InfoHub Logo

باياعىدا ەكى قۇرداس بولعان ەكەن. ءبىرىنىڭ اتى — دوسبول، ەكىنشىسى — اقمىرزا. اۋىلدارى ارالاس، قويلارى قورالاس دەگەندەي كورشى وتىرىپتى. دوسبول ەگىن ەگەدى ەكەن. ءبىر جولى ادەتتەگىشە ەگىندى جيىپ، ءداندى ۇگىپ بولعان سوڭ بالاسى:

— كوكە، قۇربان قاندايمىز با؟ — دەپتى.

— شىراعىم، بيىل ءونىم از عوي. قاپتاي سالىڭدار، — دەيدى اكەسى.

«قۇربان قاندامايمىز» دەگەنى — ەگىندى جيناپ العاننان كەيىن، ءداندى قاپتاماي تۇرىپ، مال سويىپ، ساداقا بەرىپ، سويعان مالدىڭ قانىن ءداننىڭ ۇستىنە سەۋىپ بارىپ، قاپتايدى ەكەن. بۇل جاي اقمىرزا قۇرداسىنىڭ قۇلاعىنا تيەدى.

بيىل دوسبول قىرمان قانداماي، ەگىنىن جيناپ الىپتى. ءبىر توقتىسىن شىعىن كورگەن عوي، شاماسى. ەبىن تاۋىپ، ەسەسىن قايتارايىن، — دەپ، ءبىر قۋدى شاقىرىپ الادى دا، وعان بىلاي دەپ تۇسىندىرەدى:

— سەن اق ماتاعا ورانىپ ال. بەلىڭ مەن توبەڭنەن ءتۇيىپ بايلان. ەش جەرىڭ كورىنبەيتىن بولسىن. سوسىن تاڭ الدىندا دوسبولدىڭ تەرەزەسىنىڭ الدىنا بارىپ «ءاي، دوسبول، قۇربانىڭدى ۇرلاپ سويىپسىڭ، قۇدايىڭنان بەزىپسىڭ» دەپ ءۇش مارتە ايقايلا. سونى ايت تا، مولاعا قاراي جايمەن سۇيرەتىلىپ جۇرە بەر.

قۋ جىگىت اقمىرزانىڭ ايتقانىن ءدال سولاي ورىندايدى. تاڭ الدىندا داۋىستى ەستىپ، شوشىپ ويانعان دوسبول ىرگەنى ءتۇرىپ قاراسا، اق كيىمدى بىرەۋ مولاعا قاراي سۇيرەتىلىپ كەتىپ بارا جاتىر ەكەن. قورقىپ كەتىپ، ايەلىنە ايتادى:

— تۇر، كەمپىر، كەشەگى قۇربان شالماعانىمىزدى كوكەم جاراتپاعان ەكەن. ايان بەرىپ كەتىپ بارادى. انە!

— ويباي-اي، ءبىر توقتىنى قيماي، كوردەگى ادامدى تۇرعىزدىڭ-اۋ! تۇسىمدە جۇدەپ ءجۇر ەدى، وسى ەكەن عوي، — دەپ زارلاپ قويا بەرەدى كەمپىرى.

ەرتەمەن مال ورگىزگەندە دوسبول ءبىر تۋ قويدى ۇستاپ قالىپ، اينالا كورشىلەرىن جينايدى. بولعان جايدى قۇرداسى اقمىرزاعا ايتادى.

ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ، دوسبول قۇرداسىن ساعىنىپ، سالەمدەسكىسى كەلىپ، اقمىرزانىڭ ۇيىنە بارادى. قۇرداسىنىڭ ۇيىنە كەلىپ، سىرتتا اتتان ءتۇسىپ جاتسا، اقمىرزانىڭ بالالارى: «ءاي، دوسبول، قۇربانىڭدى ۇرلاپ سويىپسىڭ، قۇدايىڭنان بەزىپسىڭ» دەپ تاق-تاق ەتەدى. سوندا ول باياعى پالەنىڭ اقمىرزادان كەلگەنىن بىلە قويادى دا، قايتا وتىرىپ ۇيگە كىرمەستەن قايتىپ كەتەدى.

«بۇعان نە ىستەۋ كەرەك» دەپ ويلاعان دوسبول بالالارىنا كەلىپ، بىلاي دەيدى:

— اقمىرزانىكى بۇگىن كوك شالعىنعا كوشىپ كەلىپ، قوسىن تىگىپتى. تۇندە بارىپ بىلدىرمەي، سول قوسىنىڭ ءتورىن ەسىككە، ەسىگىن تورگە قاراتىپ، بۇرىپ قويىڭدار.

بالالارى اكەسىنىڭ ايتقانىن ەكى ەتپەي ورىندايدى. ءتۇن ورتاسى شاماسىندا اقمىرزا تىسقا شىعايىن دەسە ەسىك ورنىندا جوق. كەمپىرىن وياتىپ، كومگەن وتتى ۇرلەپ، جارىق ەتىپ قاراسا، ەسىك تورگە قاراپ كەتىپتى. قورقىپ كەتكەن اقمىرزا ەرتەڭىنە قارتتاردى شاقىرىپ، ءمان-جايدى ايتسا، باياعى مولداسىماق:

— ءۇيىڭدى جىن-پەرىنىڭ ويناعىنىڭ ۇستىنە تىككەن ەكەنسىڭ، — دەيدى، — قايتا قۇداي ساقتاعان ەكەن. ەر ازاماتتىڭ باسىنا تۇسكەن اۋىرتپالىعىن استىنداعى اتى كوتەرەدى دەگەن بار، استىڭداعى اتىڭدى سويىپ، ساداقا ەتپەسەڭ، مىنا پالەدەن قۇتىلۋ قيىن.

اقمىرزا كوكشولاعىن كوتەرىپ سويىپ، ەندى شالايىن دەي بەرگەندە، دوسبول تۇرىپ:

— ءاي، اقمىرزا، سەن نەگە جىلامايسىڭ؟ جىلاساڭ، قۇربانىڭ قابىل بولادى، شىن جىلاساڭ، اتىڭدى شالماساڭ دا، شالعانعا ەسەپ بولادى. ەكى دۇنيەدە مەن كۋا، — دەيدى. بۇل الەكتىڭ ءبارى دوسبولدان بولعانىن ەندى تۇسىنگەن اقمىرزا كوكشولاعىن تۇرعىزىپ قويا بەرىپ، دوسبولدىڭ جاعاسىنان الادى.

— وسى مازاعىڭ ءۇشىن بۇدان بىلاي كورمەي-اق كەتتىم. مەن ولسەم، سەن توپىراق سالما، سەن ولسەڭ مەن توپىراق سالمايمىن.

دوسبول كەشىرىم ءوتىنىپ، قوناققا شاقىرادى. ءبىراق ابدەن اشۋلانعان اقمىرزا يلىكپەي قويادى.

سودان ارادا بىرنەشە اي ءوتىپ، اق قىراۋ تۇسكەن كەزدە ءىڭىر قاراڭعىسىندا ءبىر كىسى كەلىپ، اقمىرزانىڭ ۇيىنە ات باسىن تىرەپ، داۋىستايدى.

— ۋا، كىم بار بۇل ۇيدە، ەسىك اش! دوسبول دۇنيە سالىپ، سونىڭ نامازىنا شاقىرىپ ءجۇرمىن.

— استاپىر-اي، دوسبول سىرقات دەگەن حابار ەستىلگەن جوق ەدى عوي، — دەپ ويلاعان اقمىرزا سىرتقا شىقسا، اتى ەكى ءبۇيىرىن سوققان جاڭاعى حابارشى سۋىت شابا جونەلەدى.

— ايى جەتكەن ايىندا، كۇنى جەتكەن كۇنىندە دەگەن وسى-اۋ، — دەپ كەمپىرىنە اقىل سالادى، — ولسەڭ توپىراق سالمايمىن دەگەن سەرتىم بار ەدى، نە ىستەسەم ەكەن؟

— ءسوزىڭ قۇرىسىن، — دەپ ۇرسادى ايەلى، — ءولىپ جاتسا دا بارىپ، باقۇلدىق ال. قول-اياعىن سوز، سۇيەگىنە كىر. كەشىرىم بولار.

دوسبولدىڭ ۇيىنە جاقىنداي بەرگەندە، قۇرداسىنىڭ ايەلى جوقتاۋ ايتىپ، قارا جامىلىپ الدىنان شىعىپ:

— بايتەرەگىم قۇلادى،
ۇزىنىنان سۇلادى، — دەپ اقمىرزانىڭ موينىنا اسىلىپ تۇرىپ زارلايدى:

قۇرداسىڭنان ايرىلدىم،
قاناتىمنان قايرىلدىم...

قوسىلا جىلاپ، ىشكە كىرگەن اقمىرزا قۇرداسىنىڭ قول-اياعىن سوزىپ، كەشىرىم وتىنەدى.

— قۇرداس-اي، كەشىرە گور، قۇداي قابىل ەتسىن. ارازداسىپ ەدىم. مەن كەشتىم.

سول كەزدە اق كەبىن جامىلىپ جاتقان قۇرداسى ۇشىپ تۇرا كەلىپ:

— يت-اۋ، مەن ولگەندە كەلمەيمىن دەگەنىڭ قايدا؟ — دەپ دۇرسە قويا بەرگەندە، اقمىرزا ءبىراز ۋاقىت ەسىنەن تانىپ قالعان ەكەن دەيدى.

---