ەلىم مەنىڭ
قىزىلوردا قالاسى،
№211 ا. بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ
تاريح ءپانى ءمۇعالىمى بايعارايەۆا جاڭاگۇل
سىنىپتان تىس جۇمىس
تاقىرىبى: «ەلىم مەنىڭ»
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ بىلىمگە قۇشتارلىعىن ارتتىرۋ، قازاقستان تاريحىن تەرەڭ ءتۇسىنۋ، وي قورىتۋ، وي تۇجىرىم جاساۋ، قابىلەتتەرىن دامىتىپ، كوپ وقىپ ىزدەنۋگە جەتەلەۋ.
كورنەكىلىگى: گازەتتەر، ناقىل سوزدەر، كىتاپ كورمەسى، جيىرمالار، سلايد.
ارمىسىزدار قۇرمەتتى ۇستازدار جانە وقۋشىلار!
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جالپى ءبىلىم بەرەتىن تۇجىرىمداماسىندا «جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ ماقساتى - جاس ۇرپاقتى ۇلتتىق يگىلىكتەر مەن ادامزات مۇراسىنىڭ ساباقتاستىعىن ساقتاي وتىرىپ، تاربيەلەۋ جانە ءاربىر شاكىرتتى تۇلعا دەپ ساناپ، ونىڭ جان-جاقتى دامۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ»- دەلىنگەن.
«قازاقستان دەگەن ءسوزدىڭ قۋاتتى ەستىلۋى، ەلىمىزدىڭ وركەنيەتتى مەملەكەتتەرمەن تەرەزەسى تەڭ تۇرۋى ءۇشىن جاستاردىڭ جان-جاقتى، تەرەڭ ءبىلىمدى بولعانى قاجەت»- دەگەن ەلباسى ويىنا قوسىلا وتىرىپ سايىسىمىزدى باستايمىز.
قاتىسۋشى 3 توپ:
«الاش» توبى - 7 «ب»
«ءبىلىم توبى»-7 «ا»
«توميريس » توبى-7 «ۆ»
سايىس تۋرلارى:
1 تۋر - تانىستىرۋ(ءار توپ ءوزىنىڭ ءتوس بەلگىسىمەن ۇرانىمەن توپ مۇشەلەرىن سلايد ارقىلى تانىستىرادى)
2 تۋر - كىم جىلدام؟ (ءار توپقا سۇراقتار بەرىلەدى، جىلدام جاۋاپ بەرۋ كەرەك.)
3 تۋر - جالعاستىر...(ءار توپقا تۇرىك كەزەڭىندەگى قاعاناتتار تاريحى بەرىلەدى.)
4 تۋر - سەرگىتۋ ءساتى(ءار توپ قارسىلاس ەكى توپتى قىزىقتى ويىندارمەن سەرگىتەدى.)
5 تۋر - بەينە سۇراق(قالامىزداعى تاريحي ەسكەرتكىشتەردى بەينەلەيدى.)
6 تۋر - تاريحي جۇمباقتار
7 تۋر - توپ باسشىسىنىڭ سۇراعى(توپ باسشىسى ءىس-قيمىل ارقىلى توبىنا سۇراقتار قويۋ كەرەك.)
8 تۋر - ارىپتەر سويلەيدى (ارىپتەردى تەز اۋىستىرۋ ارقىلى سوزدەردى قۇرايدى.)
9 تۋر - رەتىمەن ايت(ءار توپ وزىنە قويىلعان قيىن سوزدەردى ارىپتەرىن رەتىمەن ايتۋ كەرەك.)
10 تۋر - مۋزىكالىق سالەم
سايىسىمىزعا ءادىل باعاسىن بەرەتىن ءادىل قازىلار القاسىمەن تانىس بولىڭىزدار.
تازا ءمىنسىز، اسىل تاس،
سۋ تۇبىندە جاتادى.
تازا ءمىنسىز، اسىل ءسوز،
وي تۇبىندە جاتادى.
سۋ تۇبىندە جاتقان تاس،
جەل تولقىسا شىعادى،
وي تۇبىندە جاتقان ءسوز -
شەر تولقىسا شىعادى، - دەگەن اسان قايعى بابامىزدى باتالى سوزىمەن العاشقى تۋرىمىزدى باستايمىز. ءار توپ ءوزىن-وزى تانىستىرىپ ءوتسىن
كەلەسى تۋر «كىم جىلدام؟» دەپ اتالادى. ءار توپقا 8 سۇراقتان قويىلادى. ءار سۇراققا تەزىرەك جاۋاپ بەرۋ قاجەت. ءبىرىنشى «الاش توبى» باستايدى.
1 توپ
جولاۋشى مۇراتى - جەتۋ
تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز - ن. نازاربايەۆ
ءبىر جىلدا قانشا اپتا بار - 52 اپتا
ۇيدەگى ەڭ قاسيەتتى نارسە - وشاق
قابانبايدىڭ شىن ەسىمى - ەراسىل
سوعىستا ەرلىك كورسەتكەن ادام - باتىر
توميريس تۋرالى اڭىز
ونوماستيكا عىلىمى نەنى زەرتتەيدى - اتاۋلار تۋرالى عىلىم
2 توپ
«جەتى جارعى» زاڭدار جيناعىن كىم شىعاردى؟- تاۋكە حان
جەر كولەمى جاعىنان قازاقستان نەشىنشى ورىندا-9
تاۋەلسىزدىك كۇنى قاشان تويلانادى؟- 16، 12
ساكەن سەيفۋلليننىڭ شىن ەسىمى- ءسادۋاقاس
قىزىلوردا وبلىسىندا نەشە اۋدان بار؟- 7
تەڭگەلەر تاريحىن نە زەرتتەيدى؟- نۋميزماتيكا
داريي تۋرالى اڭىز
ەتنوگرافيا تۋرالى عىلىم نەنى زەرتتەيدى؟- تۇرمىس-سالت
3 توپ
كونە زاتتاردى ساقتايتىن ورىن-مۇراجاي
قاسيەتتى تاعام - نان
جەر شارىندا ەڭ كوپ حالىق - جۇڭگو
قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۋىنىڭ اۆتورى - نيازبەكوۆ
توقتار اۋباكىروۆ قاي جىلى عارىشقا ۇشتى؟- 1991 جىلى قازاندا
قازاقستاننىڭ استاناسى بولعان قالالار - ورىنبور، قىزىلوردا، الماتى، استانا
تەمپەراتۋرانى ولشەيتىن قۇرال - تەرمومەتر
الەكساندر ماكەدونسكيي تۋرالى اڭىز
بۇگىنگى كۇن سايىستا
سەن ەشكىمنەن قالىسپا
ءبىلىمىڭدى شىڭداي ءبىل،
باعىڭدى سىنار جارىستا.
سۇراقتارى ءارتۇرلى،
تاقىرىپتا قويىلار.
بايگەدە وزار جۇيرىك وي،
شىعۋعا كىمنىڭ ويى بار؟! ءبىز ءۇشىنشى تۋرىمىزدى باستايمىز. بۇل سايىستا ءار توپ وزىنە بەرىلگەن قاعاناتتار تاريحىن تولىعىراق جازىپ، ايتۋ كەرەك. جازىلعان سويلەمدەر سانالاتىن بولادى. سونىمەن «الاش» توبىنا وعىز، «ءبىلىم» توبىنا باتىس تۇرىك قاعاناتى، «توميريس » توبىنا تۇركەش قاعاناتى. 5 مينۋت ۋاقىت كەتتى. ال باستاڭىزدار!
