ەكى تامشى
ەكى تامشى
ماقساتى: تابيعاتتاعى قار مەن مۇزدىڭ قۇبىلىستارى تۋرالى ءبىلىم بەرۋ.
بىلىمدىلىك: تاجىريبە ارقىلى قار مەن سۋدىڭ قاسيەتتەرىمەن تانىسۋ.
تاربيەلىك: بىرىگىپ جۇمىس جاساۋعا ءوزارا سىيلاستىققا، تۇسىنىستىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: ستاكان سۋمەن، تاباقتاعى قار مەن مۇز، قار بەينەلەنگەن سۋرەتتەر.
ۇيىمداستىرۋ:
بالالار، ءبارىمىز شەڭبەر قۇرىپ، قوناقتارمەن ءبىر - بىرىمىزبەن امانداسايىق.
ارايلاپ تاڭ اتتى،
التىن شۋاق تاراتتى.
جارقىرايدى كۇنىمىز،
جارقىرايدى دالامىز.
قايىرلى كۇن بالالار،
قايىرلى كۇن قوناقتار.
سۇراق - جاۋاپ:
- ءقازىر قاي مەزگىل؟
- قالاي بىلدىڭدەر؟
- تاڭى دا نە وزگەردى؟
- ال ەندى مەنىڭ ايتقانىمەن كەلىسەسىڭدەر مە؟ كەلىسسەڭدەر كوك ءتۇستى كارتوچكانى كورسەتىڭدەر، ال كەلىسپەسەڭدەر قىزىل كارتوچكا كورسەتىڭدەر.
1. كۇن ەرتە شىعىپ، كەش باتادى.
2. جاڭبىر جاۋادى.
3. جەردىڭ بەتىندە قار جاتىر.
4. جىلعالاردان سۋ اقتى.
5. كۇن قىسقاردى.
6. بوران سوقتى.
7. جولدار تايعاق بولدى.
8. كولدەردىڭ بەتى مۇز بولىپ قاتىپ قالدى.
- جارايسىڭدار، بارىڭدە دۇرىس جاۋاپ بەردىڭدەر.
- بالالار، تابيعاتتىڭ بىزگە دايىنداعان قۇبىلىستارى كوپ. ءار مەزگىلدە ءار ءتۇرلى ادەمى دە سۇلۋ بولىپ كەلەدى. ءار مەزگىلدىڭ ءوزىنىڭ قۇپياسى مەن تاڭعالارلىق ساتتەرى بولادى.
ەڭ تاڭعالارلىق مەزگىل ول قىس: قانە سۋرەتتەرگە قارايىقشى.
«قاتتى جەل سوعىپ تەرەزەدەن حات ۇشىپ تۇسەدى.»
- بالالار قاراڭدارشى جەلمەن حات ۇشىپ كەلدى. قارايىقشى ىشىندە نە بار ەكەنىن؟ سەندەرگە وقىپ بەرەيىن:
«سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار؟
سىزدەرگە ەكى ەگىز تامشى حات جازىپ وتىر. سەندەر وتە اقىلدى جانە وتە ءبىلىمدى ەكەندىگىن ەستىدىك. بىزگە كومەكتەسىڭدەرشى!
ءبىز ەكەۋمىز تاتۋ – ءتاتتى ءومىر سۇردىك، ءبىر ۋاقىتتا قاتتى اياز سوعىپ، ءبىرىمىز مۇز بولىپ قاتىپ قالدى، ال ەكىنشىسى شاشىن تاراپ وتىرعان، سول كۇيىندە ادەمى قارعا اينالىپ كەتتى. ەندى سول ادەمى بولىپ قالعان كار مەنى مەنسىنبەي، سەن مەنىڭ سىڭارىم ەمەسسىڭ دەپ، مەنى سۇيكىمسىز سالقىن مۇز دەيدى.»
- ال، بالالار كومەكتەسەمىز بە؟ قار مەن مۇزعا اينالعان ەكى تامشىعا كومەكتەسەيىك. ولار ەكەۋى سۋدان جارالعانىن دالەلدەپ بەرسەك، سوندا ولار دوستاسادى.
سەندەرگە جۇمباق جاسىرايىن:
1. اپپاق ەتىپ اينالانى، اق كوبەلەك اينالادى.(جاپالاقتاپ جاۋعان قار.)
قىستا عانا بولادى، ۇستاساڭ قولىڭ توڭادى. (قار)
- بالالار، الدىمىزداعى قاردى ۇستاپ كورەيىك، الاقانىمىزبەن نە سەزىندىك؟
- مۇزداي، الاقانىمىز سۋ بولدى.
- قار ەرىپ سۋ بولادى ەكەن.
2. ءوزى سۋدان جارالعان، ءبىراق سۋدان قورقادى.(مۇز)
- مۇزدى دا ۇستاپ كورەيىك، ول مۇزداي، ول دا سۋ بولىپ ەريدى ەكەن.
- ال، ەندى قورىتىندى شىعارايىق، جىلى جەردە قار مەن مۇز سۋعا اينالادى.
2 - دالەل.
- بالالار قاردىڭ ءتۇسى قانداي؟
- اق
- بالالار مۇزدىڭ ءتۇسى قانداي؟
- مۇز ءتۇسسىز.
3 - دالەل.
- بالالار مۇزدىڭ استىنان ءبىز الاقانىمىزدى كورەيىك، كورىنەدى مە ەكەن؟
- يا، كورىنەدى.
- ال، قاردىڭ استىنان؟
- جوق، كورىنبەيدى.
- مۇز ءمولدىر، كار اق، ەشتەڭە كورىنبەيدى.
سەرگىتۋ ءساتى:
كۇن بولىپ جانايىق،
سۋ بولىپ اعايىق،
تەرەڭ - تەرەڭ دەم الىپ،
جۇگىرىپ - جۇگىرىپ الايىق.
4 - دالەل.
- ەندى، بالالار مۇزعا قارايىقشى: كارانداشپەن ۇستىنەن باسىپ كورىڭدەر، مۇز سىنىپ قالدى.
- ەندى، قاردىڭ ۇستىنەن باسىپ كورىڭدەر، قاردا ءىزى قالدى.
- سونىمەن، مۇز سىنعىش، ال قار تىعىز.
5 - دالەل.
- الدارىنداعى سۋعا قار مەن مۇزدى سالىڭدار، نە بولدى؟
- قار مەن مۇز باتپاي بەتىندە قالىقتاپ ءجۇزىپ ءجۇر. سودان قار مەن مۇز سۋدان جەڭىل.
قورىتىندى: قار مەن مۇز سۋدان جاراتىلعان. ولار سۋ بولىپ ەسەپتەلەدى. سوندىقتان مۇز بەن قار ەكەۋى ماڭگى دوس. مۇز بەن قار ول قاتتى تۇردەگى سۋ. اۋا رايى سالقىن بولعاندا سۋ مۇز بولىپ قاتىپ قالادى. ال ەڭ كىشكەنتاي مۇزدار جوعارىدا اسپاندا بىزگە قار بولىپ جاۋادى.
بالالار قاراڭدارشى مۇزدان دا قاردان دا بىردەي مۇسىندەر جاساۋعا بولادى. سەندەر دالادا قاردان اققالا جاسايسىڭدار، مۇزدا سىرعاناق تەبەسىڭدەر. مىنە قاراڭدارشى قانشاما زاتتار ىستەۋگە بولادى.
قيمىلدى ويىن: «قاتىرماق»
تاربيەشى قولىنداعى سيقىرلى تاياعىمەن بالالاردىڭ قولدارىنا تيگىزۋ كەرەك، كىمنىڭ قولىنا تيگەن بالا سول قاتىپ قالادى.
- ەندى بالالار، جۇمساق قاعازدان قار قيىپ تەرەزەگە جابىستىرايىق.
- جۇمىستارىمىزدى باستاماس بۇرىن، قايشى مەن جۇمىس ىستەۋ قاۋىپسىزدىك ەرەجەسىن ەسىمىزگە ءتۇسىرىپ الايىق:
1. قايشىمەن جۇمىس ىستەگەندە، مۇقيات بولۋ كەرەك.
2. كوزدەن الشاق ۇستايمىز.
3. قايشىنىڭ ۇشىن جوعارى قاراتىپ ۇستاۋعا بولمايدى.
4. جولداسىڭا قايشى بەرەر كەزدە، جابىق كۇيدە ۇستاپ، جۇمىس ىستەيتىن بولىگىن ۇستاپ، ساقيناسىن جولداسىنا قاراتىپ بەرەمىز.
بالالار جۇمىسىنا كىرىسەدى.
بالالاردىڭ جۇمىسىن تەكسەرىپ ماداقتاۋ. سيقىرلى قوراپشادان مۇز كامپيت تاراتۋ.
قوناقتارمەن قوشتاسۋ:
- كەلەسى كەزدەسكەنشە، قوش ساۋ بولىڭىز.
ماقساتى: تابيعاتتاعى قار مەن مۇزدىڭ قۇبىلىستارى تۋرالى ءبىلىم بەرۋ.
