ەلەكتروندى ەسەپتەۋىش ماشيناسىنىڭ دامۋ تاريحى
الماتى وبلىستىق №15 مەكتەپ - ينتەرناتىنىڭ
ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى بايعازى اراي
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەەم - ءنىڭ دامۋ تاريحى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى ەت - ڭ دامۋ تاريحىمەن ونىڭ قۇرىلۋىنىڭ نەگىزگى پرينسيپتەرىمەن جانە ەەم - ءنىڭ قوعام ومىرىندەگى ءرولىن ءتۇسىندىرۋ تۋرالى بىلىمدەرىن دامىتۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ جانە زەيىندىك قابىلەتتەرىن دامىتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ لوگيكالىق - ابستراكسياسىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى تاربيەلىلىككە، جان - جاقتى بولۋعا، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋگە تاربيەلەۋ، ۇقىپتىلىققا، تياناقتىلىققا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: پراكتيكۋم ەلەمەنتتەرىنىڭ كومەگىمەن دەمونستراسيالاۋ، بايانداۋ ارقىلى ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ءبىلىم، بىلىك داعدىنى دامىتۋ
ساباقتىڭ ءوتۋ ءادىسى: كورنەكىلىك ءادىسى، سۇراق جاۋاپ ءادىسى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كومپيۋتەرلەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، پرەزەنتاسيا، پلاكاتتار.
وقىتۋ فورمالارى: جەكە، توپتىق جانە ۇجىمدىق.
ساباقتىڭ بارىسى:
وقىتۋ ءۇردىسىنىڭ ماڭىزدىلىعى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ، ساباققا دايىندىقتارىن تەكسەرۋ. قۇرال - جابدىقتارىن تەكسەرۋ.
2. وتكەن تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىمدى جۇيەلەپ، بەكىتۋ. (سلايد)
سالەمەتسىزدەرمە، بۇگىنگى ەلەكتروندى ەسەپتەۋىش ماشيناسىنىڭ دامۋ تاريحى اتتى مۇراجايعا قوش كەلدىڭىزدەر!!! بۇگىنگى ءبىزدىڭ مۇراجايعا سوناۋ الماتى وبلىستىق
№ 15 مەكتەپ - ينتەرناتىنىڭ 7 - سىنىپ وقۋشىسى ەراسىل كەلىپ وتىر. ەراسىل وسى مۇراجايعا قازىرگى ءبىزدىڭ پايدالانىپ جۇرگەن دەربەس كومپيۋتەرلەرىمىزدىڭ قالاي دامىعانى تۋراسىندا ءبىلۋ ماقساتىندا كەلىپ وتىر.
ەندى ەراسىلعا تومەندە وتىرعان مۇراجاي قىزمەتكەرلەرى سيقىرلى بولمەدەگى سيقىرلى اسپاپتار تۋرالى ءتۇسىندىرىپ كەتسەك.
سيقىرلى بولمە:
ەڭ ەرتە زامانعى جانە بارىمىزگە بەلگىلى ەسەپتەۋ قۇرالى ەسەپشوت بولىپ اتالادى. دەرەكتەرگە قاراعاندا، ەسەپشوتتىڭ جاسى 2000 – 5000 جىلدار شاماسىندا، ال پايدا بولعان جەرى ەرتەدەگى جۇڭگو نەمەسە ەرتەدەگى ەگيپەت، ءتىپتى ەجەلگى گرەسيا بولۋى دا مۇمكىن. بۇل ساناۋ قۇرالىن گرەكتەر مەن باتىس ەۋروپالىقتار “اباك” دەپ، قىتايلىقتار “سۋان - پان”، جاپوندىقتار “سەروبيان” دەپ اتاعان.
ەسەپشوت رەسەيدە XVI – XVIII عاسىرلاردا پايدا بولعان.
4. ساباقتى بەكىتۋ.
I توپ - ۆيرۋستار، پايدا بولۋ سەبەبى، تۇرلەرى، زيانى
II توپ - انتيۆيرۋستىق پروگراممالار، تۇرلەرى، قىزمەتى
لوگاريفم سىزعىش
XVIII عاسىردىڭ باسىندا شوتلانديالىق ماتەماتيك دجون نەپەر لوگاريفم تۇسىنىگىن ەنگىزدى جانە ءوزىنىڭ لوگاريفم كەستەسىن جاريالادى. ەكى عاسىر بويى ءار ەلدىڭ وقىمىستىلارى لوگاريفم فۋنكسياسىنىڭ نەگىزىندە جاسالعان ەسەپتەۋ قۇرالىن جەتىلدىرۋمەن شۇعىلداندى. 1761 جىل د روبەرتسون. انگليا
1642 جىل بلەز پاسكال 10 رازريادتى ساندارمەن اريفمەتيكالىق امالداردى مەحانيكالىق تۇردە ورىندايتىن قوسۋ ماشيناسىن قۇراستىردى. (فرانسيا)
لەيبنيس ويلاپ تاپقان اريفمومەتر 1694ج گەرمانيا
1833 جىل باعدارلاما ارقىلى باسقارىلاتىن اناليتيكالىق بەببيدج ماشيناسىنىڭ جوباسى جاسالدى. (انگليا)
1846 جىلى بەببيدج ماشيناسىنا باعدارلاما جازعان
ءبىرىنشى باعدارلامالاۋشى ادا لاۆلەيس
1887 جىلى گەرمان حوللەريت ەسەپشى پەرفوراسيالىق ماشينا قۇراستىردى. حوللەريت كومپيۋتەر شىعاراتىن ءىۆم فيرماسىنىڭ نەگىزىن قالادى. (Aمەريكا)
1944ج مارك - 1 اۆتوماتتى ەسەپتەۋىش ماشيناسى قۇراستىرىلدى.
(گوۆارد ايكەن امەريكا)
ءبىرىنشى ەلەكتروندى ەسەپتەۋىش ماشينا 1946 جىلى اقش – تىڭ پەنسيلۆان ۋنيۆەرسيتەتىندە جاسالدى، ونى ENIAC دەپ اتادى.
جالپى تۇردە مۋزەي قىزمەتكەرلەرى قۋانىشقا سيقىرلى بولمەدەگى سيقىرلى اسپاپتارمەن تانىستىرىپ ءوتتى. ەندى مۋزەي قىزمەتكەرلەرى ءوز بولىمدەرىنە بارىپ، ءوز بولىمدەرىندەگى ەلەكتروندى ەسەپتەۋىش ماشيناسىنىڭ ءتورت بۋىنى تۋرالى تۇجىرىمدىق كارتا جاساپ جالپى تۇردە ءتۇسىندىرىپ وتسە.
ءى بۋىن: 1940 - 1955جج ەلەمەنتىك بازاسى ەلەكتروندىق شامدار.
ءىى بۋىن: 1955 - 1963جج ەلەمەنتىك بازاسى جارتىلاي وتكىزگىشتەر، ترانزيستورلار.
ءىىى بۋىن 1964 - 1976جج ەلەمەنتىك بازاسى ينتەگرالدىق سحەمالار.
IV بۋىن: 1977ج - قازىرگى كەز ەلەمەنتىك بازاسى ميكروپروسەسسورلار.
ءتورت بۋىن بويىنشا ەلەكتروندى ەسەپتەۋىش ماشينالارىنىڭ دامۋ تاريحى تۋرالى كارتاسى.
ءتورت بۋىن جالپى تۇردە ءتۇسىندىرىلدى ەندى ءبىز بولاشاققا ساياحاتتاپ كورەيىك ياعني بەسىنشى بۋىندا V بۋىن الداعى ۋاقىتتا بولادى، سيپاتتاماسى: جاساندى ينتەللەكت. قارىم – قاتىناس ءتىلى تابيعي تىلگە جاقىن ءتىل بولىپ ەسەپتەلەدى.
جاساندى ينتەللەكت – بۇل مودەل مەن ءتيىستى باعدارلامالىق قۇرالدار جاسايتىن، ەۆم كومەگىمەن سەمانتيكاعا (ماعىنا پروبلەماسىنا) جۇگىنۋ تالاپ ەتىلەتىن ۇردىستە ەسەپتەۋ سيپاتىنداعى ەمەس شىعارماشىلىق مىندەتتەردى شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن عىلىمي - زەرتتەۋ باعىتى.
جي سالاسىنداعى زەرتتەۋ 30 جىل بويى جۇرگىزىلۋدە.
جي سالاسىندا جۇمىستىڭ باستالۋىن ەۆم - ءنىڭ جاسالۋىنان دەپ ەسەپتەيدى، ول ادامزاتتىڭ ويلاۋ قابىلەتىنىڭ ۇدەرىسىن قايتالاۋى (يميتاسيالاۋى) ءتيىس بولدى.
60 - شى جىلداردىڭ اياعىندا جي - ءدىڭ مىندەتتەرىن ادىستەمەلىك شەشۋ وزگەردى، ياعني ادامنىڭ ويلاۋ تاسىلدەرى يميتاسياسىنىڭ ورنىنا ادامزات مىندەتتەرىن شەشۋگە قابىلەتتى باعدارلامالار ازىرلەۋ باستالدى، ءبىراق بۇل ماشينالىق - باعىتتاۋشى ادىستەرىنىڭ بازاسىندا جۇزەگە استى.
بۇل كەزەڭنىڭ سىناق پوليگونى شەشىمى قيىن تۇيىندەر مەن ويىندار بولدى. بۇل شەشىمدەردى ىزدەستىرۋدىڭ تۇيىقتىعىمەن جانە شەشىمدى ىزدەستىرۋدىڭ وتە كۇردەلى ستراتەگياسىن مودەلدەۋ مۇمكىندىگىمەن تۇسىندىرىلەدى. سونىمەن ءبىر مەزگىلدە جي - ءدى جاساندى ورتادان اقيقاتقا الىپ شىعۋعا تالپىنىس جاسالادى. سىرتقى دۇنيەنى مودەلدەۋ پروبلەماسى پايدا بولدى. بۇل ينتەگرالدى روبوتتاردىڭ پايدا بولۋىنا اكەلدى، بۇل باستاپقىدا تەحنولوگيالىق ۇدەرىستەرگە بەلگىلى ءبىر وپەراسيالاردى ورىنداۋعا، ادامعا وتە ءقاۋىپتى ورتادا جۇمىس ىستەۋگە ءتيىس بولدى. روبوتتاردىڭ پايدا بولۋىنا وراي ونىمەن ارەكەتتەردى قالىپتاستىرۋدىڭ فۋنكسياسىن جۇزەگە اسىرۋعا، ولار ارقىلى سىرتقى ورتا تۋرالى اقپارات قابىلداۋعا نازار ەرەكشە ءمان بەرىلدى. روبوتتاردىڭ پايدا بولۋى جي - گە زەرتتەۋلەردىڭ ەكىنشى ساتىسى دەپ ەسەپتەلەدى.
ەگەر جي - ءدى قولدانۋ سالاسى جاسالعان ۇلگىلەر بويىنشا قارايتىن بولسا، وندا ولار بىلايشا ورنالاسقان بولار ەدى:
مەديسينالىق دياگنوستيكا، وقۋ، كەڭەس بەرۋ،
جي - ءدى جوبالاۋ.
ءارتۇرلى سالالاردا مىندەتتەردى شەشۋ بويىنشا پايدالانۋشىلارعا كومەك كورسەتۋ.
اۆتوماتتىق باعدارلامالاۋ. پو ساپاسىنا تەكسەرۋ مەن تالداۋ.
وتە ۇلكەن ينتەگرالدى سحەمالاردى جوبالاۋ.
قوندىرعىلاردى جوندەۋ بويىنشا تەحنيكالىق دياگنوستيكا جانە ۇسىنىستامالاردى جاساۋ.
ءارتۇرلى پاندىك سالالاردا جوسپارلاۋ جانە مالىمەتتەردى تالداۋ، ونىڭ ىشىندە ستاتيستيكالىق ادىستەر نەگىزىندە.
گەولوگيالىق مالىمەتتەردى ينتەرپرەتاسيالاۋ جانە پايدالى قازبالاردىڭ تابىلۋى بويىنشا ۇسىنىستامالار.