4 تۋرىمىز «سەرگىتۋ ءساتى» دەپ اتالادى. (بۇل سايىستا ءار توپ قارسىلاس 2 توپقا ويىن ويناتۋ كەرەك نەمەسە سۇراق قويۋى قاجەت) ەڭ ءبىرىنشى، ادەتتەگىدەي، «الاش» توبىنا ءسوز كەزەگىن بەرەمىز. «ءبىلىم» توبى سەرگىتۋ ساتىنە دايىنداعان ويىندارىڭىزبەن تانىس بولساق. «توميريس » توبى ءسوز كەزەگى سىزدەردە.
5 تۋر «بەينە سۇراق» دەپ اتالادى. ءار توپ ەكى قارسىلاستارىنا 2 بەينە سۇراق قويادى. ەندەشە باستايمىز!
كەلەسى تۋرىمىزدا سىزدەردىڭ قانشالىقتى تاپقىر ەكەندەرىڭىزدى بايقايمىز! 6 تۋر- «تاريحي جۇمباقتار» .ءار توپقا 4 ولەڭ شۋماقتارىمەن تاريحي جۇمباقتار قويىلادى. ەندەشە، باستايىق!
1 توپ
قادام باس العا سۇرىنبەي،
بولاشاق كىلتى بىلىمدە.
قانداي ماعىنا بەرەدى،
«ساق» ءسوزى پارسى تىلىندە(قۇدىرەتتى ەركەكتەر)
باسىنان كەشكەن شاقتاردى،
تاريحشى ءتىزىپ اقتاردى.
كىمدەر دەپ تاعى اتادى،
گرەك گەرادوت ساقتاردى؟ (ماسساگەتتەر)
اعاعا تىنىس ءىنى ەدى،
تاريح وتكەننىڭ ءۇنى ەدى.
ساق ايەلىنىڭ ەرلىگىن،
سيپاتتاپ بەرگەن كىم ەدى؟(كتەسيي)
كوگەنگە قۇلىن بايلادى،
بەس قارۋدى سايلادى.
ايتىپ بەرشى، قاي ساقتار،
ارال مەن سىردى جايلادى؟(پارادارايا)
2 توپ
تاريحتى جاتتاپ كەشەگى،
سانالى ۇرپاق وسەدى.
ارگيپەيلەر قاي جەردى،
مەكەن قىلىپ كوشەدى؟ (ارالدىڭ سولتۇستىك شىعىسى)
ءبىلىمدى التىنعا تەڭەدىك،
دوستارعا اشىق، كەڭ ەدىك
ايگىلى سۋسىن جاساۋشى،
ساقتاردى كىمدەر دەپ ەدى؟ (حاوماۆارگا)
بەل-بەلەستەن اسادى،
ءور ساقتاردىڭ جاساعى.
تيگراحاۋدا ساقتارى،
قاي جەردە مەكەن جاسادى؟(جەتىسۋ)
ەڭسەلى ەل كوپكە تانىلدى،
ىزگى نيەتتىلەر دە اعىلدى.
ەگىنشى ساقتار مەكەنى،
قاي قالا ماڭىنان تابىلدى؟(الماتى)
3 توپ
وي تۇيگەن سوڭ كەسىمدى،
كوپ قيىندىق شەشىلدى.
حاممۋراپي زاڭىندا،
كىمنىڭ قولى كەسىلدى؟(اكەسىن ۇرعان ۇلدىڭ)
قازاقستان بارشاعا بولعان مەكەن،
باۋرايى دا بالىققا تولعان ەكەن.
ايگىلى عالىمداردىڭ زەرتتەۋىندە،
«التىن ادام» نەشەدە بولعان ەكەن؟ (17 جاستا)
قاراڭعىلىق قويۋلاپ ءتۇندى جاپتى،
عالىمدار ادام سەنگەن ءدىندى تاپتى.
ياۆا ارالىن زەرتتەۋشىلەر،
ايتىڭدارشى، قانەكەي، كىمدى تاپتى؟(پيتەكانتروپ)
قۇرمەتتەپ وتكەن جايدى ۇرىنبايىن،
ايتىلار ونەگەلى جىرىم دايىن.
بىلەتىندەر بولسا ەگەر ايتىپ بەرسىن،
كىم ەسىمىن زەرتتەيتىن عىلىم جايىن. (انتروپونيميكا)
انە-مىنە دەگەنشە، 7 تۋرعا كەلىپ جەتتىك.
7 تۋرىمىزدا ءار توپتىڭ باسشىسى ءوز توبىنا ميميكا، ءىس-قيمىل ارقىلى سۇراق قويادى. بۇلتۋردا توپ باسشىلارىنىڭ ارتىستىك قابىلەتىن، ال قاتىسۋشىلارىنىڭ العىرلىعىن بايقايتىن بولامىز.
«الاش» توپ باسشىسىنىڭ سۇراقتارى:
1. ەجەلگى تاس ءداۋىرى ادامدارىنىڭ كاسىبى؟
2. ەتنوگرافيا ءسوزىنىڭ ماعىناسى؟
«ءبىلىم» توپ باسشىسىنىڭ سۇراقتارى:
1.قولا ءداۋىرى ادامدارىنىڭ شارۋاشىلىعى؟
2، انتروپولگيا دەگەنىمىز نە؟
«توميريس» توپ باسشىسىنىڭ سۇراقتارى:
1.تەمىر ءداۋىرى تايپالارىنىڭ شارۋاشىلىعى، كاسىبى؟
2.ارحەولوگيا دەگەنىمىز نە؟
8 تۋر. ارىپتەر سويلەيدى دەپ اتالادى.
1 «الاش» توبى
كەلەسى قىزىقتى تۋرىمىز «رەتىمەن ايت» دەپ اتالادى. 3 توپقا ەكى سوزدەن ايتامىن. ول سوزدەردى دۇرىس ايتا ءبىلۋ قاجەت.
«الاش » توبىنا ءسوز - زىمىران، وماقاسا.
«ءبىلىم» توبىنا –قوپارىلعان، ساۋلەلى
«توميريس» توبىنا - ىرىمشىك، ماداقتاۋ.
«ونەرگە اركىمنىڭ-اق بار تالاسى»- دەمەكشى 10 تۋرىمىزدى توپتاردىڭ ونەرىن تاماشالاۋعا ارنادىق. ءار توپتان مۋزىكالىق سالەم سۇرايمىز.
سايىسىمىزدىڭ ناتيجەلەرىن ءبىلۋ ءۇشىن ءادىل قازىلار القاسىنا ءسوز كەزەگىن بەرەيىك.
تەبىرەنبەي سويلەۋ بۇگىن مۇمكىن ەمەس،
قازاق حالقى تاۋەلسىزدىك العان كەزدە.
بۇل بوستاندىق، وڭايلىقپەن كەلگەن ەمەس،
قانشا جاستىڭ قانى ارقىلى جەتكەن بىزگە.
امان قالعان قيىندىقتان كوپتەگەن،
باتىر حالىق ەكەنبىز عوي ءبىز دەگەن.
قازاق دەگەن كيەلى دە، قاستەرلى،
ۇلگى تۇتار، وزگە ۇلتتار بىزدەردى.
اركەز تۇرار توبەمىزدە جەلبىرەپ،
كوك بايراعىم، قازاعىما نۇرىن سەپ.
تۋعان ەلدىڭ ماقتانىشى، ايبارى،
بيىك بولشى بارشا جاندى ءسۇيسىنتىپ.
ەلىمىزدىڭ مەرەيى ۇستەم بولسىن!
ەڭسەسىن كوتەرەتىن ەندى جاستار،
بولاشاققا نىق سەنىم ارتادى ولار،
ەلباسى، ەلىمىزدى العا باستا!
سىزدەردى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە 21 جىل تولۋىمەن قۇتتىقتاي وتىرىپ، بۇگىنگى جارىسىمىزدى اياقتايمىز!
اماندىقتا جۇزدەسكەنشە!
№211 ا. بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ
تاريح ءپانى ءمۇعالىمى بايعارايەۆا جاڭاگۇل
سىنىپتان تىس جۇمىس
تاقىرىبى: «ەلىم مەنىڭ»
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ بىلىمگە قۇشتارلىعىن ارتتىرۋ، قازاقستان تاريحىن تەرەڭ ءتۇسىنۋ، وي قورىتۋ، وي تۇجىرىم جاساۋ، قابىلەتتەرىن دامىتىپ، كوپ وقىپ ىزدەنۋگە جەتەلەۋ.
كورنەكىلىگى: گازەتتەر، ناقىل سوزدەر، كىتاپ كورمەسى، جيىرمالار، سلايد.
ارمىسىزدار قۇرمەتتى ۇستازدار جانە وقۋشىلار!
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جالپى ءبىلىم بەرەتىن تۇجىرىمداماسىندا «جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ ماقساتى - جاس ۇرپاقتى ۇلتتىق يگىلىكتەر مەن ادامزات مۇراسىنىڭ ساباقتاستىعىن ساقتاي وتىرىپ، تاربيەلەۋ جانە ءاربىر شاكىرتتى تۇلعا دەپ ساناپ، ونىڭ جان-جاقتى دامۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ»- دەلىنگەن.
«قازاقستان دەگەن ءسوزدىڭ قۋاتتى ەستىلۋى، ەلىمىزدىڭ وركەنيەتتى مەملەكەتتەرمەن تەرەزەسى تەڭ تۇرۋى ءۇشىن جاستاردىڭ جان-جاقتى، تەرەڭ ءبىلىمدى بولعانى قاجەت»- دەگەن ەلباسى ويىنا قوسىلا وتىرىپ سايىسىمىزدى باستايمىز.
قاتىسۋشى 3 توپ:
«الاش» توبى - 7 «ب»
«ءبىلىم توبى»-7 «ا»
«توميريس » توبى-7 «ۆ»
سايىس تۋرلارى:
1 تۋر - تانىستىرۋ(ءار توپ ءوزىنىڭ ءتوس بەلگىسىمەن ۇرانىمەن توپ مۇشەلەرىن سلايد ارقىلى تانىستىرادى)
2 تۋر - كىم جىلدام؟ (ءار توپقا سۇراقتار بەرىلەدى، جىلدام جاۋاپ بەرۋ كەرەك.)
3 تۋر - جالعاستىر...(ءار توپقا تۇرىك كەزەڭىندەگى قاعاناتتار تاريحى بەرىلەدى.)
4 تۋر - سەرگىتۋ ءساتى(ءار توپ قارسىلاس ەكى توپتى قىزىقتى ويىندارمەن سەرگىتەدى.)
5 تۋر - بەينە سۇراق(قالامىزداعى تاريحي ەسكەرتكىشتەردى بەينەلەيدى.)
6 تۋر - تاريحي جۇمباقتار
7 تۋر - توپ باسشىسىنىڭ سۇراعى(توپ باسشىسى ءىس-قيمىل ارقىلى توبىنا سۇراقتار قويۋ كەرەك.)
8 تۋر - ارىپتەر سويلەيدى (ارىپتەردى تەز اۋىستىرۋ ارقىلى سوزدەردى قۇرايدى.)
9 تۋر - رەتىمەن ايت(ءار توپ وزىنە قويىلعان قيىن سوزدەردى ارىپتەرىن رەتىمەن ايتۋ كەرەك.)
10 تۋر - مۋزىكالىق سالەم
سايىسىمىزعا ءادىل باعاسىن بەرەتىن ءادىل قازىلار القاسىمەن تانىس بولىڭىزدار.
تازا ءمىنسىز، اسىل تاس،
سۋ تۇبىندە جاتادى.
تازا ءمىنسىز، اسىل ءسوز،
وي تۇبىندە جاتادى.
