءادىل
كەشتەتپەي ۋاقىتتان، ءتورت رەت تاماقتان.
جالقاۋلىقتى قۋاتىن، ارتادى قۋاتىڭ.
وسىنداي ەرەجە، تۇرلەنتەر ءومىردى.
تاربيە بەرىپ ول، كوتەرەر كوڭىلدى.
3. مادينا:
وياندىڭ
4. اقجىگىت:
ءسۇت پەن ىرىمشىك، قايماق بار، ايران بار.
بۇلارمەن دوس بولماي، الاسىڭ قايدان ءنار؟
سيىرعا العىس ايت، ول ساعان وسىنداي.
سان ءتۇرلى اس بەرگەن، ەڭ جاقىن دوسىڭداي!
5. اسار:
تابيعات سىيلاعان، جەمىس پەن كوكونىس.
بويىنا جيناعان، ءدارۋىن الىپ ءوس.
اقىل مەن كوركىمدى، “تولتىردى”- دەگەيسىڭ.
قارسى الىپ ءار كۇندى، ءسۇيسىنىپ جەگەيسىڭ!
6. جانسار:
اتا - انا، قۇرمەتتى، جەك كورەر كىم ەتتى؟!
مەن ءوسىپ كەلەمىن، بالىق پەن تاۋىق بەر،
كۇنىنە ءبىر مارتە، بۇلاردى تاۋىپ بەر!
7. ەلامان:
بوتقانى دايىندار، ءار ءتۇرلى جارمادان.
ديقاندار ءدان ەگىپ، ەڭبەگىن ارناعان.
نان – تاعام ءال بەرەر، قۋاتتىڭ قاينارى.
ەر جەتىپ وسۋگە، بۇل تاعام پايدالى!

8. ارۋجان:
كوپ سۋسىن ىشەسىڭ، كۇن ىسىپ، جاز بولسا.
پايداسى جوق ونىڭ، ىشىندە گاز بولسا.
شىرىن مەن تازا سۋ، اسىڭدى قورتادى.
“حيميا” قوسىلسا، اسقازان “قورقادى”.

قوسىمشا دەرەكتەر:
تاماقتانۋدىڭ ەرەجەسىن ەستە ساقتاعان ءجون. اش ادام ءبىر جاپىراق نان مەن سۋدى دا قاناعات تۇتادى. بۇل ورايدا ونىڭ تابەتى جوعارى بولادى. ال، اشقاراق ادامعا كەلسەك، ول الدىنا كەلگەننىڭ ءبارىن وپىرۋعا دايىن. مۇندايدا حالىقتىق مەديسينا ونداي ادامدارعا بەلگىلى كەستە ارقىلى، تاماقتى قاناعاتتىقپەن تۇتىنۋ كەرەكتىگىن ۇسىنادى.
اسقازان ءوز قاجەتىن الدى دەلىك. ءبىراق، تابەت باسىلماي تۇر. بۇل تاعامنىڭ ءدامدى ازىرلەنگەندىنەن دە بولادى. «ءوزى تويعانمەن، كوزى تويماي تۇرعانىن قاراشا» دەگەن قىزعانىش وسىنى بىلدىرسە كەرەك. كوپتەگەن ادەبيەتتەردە اسقازان جارتىلاي بوس بولۋى كەرەك دەپ جازىلادى. بۇل اس قورىتۋ پروسەسىن جەڭىلدەتەدى. ەكىنشىدەن، تاقىل – تاقىل تاعام قابىلداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ادامنىڭ تابەتى مەن ونىڭ اسقا دەگەن قۇمارتۋلىعىن ارتتىرادى دەيدى.

سەرگىتۋ ءساتى: «بىزبەن بىرگە قايتالا!»
ءمۇعالىم ءسوزى: جەمىس پەنەن كوكونىس
نان، ءسۇت، ەت بەرەر كۇن.
ۆيتامين - تاعام ءنار بەرەر
ونى جۇرت باعالار.
ۆيدەوفيلم – سلايد كورسەتۋ «دارۋمەندەر سىرى»

دارىگەرلەرمەن كەڭەس:
سۇراق:
1. قانداي دارۋمەندەردى ءجيى قولدانعان دۇرىس؟
2. قانداي تاماق تۇرلەرىن ءجيى قولدانعان دۇرىس؟
3. بوي ءوسۋ ءۇشىن قانداي ۆيتاميندەر كوپ جەۋ كەرەكپىن؟
4. مەن نەگە كوپ تەرلەيمىن؟
5. ءتىس اۋىرماۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟

ماقال - ماتەلدەرمەن جۇمىس:
• دەنساۋلىق - زور بايلىق.
• تازالىق - ساۋلىق نەگىزى، ساۋلىق – بايلىق نەگىزى.
• تازالىق بار جەردە دەنساۋلىق بار.

وزىندىك جۇمىس
گۇل كۇلتەلەرىنە دەنساۋلىق قۇپيالارىن جازىڭدار.

ۇيگە تاپسىرما
77 - 78 بەتتەر وقۋعا.
“دەنساۋلىق” تۋرالى 3 ماقال - ماتەل جازىپ كەلۋ.
قورىتىندىلاۋ.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما