ەڭ ۇلكەن بايلىق - دەنساۋلىق
ماقساتى:
بىلىمدىلىك - جاس ۇرپاققا ادام دەنساۋلىعىنىڭ قىمباتتىلىعىن، ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن قاجەتتى باعالى بايلىق ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ.
دامىتۋشىلىق - سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ، سويلەۋ شەبەرلىكتەرىن جەتىلدىرۋ.
تاربيەلىك - دەنەسىن شىڭداۋعا، شىمىر دا شاپشاڭ، ۇقىپتى دا جيناقى، ادەمى بولۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كارتوچكالار، تىرەك - سىزبا، ماقال - ماتەلدەر.
بارىسى
كىرىسپە: قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار!
سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا «ەڭ ۇلكەن بايلىق - دەنساۋلىق»دەگەن تاقىرىپتا تاربيە ساعاتىن وتكىزگەلى وتىرمىز.
دەنساۋلىق دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
دەنساۋلىق - ەل دامۋىنىڭ باستى ارقاۋى.
دەنساۋلىق - جەكە ادامنىڭ باستى بايلىعى.
دەنساۋلىق - ادام تىرشىلىگىنىڭ ەڭ ءبىرىنشى شارتى.
بۇگىنگى دەنى ساۋ ۇرپاق - ەلدىڭ ەرتەڭگى جالعاسى.
وي اشار سۇراقتارى:
ا) ول سۋدان قورقادى، ودان كىر قورقادى. (سابىن)
ءا) ءتىس تازارتاتىن قۇرالدار(ءتىس ششەتكاسى مەن پاستا)
ب) دەنەنى شىنىقتىراتىن، دەنساۋلىققا اسەرى مول ساباق(دەنە تاربيەسى)
ۆ) ادام ومىرىنە ەڭ قاجەتتى زاتتار(اۋا، سۋ، جىلۋ، جارىق، تاماق)
گ) جالقاۋدىڭ دوسى(ەرىنشەكتىك پەن ۇيقى)
بالالار جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
جالپى سۇراق:
1. جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاۋ - تازا ءجۇرۋ، تاڭەرتەڭگى جاتتىعۋلاردى جاساۋ، جۇگىرۋ، جۋىنۋ. تىرناقتى وسىرمەي ۋاقتىلى الىپ ءجۇرۋ. كۇن ءتارتىبىن ساقتاۋ.
2. مەكتەپتە دە، ۇيدە دە تازالىقتى ساقتاۋىمىز قاجەت. ءتىسىمىزدى جۋۋ، قولىمىزدى سابىنداپ جۋۋ، بوگدە زاتتاردى ۇستاماۋ.
3. جەمىس – جيدەكتەردى جۋىپ جەۋ. تاماقتى اسىقپاي شايناپ جەۋ، تاماق ۇستىندە سويلەمەۋ. سپورتپەن اينالىسۋ، تازا ءجۇرۋ.
4. ءاربىر ادام ءوز دەنەسىن شىنىقتىرسا، جۋىنىپ تازا جۇرسە اۋرۋ جولامايدى.
ال بايلىق دەگەنىمىز نە؟
بايلىق
تابيعات مال ءبىلىم ماشينا
ساياباق دەنساۋلىق اقشا
ءبىز انا تىلىنەن م. دۋلاتوۆتىڭ «بايلىق»اڭگىمەسىن ەسكە تۇسىرەيىكشى. اڭگىمە بويىنشا قويىلىم كورسەتىلەدى.
مىنە، بالالار ەڭ ۇلكەن بايلىعىمىز دەنساۋلىق ەكەنىن بايقاپ وتىرسىڭدار. دەنىڭ ساۋ بولسا، ءبىلىم الاسىڭ، ەڭبەك ەتەسىڭ.
تاپسىرمالار: ءار توپقا جەكە تاپسىرما بەرىلەدى.
1. دەنساۋلىقتىڭ دوستارىنا نەلەر جاتادى؟
2. ۇقىپتى دا ادەمى ازامات بولۋ ءۇشىن ادام دەنساۋلىعىنا نە قاجەت؟
3. دەنساۋلىقتىڭ قاستارى دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
4. سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاۋ دەگەنىمىز نە؟(3 مين)
ءار توپ ءوز جۇمىستارىن قورعايدى.
(ەسىكتى قاعىپ جالقاۋبەك كەلەدى)
- سالەمەتسىزدەر مە؟ سىزدەردە كەرەمەت ساباق ءوتىپ جاتقانىن ەستىپ، بالالارمەن بىرگە تاماقتانۋ قۇپياسىن بىلەيىن دەپ كەلدىم جانە بالالارعا ءتاتتى سۋسىن، ساعىز، چيپسي اكەلدىم.
مىنە سەندەرگە اكەلدىم دەپ سومكەسىنەن شىعارا باستايدى.
ءمۇعالىم: جالقاۋبەك اسىقپا، بىزبەن بىرگە وتىر. ءقازىر سەنىڭ اكەلگەن تاماقتارىڭ تۋرالى دارىگەردەن سۇرايىق. قۇرمەتتى دارىگەر، گازدى سۋسىن، ساعىز، ءچيپسيدى تاماق رەتىندە قولدانۋعا بولا ما؟
دارىگەر: گازدى سۋسىننىڭ قۇرامىندا كونسەرۆانتتار، بوياعىش پەن اروماتيزاتور بەرەتىن، ءيىس بەرەتىن زاتتار كىرەدى، ولار اسقازانعا جاعىمسىز اسەر ەتەدى. گازدى سۋسىندا مولشەردەن كوپ قانت ءتىس قۇرتىنىڭ پايدا بولۋىنا سەبەپكەر. سۋسىننىڭ قۇرامىندا دارۋمەندەر مەن مينەرالدى زاتتار جوق.
ءمۇعالىم: ال، كوپ بالالار جاقسى كورەتىن ساعىز تۋرالى نە ايتاسىز؟
ساعىزدىڭ قۇرامىندا دا قانت كوپ، سونىڭ اسەرىنەن ءىش اۋرۋى، ىشەگىنىڭ تاس بولىپ قاتىپ قالۋى، ابايسىزدا جۇتىپ قويۋۋى وتە ءقاۋىپتى.
ال ءچيپسيدىڭ قۇرامىندا بىرنەشە زياندى زاتتار بار، بۇل زاتتار جۇيكە جۇيەسىنە ۋلى اسەر ەتەدى.
ءمۇعالىم: سىزگە راحمەت، دارىگەر.
جالقاۋبەكتىڭ اكەلگەن تاماعىن الاسىڭدار ما؟
ال قانداي تاماق پايدالى؟
كەرەكتى نۇسقاۋلار: «ءومىر ءسۇرۋ ەرەجەلەرى»
ءمۇعالىم. سۋ - دەنەڭدى شىنىقتىرادى. كۇش - قۋات بەرەدى.
تازا اۋادا سەرۋەندەۋ.
اپتاسىنا ءبىر تاۋلىك اس سۋدان باس تارت، اسقازانىڭ دەمالادى.
شاڭعى تەۋىپ، وپپا قاردا ويناۋ.
قورشاعان تابيعاتتى ءسۇي ايالا! جەرگە تۇكىرمە، قاقىرما، قوقىس تاستاما! بۇل - سەنىڭ دەنساۋلىعىڭ.
ۇلكەن كىسىلەرمەن امانداسىپ ءجۇرۋ. ساۋ بولعىڭ كەلسە، بارشاعا ساۋلىق تىلە.
جالعىز باستى كارى كىسىلەرگە، مۇگەدەكتەرگە كومەكتەس. سوندا سەن العىس الاسىڭ، دوستارىڭ دا كوپ بولادى.
قىزعانشاق بولما! ءوز بويىڭداعى جالقاۋلىقتى، قورقاقتىقتى تاستا! وتىرىك ايتپا، جامان ويلاردان اۋلاق بول.
اۋىرا قالساڭ كوپ ۋايىمداما.
باستاعان ءىستى اياقتا! جاقسى وقى.
مىنە، بالالار، نەتكەن كەرەمەت نۇسقاۋلار ايتىلدى، كۇندەلىكتى ىسكە اسىرايىق.
د - ءدارى شوپتەن، اقىل كوپتەن.
ە - ەمنىڭ الدى - ەڭبەك.
ن - نەگىزگى بايلىق - دەنساۋلىق.
س - ساۋلىق - بايلىق نەگىزى.
ا - اس - ادامنىڭ ارقاۋى.
ۋ - ۋ ىشسەڭ ولەرسىڭ.