جي - ءدىڭ العاشقى ۇلگىلەرى، ازىرلەۋدىڭ ەڭبەك سىيىمدىلىعى بويىنشا، 20 - 30 ادام/جىلدى قامتيدى. ازىرلەۋشىلەر ۇجىمىنا كىرگەندەر: پاندىك سالا ساراپشىلارى، بىلىمگە قاتىستى ينجەنەرلەر نەمەسە جي جوبالاۋشىلارى، باعدارلاماشىلار. جي جوبالاۋىندا ءداستۇرلى اقپاراتتىق جۇيەلەردى جوبالاۋدان ەلەۋلى ەرەكشەلىكتەرى بار. بۇل جي - دە “ءبىلىم” ۇعىمىنىڭ، ال ءداستۇرلى جۇيەدە “مالىمەت” ۇعىمىنىڭ پايدالانۋىمەن تۇسىندىرىلەدى.
جي پايدا بولۋىمەن بايلانىستى جاڭا عىلىمي ءپان - ينجەنەرلىك بىلىمدەر پايدا بولدى.
سەرگىتۋ ءساتى: ەسەپشوت پەن كومپيۋتەردىڭ ايتىسى.
ەسەپشوت
مەنىڭ اتىم «ەسەپشوت» - دەپ اتالادى،
باس بارلار مەنەن – داعى باتا الادى.
اكەڭ، اپاڭ پايدالانعان ءبارى دە،
شىعارىلماي قاي ەسەپ جاتا الادى.
كومپيۋتەر
بۇرىن تۋعان اعاسىڭ ءوزىڭ ماعان،
ادامعا ەبىم جايلى، مەن دە جاعام.
دالدىكپەن شىعارامىن ەسەبىڭدى،
كىم بار ەكەن تەڭەسەتىن مۇندا ماعان
ەسەپشوت:
جىلدامسىڭ سەن، ءارى ءدالسىڭ، تالاسىم جوق،
مەنىڭ دە بۇل ومىردەن الاسىم كوپ.
ويلاندىرام ادامدى ءبىر ساتكە مەن،
سول ءۇشىن دە ءار كەز مەنىڭ كوڭىلىم توق.
كومپيۋتەر:
ەسەپتەن دە اسادى، ونەرلىمىن
ەكراندا كورسەتەر ونەرلىنىڭ.
نە كەرەكتىڭ ءبارىن مەن ورىندايمىن،
بار ما ەكەن بۇل ومىردە مەنىڭ تەڭىم..
ەسەپشوت:
بەس اسپاپسىڭ وعان دا تالاسىم جوق،
ىسىڭە اركىمنىڭ دە كوڭىلى توق.
جارىق بولماي قالعاندا اۋىلىمدا،
كۇنىڭ بولماي قالادى، ءقادىرىڭ جوق.
كومپيۋتەر:
جارىقتى ايتىپ الدىما تارتا بەرمە،
باي ەلىم شۇقىتپايدى مەنى كوزگە.
2030 - دا مۇراجايدىڭ ءتورى بولار،
تابىلماس سىزگە ورىن ودان وزگە.
ەسەپشوت:
سۋرەت سالىپ، كىتاپ جازىپ جۇرە بەر،
بۇل ءومىردىڭ وزگەرىسىن كورە بەر.
قولقاناتى بولا بىلگەن بالانى،
و جاراتقان، قاشاندا ءوزىڭ جەبەي كور!
كومپيۋتەر:
اعا بولىپ، اتا بولعان اۋەلدەن،
ءبىر ءوزىڭدى شىعارمايمىز سانادان.
اتاڭ سەنىڭ كىم ەدى دەپ سۇراسا،
«ەسەپشوت» دەپ جاۋاپ بەرەم ءارقاشان
5. قورىتىندى.
رەفلەكسيا
نە ءبىلدىم؟، نە ۇيرەندىم؟، نەنى بىلگىم كەلەدى؟.
6. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: ءار وقۋشى ەسكى كومپيۋتەر تۇرلەرىن جاڭاشىل كومپيۋتەر تۇرلەرىمەن سالىستىرىپ كەلۋ.
ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى بايعازى اراي
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ەەم - ءنىڭ دامۋ تاريحى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى ەت - ڭ دامۋ تاريحىمەن ونىڭ قۇرىلۋىنىڭ نەگىزگى پرينسيپتەرىمەن جانە ەەم - ءنىڭ قوعام ومىرىندەگى ءرولىن ءتۇسىندىرۋ تۋرالى بىلىمدەرىن دامىتۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ جانە زەيىندىك قابىلەتتەرىن دامىتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ لوگيكالىق - ابستراكسياسىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىك: وقۋشىلاردى تاربيەلىلىككە، جان - جاقتى بولۋعا، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋگە تاربيەلەۋ، ۇقىپتىلىققا، تياناقتىلىققا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: پراكتيكۋم ەلەمەنتتەرىنىڭ كومەگىمەن دەمونستراسيالاۋ، بايانداۋ ارقىلى ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ءبىلىم، بىلىك داعدىنى دامىتۋ
ساباقتىڭ ءوتۋ ءادىسى: كورنەكىلىك ءادىسى، سۇراق جاۋاپ ءادىسى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كومپيۋتەرلەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، پرەزەنتاسيا، پلاكاتتار.
وقىتۋ فورمالارى: جەكە، توپتىق جانە ۇجىمدىق.
ساباقتىڭ بارىسى:
وقىتۋ ءۇردىسىنىڭ ماڭىزدىلىعى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ، ساباققا دايىندىقتارىن تەكسەرۋ. قۇرال - جابدىقتارىن تەكسەرۋ.
2. وتكەن تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىمدى جۇيەلەپ، بەكىتۋ. (سلايد)
سالەمەتسىزدەرمە، بۇگىنگى ەلەكتروندى ەسەپتەۋىش ماشيناسىنىڭ دامۋ تاريحى اتتى مۇراجايعا قوش كەلدىڭىزدەر!!! بۇگىنگى ءبىزدىڭ مۇراجايعا سوناۋ الماتى وبلىستىق
№ 15 مەكتەپ - ينتەرناتىنىڭ 7 - سىنىپ وقۋشىسى ەراسىل كەلىپ وتىر. ەراسىل وسى مۇراجايعا قازىرگى ءبىزدىڭ پايدالانىپ جۇرگەن دەربەس كومپيۋتەرلەرىمىزدىڭ قالاي دامىعانى تۋراسىندا ءبىلۋ ماقساتىندا كەلىپ وتىر.
ەندى ەراسىلعا تومەندە وتىرعان مۇراجاي قىزمەتكەرلەرى سيقىرلى بولمەدەگى سيقىرلى اسپاپتار تۋرالى ءتۇسىندىرىپ كەتسەك.
سيقىرلى بولمە:
ەڭ ەرتە زامانعى جانە بارىمىزگە بەلگىلى ەسەپتەۋ قۇرالى ەسەپشوت بولىپ اتالادى. دەرەكتەرگە قاراعاندا، ەسەپشوتتىڭ جاسى 2000 – 5000 جىلدار شاماسىندا، ال پايدا بولعان جەرى ەرتەدەگى جۇڭگو نەمەسە ەرتەدەگى ەگيپەت، ءتىپتى ەجەلگى گرەسيا بولۋى دا مۇمكىن. بۇل ساناۋ قۇرالىن گرەكتەر مەن باتىس ەۋروپالىقتار “اباك” دەپ، قىتايلىقتار “سۋان - پان”، جاپوندىقتار “سەروبيان” دەپ اتاعان.
ەسەپشوت رەسەيدە XVI – XVIII عاسىرلاردا پايدا بولعان.
4. ساباقتى بەكىتۋ.
