ەگيپەتتەگى عىلىم مەن مادەنيەت
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك ماقساتى: وقۋشىلارعا ەگيپەتتە ەڭ جوعارى دارەجەدە دامىعان عىلىمي بىلىمدەردىڭ نەگىزگى زاڭدىلىقتارىن اشىپ كورسەتۋ جانە ەجەلگى ەگيپەت ونەرى - ارحيتەكتۋراسى، مۇسىندەرى جانە كوركەم ادەبيەتى ءوزىنىڭ كوركەمدىك دارەجەسىنىڭ جوعارىلىعىمەن باعالى ەكەنىن، ادامزات تاريحىنداعى تۇڭعىش مۇسىندەر ەگيپەتتە جاسالعانىن بايانداۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ونەرگە دەگەن ىقىلاستارىن ارتتىرۋ جانە ەجەلگى ەگيپەتتە ماتەماتيكالىق، گەومەتريالىق جانە اسپان دەنەلەرىنىڭ قوزعالىسىن باقىلاپ وتىراتىن استرونوميالىق عىلىمي بىلىمدەردىڭ بولعانىن بايانداۋ ارقىلى بىلىمدەرىن دامىتۋ.
ب) تاربيەلىك ماقساتى: ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ ەجەلگى ەگيپەتتەن باستاۋ العانى تۋرالى ايتىپ، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم الۋعا دەگەن قۇشتارلىعىن ارتتىرۋ. ادامزات بالاسىنىڭ قولىمەن جاسالعان كوركەمونەردىڭ وزىق تۋىندىلارىن سەزىنە بىلۋگە، باعالاي بىلۋگە، كوركەمونەردى سۇيە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباق ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ،
پىكىر ايتۋ
جۇمىس ءتۇرى: توپپەن جۇمىس
كورنەكىلىگى: سلايد، ۆيدەو، كارتا، تەست، كىتاپتار.
جاڭا ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلاردى تۇگەلدەپ، ساباققا نازارىن اۋدارتۋ، توپقا ءبولىپ ورنالاستىرۋ. ءىى. ءۇي تاپسىرماسى
تەست
1. ەگيپەتتە شاعىن مەملەكەتتەر قاشان پايدا بولدى؟
ا) ب. ز. ب. ءىۇ مىڭجىلدىقتا ب) ب. ز. ب. ءىىى مىڭجىلدىقتا
ءا) ب. ز. ب. ءى مىڭجىلدىقتا ۆ) ب. ز. ب. ءۇ مىڭجىلدىقتا
2. ەگيپەتتى ەڭ العاش بىرىكتىرۋشى پاتشا كىم؟
ا) ماردۋك ب) ناۆۋحودونوسور
ءا) مەنەس ۆ) تۋتموس
3. ەگيپەتتىكتەر “ءتىرى ولىكتەر” دەپ كىمدەردى اتادى؟
ا) جازعىشتاردى ب) تۇتقىنداردى
ءا) قولونەرشىلەردى ۆ) مۋميالاردى
4. ءنىل وزەنىنىڭ ۇزىندىعى قانشا؟
ا) 6565كم ب) 6995كم
ءا) 5565كم ۆ) 5589كم
5. جاراتۋشى قۇداي قالاي اتالدى؟
ا) انيبۋس ب) سەت
ءا) امون ۆ) را
6. “شادۋف” دەگەن نە؟
ا) ەگىن قۇرالى ب) قۇدىق
ءا) بوگەت ۆ) قۇلدى سولاي اتاعان
7. پەرعاۋىننان كەيىنگى بەدەلدىسى كىم بولدى؟
ا) اكىمدەر ب) شابارماندار
ءا) ساقشىلار ۆ) جازعىشتار
8. ەگيپەت اسكەرىنىڭ نەگىزگى بولىگىن كىمدەر قۇرادى؟
ا) قۇلدار ب) جاياۋ جاۋىنگەرلەر
ءا) شارۋالار ۆ) تۇتقىندار
9. قولونەرشىلەر كوبىنەسە نەنى ازىرلەگەن؟
ا) پەرعاۋىنعا كيىم توقىعان ب) اسىل تاستاردى بەزەندىرگەن
ءا) قارۋ - جاراق ۆ) تۇسكى استى
10. پەرعاۋىن ءىىى تۋتموس سيرياعا نەشە رەت جورىق جاساعان؟
ا) 11 ب) 19
ءا) 13 ۆ) 17
تەست جاۋاپتارى:
1 - ا
2 - ءا
3 - ب
4 - ۆ
5 - ءا
6 - ب
7 - ا
8 – ب
9 – ءا
10 - ۆ
ءىىى. جاڭا ساباق جوسپارى:
تەست جاۋاپتارى بەلگىلى بولعاننان سوڭ ينتەرنەت جەلىسى ارقىلى ەگيپەت ەلىنە ساياحات ۆيدەوسىن تاماشالايمىز. مۇندا وقۋشىلار ەگيپەت مادەنيەتىمەن تانىسادى.
تاقىرىبى: ەگيپەتتەگى عىلىم مەن مادەنيەت
♦ ەگيپەتتەگى جازۋ
♦ ءدىن
♦ اڭىزدار
♦ ادەبيەت
♦ عىلىمي بىلىمدەردىڭ دامۋى
♦ بەينەلەۋ ونەرى
♦ ساۋلەت ونەرى
♦ ەگيپەتتىكتەردىڭ تۇرمىسى مەن ءدىني نانىمى
ەگيپەت جانە قازاقستان
تاقتاعا تاقىرىپ پەن جوسپارىن جازىپ قويامىن. وقۋشىلارعا ەگيپەت تاريحىنا شولۋ جاساپ تۇسىندىرەمىن دە ءار توپقا تاقىرىپشالاردى ءبولىپ بەرەمىن. ساباقتا جاۋاپ ايتۋعا ات سالىسقان وقۋشىلارعا ۇپاي بەرىپ وتىرامىن. سوڭعى توپ وقۋشىلارى جالپى تاقىرىپقا قورىتىندى جاسايدى.
سودان سوڭ مىسىر ەلى مەن قازاقستان اراسىنداعى قازىرگى قارىم - قاتىناسقا توقتالامىن.
مىسىر اراب رەسپۋبليكاسىنىڭ باسى جانە ونىڭ قارۋلى كۇشتەرىنىڭ جوعارعى باس بيلەۋشىسى پرەزيدەنت، “رايس” دەپ اتالادى. بۇل لاۋازىمدى حوسني مۇباراك اتقارادى. 30 جىل ءامىر جۇرگىزدى
13قازان 1981ج - 11اقپان 2011ج باسقاردى
مۋحاممەد مۋرسي 30ماۋسىم 2012ج - 3شىلدە 2013ج باسقاردى.
مىسىر كونستيتۋسيالىق سوتىنىڭ باسشىسى
مىسىر اسكەرىنە قاتىستى ماسەلەگە بايلانىستى ادلي مانسۋر ۋاقىتشا پرەزيدەنت رەتىندە سايلاندى. 4شىلدە 2013ج باستاپ 102كۇن بيلەيدى.
حالقى.
بۇگىنگى كۇنى مىسىردىڭ تۇرعىندارى 70، 5 ملن. ادامنان اسادى جانە جىل سايىن
1، 3 ملن. ءوسىپ وتىرادى. كايردا ءقازىر 17 ملن. ادام ءومىر ءسۇرىپ جاتىر، بۇل دەگەنىمىز 50 - ءشى جىلدارداعى بارلىق ەلدىڭ تۇرعىندارىنىڭ سانى. ەجەلگى ەگيپەتتىكتەردىڭ ارابتانعان ۇرپاقتارى تۇرعىنداردىڭ 99% قۇرايدى. ەتنيكالىق ازشىلىقتى نۋبييلىقتار، سونىمەن قاتار بەدۋيندەر جانە وزگە دە كوشپەلى تايپالار قۇرايدى. تۇرعىنداردىڭ 80% - شارۋالار (فەللاحتار)
ءتىلى.
مىسىرداعى ءوزارا سويلەسۋ ءتىلى اراب ءتىلىنىڭ ءبىر ديالەكتاسى، رەسمي ءتىلى – “جوعارى” اراب ءتىلى دەپ اتالاتىن ءتىل. ارابتار وڭنان سولعا قاراي جازادى. ءبىراق ساندارى سولدان وڭعا قاراي جازىلىپ، وقىلادى. مىسىردا اعىلشىن ءتىلى ءبىلىمى وتە كومەكتەسەدى. قالالار مەن كۋرورتتىق ورتالىقتاردا تۇراتىن كوپتەگەن ارابتار اعىلشىن تىلىندە تىلدەسە الادى؛ جول كورسەتكىشتەرىندە جانە كوشە اتاۋلارىندا ءجيى - ءجيى اعىلشىن جانە لاتىن شريفتەرى پايدالانىلادى.