ل - لاستىڭ دوسى - شىبىن.
ى - ىدىسى تازانىڭ ىرىسى تازا.
ق - قوتىر قولدان جۇعادى.
سالاۋات مامانىنا ءسوز بەرىلەدى اقجايىق بوتايەۆنا
ەلباسىنىڭ «جاڭا ونجىلدىق - جاڭا ەكونوميكالىق ورلەۋ قازاقستاننىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرى»اتتى جولداۋىندا
دەنساۋلىققا، سپورت پەن تۋريزمگە كوپ كوڭىل بولىنگەن،
قازاقستاندىقتاردىڭ 30% بۇقارالىق سپورتقا تارتىلسىن جانە دە سپورتتىق كەشەندەر سالىنسىن. ءدارى - دارمەكتەردىڭ 50% وزىمىزدەن شىعارىلۋى ءتيىس دەلىنگەن. بۇل - ۇكىمەتىمىزدىڭ ۇرپاق دەنساۋلىعىنا قاتتى كوڭىل ءبولىپ وتىر.
ال، بالالار، دەنىمىز ساۋ بولۋ ءۇشىن، مىقتى بولۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەكتىگىن، اۋىرماي تۇرىپ الدىن الا ساقتانۋ، قورشاعان دۇنيەنىڭ ءبىزدىڭ دەنساۋلىعىمىزعا پايداسىن ت. ب. جولىن مەڭگەردىك دەپ ويلايمىن. تاربيە ساعاتىنان وزدەرىڭ ۇلكەن تاربيە الدىڭدار. سوندىقتان بولاشاقتا سەندەردەن دەنى ساۋ، مىقتى دا شىمىر، وتباسىنا تىرەك بولاتىن ازامات، ازاماتشا شىعادى دەپ سەنەمىن.
دەنساۋلىقتىڭ دوستارىنا نەلەر جاتادى؟
ۇقىپتى دا، ادەمى ازامات بولۋ ءۇشىن ادام دەنساۋلىعىنا نە قاجەت؟
دەنساۋلىقتىڭ قاستارى دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
سالاۋاتتى ءومىر سالتى دەگەنىمىز نە؟
بىلىمدىلىك - جاس ۇرپاققا ادام دەنساۋلىعىنىڭ قىمباتتىلىعىن، ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن قاجەتتى باعالى بايلىق ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ.
دامىتۋشىلىق - سىن تۇرعىسىنان ويلاۋ، شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ، سويلەۋ شەبەرلىكتەرىن جەتىلدىرۋ.
تاربيەلىك - دەنەسىن شىڭداۋعا، شىمىر دا شاپشاڭ، ۇقىپتى دا جيناقى، ادەمى بولۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كارتوچكالار، تىرەك - سىزبا، ماقال - ماتەلدەر.
بارىسى
كىرىسپە: قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار!
سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا «ەڭ ۇلكەن بايلىق - دەنساۋلىق»دەگەن تاقىرىپتا تاربيە ساعاتىن وتكىزگەلى وتىرمىز.
دەنساۋلىق دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
دەنساۋلىق - ەل دامۋىنىڭ باستى ارقاۋى.
دەنساۋلىق - جەكە ادامنىڭ باستى بايلىعى.
دەنساۋلىق - ادام تىرشىلىگىنىڭ ەڭ ءبىرىنشى شارتى.
بۇگىنگى دەنى ساۋ ۇرپاق - ەلدىڭ ەرتەڭگى جالعاسى.
وي اشار سۇراقتارى:
ا) ول سۋدان قورقادى، ودان كىر قورقادى. (سابىن)
ءا) ءتىس تازارتاتىن قۇرالدار(ءتىس ششەتكاسى مەن پاستا)
ب) دەنەنى شىنىقتىراتىن، دەنساۋلىققا اسەرى مول ساباق(دەنە تاربيەسى)
ۆ) ادام ومىرىنە ەڭ قاجەتتى زاتتار(اۋا، سۋ، جىلۋ، جارىق، تاماق)
گ) جالقاۋدىڭ دوسى(ەرىنشەكتىك پەن ۇيقى)
بالالار جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
جالپى سۇراق:
1. جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاۋ - تازا ءجۇرۋ، تاڭەرتەڭگى جاتتىعۋلاردى جاساۋ، جۇگىرۋ، جۋىنۋ. تىرناقتى وسىرمەي ۋاقتىلى الىپ ءجۇرۋ. كۇن ءتارتىبىن ساقتاۋ.
