ەلەكتر كەرنەۋى. ۆولتمەتر
كلاسى: 8
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەلەكتر كەرنەۋى. ۆولتمەتر. (پرەزەنتاسيا تۇرىندە)
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: كەرنەۋ – توك تۋدىراتىن ەلەكتر ءورىسىن سيپاتتايتىن فيزيكالىق شاما ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ. سىزبا بويىنشا ەلەكتر تىزبەگىن قۇرۋدى جانە ۆولتمەتردى پايدالانۋدى، تىزبەكتىڭ ءارتۇرلى بولىكتەرىندەگى كەرنەۋدى ولشەۋدى ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋ بەلسەندىلىگى مەن لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ. وقۋشىنىڭ تانىمدىق، ويىن ەركىن جەتكىزە ءبىلۋ قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىك: ۇيىمشىلدىققا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاريبەلەۋ. توپپەن جۇمىس جاساۋعا، تىڭداي بىلۋگە، ءوزىن - ءوزى رەتتەۋگە، باقىلاۋعا كومەكتەسۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراۋ، ءتۇسىندىرۋ، ستو (سەمانتيكالىق كارتا، روتاسيا)، پراكتيكالىق، تالداۋ، جيناقتاۋ، پروبلەمالىق، يلليۋستراسيالىق، دەمونستراسيالىق
كورنەكىلىگى: پلاكات، ماركەرلەر، توپ اتتارى جازىلعان پاراقتار، كوك، قىزىل، سارى ءتۇستى جەتوندار، ەكى جۇلدىز
قۇرال - جابدىقتار: ۆولتمەتر، وتكىزگىش سىمدار، شام، توك كوزى، كىلت، كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، Activote تەست قۇرىلعىسى
ساباقتىڭ بارىسى:
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
ۇيىمداستىرۋ: (3 مينۋت)
وقۋشىلارمەن امانداسۋ. وقۋشىلاردى ەكى توپقا ءبولۋ ءۇشىن وقۋشىلارعا تاپسىرمالار بەرەمىن.
1. ەلەكتر قۇرالدارىنداعى ءار ساندى ونىڭ شارتتى بەلگىسىمەن سايكەستەندىرۋ كەرەك. ەگەر ونى دۇرىس تاپساڭدار، كولدەنەڭ جانە تىگىنەن قيىلىسقان شارشىنىڭ ىشىنەن 5 ءارىپ تاباسىڭدار (№1 قوسىمشا). جاۋابى: 1گ - ل، 2ا - و، 3ب - ، 4ۆ - ت، 5د - ۆ (ۆولت).
2. سۋرەتتىڭ قيمالارىن قۇراستىرۋ ارقىلى فيزيك - عالىمنىڭ اتى - ءجونىن تابادى. (امپەر)
توپ اتتارى: «امپەر»، «ۆولت». باعالاۋ ەرەجەسىمەن تانىستىرۋ (ءتۇرلى ءتۇستى تەڭگەلەر وقۋشىنىڭ جاۋابىنا قاراي تاراتىلادى.)
تەست (Activote تەست قۇرىلعىسى): (5 مينۋت)
1. ەركىن ەلەكتر زاريادىن تاسىمالداۋشىلاردىڭ رەتتەلگەن قوزعالىسى.
ا) ەلەكتر توگى ۆ) كەرنەۋ س) توك كوزى
2. ەلەكتر شامدارىنىڭ جىڭىشكە قىل سىمى توكتىڭ اسەرىنەن جارقىراپ قىزادى. بۇل توكتىڭ قاي ارەكەتى؟
ا) حيميالىق ۆ) فيزيولوگيالىق س) جىلۋلىق
3. مىس كۋپوروسىنىڭ ەرىتىندىسى ارقىلى توك وتكەندە ەلەكترودتا تازا مىس ءبولىنىپ شىعادى. بۇل توكتىڭ قاي ارەكەتى؟
ا) حيميالىق ۆ) فيزيولوگيالىق س) جىلۋلىق
4. توك كوزىنىڭ قانداي پويۋسىنەن باستاپ قاي پوليۋسىنە قارايعى باعىت توكتىڭ باعىتى بولىپ قابىلدانعان؟
ا) توك كوزىنىڭ وڭ پويۋسىنەن تەرىس پوليۋسىنە قارايعى باعىت
ۆ) توك كوزىنىڭ تەرىس پويۋسىنەن وڭ پوليۋسىنە قارايعى باعىت
س) ەكەۋى دە دۇرىس
5. العاش رەت ەلەكتر توگى تۇسىنىگىن ەنگىزگەن عالىمدى اتاڭدار.
ا) يتالياندىق لۋيدجي گالۆاني ۆ) يتاليان فيزيگى الەسساندرو ۆولتا س) فرانسۋز عالىمى اندەر امپەر
6. توك كۇشىن ولشەيتىن قۇرالدى اتاڭدار.
ا) ەلەكتر ماشيناسى ۆ) امپەرمەتر س) ۆولتمەتر
7. امپەرمەتردى تىزبەككە قالاي جالعايدى؟
ا) پاراللەل ۆ) تىزبەكتەي س) ارالاس
8. قانداي توك كۇشى اعزاعا اۋىر زاقىم كەلتىرەدى؟
ا) 1 ما - دەن ارتىق ۆ) 0، 5 ما - دەن ارتىق س) 100 ما - دەن ارتىق
بۇگىنگى تاقىرىبىمىزدى مىنا رەبۋستى شەشۋ ارقىلى وزدەرىڭ تاباسىڭدار (№2 قوسىمشا).
ماعىنانى اجىراتا ءبىلۋ. سيقىرلى سۇراقتار. (10 مينۋت)
تاقىرىپقا بايلانىستى سۇراقتى اۋديتورياعا ۇسىنادى. 2 - 3 مينۋت سۇراققا جاۋاپتى وقۋشى ءوزى جازادى، ءوز ويىن جۇپتا/توپتا بولىسەدى. ەكى توپ ءوز جۇمىستارىن اۋديتوريامەن بولىسەدى. كەلەسى سۇراققا كوشەدى. جاڭا تاقىرىپپەن تانىسىپ بولعان سوڭ سيقىرلى سۇراققا ءوز جاۋاپتارىنىڭ قانشالىقتى سايكەس كەلگەنىن سالىستىرادى جانە قورىتىندىلايدى.
تاجىريبە: ەلەكتر ەنەرگياسىن تۇتىنۋشىمەن تىزبەكتەي جالعانعان ەكى شامنىڭ ءبىرى كومەسكى، ەكىنشىسى جارىق. تىزبەكتىڭ بارلىق نۇكتەلەرىندە توك كۇشى بىردەي.
پروبلەمالىق سۇراق: شامداردىڭ جارىقتىلىعىنىڭ ءارتۇرلى بولۋ سەبەبى نەدە؟ (وقۋشىلار مەحانيكالىق جۇمىس ۇعىمىن ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، ەلەكتر ورىسىندەگى زارياد ورىن اۋىستىرعاندا ەلەكتر ءورىسى كۇشتەرىنىڭ جۇمىس اتقارادى دەگەن قورىتىندىعا كەلەدى)
سۇراق: كەرنەۋ – قانداي فيزيكالىق شاما؟
تىزبەكتىڭ بەرىلگەن بولىگىندە زارياد ورىن اۋىستىرعاندا، ەلەكتر ءورىسىنىڭ اتقارعان جۇمىسىنىڭ وسى زاريادقا قاتىناسى كەرنەۋ دەپ اتالادى.
ءمۇعالىم: كەرنەۋ، توك كۇشى جانە زاريادتى بايلانىستىراتىن فورمۋلا: U = A/q.