جازۋى
ەگيپەتتە جازۋ ونەرى ب. ز. ب. IV م. ج. پايدا بولدى. ەڭ العاش جازۋلار سۋرەت رەتىندە سالىنعان. ەڭ العاش جازۋلاردى تاڭبالار مەن سۋرەتتەر قۇرادى. بۇنداي تاڭبالار يەروگليفتەر دەپ اتالدى، ال ەگيپەتتىك جازۋ يەروگليفيكا دەپ اتالادى. ولاردىڭ سانى 700 - دەن اسا بولدى، ال كەيىنىرەك ءتىپتى بىرنەشە مىڭعا دەيىن جەتتى. يەروگليفتەر ونداعى بەينەلەر قايدا قاراپ تۇر، سولاي وقىلادى. وڭنان سولعا نەمەسە سولدان وڭعا. ەگيپەتتىكتەر تاسقا، اعاش قابىعىنا، بالشىققا، تەرىگە جازعان. سونىڭ ىشىندە ەڭ كوپ تاراعانى پاپيرۋس وسىمدىگىنەن جاسالعان قاعاز - پاپيرۋس بولدى.
تۇرمىسى مەن ءدىني نانىمى
مىسىرلىقتار كەڭ پىشىلگەن جەيدەلەر كيەدى، ءجاي ادامدار ادەتتە اق ءتۇستى تاڭدايدى، ال ايەلدەر ءار ءتۇرلى تۇستەگى ەلەمەنتتەرمەن ارلەندىرگەن، قارا تۇستە كيىنەدى، اراسىندا اشەكەيمەن نەمەسە شىلتەرمەن بەزەندىرەدى. كوپتەگەن ايەلدەر مۇسىلماندىق قۇندىلىقتارعا بەت بۇرا كۇيەۋلەرىنىڭ نەمەسە جانۇياسىنىڭ دەگەنىمەن حيدجاب – بەتتى جاپپاي، تەك شاشتى جاۋىپ تۇراتىن پارانجىنىڭ ءبىر ءتۇرىن، جانە ۇزىن كەڭ كويلەك – گالابەي كيەدى.
عىلىمي بىلىمدەردىڭ دامۋى
استرونومياداعى جەتىستىكتەرى:
• 365 كۇننەن تۇراتىن كۇنتىزبەنى قۇراستىردى.
• سۋدا ۇستايتىن شىدامدى ساعاتتى ويلاپ تاپتى.
• جۇلدىزداردى جۇلدىزدار بىرلەستىگىنە بىرىكتىرىپ، ولارعا اتاۋ بەردى.
• كۇن ساعاتتارى ارقىلى كۇندىزگى ۋاقىتتى انىقتادى.
• تۇنگى ۋاقىتتى انىقتايتىن جۇلدىزدار كەستەسىن جاسادى.
ەگيپەتتىكتەردىڭ مەديسينالىق جەتىستىكتەرى ءبىزدىڭ كۇنگە دەيڭن جەتكەن. ولاردىڭ دارىگەرلەرى ءار سالا بويىنشا ماماندانعان: بىرەۋلەرى كوزدى قاراعان، ەكىنشىلەرى - ءتىس، ەندى بىرەۋلەرى - اياق.
ماتەماتيكاداعى جەتىستىكتەر:
• پيراميدالار سالعاندا ونىڭ كولەمىن ەسەپتەپ وتىرعان.
• كۇردەلى گەومەتريالىق قۇرىلىستار سالعان.
• ارحيتەكتۋرا مەن سۋرەت ونەرىنىڭ بىرلەستىگىن انىقتاپ، ۇتىمدى پايدالانا بىلگەن.
• دوڭگەلەك كولەمىن قانداي ادىسپەن انىقتاۋ كەرەكتىگىن بىلگەن.
• ءتۇبىراستى كۆادراتتارىن انىقتاي ءبىلدى.