I توپ - ۆيرۋستار، پايدا بولۋ سەبەبى، تۇرلەرى، زيانى
II توپ - انتيۆيرۋستىق پروگراممالار، تۇرلەرى، قىزمەتى
لوگاريفم سىزعىش
XVIII عاسىردىڭ باسىندا شوتلانديالىق ماتەماتيك دجون نەپەر لوگاريفم تۇسىنىگىن ەنگىزدى جانە ءوزىنىڭ لوگاريفم كەستەسىن جاريالادى. ەكى عاسىر بويى ءار ەلدىڭ وقىمىستىلارى لوگاريفم فۋنكسياسىنىڭ نەگىزىندە جاسالعان ەسەپتەۋ قۇرالىن جەتىلدىرۋمەن شۇعىلداندى. 1761 جىل د روبەرتسون. انگليا
1642 جىل بلەز پاسكال 10 رازريادتى ساندارمەن اريفمەتيكالىق امالداردى مەحانيكالىق تۇردە ورىندايتىن قوسۋ ماشيناسىن قۇراستىردى. (فرانسيا)
لەيبنيس ويلاپ تاپقان اريفمومەتر 1694ج گەرمانيا
1833 جىل باعدارلاما ارقىلى باسقارىلاتىن اناليتيكالىق بەببيدج ماشيناسىنىڭ جوباسى جاسالدى. (انگليا)
1846 جىلى بەببيدج ماشيناسىنا باعدارلاما جازعان
ءبىرىنشى باعدارلامالاۋشى ادا لاۆلەيس
1887 جىلى گەرمان حوللەريت ەسەپشى پەرفوراسيالىق ماشينا قۇراستىردى. حوللەريت كومپيۋتەر شىعاراتىن ءىۆم فيرماسىنىڭ نەگىزىن قالادى. (Aمەريكا)
1944ج مارك - 1 اۆتوماتتى ەسەپتەۋىش ماشيناسى قۇراستىرىلدى.
(گوۆارد ايكەن امەريكا)
ءبىرىنشى ەلەكتروندى ەسەپتەۋىش ماشينا 1946 جىلى اقش – تىڭ پەنسيلۆان ۋنيۆەرسيتەتىندە جاسالدى، ونى ENIAC دەپ اتادى.
جالپى تۇردە مۋزەي قىزمەتكەرلەرى قۋانىشقا سيقىرلى بولمەدەگى سيقىرلى اسپاپتارمەن تانىستىرىپ ءوتتى. ەندى مۋزەي قىزمەتكەرلەرى ءوز بولىمدەرىنە بارىپ، ءوز بولىمدەرىندەگى ەلەكتروندى ەسەپتەۋىش ماشيناسىنىڭ ءتورت بۋىنى تۋرالى تۇجىرىمدىق كارتا جاساپ جالپى تۇردە ءتۇسىندىرىپ وتسە.
ءى بۋىن: 1940 - 1955جج ەلەمەنتىك بازاسى ەلەكتروندىق شامدار.
ءىى بۋىن: 1955 - 1963جج ەلەمەنتىك بازاسى جارتىلاي وتكىزگىشتەر، ترانزيستورلار.
ءىىى بۋىن 1964 - 1976جج ەلەمەنتىك بازاسى ينتەگرالدىق سحەمالار.
IV بۋىن: 1977ج - قازىرگى كەز ەلەمەنتىك بازاسى ميكروپروسەسسورلار.
ءتورت بۋىن بويىنشا ەلەكتروندى ەسەپتەۋىش ماشينالارىنىڭ دامۋ تاريحى تۋرالى كارتاسى.
ءتورت بۋىن جالپى تۇردە ءتۇسىندىرىلدى ەندى ءبىز بولاشاققا ساياحاتتاپ كورەيىك ياعني بەسىنشى بۋىندا V بۋىن الداعى ۋاقىتتا بولادى، سيپاتتاماسى: جاساندى ينتەللەكت. قارىم – قاتىناس ءتىلى تابيعي تىلگە جاقىن ءتىل بولىپ ەسەپتەلەدى.
جاساندى ينتەللەكت – بۇل مودەل مەن ءتيىستى باعدارلامالىق قۇرالدار جاسايتىن، ەۆم كومەگىمەن سەمانتيكاعا (ماعىنا پروبلەماسىنا) جۇگىنۋ تالاپ ەتىلەتىن ۇردىستە ەسەپتەۋ سيپاتىنداعى ەمەس شىعارماشىلىق مىندەتتەردى شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن عىلىمي - زەرتتەۋ باعىتى.
جي سالاسىنداعى زەرتتەۋ 30 جىل بويى جۇرگىزىلۋدە.
جي سالاسىندا جۇمىستىڭ باستالۋىن ەۆم - ءنىڭ جاسالۋىنان دەپ ەسەپتەيدى، ول ادامزاتتىڭ ويلاۋ قابىلەتىنىڭ ۇدەرىسىن قايتالاۋى (يميتاسيالاۋى) ءتيىس بولدى.
60 - شى جىلداردىڭ اياعىندا جي - ءدىڭ مىندەتتەرىن ادىستەمەلىك شەشۋ وزگەردى، ياعني ادامنىڭ ويلاۋ تاسىلدەرى يميتاسياسىنىڭ ورنىنا ادامزات مىندەتتەرىن شەشۋگە قابىلەتتى باعدارلامالار ازىرلەۋ باستالدى، ءبىراق بۇل ماشينالىق - باعىتتاۋشى ادىستەرىنىڭ بازاسىندا جۇزەگە استى.
بۇل كەزەڭنىڭ سىناق پوليگونى شەشىمى قيىن تۇيىندەر مەن ويىندار بولدى. بۇل شەشىمدەردى ىزدەستىرۋدىڭ تۇيىقتىعىمەن جانە شەشىمدى ىزدەستىرۋدىڭ وتە كۇردەلى ستراتەگياسىن مودەلدەۋ مۇمكىندىگىمەن تۇسىندىرىلەدى. سونىمەن ءبىر مەزگىلدە جي - ءدى جاساندى ورتادان اقيقاتقا الىپ شىعۋعا تالپىنىس جاسالادى. سىرتقى دۇنيەنى مودەلدەۋ پروبلەماسى پايدا بولدى. بۇل ينتەگرالدى روبوتتاردىڭ پايدا بولۋىنا اكەلدى، بۇل باستاپقىدا تەحنولوگيالىق ۇدەرىستەرگە بەلگىلى ءبىر وپەراسيالاردى ورىنداۋعا، ادامعا وتە ءقاۋىپتى ورتادا جۇمىس ىستەۋگە ءتيىس بولدى. روبوتتاردىڭ پايدا بولۋىنا وراي ونىمەن ارەكەتتەردى قالىپتاستىرۋدىڭ فۋنكسياسىن جۇزەگە اسىرۋعا، ولار ارقىلى سىرتقى ورتا تۋرالى اقپارات قابىلداۋعا نازار ەرەكشە ءمان بەرىلدى. روبوتتاردىڭ پايدا بولۋى جي - گە زەرتتەۋلەردىڭ ەكىنشى ساتىسى دەپ ەسەپتەلەدى.
ەگەر جي - ءدى قولدانۋ سالاسى جاسالعان ۇلگىلەر بويىنشا قارايتىن بولسا، وندا ولار بىلايشا ورنالاسقان بولار ەدى:
مەديسينالىق دياگنوستيكا، وقۋ، كەڭەس بەرۋ،
جي - ءدى جوبالاۋ.
ءارتۇرلى سالالاردا مىندەتتەردى شەشۋ بويىنشا پايدالانۋشىلارعا كومەك كورسەتۋ.
اۆتوماتتىق باعدارلامالاۋ. پو ساپاسىنا تەكسەرۋ مەن تالداۋ.
وتە ۇلكەن ينتەگرالدى سحەمالاردى جوبالاۋ.
قوندىرعىلاردى جوندەۋ بويىنشا تەحنيكالىق دياگنوستيكا جانە ۇسىنىستامالاردى جاساۋ.
ءارتۇرلى پاندىك سالالاردا جوسپارلاۋ جانە مالىمەتتەردى تالداۋ، ونىڭ ىشىندە ستاتيستيكالىق ادىستەر نەگىزىندە.
گەولوگيالىق مالىمەتتەردى ينتەرپرەتاسيالاۋ جانە پايدالى قازبالاردىڭ تابىلۋى بويىنشا ۇسىنىستامالار.