2. مەكتەپتە دە، ۇيدە دە تازالىقتى ساقتاۋىمىز قاجەت. ءتىسىمىزدى جۋۋ، قولىمىزدى سابىنداپ جۋۋ، بوگدە زاتتاردى ۇستاماۋ.
3. جەمىس – جيدەكتەردى جۋىپ جەۋ. تاماقتى اسىقپاي شايناپ جەۋ، تاماق ۇستىندە سويلەمەۋ. سپورتپەن اينالىسۋ، تازا ءجۇرۋ.
4. ءاربىر ادام ءوز دەنەسىن شىنىقتىرسا، جۋىنىپ تازا جۇرسە اۋرۋ جولامايدى.
ال بايلىق دەگەنىمىز نە؟
بايلىق
تابيعات مال ءبىلىم ماشينا
ساياباق دەنساۋلىق اقشا
ءبىز انا تىلىنەن م. دۋلاتوۆتىڭ «بايلىق»اڭگىمەسىن ەسكە تۇسىرەيىكشى. اڭگىمە بويىنشا قويىلىم كورسەتىلەدى.
مىنە، بالالار ەڭ ۇلكەن بايلىعىمىز دەنساۋلىق ەكەنىن بايقاپ وتىرسىڭدار. دەنىڭ ساۋ بولسا، ءبىلىم الاسىڭ، ەڭبەك ەتەسىڭ.
تاپسىرمالار: ءار توپقا جەكە تاپسىرما بەرىلەدى.
1. دەنساۋلىقتىڭ دوستارىنا نەلەر جاتادى؟
2. ۇقىپتى دا ادەمى ازامات بولۋ ءۇشىن ادام دەنساۋلىعىنا نە قاجەت؟
3. دەنساۋلىقتىڭ قاستارى دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
4. سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاۋ دەگەنىمىز نە؟(3 مين)
ءار توپ ءوز جۇمىستارىن قورعايدى.
(ەسىكتى قاعىپ جالقاۋبەك كەلەدى)
- سالەمەتسىزدەر مە؟ سىزدەردە كەرەمەت ساباق ءوتىپ جاتقانىن ەستىپ، بالالارمەن بىرگە تاماقتانۋ قۇپياسىن بىلەيىن دەپ كەلدىم جانە بالالارعا ءتاتتى سۋسىن، ساعىز، چيپسي اكەلدىم.
مىنە سەندەرگە اكەلدىم دەپ سومكەسىنەن شىعارا باستايدى.
ءمۇعالىم: جالقاۋبەك اسىقپا، بىزبەن بىرگە وتىر. ءقازىر سەنىڭ اكەلگەن تاماقتارىڭ تۋرالى دارىگەردەن سۇرايىق. قۇرمەتتى دارىگەر، گازدى سۋسىن، ساعىز، ءچيپسيدى تاماق رەتىندە قولدانۋعا بولا ما؟
دارىگەر: گازدى سۋسىننىڭ قۇرامىندا كونسەرۆانتتار، بوياعىش پەن اروماتيزاتور بەرەتىن، ءيىس بەرەتىن زاتتار كىرەدى، ولار اسقازانعا جاعىمسىز اسەر ەتەدى. گازدى سۋسىندا مولشەردەن كوپ قانت ءتىس قۇرتىنىڭ پايدا بولۋىنا سەبەپكەر. سۋسىننىڭ قۇرامىندا دارۋمەندەر مەن مينەرالدى زاتتار جوق.
ءمۇعالىم: ال، كوپ بالالار جاقسى كورەتىن ساعىز تۋرالى نە ايتاسىز؟
ساعىزدىڭ قۇرامىندا دا قانت كوپ، سونىڭ اسەرىنەن ءىش اۋرۋى، ىشەگىنىڭ تاس بولىپ قاتىپ قالۋى، ابايسىزدا جۇتىپ قويۋۋى وتە ءقاۋىپتى.
ال ءچيپسيدىڭ قۇرامىندا بىرنەشە زياندى زاتتار بار، بۇل زاتتار جۇيكە جۇيەسىنە ۋلى اسەر ەتەدى.