• - كەز كەلگەن زاتتىڭ كولەمىن ەسەپتەي العان.
• اريفمەتيكالىق جانە گەومەتريالىق پروگرەسسيا تۋرالى ءبىلدى.
گيزاداعى ايگىلى سفينكس وسىدان 5000 جىل بۇرىن سالىنعان دەپ ەسەپتەلەدى. بۇل - الەمدەگى كونە جانە ەڭ ءىرى ەسكەرتكىشتەردىڭ ءبىرى. ونىڭ قانداي ماقساتتا جانە كىم ءۇشىن قويىلعانى ءالى كۇنگە دەيىن جۇمباق.
جوسەر پيراميداسى مىسىر كلاسسيكالىق ساۋلەت ونەرىنىڭ العاشقى قارلىعاشى بولىپ تابىلادى. بۇل ساۋلەت ونەرىنە ۇلكەن بەتبۇرىس اكەلىپ، تىڭ ينجەنەرلىك جۇيەنىڭ پايدا بولۋىنا جول اشتى. ەگەر بۇرىن مىسىر ساۋلەت كەشەندەرى ءبىر قاباتتى ماستابالاردان [1] تۇراتىن بولسا، بۇل پيراميدا باقانداي جەتى ماستابادان تۇراتىن ءزاۋلىم ساۋلەت كەشەنىن قۇرادى. سوندىقتان دا ونى "ساتىلى پيراميدا" دەپ اتادى. پيراميدانىڭ بيىكتىگى 60 مەترگە دەيىن جەتتى، ب. ە. د. 2630 جىلى جاسالىنعان.
ءىۇ. قورىتىندىلاۋ.
ءۇ. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ. «باقىتتى ءسات» ويىنى. سۇراق - جاۋاپ.
ءۇىى. باعالاۋ.
ءۇىىى. ۇيگە تاپسىرما.
§7، 8. وقۋ، تۇسىنىك ايتۋ.
36 - بەتتەگى ساندىق تاڭبالاردى، ەگيپەت يەروگليفتەرىن داپتەرگە ءتۇسىرۋ
ا) بىلىمدىلىك ماقساتى: وقۋشىلارعا ەگيپەتتە ەڭ جوعارى دارەجەدە دامىعان عىلىمي بىلىمدەردىڭ نەگىزگى زاڭدىلىقتارىن اشىپ كورسەتۋ جانە ەجەلگى ەگيپەت ونەرى - ارحيتەكتۋراسى، مۇسىندەرى جانە كوركەم ادەبيەتى ءوزىنىڭ كوركەمدىك دارەجەسىنىڭ جوعارىلىعىمەن باعالى ەكەنىن، ادامزات تاريحىنداعى تۇڭعىش مۇسىندەر ەگيپەتتە جاسالعانىن بايانداۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ونەرگە دەگەن ىقىلاستارىن ارتتىرۋ جانە ەجەلگى ەگيپەتتە ماتەماتيكالىق، گەومەتريالىق جانە اسپان دەنەلەرىنىڭ قوزعالىسىن باقىلاپ وتىراتىن استرونوميالىق عىلىمي بىلىمدەردىڭ بولعانىن بايانداۋ ارقىلى بىلىمدەرىن دامىتۋ.
ب) تاربيەلىك ماقساتى: ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ ەجەلگى ەگيپەتتەن باستاۋ العانى تۋرالى ايتىپ، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم الۋعا دەگەن قۇشتارلىعىن ارتتىرۋ. ادامزات بالاسىنىڭ قولىمەن جاسالعان كوركەمونەردىڭ وزىق تۋىندىلارىن سەزىنە بىلۋگە، باعالاي بىلۋگە، كوركەمونەردى سۇيە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباق ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ،
پىكىر ايتۋ
جۇمىس ءتۇرى: توپپەن جۇمىس
كورنەكىلىگى: سلايد، ۆيدەو، كارتا، تەست، كىتاپتار.