كەرنەۋدىڭ ولشەم بىرلىگى العاشقى توك كوزىن ويلاپ تاپقان يتالياندىق عالىم ا. ۆولتانىڭ قۇرمەتىنە ۆولت دەپ اتالادى. ەلەكتر كەرنەۋى – توكتىڭ اتقارعان جۇمىسىن انىقتايتىن فيزيكالىق شاما.
ۆولتمەتر – وتكىزگىشتىڭ ۇشتارىنداعى كەرنەۋدى ولشەۋگە ارنالعان قۇرال.
وتكىزگىشتىڭ قانداي دا ءبىر ەكى نۇكتەسىنىڭ اراسىنداعى كەرنەۋدى ولشەۋ كەرەك بولسا، ۆولتمەتردى سول نۇكتەلەرگە جالعايدى. قۇرالدى وسىلايشا جالعاۋدى پاراللەل جالعاۋ دەپ اتايدى. بۇل كەزدە “+” قىسقىشىن توك كوزىنىڭ وڭ پوليۋسىنەن، ال “-” قىسقىشىن توك كوزىنىڭ تەرىس پوليۋسىنەن كەلەتىن وتكىزگىش سىممەن جالعايدى. تىزبەكتەگى كەرنەۋ 220 ۆ ەكەنىن سەندەر بىلەسىڭدەر. سوندىقتان تۇرمىسقا قاجەتتى ەلەكتر ەنەرگياسىن تۇتىنۋ (توڭازىتقىش، تەلەديدار، ەلەكترجىلىتقىش اسپاپتار، مۋزىكالىق ورتالىق جانە ت. ب.) قۇرالدارى 220 ۆ - قا ەسەپتەلىنگەن جانە ءبىر قۇرالدى ىسكە قوسقاندا، قالعاندارى تىزبەكتە بۇرىنعىسىنشا جۇمىس جاساي بەرەدى. دىمقىل جەردە جۇمىس ىستەگەندە 12 ۆ - قا دەيىنگى، ال قۇرعاق جەردە 36 ۆ - قا دەيىنگى كەرنەۋ ءقاۋىپسىز سانالادى.
نازار اۋدار! جوعارى كەرنەۋ ادام ءومىرى ءۇشىن ءقاۋىپتى.
سۇراق: ەكى شامنان، توك كوزىنەن، كىلتتەن، امپەرمەتردەن، ۆولتمەتردەن جانە وتكىزگىش سىمداردان ەلەكتر تىزبەگىن قۇرىپ، ەكى شامنىڭ جانە ءار شامنىڭ كەرنەۋىن ولشەڭدەر.
وقۋشىلار بەرىلگەن قۇرال - جابدىقتاردى پايدالانىپ، ەلەكتر تىزبەگىنىڭ ءارتۇرلى بولىكتەرىندەگى كەرنەۋدى ولشەيدى.
زەرتحانالىق جۇمىس. ەلەكتر تىزبەگىنىڭ ءارتۇرلى بولىكتەرىندەگى كەرنەۋدى ولشەۋ. (10 مينۋت)
1. توك كوزدەرىن، 2 قىزدىرۋ شامىن جانە كىلتتى تىزبەكتەي قوسىپ، ەلەكتر تىزبەگىن جيناڭدار.
2. تىزبەكتى تۇيىقتاڭدار، U1، U2 كەرنەۋلەردى جانە U كەرنەۋدى ولشەڭدەر.
3. جيناعان تىزبەكتىڭ سۇلباسىن سىزىڭدار.
4. U1 +U2 ەسەپتەڭدەر جانە U كەرنەۋىمەن سالىستىرىڭدار.
5. قورىتىندى جاساڭدار.
ساباق باسىندا ءمۇعالىم قويعان سۇراققا وقۋشىلار جاۋاپ بەرەدى. تىزبەكتەي جالعانعان شامنىڭ بىرەۋىنىڭ جارىق بولۋىنىڭ سەبەبى بەرىلگەن تىزبەك بولىگىندەگى ەلەكتر ءورىسى كوبىرەك جۇمىس جاسايتىندىعىندا.