سۋ تۇبىندە جاتقان تاس،
جەل تولقىسا شىعادى،
وي تۇبىندە جاتقان ءسوز -
شەر تولقىسا شىعادى، - دەگەن اسان قايعى بابامىزدى باتالى سوزىمەن العاشقى تۋرىمىزدى باستايمىز. ءار توپ ءوزىن-وزى تانىستىرىپ ءوتسىن
كەلەسى تۋر «كىم جىلدام؟» دەپ اتالادى. ءار توپقا 8 سۇراقتان قويىلادى. ءار سۇراققا تەزىرەك جاۋاپ بەرۋ قاجەت. ءبىرىنشى «الاش توبى» باستايدى.
1 توپ
جولاۋشى مۇراتى - جەتۋ
تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز - ن. نازاربايەۆ
ءبىر جىلدا قانشا اپتا بار - 52 اپتا
ۇيدەگى ەڭ قاسيەتتى نارسە - وشاق
قابانبايدىڭ شىن ەسىمى - ەراسىل
سوعىستا ەرلىك كورسەتكەن ادام - باتىر
توميريس تۋرالى اڭىز
ونوماستيكا عىلىمى نەنى زەرتتەيدى - اتاۋلار تۋرالى عىلىم
2 توپ
«جەتى جارعى» زاڭدار جيناعىن كىم شىعاردى؟- تاۋكە حان
جەر كولەمى جاعىنان قازاقستان نەشىنشى ورىندا-9
تاۋەلسىزدىك كۇنى قاشان تويلانادى؟- 16، 12
ساكەن سەيفۋلليننىڭ شىن ەسىمى- ءسادۋاقاس
قىزىلوردا وبلىسىندا نەشە اۋدان بار؟- 7
تەڭگەلەر تاريحىن نە زەرتتەيدى؟- نۋميزماتيكا
داريي تۋرالى اڭىز
ەتنوگرافيا تۋرالى عىلىم نەنى زەرتتەيدى؟- تۇرمىس-سالت
3 توپ
كونە زاتتاردى ساقتايتىن ورىن-مۇراجاي
قاسيەتتى تاعام - نان
جەر شارىندا ەڭ كوپ حالىق - جۇڭگو
قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۋىنىڭ اۆتورى - نيازبەكوۆ
توقتار اۋباكىروۆ قاي جىلى عارىشقا ۇشتى؟- 1991 جىلى قازاندا
قازاقستاننىڭ استاناسى بولعان قالالار - ورىنبور، قىزىلوردا، الماتى، استانا
تەمپەراتۋرانى ولشەيتىن قۇرال - تەرمومەتر
الەكساندر ماكەدونسكيي تۋرالى اڭىز
بۇگىنگى كۇن سايىستا
سەن ەشكىمنەن قالىسپا
ءبىلىمىڭدى شىڭداي ءبىل،
باعىڭدى سىنار جارىستا.
سۇراقتارى ءارتۇرلى،
تاقىرىپتا قويىلار.
بايگەدە وزار جۇيرىك وي،
شىعۋعا كىمنىڭ ويى بار؟! ءبىز ءۇشىنشى تۋرىمىزدى باستايمىز. بۇل سايىستا ءار توپ وزىنە بەرىلگەن قاعاناتتار تاريحىن تولىعىراق جازىپ، ايتۋ كەرەك. جازىلعان سويلەمدەر سانالاتىن بولادى. سونىمەن «الاش» توبىنا وعىز، «ءبىلىم» توبىنا باتىس تۇرىك قاعاناتى، «توميريس » توبىنا تۇركەش قاعاناتى. 5 مينۋت ۋاقىت كەتتى. ال باستاڭىزدار!