جاڭا ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلاردى تۇگەلدەپ، ساباققا نازارىن اۋدارتۋ، توپقا ءبولىپ ورنالاستىرۋ. ءىى. ءۇي تاپسىرماسى
تەست
1. ەگيپەتتە شاعىن مەملەكەتتەر قاشان پايدا بولدى؟
ا) ب. ز. ب. ءىۇ مىڭجىلدىقتا ب) ب. ز. ب. ءىىى مىڭجىلدىقتا
ءا) ب. ز. ب. ءى مىڭجىلدىقتا ۆ) ب. ز. ب. ءۇ مىڭجىلدىقتا
2. ەگيپەتتى ەڭ العاش بىرىكتىرۋشى پاتشا كىم؟
ا) ماردۋك ب) ناۆۋحودونوسور
ءا) مەنەس ۆ) تۋتموس
3. ەگيپەتتىكتەر “ءتىرى ولىكتەر” دەپ كىمدەردى اتادى؟
ا) جازعىشتاردى ب) تۇتقىنداردى
ءا) قولونەرشىلەردى ۆ) مۋميالاردى
4. ءنىل وزەنىنىڭ ۇزىندىعى قانشا؟
ا) 6565كم ب) 6995كم
ءا) 5565كم ۆ) 5589كم
5. جاراتۋشى قۇداي قالاي اتالدى؟
ا) انيبۋس ب) سەت
ءا) امون ۆ) را
6. “شادۋف” دەگەن نە؟
ا) ەگىن قۇرالى ب) قۇدىق
ءا) بوگەت ۆ) قۇلدى سولاي اتاعان
7. پەرعاۋىننان كەيىنگى بەدەلدىسى كىم بولدى؟
ا) اكىمدەر ب) شابارماندار
ءا) ساقشىلار ۆ) جازعىشتار
8. ەگيپەت اسكەرىنىڭ نەگىزگى بولىگىن كىمدەر قۇرادى؟
ا) قۇلدار ب) جاياۋ جاۋىنگەرلەر
ءا) شارۋالار ۆ) تۇتقىندار
9. قولونەرشىلەر كوبىنەسە نەنى ازىرلەگەن؟
ا) پەرعاۋىنعا كيىم توقىعان ب) اسىل تاستاردى بەزەندىرگەن
ءا) قارۋ - جاراق ۆ) تۇسكى استى
10. پەرعاۋىن ءىىى تۋتموس سيرياعا نەشە رەت جورىق جاساعان؟
ا) 11 ب) 19
ءا) 13 ۆ) 17
تەست جاۋاپتارى:
1 - ا
2 - ءا
3 - ب
4 - ۆ
5 - ءا
6 - ب
7 - ا
8 – ب
9 – ءا
10 - ۆ
ءىىى. جاڭا ساباق جوسپارى:
تەست جاۋاپتارى بەلگىلى بولعاننان سوڭ ينتەرنەت جەلىسى ارقىلى ەگيپەت ەلىنە ساياحات ۆيدەوسىن تاماشالايمىز. مۇندا وقۋشىلار ەگيپەت مادەنيەتىمەن تانىسادى.
تاقىرىبى: ەگيپەتتەگى عىلىم مەن مادەنيەت
♦ ەگيپەتتەگى جازۋ
♦ ءدىن
♦ اڭىزدار
♦ ادەبيەت
♦ عىلىمي بىلىمدەردىڭ دامۋى
♦ بەينەلەۋ ونەرى
♦ ساۋلەت ونەرى
♦ ەگيپەتتىكتەردىڭ تۇرمىسى مەن ءدىني نانىمى
ەگيپەت جانە قازاقستان
تاقتاعا تاقىرىپ پەن جوسپارىن جازىپ قويامىن. وقۋشىلارعا ەگيپەت تاريحىنا شولۋ جاساپ تۇسىندىرەمىن دە ءار توپقا تاقىرىپشالاردى ءبولىپ بەرەمىن. ساباقتا جاۋاپ ايتۋعا ات سالىسقان وقۋشىلارعا ۇپاي بەرىپ وتىرامىن. سوڭعى توپ وقۋشىلارى جالپى تاقىرىپقا قورىتىندى جاسايدى.
سودان سوڭ مىسىر ەلى مەن قازاقستان اراسىنداعى قازىرگى قارىم - قاتىناسقا توقتالامىن.