وي تولعانىس. روتاسيا (اۋىستىرۋ). (5 مينۋت)
ەكى توپتىڭ وقۋشىلارى تاپسىرمالاردى دايىنداپ، ۆاتماندارعا جازادى دا، تاپسىرمالاردى اۋىستىرادى. ءار توپ ءمۇعالىمنىڭ بەلگى بەرۋىمەن ورىندارىن الماستىرىپ وتىرادى، وزگە توپتىڭ جاۋابىن وقىپ، سول تاپسىرماعا ءوز جاۋاپتارىن اۋەلى جەكە، سوسىن توپتا جازادى. ءوز تاپسىرمالارى قايتىپ كەلگەن سوڭ توپتاردىڭ جاۋاپتارى تالقىلانىپ اقىرعى پىكىر تۇيىندەلەدى.
1) سۋرەتتە بەرىلگەن سۇلبالاردا جىبەرىلگەن قاتەلەردى تابىڭدار. (1مينۋت)
2) شامداعى توكتىڭ شاماسىن ولشەۋ ءۇشىن وقۋشى قاتەلەسىپ، امپەرمەتردىڭ ورنىنا ۆولتمەتردى جالعاسا نە بولادى (شام جانبايدى نەمەسە ونىڭ جارىعى ازايادى)؟ (2 مينۋت)
3) ەسەپ. شامنىڭ كەرنەۋىن ولشەۋ ءۇشىن وقۋشى قاتەلەسىپ، ۆولتمەتردىڭ ورنىنا امپەرمەتر جالعاعاندا نە بولاتىنىن تۇسىندىرىڭدەر (امپەرمەتر جانىپ كەتەدى). (2 مينۋت)
4) تىزبەك بولىگى ۇشتارىنداعى كەرنەۋ 2 ۆ، ال وتكىزگىشتەگى توك كۇشى 0، 4 ا. وسى وتكىزگىشتەگى توك كۇشى 0، 8 ا بولۋ ءۇشىن كەرنەۋ قانداي بولۋى ءتيىس؟ (4 ۆ) (2 مينۋت)
سەمانتيكالىق كارتا (4 مينۋت)
سەرگىتۋ: (3 مينۋت)
تۇرامىز، قولدارىمىزدى كوتەرەمىز، جوعارى قاراي تارتىلامىز. ساۋساقتارىمىزدى ايقاستىرامىز. ەندى قاراڭدار، وڭ قولىمىزدىڭ باس بارماعى جوعارى تۇر ما، الدە سول قولدىكى ما؟ ناتيجەسىن "و" نەمەسە "س" دەپ جازىڭدار. قولدارىمىزدى كەۋدەگە ايقاستىرامىز. قاي قول جوعارى تۇر؟ قول شاپالاقتايىق. قاي قول جوعارى؟
قورىتىندى: «سسس» - شىعارماشىلىق قابىلەتى، «ووو» - ويلاۋ قابىلەتى باسىم. كلاستا «شىعارماشىل» دا، «ويشىلدار» دا بار، سونداي - اق كوپشىلىگىڭ بويىندا ەكى قابىلەت تە بار.
باعالاۋ:(2 مينۋت)
جەتوندار سانىنا، تۇسىنە سايكەس وقۋشىلار باعالانادى:
«5» - كوك ءتۇس، «4» - قىزىل ءتۇس، «3» - سارى ءتۇس.
رەفلەكسيا. (2 مينۋت)
«ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەك». وقۋشىلار ەكى جۇلدىزدى ءبىر - بىرىنە كەزەكپەن - كەزەك بەرە وتىرىپ، تىلەگىن جانە ۇسىنىسىن بىلدىرەدى.
