InfoHub Logo

پاۆلودار وبلىسى، لەبياجى اۋدانى،
پوتانين جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبىنىڭ
تاريح جانە گەوگرافيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ەلەۋسيزوۆا نۋركامال مۋحتارحانوۆنا

تاقىرىبى: «مەنىڭ قۇقىقتىق الاڭقايىم»
ماقساتى:
● ادام قۇقىقتارىن ساقتاۋ، ءوز قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرىن جۇزەگە اسىرۋعا دايىندىق قابىلەتتىلىگىن قالىپتاستىرۋ؛
• ءار ادام ءوز بوستاندىعى مەن قۇقىقتارىن قورعاۋعا قۇقىلى ەكەنىن دالەلدەۋ
• قۇقىقتىق ساۋاتتىلىقتى قالىپتاستىرۋعا جانە ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتاردى باعالاۋعا تاربيەلەۋ؛
• ءوز بولاشاعىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋعا تاربيەلەۋ؛
• وقۋشىلاردىڭ لوگيكالىق ويلاۋ مەن وزىندىك ءتۇيىن جاساۋ، وي قورىتۋ داعدىلارىن دامىتۋ؛
• وقۋشىلارعا ءوز قۇقىقتارى مەن ەركىندىكتەرىن شەكتەپ ۇستاۋ مىندەتتىلىگى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ.
قاجەتتى قۇرال - جابدىقتار: ينتەراكتيۆتى تاقتا، دوڭگەلەتە قويىلعان ستولدار؛ ستول ۇستىندە فلوماستەرلەر، روماشكا گ ۇلى سالىنعان قاعاز بەتتەرى، روماشكانىڭ ورتاسى ءار ءتۇرلى تۇستەن (توپتاردىڭ سانىنا بايلانىستى)؛ تاپسىرما سالىنعان كونۆەرتتەر
دايىندىق كەزەڭى. توپتارعا ءبولۋ: وقۋشىلار كابينەتكە كىرەردە ءتۇرلى - ءتۇستى قاعازداردى تاڭداپ الادى، قاعاز ءتۇسى وقۋشى قاي ستولعا وتىراتىنىن كورسەتەدى (قاعاز ءتۇسى روماشكا گ ۇلىنىڭ ورتاسىنىڭ تۇسىمەن سايكەس بولادى). توپ اتىنان سويلەيتىن توپ باسىن سايلاۋ.
مىندەتتەر:
وقۋشىلارعا ادام قۇقىعى، بالا قۇقىعى، قۇقىقتىق الاڭ، وقۋشىنىڭ قۇقىعى مەن مىندەتى ۇعىمدارىن مەڭگەرتۋ. پروبلەمالىق جاعداياتتاردى قۇقىقتىق تاسىلمەن شەشۋگە ۇيرەتۋ.
كىرىسپە ءسوز.
بۇگىنگى تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبى – «مەنىڭ قۇقىقتىق الاڭقايىم».
(سلايد №1 - 3)
بۇگىن ءبىز ادام دۇنيەگە كەلگەننەن باستاپ، تۇلعا بوپ قالىپتاسقانعا دەيىن قانداي قۇقىقتارعا يە بولاتىنىن بىلەتىن بولامىز، ياعني سىزدەردىڭ قۇقىقتارىڭىز جايلى اڭگىمە قوزعايتىن بولامىز.
سوزدىكپەن جۇمىس.

1. كانە، انىقتاپ الايىق، قۇقىق دەگەنىمىز نە؟
قۇقىق - قوعامداعى ادامداردىڭ ءوزارا قارىم - قاتىناسىن رەتتەپ وتىراتىن مەملەكەت بەلگىلەپ، قورعايتىن نورمالار مەن ەرەجەلەر جيىنتىعى، وسى نورمالاردى زەرتتەيتىن عىلىم
مىندەت – ادامدار بۇلجىتپاي ورىنداۋعا ءتيىستى ءتارتىپ پەن
قارىم - قاتىناسقا قويىلاتىن تالاپ
مورال - ادامنىڭ ءىس - ارەكەتىن قايىرىمدىلىق پەن زۇلىمدىق، ادىلدىك پەن ادىلەتسىزدىك جانە ت. ب. تۇرعىسىنان رەتتەپ وتىراتىن نورمالار مەن پرينسيپتەر جۇيەسى.
كونستيتۋسيا - كونستيتۋسيالىق قۇرىلىستى بەكىتەتىن، ادام مەن ازاماتتىڭ قۇقىعى مەن ەركىندىگىن بەكىتەتىن، مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ فەدەرالدىق ورگاندارىن تاعايىندايتىن نەگىزگى قۇرىلتايشى ساياسي - قۇقىقتىق اكت
دەكلاراسيا - تاراپتار ماقۇلداعان جالپى پرينسيپتەر مەن ماقساتتاردى
قالىپتاستىراتىن سالتاناتتى اكت. (سلايد №4)
اڭگىمە.
بالالار ادامعا قاتىستى بارلىق قۇقىقتارعا يە. ءبىراق ەرەسەكتەرگە قاراعاندا ءوز قۇقىقتارىن قورعاۋ مۇمكىندىكتەرى از بولعاندىقتان ەرەكشە قۇقىقتىق قورعاۋدى قاجەت ەتەدى. قازاقستاندا بالالاردىڭ قۇقىقتىق جاعدايى مىنا زاڭداردا كورىنىس تاپقان:
1. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسى
2. بالا قۇقىقتارى تۋرالى كونۆەنسيا
3. بالا قۇقىقتارى تۋرالى دەكلاراسيا
4. ازاماتتىق كودەكس
5. نەكە جانە وتباسى تۋرالى زاڭ (سلايد №5)

2. توپتارعا سۇراق

- وسى قۇجاتتاردا بالا دەپ كورسەتىلگەندەر كىمدەر، نەشە جاستاعىلار دەپ ويلايسىڭدار؟

(كامەلەتتىك جاسقا تولماعاندار). (سلايد №6)

3. شاعىن توپتارمەن جۇمىس. «بالا ما، بالا ەمەس پە؟» ). (سلايد №7)
• اسلان اكە - شەشەدەن جەتىم قالدى، ءوزى كۇتىم تىلەپ وتىرعان كارى اجەسىنىڭ قولىندا تۇرادى. بىردەن - ءبىر كۇنكورىس كوزى – اسىراۋشىسىنان ايىرىلعان ادامعا بەرىلەتىن زەينەتاقى. بالا اجەسىن كۇتەدى، كەيدە ماشينا جۋىپ تابىس تابادى، كەشكى مەكتەپتە وقيدى.
• ءسابيتوۆا ارمانگۋل 16 جاسىندا ءسابيلى بولدى. ول كەشكى مەكتەپتە وقيدى. اتا - اناسىمەن بىرگە تۇرادى.
• 11 جاستا، سونىڭ ءتورت جىلىن ول ءۇي استىنداعى جەرتولە قاباتتا وتكىزىپ كەلەدى. اتا - اناسى اۋەلى ونى تاياقتان كوز اشتىرمادى، اقىرى وزدەرى ۇيدەن كەتىپ تىندى. سودان بەرى حابار جوق.
• مەن 17 جاستا ۇيلەندى.
• 17 جاستاعى تەميرلان قاناتبايەۆتى ورال قالالىق سوتى ۇرلىق جاساعانى ءۇشىن سوتتادى. بۇعان دەيىن ول بۇزاقىلىعى ءۇشىن تۇرمەدە وتىرىپ شىققان ەدى.

4. «قۇقىقتىق الاڭ» ۇعىمىن انىقتاۋ