4 تۋرىمىز «سەرگىتۋ ءساتى» دەپ اتالادى. (بۇل سايىستا ءار توپ قارسىلاس 2 توپقا ويىن ويناتۋ كەرەك نەمەسە سۇراق قويۋى قاجەت) ەڭ ءبىرىنشى، ادەتتەگىدەي، «الاش» توبىنا ءسوز كەزەگىن بەرەمىز. «ءبىلىم» توبى سەرگىتۋ ساتىنە دايىنداعان ويىندارىڭىزبەن تانىس بولساق. «توميريس » توبى ءسوز كەزەگى سىزدەردە.
5 تۋر «بەينە سۇراق» دەپ اتالادى. ءار توپ ەكى قارسىلاستارىنا 2 بەينە سۇراق قويادى. ەندەشە باستايمىز!
كەلەسى تۋرىمىزدا سىزدەردىڭ قانشالىقتى تاپقىر ەكەندەرىڭىزدى بايقايمىز! 6 تۋر- «تاريحي جۇمباقتار» .ءار توپقا 4 ولەڭ شۋماقتارىمەن تاريحي جۇمباقتار قويىلادى. ەندەشە، باستايىق!
1 توپ
قادام باس العا سۇرىنبەي،
بولاشاق كىلتى بىلىمدە.
قانداي ماعىنا بەرەدى،
«ساق» ءسوزى پارسى تىلىندە(قۇدىرەتتى ەركەكتەر)
باسىنان كەشكەن شاقتاردى،
تاريحشى ءتىزىپ اقتاردى.
كىمدەر دەپ تاعى اتادى،
گرەك گەرادوت ساقتاردى؟ (ماسساگەتتەر)
اعاعا تىنىس ءىنى ەدى،
تاريح وتكەننىڭ ءۇنى ەدى.
ساق ايەلىنىڭ ەرلىگىن،
سيپاتتاپ بەرگەن كىم ەدى؟(كتەسيي)
كوگەنگە قۇلىن بايلادى،
بەس قارۋدى سايلادى.
ايتىپ بەرشى، قاي ساقتار،
ارال مەن سىردى جايلادى؟(پارادارايا)
2 توپ
تاريحتى جاتتاپ كەشەگى،
سانالى ۇرپاق وسەدى.
ارگيپەيلەر قاي جەردى،
مەكەن قىلىپ كوشەدى؟ (ارالدىڭ سولتۇستىك شىعىسى)
ءبىلىمدى التىنعا تەڭەدىك،
دوستارعا اشىق، كەڭ ەدىك
ايگىلى سۋسىن جاساۋشى،
ساقتاردى كىمدەر دەپ ەدى؟ (حاوماۆارگا)
بەل-بەلەستەن اسادى،
ءور ساقتاردىڭ جاساعى.
تيگراحاۋدا ساقتارى،
قاي جەردە مەكەن جاسادى؟(جەتىسۋ)
ەڭسەلى ەل كوپكە تانىلدى،
ىزگى نيەتتىلەر دە اعىلدى.
ەگىنشى ساقتار مەكەنى،
قاي قالا ماڭىنان تابىلدى؟(الماتى)
3 توپ
وي تۇيگەن سوڭ كەسىمدى،
كوپ قيىندىق شەشىلدى.
حاممۋراپي زاڭىندا،
كىمنىڭ قولى كەسىلدى؟(اكەسىن ۇرعان ۇلدىڭ)
قازاقستان بارشاعا بولعان مەكەن،
باۋرايى دا بالىققا تولعان ەكەن.
ايگىلى عالىمداردىڭ زەرتتەۋىندە،
«التىن ادام» نەشەدە بولعان ەكەن؟ (17 جاستا)
قاراڭعىلىق قويۋلاپ ءتۇندى جاپتى،
عالىمدار ادام سەنگەن ءدىندى تاپتى.
ياۆا ارالىن زەرتتەۋشىلەر،
ايتىڭدارشى، قانەكەي، كىمدى تاپتى؟(پيتەكانتروپ)
قۇرمەتتەپ وتكەن جايدى ۇرىنبايىن،
ايتىلار ونەگەلى جىرىم دايىن.