ۇيگە تاپسىرما:
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەلەكتر كەرنەۋى. ۆولتمەتر. (پرەزەنتاسيا تۇرىندە)
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: كەرنەۋ – توك تۋدىراتىن ەلەكتر ءورىسىن سيپاتتايتىن فيزيكالىق شاما ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ. سىزبا بويىنشا ەلەكتر تىزبەگىن قۇرۋدى جانە ۆولتمەتردى پايدالانۋدى، تىزبەكتىڭ ءارتۇرلى بولىكتەرىندەگى كەرنەۋدى ولشەۋدى ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلىق: ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋ بەلسەندىلىگى مەن لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ. وقۋشىنىڭ تانىمدىق، ويىن ەركىن جەتكىزە ءبىلۋ قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.
تاربيەلىك: ۇيىمشىلدىققا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاريبەلەۋ. توپپەن جۇمىس جاساۋعا، تىڭداي بىلۋگە، ءوزىن - ءوزى رەتتەۋگە، باقىلاۋعا كومەكتەسۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراۋ، ءتۇسىندىرۋ، ستو (سەمانتيكالىق كارتا، روتاسيا)، پراكتيكالىق، تالداۋ، جيناقتاۋ، پروبلەمالىق، يلليۋستراسيالىق، دەمونستراسيالىق
كورنەكىلىگى: پلاكات، ماركەرلەر، توپ اتتارى جازىلعان پاراقتار، كوك، قىزىل، سارى ءتۇستى جەتوندار، ەكى جۇلدىز
قۇرال - جابدىقتار: ۆولتمەتر، وتكىزگىش سىمدار، شام، توك كوزى، كىلت، كومپيۋتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، Activote تەست قۇرىلعىسى
ساباقتىڭ بارىسى:
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ.
ۇيىمداستىرۋ: (3 مينۋت)
وقۋشىلارمەن امانداسۋ. وقۋشىلاردى ەكى توپقا ءبولۋ ءۇشىن وقۋشىلارعا تاپسىرمالار بەرەمىن.
1. ەلەكتر قۇرالدارىنداعى ءار ساندى ونىڭ شارتتى بەلگىسىمەن سايكەستەندىرۋ كەرەك. ەگەر ونى دۇرىس تاپساڭدار، كولدەنەڭ جانە تىگىنەن قيىلىسقان شارشىنىڭ ىشىنەن 5 ءارىپ تاباسىڭدار (№1 قوسىمشا). جاۋابى: 1گ - ل، 2ا - و، 3ب - ، 4ۆ - ت، 5د - ۆ (ۆولت).
2. سۋرەتتىڭ قيمالارىن قۇراستىرۋ ارقىلى فيزيك - عالىمنىڭ اتى - ءجونىن تابادى. (امپەر)
توپ اتتارى: «امپەر»، «ۆولت». باعالاۋ ەرەجەسىمەن تانىستىرۋ (ءتۇرلى ءتۇستى تەڭگەلەر وقۋشىنىڭ جاۋابىنا قاراي تاراتىلادى.)
تەست (Activote تەست قۇرىلعىسى): (5 مينۋت)
1. ەركىن ەلەكتر زاريادىن تاسىمالداۋشىلاردىڭ رەتتەلگەن قوزعالىسى.