ءمۇعالىم: سىزگە راحمەت، دارىگەر.
جالقاۋبەكتىڭ اكەلگەن تاماعىن الاسىڭدار ما؟
ال قانداي تاماق پايدالى؟
كەرەكتى نۇسقاۋلار: «ءومىر ءسۇرۋ ەرەجەلەرى»
ءمۇعالىم. سۋ - دەنەڭدى شىنىقتىرادى. كۇش - قۋات بەرەدى.
تازا اۋادا سەرۋەندەۋ.
اپتاسىنا ءبىر تاۋلىك اس سۋدان باس تارت، اسقازانىڭ دەمالادى.
شاڭعى تەۋىپ، وپپا قاردا ويناۋ.
قورشاعان تابيعاتتى ءسۇي ايالا! جەرگە تۇكىرمە، قاقىرما، قوقىس تاستاما! بۇل - سەنىڭ دەنساۋلىعىڭ.
ۇلكەن كىسىلەرمەن امانداسىپ ءجۇرۋ. ساۋ بولعىڭ كەلسە، بارشاعا ساۋلىق تىلە.
جالعىز باستى كارى كىسىلەرگە، مۇگەدەكتەرگە كومەكتەس. سوندا سەن العىس الاسىڭ، دوستارىڭ دا كوپ بولادى.
قىزعانشاق بولما! ءوز بويىڭداعى جالقاۋلىقتى، قورقاقتىقتى تاستا! وتىرىك ايتپا، جامان ويلاردان اۋلاق بول.
اۋىرا قالساڭ كوپ ۋايىمداما.
باستاعان ءىستى اياقتا! جاقسى وقى.
مىنە، بالالار، نەتكەن كەرەمەت نۇسقاۋلار ايتىلدى، كۇندەلىكتى ىسكە اسىرايىق.
د - ءدارى شوپتەن، اقىل كوپتەن.
ە - ەمنىڭ الدى - ەڭبەك.
ن - نەگىزگى بايلىق - دەنساۋلىق.
س - ساۋلىق - بايلىق نەگىزى.
ا - اس - ادامنىڭ ارقاۋى.
ۋ - ۋ ىشسەڭ ولەرسىڭ.
ل - لاستىڭ دوسى - شىبىن.
ى - ىدىسى تازانىڭ ىرىسى تازا.
ق - قوتىر قولدان جۇعادى.
سالاۋات مامانىنا ءسوز بەرىلەدى اقجايىق بوتايەۆنا
ەلباسىنىڭ «جاڭا ونجىلدىق - جاڭا ەكونوميكالىق ورلەۋ قازاقستاننىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرى»اتتى جولداۋىندا
دەنساۋلىققا، سپورت پەن تۋريزمگە كوپ كوڭىل بولىنگەن،
قازاقستاندىقتاردىڭ 30% بۇقارالىق سپورتقا تارتىلسىن جانە دە سپورتتىق كەشەندەر سالىنسىن. ءدارى - دارمەكتەردىڭ 50% وزىمىزدەن شىعارىلۋى ءتيىس دەلىنگەن. بۇل - ۇكىمەتىمىزدىڭ ۇرپاق دەنساۋلىعىنا قاتتى كوڭىل ءبولىپ وتىر.
ال، بالالار، دەنىمىز ساۋ بولۋ ءۇشىن، مىقتى بولۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەكتىگىن، اۋىرماي تۇرىپ الدىن الا ساقتانۋ، قورشاعان دۇنيەنىڭ ءبىزدىڭ دەنساۋلىعىمىزعا پايداسىن ت. ب. جولىن مەڭگەردىك دەپ ويلايمىن. تاربيە ساعاتىنان وزدەرىڭ ۇلكەن تاربيە الدىڭدار. سوندىقتان بولاشاقتا سەندەردەن دەنى ساۋ، مىقتى دا شىمىر، وتباسىنا تىرەك بولاتىن ازامات، ازاماتشا شىعادى دەپ سەنەمىن.
دەنساۋلىقتىڭ دوستارىنا نەلەر جاتادى؟
ۇقىپتى دا، ادەمى ازامات بولۋ ءۇشىن ادام دەنساۋلىعىنا نە قاجەت؟
دەنساۋلىقتىڭ قاستارى دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
سالاۋاتتى ءومىر سالتى دەگەنىمىز نە؟
You Might Also Like