مىسىر اراب رەسپۋبليكاسىنىڭ باسى جانە ونىڭ قارۋلى كۇشتەرىنىڭ جوعارعى باس بيلەۋشىسى پرەزيدەنت، “رايس” دەپ اتالادى. بۇل لاۋازىمدى حوسني مۇباراك اتقارادى. 30 جىل ءامىر جۇرگىزدى
13قازان 1981ج - 11اقپان 2011ج باسقاردى
مۋحاممەد مۋرسي 30ماۋسىم 2012ج - 3شىلدە 2013ج باسقاردى.
مىسىر كونستيتۋسيالىق سوتىنىڭ باسشىسى
مىسىر اسكەرىنە قاتىستى ماسەلەگە بايلانىستى ادلي مانسۋر ۋاقىتشا پرەزيدەنت رەتىندە سايلاندى. 4شىلدە 2013ج باستاپ 102كۇن بيلەيدى.
حالقى.
بۇگىنگى كۇنى مىسىردىڭ تۇرعىندارى 70، 5 ملن. ادامنان اسادى جانە جىل سايىن
1، 3 ملن. ءوسىپ وتىرادى. كايردا ءقازىر 17 ملن. ادام ءومىر ءسۇرىپ جاتىر، بۇل دەگەنىمىز 50 - ءشى جىلدارداعى بارلىق ەلدىڭ تۇرعىندارىنىڭ سانى. ەجەلگى ەگيپەتتىكتەردىڭ ارابتانعان ۇرپاقتارى تۇرعىنداردىڭ 99% قۇرايدى. ەتنيكالىق ازشىلىقتى نۋبييلىقتار، سونىمەن قاتار بەدۋيندەر جانە وزگە دە كوشپەلى تايپالار قۇرايدى. تۇرعىنداردىڭ 80% - شارۋالار (فەللاحتار)
ءتىلى.
مىسىرداعى ءوزارا سويلەسۋ ءتىلى اراب ءتىلىنىڭ ءبىر ديالەكتاسى، رەسمي ءتىلى – “جوعارى” اراب ءتىلى دەپ اتالاتىن ءتىل. ارابتار وڭنان سولعا قاراي جازادى. ءبىراق ساندارى سولدان وڭعا قاراي جازىلىپ، وقىلادى. مىسىردا اعىلشىن ءتىلى ءبىلىمى وتە كومەكتەسەدى. قالالار مەن كۋرورتتىق ورتالىقتاردا تۇراتىن كوپتەگەن ارابتار اعىلشىن تىلىندە تىلدەسە الادى؛ جول كورسەتكىشتەرىندە جانە كوشە اتاۋلارىندا ءجيى - ءجيى اعىلشىن جانە لاتىن شريفتەرى پايدالانىلادى.
جازۋى
ەگيپەتتە جازۋ ونەرى ب. ز. ب. IV م. ج. پايدا بولدى. ەڭ العاش جازۋلار سۋرەت رەتىندە سالىنعان. ەڭ العاش جازۋلاردى تاڭبالار مەن سۋرەتتەر قۇرادى. بۇنداي تاڭبالار يەروگليفتەر دەپ اتالدى، ال ەگيپەتتىك جازۋ يەروگليفيكا دەپ اتالادى. ولاردىڭ سانى 700 - دەن اسا بولدى، ال كەيىنىرەك ءتىپتى بىرنەشە مىڭعا دەيىن جەتتى. يەروگليفتەر ونداعى بەينەلەر قايدا قاراپ تۇر، سولاي وقىلادى. وڭنان سولعا نەمەسە سولدان وڭعا. ەگيپەتتىكتەر تاسقا، اعاش قابىعىنا، بالشىققا، تەرىگە جازعان. سونىڭ ىشىندە ەڭ كوپ تاراعانى پاپيرۋس وسىمدىگىنەن جاسالعان قاعاز - پاپيرۋس بولدى.
تۇرمىسى مەن ءدىني نانىمى
مىسىرلىقتار كەڭ پىشىلگەن جەيدەلەر كيەدى، ءجاي ادامدار ادەتتە اق ءتۇستى تاڭدايدى، ال ايەلدەر ءار ءتۇرلى تۇستەگى ەلەمەنتتەرمەن ارلەندىرگەن، قارا تۇستە كيىنەدى، اراسىندا اشەكەيمەن نەمەسە شىلتەرمەن بەزەندىرەدى. كوپتەگەن ايەلدەر مۇسىلماندىق قۇندىلىقتارعا بەت بۇرا كۇيەۋلەرىنىڭ نەمەسە جانۇياسىنىڭ دەگەنىمەن حيدجاب – بەتتى جاپپاي، تەك شاشتى جاۋىپ تۇراتىن پارانجىنىڭ ءبىر ءتۇرىن، جانە ۇزىن كەڭ كويلەك – گالابەي كيەدى.