ا) ەلەكتر توگى ۆ) كەرنەۋ س) توك كوزى
2. ەلەكتر شامدارىنىڭ جىڭىشكە قىل سىمى توكتىڭ اسەرىنەن جارقىراپ قىزادى. بۇل توكتىڭ قاي ارەكەتى؟
ا) حيميالىق ۆ) فيزيولوگيالىق س) جىلۋلىق
3. مىس كۋپوروسىنىڭ ەرىتىندىسى ارقىلى توك وتكەندە ەلەكترودتا تازا مىس ءبولىنىپ شىعادى. بۇل توكتىڭ قاي ارەكەتى؟
ا) حيميالىق ۆ) فيزيولوگيالىق س) جىلۋلىق
4. توك كوزىنىڭ قانداي پويۋسىنەن باستاپ قاي پوليۋسىنە قارايعى باعىت توكتىڭ باعىتى بولىپ قابىلدانعان؟
ا) توك كوزىنىڭ وڭ پويۋسىنەن تەرىس پوليۋسىنە قارايعى باعىت
ۆ) توك كوزىنىڭ تەرىس پويۋسىنەن وڭ پوليۋسىنە قارايعى باعىت
س) ەكەۋى دە دۇرىس
5. العاش رەت ەلەكتر توگى تۇسىنىگىن ەنگىزگەن عالىمدى اتاڭدار.
ا) يتالياندىق لۋيدجي گالۆاني ۆ) يتاليان فيزيگى الەسساندرو ۆولتا س) فرانسۋز عالىمى اندەر امپەر
6. توك كۇشىن ولشەيتىن قۇرالدى اتاڭدار.
ا) ەلەكتر ماشيناسى ۆ) امپەرمەتر س) ۆولتمەتر
7. امپەرمەتردى تىزبەككە قالاي جالعايدى؟
ا) پاراللەل ۆ) تىزبەكتەي س) ارالاس
8. قانداي توك كۇشى اعزاعا اۋىر زاقىم كەلتىرەدى؟
ا) 1 ما - دەن ارتىق ۆ) 0، 5 ما - دەن ارتىق س) 100 ما - دەن ارتىق
بۇگىنگى تاقىرىبىمىزدى مىنا رەبۋستى شەشۋ ارقىلى وزدەرىڭ تاباسىڭدار (№2 قوسىمشا).
ماعىنانى اجىراتا ءبىلۋ. سيقىرلى سۇراقتار. (10 مينۋت)
تاقىرىپقا بايلانىستى سۇراقتى اۋديتورياعا ۇسىنادى. 2 - 3 مينۋت سۇراققا جاۋاپتى وقۋشى ءوزى جازادى، ءوز ويىن جۇپتا/توپتا بولىسەدى. ەكى توپ ءوز جۇمىستارىن اۋديتوريامەن بولىسەدى. كەلەسى سۇراققا كوشەدى. جاڭا تاقىرىپپەن تانىسىپ بولعان سوڭ سيقىرلى سۇراققا ءوز جاۋاپتارىنىڭ قانشالىقتى سايكەس كەلگەنىن سالىستىرادى جانە قورىتىندىلايدى.
تاجىريبە: ەلەكتر ەنەرگياسىن تۇتىنۋشىمەن تىزبەكتەي جالعانعان ەكى شامنىڭ ءبىرى كومەسكى، ەكىنشىسى جارىق. تىزبەكتىڭ بارلىق نۇكتەلەرىندە توك كۇشى بىردەي.
پروبلەمالىق سۇراق: شامداردىڭ جارىقتىلىعىنىڭ ءارتۇرلى بولۋ سەبەبى نەدە؟ (وقۋشىلار مەحانيكالىق جۇمىس ۇعىمىن ەسكە تۇسىرە وتىرىپ، ەلەكتر ورىسىندەگى زارياد ورىن اۋىستىرعاندا ەلەكتر ءورىسى كۇشتەرىنىڭ جۇمىس اتقارادى دەگەن قورىتىندىعا كەلەدى)
سۇراق: كەرنەۋ – قانداي فيزيكالىق شاما؟
تىزبەكتىڭ بەرىلگەن بولىگىندە زارياد ورىن اۋىستىرعاندا، ەلەكتر ءورىسىنىڭ اتقارعان جۇمىسىنىڭ وسى زاريادقا قاتىناسى كەرنەۋ دەپ اتالادى.
ءمۇعالىم: كەرنەۋ، توك كۇشى جانە زاريادتى بايلانىستىراتىن فورمۋلا: U = A/q.