جي - ءدىڭ العاشقى ۇلگىلەرى، ازىرلەۋدىڭ ەڭبەك سىيىمدىلىعى بويىنشا، 20 - 30 ادام/جىلدى قامتيدى. ازىرلەۋشىلەر ۇجىمىنا كىرگەندەر: پاندىك سالا ساراپشىلارى، بىلىمگە قاتىستى ينجەنەرلەر نەمەسە جي جوبالاۋشىلارى، باعدارلاماشىلار. جي جوبالاۋىندا ءداستۇرلى اقپاراتتىق جۇيەلەردى جوبالاۋدان ەلەۋلى ەرەكشەلىكتەرى بار. بۇل جي - دە “ءبىلىم” ۇعىمىنىڭ، ال ءداستۇرلى جۇيەدە “مالىمەت” ۇعىمىنىڭ پايدالانۋىمەن تۇسىندىرىلەدى.
جي پايدا بولۋىمەن بايلانىستى جاڭا عىلىمي ءپان - ينجەنەرلىك بىلىمدەر پايدا بولدى.
سەرگىتۋ ءساتى: ەسەپشوت پەن كومپيۋتەردىڭ ايتىسى.
ەسەپشوت
مەنىڭ اتىم «ەسەپشوت» - دەپ اتالادى،
باس بارلار مەنەن – داعى باتا الادى.
اكەڭ، اپاڭ پايدالانعان ءبارى دە،
شىعارىلماي قاي ەسەپ جاتا الادى.
كومپيۋتەر
بۇرىن تۋعان اعاسىڭ ءوزىڭ ماعان،
ادامعا ەبىم جايلى، مەن دە جاعام.
دالدىكپەن شىعارامىن ەسەبىڭدى،
كىم بار ەكەن تەڭەسەتىن مۇندا ماعان
ەسەپشوت:
جىلدامسىڭ سەن، ءارى ءدالسىڭ، تالاسىم جوق،
مەنىڭ دە بۇل ومىردەن الاسىم كوپ.
ويلاندىرام ادامدى ءبىر ساتكە مەن،
سول ءۇشىن دە ءار كەز مەنىڭ كوڭىلىم توق.
كومپيۋتەر:
ەسەپتەن دە اسادى، ونەرلىمىن
ەكراندا كورسەتەر ونەرلىنىڭ.
نە كەرەكتىڭ ءبارىن مەن ورىندايمىن،
بار ما ەكەن بۇل ومىردە مەنىڭ تەڭىم..
ەسەپشوت:
بەس اسپاپسىڭ وعان دا تالاسىم جوق،
ىسىڭە اركىمنىڭ دە كوڭىلى توق.
جارىق بولماي قالعاندا اۋىلىمدا،
كۇنىڭ بولماي قالادى، ءقادىرىڭ جوق.
كومپيۋتەر:
جارىقتى ايتىپ الدىما تارتا بەرمە،
باي ەلىم شۇقىتپايدى مەنى كوزگە.
2030 - دا مۇراجايدىڭ ءتورى بولار،
تابىلماس سىزگە ورىن ودان وزگە.
ەسەپشوت:
سۋرەت سالىپ، كىتاپ جازىپ جۇرە بەر،
بۇل ءومىردىڭ وزگەرىسىن كورە بەر.
قولقاناتى بولا بىلگەن بالانى،
و جاراتقان، قاشاندا ءوزىڭ جەبەي كور!
كومپيۋتەر:
اعا بولىپ، اتا بولعان اۋەلدەن،
ءبىر ءوزىڭدى شىعارمايمىز سانادان.
اتاڭ سەنىڭ كىم ەدى دەپ سۇراسا،
«ەسەپشوت» دەپ جاۋاپ بەرەم ءارقاشان
5. قورىتىندى.
رەفلەكسيا
نە ءبىلدىم؟، نە ۇيرەندىم؟، نەنى بىلگىم كەلەدى؟.
6. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ: ءار وقۋشى ەسكى كومپيۋتەر تۇرلەرىن جاڭاشىل كومپيۋتەر تۇرلەرىمەن سالىستىرىپ كەلۋ.
You Might Also Like