عىلىمي بىلىمدەردىڭ دامۋى
استرونومياداعى جەتىستىكتەرى:
• 365 كۇننەن تۇراتىن كۇنتىزبەنى قۇراستىردى.
• سۋدا ۇستايتىن شىدامدى ساعاتتى ويلاپ تاپتى.
• جۇلدىزداردى جۇلدىزدار بىرلەستىگىنە بىرىكتىرىپ، ولارعا اتاۋ بەردى.
• كۇن ساعاتتارى ارقىلى كۇندىزگى ۋاقىتتى انىقتادى.
• تۇنگى ۋاقىتتى انىقتايتىن جۇلدىزدار كەستەسىن جاسادى.
ەگيپەتتىكتەردىڭ مەديسينالىق جەتىستىكتەرى ءبىزدىڭ كۇنگە دەيڭن جەتكەن. ولاردىڭ دارىگەرلەرى ءار سالا بويىنشا ماماندانعان: بىرەۋلەرى كوزدى قاراعان، ەكىنشىلەرى - ءتىس، ەندى بىرەۋلەرى - اياق.
ماتەماتيكاداعى جەتىستىكتەر:
• پيراميدالار سالعاندا ونىڭ كولەمىن ەسەپتەپ وتىرعان.
• كۇردەلى گەومەتريالىق قۇرىلىستار سالعان.
• ارحيتەكتۋرا مەن سۋرەت ونەرىنىڭ بىرلەستىگىن انىقتاپ، ۇتىمدى پايدالانا بىلگەن.
• دوڭگەلەك كولەمىن قانداي ادىسپەن انىقتاۋ كەرەكتىگىن بىلگەن.
• ءتۇبىراستى كۆادراتتارىن انىقتاي ءبىلدى.
• - كەز كەلگەن زاتتىڭ كولەمىن ەسەپتەي العان.
• اريفمەتيكالىق جانە گەومەتريالىق پروگرەسسيا تۋرالى ءبىلدى.
گيزاداعى ايگىلى سفينكس وسىدان 5000 جىل بۇرىن سالىنعان دەپ ەسەپتەلەدى. بۇل - الەمدەگى كونە جانە ەڭ ءىرى ەسكەرتكىشتەردىڭ ءبىرى. ونىڭ قانداي ماقساتتا جانە كىم ءۇشىن قويىلعانى ءالى كۇنگە دەيىن جۇمباق.
جوسەر پيراميداسى مىسىر كلاسسيكالىق ساۋلەت ونەرىنىڭ العاشقى قارلىعاشى بولىپ تابىلادى. بۇل ساۋلەت ونەرىنە ۇلكەن بەتبۇرىس اكەلىپ، تىڭ ينجەنەرلىك جۇيەنىڭ پايدا بولۋىنا جول اشتى. ەگەر بۇرىن مىسىر ساۋلەت كەشەندەرى ءبىر قاباتتى ماستابالاردان [1] تۇراتىن بولسا، بۇل پيراميدا باقانداي جەتى ماستابادان تۇراتىن ءزاۋلىم ساۋلەت كەشەنىن قۇرادى. سوندىقتان دا ونى "ساتىلى پيراميدا" دەپ اتادى. پيراميدانىڭ بيىكتىگى 60 مەترگە دەيىن جەتتى، ب. ە. د. 2630 جىلى جاسالىنعان.
ءىۇ. قورىتىندىلاۋ.
ءۇ. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ. «باقىتتى ءسات» ويىنى. سۇراق - جاۋاپ.
ءۇىى. باعالاۋ.
ءۇىىى. ۇيگە تاپسىرما.
§7، 8. وقۋ، تۇسىنىك ايتۋ.
36 - بەتتەگى ساندىق تاڭبالاردى، ەگيپەت يەروگليفتەرىن داپتەرگە ءتۇسىرۋ
You Might Also Like
-
رۋحاني - ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتاردى قالىپتاستىرۋ نەگىزدەرى