كەرنەۋدىڭ ولشەم بىرلىگى العاشقى توك كوزىن ويلاپ تاپقان يتالياندىق عالىم ا. ۆولتانىڭ قۇرمەتىنە ۆولت دەپ اتالادى. ەلەكتر كەرنەۋى – توكتىڭ اتقارعان جۇمىسىن انىقتايتىن فيزيكالىق شاما.
ۆولتمەتر – وتكىزگىشتىڭ ۇشتارىنداعى كەرنەۋدى ولشەۋگە ارنالعان قۇرال.
وتكىزگىشتىڭ قانداي دا ءبىر ەكى نۇكتەسىنىڭ اراسىنداعى كەرنەۋدى ولشەۋ كەرەك بولسا، ۆولتمەتردى سول نۇكتەلەرگە جالعايدى. قۇرالدى وسىلايشا جالعاۋدى پاراللەل جالعاۋ دەپ اتايدى. بۇل كەزدە “+” قىسقىشىن توك كوزىنىڭ وڭ پوليۋسىنەن، ال “-” قىسقىشىن توك كوزىنىڭ تەرىس پوليۋسىنەن كەلەتىن وتكىزگىش سىممەن جالعايدى. تىزبەكتەگى كەرنەۋ 220 ۆ ەكەنىن سەندەر بىلەسىڭدەر. سوندىقتان تۇرمىسقا قاجەتتى ەلەكتر ەنەرگياسىن تۇتىنۋ (توڭازىتقىش، تەلەديدار، ەلەكترجىلىتقىش اسپاپتار، مۋزىكالىق ورتالىق جانە ت. ب.) قۇرالدارى 220 ۆ - قا ەسەپتەلىنگەن جانە ءبىر قۇرالدى ىسكە قوسقاندا، قالعاندارى تىزبەكتە بۇرىنعىسىنشا جۇمىس جاساي بەرەدى. دىمقىل جەردە جۇمىس ىستەگەندە 12 ۆ - قا دەيىنگى، ال قۇرعاق جەردە 36 ۆ - قا دەيىنگى كەرنەۋ ءقاۋىپسىز سانالادى.
نازار اۋدار! جوعارى كەرنەۋ ادام ءومىرى ءۇشىن ءقاۋىپتى.
سۇراق: ەكى شامنان، توك كوزىنەن، كىلتتەن، امپەرمەتردەن، ۆولتمەتردەن جانە وتكىزگىش سىمداردان ەلەكتر تىزبەگىن قۇرىپ، ەكى شامنىڭ جانە ءار شامنىڭ كەرنەۋىن ولشەڭدەر.
وقۋشىلار بەرىلگەن قۇرال - جابدىقتاردى پايدالانىپ، ەلەكتر تىزبەگىنىڭ ءارتۇرلى بولىكتەرىندەگى كەرنەۋدى ولشەيدى.
زەرتحانالىق جۇمىس. ەلەكتر تىزبەگىنىڭ ءارتۇرلى بولىكتەرىندەگى كەرنەۋدى ولشەۋ. (10 مينۋت)
1. توك كوزدەرىن، 2 قىزدىرۋ شامىن جانە كىلتتى تىزبەكتەي قوسىپ، ەلەكتر تىزبەگىن جيناڭدار.
2. تىزبەكتى تۇيىقتاڭدار، U1، U2 كەرنەۋلەردى جانە U كەرنەۋدى ولشەڭدەر.
3. جيناعان تىزبەكتىڭ سۇلباسىن سىزىڭدار.
4. U1 +U2 ەسەپتەڭدەر جانە U كەرنەۋىمەن سالىستىرىڭدار.
5. قورىتىندى جاساڭدار.
ساباق باسىندا ءمۇعالىم قويعان سۇراققا وقۋشىلار جاۋاپ بەرەدى. تىزبەكتەي جالعانعان شامنىڭ بىرەۋىنىڭ جارىق بولۋىنىڭ سەبەبى بەرىلگەن تىزبەك بولىگىندەگى ەلەكتر ءورىسى كوبىرەك جۇمىس جاسايتىندىعىندا.