بىلىمدىلىك: تاجىريبە ارقىلى قار مەن سۋدىڭ قاسيەتتەرىمەن تانىسۋ.
تاربيەلىك: بىرىگىپ جۇمىس جاساۋعا ءوزارا سىيلاستىققا، تۇسىنىستىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: ستاكان سۋمەن، تاباقتاعى قار مەن مۇز، قار بەينەلەنگەن سۋرەتتەر.
ۇيىمداستىرۋ:
بالالار، ءبارىمىز شەڭبەر قۇرىپ، قوناقتارمەن ءبىر - بىرىمىزبەن امانداسايىق.
ارايلاپ تاڭ اتتى،
التىن شۋاق تاراتتى.
جارقىرايدى كۇنىمىز،
جارقىرايدى دالامىز.
قايىرلى كۇن بالالار،
قايىرلى كۇن قوناقتار.
سۇراق - جاۋاپ:
- ءقازىر قاي مەزگىل؟
- قالاي بىلدىڭدەر؟
- تاڭى دا نە وزگەردى؟
- ال ەندى مەنىڭ ايتقانىمەن كەلىسەسىڭدەر مە؟ كەلىسسەڭدەر كوك ءتۇستى كارتوچكانى كورسەتىڭدەر، ال كەلىسپەسەڭدەر قىزىل كارتوچكا كورسەتىڭدەر.
1. كۇن ەرتە شىعىپ، كەش باتادى.
2. جاڭبىر جاۋادى.
3. جەردىڭ بەتىندە قار جاتىر.
4. جىلعالاردان سۋ اقتى.
5. كۇن قىسقاردى.
6. بوران سوقتى.
7. جولدار تايعاق بولدى.
8. كولدەردىڭ بەتى مۇز بولىپ قاتىپ قالدى.
- جارايسىڭدار، بارىڭدە دۇرىس جاۋاپ بەردىڭدەر.
- بالالار، تابيعاتتىڭ بىزگە دايىنداعان قۇبىلىستارى كوپ. ءار مەزگىلدە ءار ءتۇرلى ادەمى دە سۇلۋ بولىپ كەلەدى. ءار مەزگىلدىڭ ءوزىنىڭ قۇپياسى مەن تاڭعالارلىق ساتتەرى بولادى.
ەڭ تاڭعالارلىق مەزگىل ول قىس: قانە سۋرەتتەرگە قارايىقشى.
«قاتتى جەل سوعىپ تەرەزەدەن حات ۇشىپ تۇسەدى.»
- بالالار قاراڭدارشى جەلمەن حات ۇشىپ كەلدى. قارايىقشى ىشىندە نە بار ەكەنىن؟ سەندەرگە وقىپ بەرەيىن:
«سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار؟
سىزدەرگە ەكى ەگىز تامشى حات جازىپ وتىر. سەندەر وتە اقىلدى جانە وتە ءبىلىمدى ەكەندىگىن ەستىدىك. بىزگە كومەكتەسىڭدەرشى!
ءبىز ەكەۋمىز تاتۋ – ءتاتتى ءومىر سۇردىك، ءبىر ۋاقىتتا قاتتى اياز سوعىپ، ءبىرىمىز مۇز بولىپ قاتىپ قالدى، ال ەكىنشىسى شاشىن تاراپ وتىرعان، سول كۇيىندە ادەمى قارعا اينالىپ كەتتى. ەندى سول ادەمى بولىپ قالعان كار مەنى مەنسىنبەي، سەن مەنىڭ سىڭارىم ەمەسسىڭ دەپ، مەنى سۇيكىمسىز سالقىن مۇز دەيدى.»
- ال، بالالار كومەكتەسەمىز بە؟ قار مەن مۇزعا اينالعان ەكى تامشىعا كومەكتەسەيىك. ولار ەكەۋى سۋدان جارالعانىن دالەلدەپ بەرسەك، سوندا ولار دوستاسادى.
سەندەرگە جۇمباق جاسىرايىن:
1. اپپاق ەتىپ اينالانى، اق كوبەلەك اينالادى.(جاپالاقتاپ جاۋعان قار.)
قىستا عانا بولادى، ۇستاساڭ قولىڭ توڭادى. (قار)
- بالالار، الدىمىزداعى قاردى ۇستاپ كورەيىك، الاقانىمىزبەن نە سەزىندىك؟
- مۇزداي، الاقانىمىز سۋ بولدى.
- قار ەرىپ سۋ بولادى ەكەن.