بىلەتىندەر بولسا ەگەر ايتىپ بەرسىن،
كىم ەسىمىن زەرتتەيتىن عىلىم جايىن. (انتروپونيميكا)
انە-مىنە دەگەنشە، 7 تۋرعا كەلىپ جەتتىك.
7 تۋرىمىزدا ءار توپتىڭ باسشىسى ءوز توبىنا ميميكا، ءىس-قيمىل ارقىلى سۇراق قويادى. بۇلتۋردا توپ باسشىلارىنىڭ ارتىستىك قابىلەتىن، ال قاتىسۋشىلارىنىڭ العىرلىعىن بايقايتىن بولامىز.
«الاش» توپ باسشىسىنىڭ سۇراقتارى:
1. ەجەلگى تاس ءداۋىرى ادامدارىنىڭ كاسىبى؟
2. ەتنوگرافيا ءسوزىنىڭ ماعىناسى؟
«ءبىلىم» توپ باسشىسىنىڭ سۇراقتارى:
1.قولا ءداۋىرى ادامدارىنىڭ شارۋاشىلىعى؟
2، انتروپولگيا دەگەنىمىز نە؟
«توميريس» توپ باسشىسىنىڭ سۇراقتارى:
1.تەمىر ءداۋىرى تايپالارىنىڭ شارۋاشىلىعى، كاسىبى؟
2.ارحەولوگيا دەگەنىمىز نە؟
8 تۋر. ارىپتەر سويلەيدى دەپ اتالادى.
1 «الاش» توبى
كەلەسى قىزىقتى تۋرىمىز «رەتىمەن ايت» دەپ اتالادى. 3 توپقا ەكى سوزدەن ايتامىن. ول سوزدەردى دۇرىس ايتا ءبىلۋ قاجەت.
«الاش » توبىنا ءسوز - زىمىران، وماقاسا.
«ءبىلىم» توبىنا –قوپارىلعان، ساۋلەلى
«توميريس» توبىنا - ىرىمشىك، ماداقتاۋ.
«ونەرگە اركىمنىڭ-اق بار تالاسى»- دەمەكشى 10 تۋرىمىزدى توپتاردىڭ ونەرىن تاماشالاۋعا ارنادىق. ءار توپتان مۋزىكالىق سالەم سۇرايمىز.
سايىسىمىزدىڭ ناتيجەلەرىن ءبىلۋ ءۇشىن ءادىل قازىلار القاسىنا ءسوز كەزەگىن بەرەيىك.
تەبىرەنبەي سويلەۋ بۇگىن مۇمكىن ەمەس،
قازاق حالقى تاۋەلسىزدىك العان كەزدە.
بۇل بوستاندىق، وڭايلىقپەن كەلگەن ەمەس،
قانشا جاستىڭ قانى ارقىلى جەتكەن بىزگە.
امان قالعان قيىندىقتان كوپتەگەن،
باتىر حالىق ەكەنبىز عوي ءبىز دەگەن.
قازاق دەگەن كيەلى دە، قاستەرلى،
ۇلگى تۇتار، وزگە ۇلتتار بىزدەردى.
اركەز تۇرار توبەمىزدە جەلبىرەپ،
كوك بايراعىم، قازاعىما نۇرىن سەپ.
تۋعان ەلدىڭ ماقتانىشى، ايبارى،
بيىك بولشى بارشا جاندى ءسۇيسىنتىپ.
ەلىمىزدىڭ مەرەيى ۇستەم بولسىن!
ەڭسەسىن كوتەرەتىن ەندى جاستار،
بولاشاققا نىق سەنىم ارتادى ولار،
ەلباسى، ەلىمىزدى العا باستا!
سىزدەردى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە 21 جىل تولۋىمەن قۇتتىقتاي وتىرىپ، بۇگىنگى جارىسىمىزدى اياقتايمىز!
اماندىقتا جۇزدەسكەنشە!
You Might Also Like