وي تولعانىس. روتاسيا (اۋىستىرۋ). (5 مينۋت)
ەكى توپتىڭ وقۋشىلارى تاپسىرمالاردى دايىنداپ، ۆاتماندارعا جازادى دا، تاپسىرمالاردى اۋىستىرادى. ءار توپ ءمۇعالىمنىڭ بەلگى بەرۋىمەن ورىندارىن الماستىرىپ وتىرادى، وزگە توپتىڭ جاۋابىن وقىپ، سول تاپسىرماعا ءوز جاۋاپتارىن اۋەلى جەكە، سوسىن توپتا جازادى. ءوز تاپسىرمالارى قايتىپ كەلگەن سوڭ توپتاردىڭ جاۋاپتارى تالقىلانىپ اقىرعى پىكىر تۇيىندەلەدى.
1) سۋرەتتە بەرىلگەن سۇلبالاردا جىبەرىلگەن قاتەلەردى تابىڭدار. (1مينۋت)
2) شامداعى توكتىڭ شاماسىن ولشەۋ ءۇشىن وقۋشى قاتەلەسىپ، امپەرمەتردىڭ ورنىنا ۆولتمەتردى جالعاسا نە بولادى (شام جانبايدى نەمەسە ونىڭ جارىعى ازايادى)؟ (2 مينۋت)
3) ەسەپ. شامنىڭ كەرنەۋىن ولشەۋ ءۇشىن وقۋشى قاتەلەسىپ، ۆولتمەتردىڭ ورنىنا امپەرمەتر جالعاعاندا نە بولاتىنىن تۇسىندىرىڭدەر (امپەرمەتر جانىپ كەتەدى). (2 مينۋت)
4) تىزبەك بولىگى ۇشتارىنداعى كەرنەۋ 2 ۆ، ال وتكىزگىشتەگى توك كۇشى 0، 4 ا. وسى وتكىزگىشتەگى توك كۇشى 0، 8 ا بولۋ ءۇشىن كەرنەۋ قانداي بولۋى ءتيىس؟ (4 ۆ) (2 مينۋت)
سەمانتيكالىق كارتا (4 مينۋت)
سەرگىتۋ: (3 مينۋت)
تۇرامىز، قولدارىمىزدى كوتەرەمىز، جوعارى قاراي تارتىلامىز. ساۋساقتارىمىزدى ايقاستىرامىز. ەندى قاراڭدار، وڭ قولىمىزدىڭ باس بارماعى جوعارى تۇر ما، الدە سول قولدىكى ما؟ ناتيجەسىن "و" نەمەسە "س" دەپ جازىڭدار. قولدارىمىزدى كەۋدەگە ايقاستىرامىز. قاي قول جوعارى تۇر؟ قول شاپالاقتايىق. قاي قول جوعارى؟
قورىتىندى: «سسس» - شىعارماشىلىق قابىلەتى، «ووو» - ويلاۋ قابىلەتى باسىم. كلاستا «شىعارماشىل» دا، «ويشىلدار» دا بار، سونداي - اق كوپشىلىگىڭ بويىندا ەكى قابىلەت تە بار.
باعالاۋ:(2 مينۋت)
جەتوندار سانىنا، تۇسىنە سايكەس وقۋشىلار باعالانادى:
«5» - كوك ءتۇس، «4» - قىزىل ءتۇس، «3» - سارى ءتۇس.
رەفلەكسيا. (2 مينۋت)
«ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەك». وقۋشىلار ەكى جۇلدىزدى ءبىر - بىرىنە كەزەكپەن - كەزەك بەرە وتىرىپ، تىلەگىن جانە ۇسىنىسىن بىلدىرەدى.
ۇيگە تاپسىرما:
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