2. ءوزى سۋدان جارالعان، ءبىراق سۋدان قورقادى.(مۇز)
- مۇزدى دا ۇستاپ كورەيىك، ول مۇزداي، ول دا سۋ بولىپ ەريدى ەكەن.
- ال، ەندى قورىتىندى شىعارايىق، جىلى جەردە قار مەن مۇز سۋعا اينالادى.
2 - دالەل.
- بالالار قاردىڭ ءتۇسى قانداي؟
- اق
- بالالار مۇزدىڭ ءتۇسى قانداي؟
- مۇز ءتۇسسىز.
3 - دالەل.
- بالالار مۇزدىڭ استىنان ءبىز الاقانىمىزدى كورەيىك، كورىنەدى مە ەكەن؟
- يا، كورىنەدى.
- ال، قاردىڭ استىنان؟
- جوق، كورىنبەيدى.
- مۇز ءمولدىر، كار اق، ەشتەڭە كورىنبەيدى.
سەرگىتۋ ءساتى:
كۇن بولىپ جانايىق،
سۋ بولىپ اعايىق،
تەرەڭ - تەرەڭ دەم الىپ،
جۇگىرىپ - جۇگىرىپ الايىق.
4 - دالەل.
- ەندى، بالالار مۇزعا قارايىقشى: كارانداشپەن ۇستىنەن باسىپ كورىڭدەر، مۇز سىنىپ قالدى.
- ەندى، قاردىڭ ۇستىنەن باسىپ كورىڭدەر، قاردا ءىزى قالدى.
- سونىمەن، مۇز سىنعىش، ال قار تىعىز.
5 - دالەل.
- الدارىنداعى سۋعا قار مەن مۇزدى سالىڭدار، نە بولدى؟
- قار مەن مۇز باتپاي بەتىندە قالىقتاپ ءجۇزىپ ءجۇر. سودان قار مەن مۇز سۋدان جەڭىل.
قورىتىندى: قار مەن مۇز سۋدان جاراتىلعان. ولار سۋ بولىپ ەسەپتەلەدى. سوندىقتان مۇز بەن قار ەكەۋى ماڭگى دوس. مۇز بەن قار ول قاتتى تۇردەگى سۋ. اۋا رايى سالقىن بولعاندا سۋ مۇز بولىپ قاتىپ قالادى. ال ەڭ كىشكەنتاي مۇزدار جوعارىدا اسپاندا بىزگە قار بولىپ جاۋادى.
بالالار قاراڭدارشى مۇزدان دا قاردان دا بىردەي مۇسىندەر جاساۋعا بولادى. سەندەر دالادا قاردان اققالا جاسايسىڭدار، مۇزدا سىرعاناق تەبەسىڭدەر. مىنە قاراڭدارشى قانشاما زاتتار ىستەۋگە بولادى.
قيمىلدى ويىن: «قاتىرماق»
تاربيەشى قولىنداعى سيقىرلى تاياعىمەن بالالاردىڭ قولدارىنا تيگىزۋ كەرەك، كىمنىڭ قولىنا تيگەن بالا سول قاتىپ قالادى.
- ەندى بالالار، جۇمساق قاعازدان قار قيىپ تەرەزەگە جابىستىرايىق.
- جۇمىستارىمىزدى باستاماس بۇرىن، قايشى مەن جۇمىس ىستەۋ قاۋىپسىزدىك ەرەجەسىن ەسىمىزگە ءتۇسىرىپ الايىق:
1. قايشىمەن جۇمىس ىستەگەندە، مۇقيات بولۋ كەرەك.
2. كوزدەن الشاق ۇستايمىز.
3. قايشىنىڭ ۇشىن جوعارى قاراتىپ ۇستاۋعا بولمايدى.
4. جولداسىڭا قايشى بەرەر كەزدە، جابىق كۇيدە ۇستاپ، جۇمىس ىستەيتىن بولىگىن ۇستاپ، ساقيناسىن جولداسىنا قاراتىپ بەرەمىز.
بالالار جۇمىسىنا كىرىسەدى.
بالالاردىڭ جۇمىسىن تەكسەرىپ ماداقتاۋ. سيقىرلى قوراپشادان مۇز كامپيت تاراتۋ.
قوناقتارمەن قوشتاسۋ:
- كەلەسى كەزدەسكەنشە، قوش ساۋ بولىڭىز.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مۇقاعاليتانۋ تاعىلىمدارى (پرەزەنتاسياسىمەن)
-
ءى. ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق پروزاسى الەمىندە (پرەزەنتاسيا تۇرىندە)
