ەرىك قۇربانى
ايناجان بۇگىن اڭ-تاڭ ەدى. ءتۇسى سۇرعىلت تارتىپ، ءجۇنى جىعىلىپ، وت پەن سۋدىڭ اراسىندا تۇرعان ادام سەكىلدى. ءبىر ورىندا دايەك تۇتىپ وتىرعىسى كەلمەيدى. ءالسىن-السىن دالاعا شىعا بەرەدى. الباردىڭ الدىنداعى اق قالانىڭ اۋزىنا كەلىپ، الدەقايدا كۇننىڭ باتىسىنا كوز سالادى. قاباقتان تۇسە بەرىستە سوزىلىپ جاتقان قارا جولدا اندا-ساندا قارايعان جۇرگىنشى كورىنەدى. قىسقى سۋىقتا شيراعان قاردىڭ ۇستىندە شانانىڭ تابانى شىقىرلاپ، الدە قايدان قۇلاققا كەلگەن سەكىلدى بولادى. باتۋعا تايانعان كۇن قۇلاقتانىپ، اقتىق نۇرىن اق قاردىڭ بەتىن كۇلىمسىرەتىپ، سەۋىپ تۇر. تەرىسكەيگە ىزعارلانعان جەلدىڭ لەبى بەتكە تيگەندە ينە تىعىپ العانداي شىم ەتە قالادى. سۋ تاسىعان قاتىندار، مال سۋارعان ادامدار جەلدىڭ ىزعارىنان جەڭىلىپ، ەرىكسىز قىرىندايدى. كولبەپ ۇشقان كوك تۇتىندە كەشتىڭ ىزعارىنا بەتتەي الماعانداي تومەن قاراي قۇلديلاپ، اقشا قاردىڭ بەتىن ايمالاي قۇلاپ جاتىر.
جالعىز ايناجان ىزعاردان يمەنبەيتىن ءتارىزدى. ەكى بەتى قىزارىپ، مولدىرەگەن قارا كوزدى ءبىر نۇكتەگە تىرەپ تۇر. سول جاق بولسا كەرەك!..
— ەركەجان، نەعىپ تۇرسىڭ؟— دەپ سۋ اكەلە جاتقان جەڭگەسى قاتارلاسا بەرىپ، توقتادى. اياعىنداعى قاتقان كەبىسىن بىرىنە-بىرىن ۇرىپ تىقىلداتىپ، كوك اياڭ تارتىپ بۇرىسكەن قولىن اۋزىنا تاقاپ ۇرلەدى.
— قۇدايدىڭ كۇنى نە بوپ كەتەر ەكەن، قىراتىن شىعار... جۇرتتىڭ ءبارى ۇيلىعىپ ۇيدە وتىرعاندا، سەنىڭ دالادا تۇرعانىڭ نە؟ الدە، بۇگىن كۇيەۋىڭ كەلۋشى مە ەدى؟!— دەپ جەڭگەسى كۇلدى.
ايناجان جەڭگەسىنىڭ بەتىنە اجىرايىپ قارادى، ەرىكسىز كۇلدى.
— كۇيەۋىم كەلۋشى مە ەدى؟— دەدى.
— ەركەجان-اۋ، كەلسىن دەپ شىن شاقىرساق قايتەدى...
ايناجاننىڭ بەتىندەگى كۇلىمسىرەگەن ءتۇس بىردەن جيىلىپ كەتتى، جەڭگەسىنە الا كوزىمەن ءبىر قارادى دا، ۇيىنە قاراي بۇرىلىپ، جۇرە بەردى...
ءتۇن. ءۇيدىڭ ءىشى تاستاي قاراڭعى. دالا دۇرىلدەگەن بوران. ىزعىرعان جەل دالانى باسىنا كوتەرىپ، ۇيىتقىعان قارمەن تەرەزەنى كومىپ جاتىر. تەرەزەنىڭ تومەنگى جاعى تەگىس كومىلىپ، جوعارى جاعىنداعى ءبىر كوزىنەن عانا جىلتىراعان ساڭىلاۋ كورىنەدى.
جەڭىل عانا كيىنىپ، كۇپىسى مەن بوكەبايىن باس جاعىنا ءۇيىپ، شوقيىپ ايناجان وتىر. جۇرەك ءبىر ورىندا تۇرماي لۇپىلدەپ، جاقسىلىق پا، جاماندىق پا، بىردەمەنى كۇتكەن تارىزدەنەدى. وسى ءىسىنىن نە ەكەنىن، بۇعان دىلگەرلەندىرىپ وتىرعان كىم ەكەنىن وي جىبەرىپ شولادى. قيال جۇيرىك قوي، زىمىراپ وتىرىپ كەلىپ ءبىر جەرگە مۇدىرەدى، وڭ جاعىندا جاتقان شەشەسى، ايناجاندى تاپقان شەشەسى، ۇلدان ارتىق ماپەلەپ، ماڭدايىنان سيپاپ وسىرگەن شەشەسى! "توقالدىڭ ون ۇلىنا دا بەرمەيمىن"،— دەپ اسپانعا كوتەرەتىن، "قاراعىمدى ۇزاتاتىن كۇن بولسا، قالاي جالعىز قالار ەكەم"،— دەپ جىلايتىن شەشەسى.
سويتكەن شەشەسىنىڭ جانىندا جاتقان ايناجان ءبۋىنىپ-تۇيىنىپ، بىردەمەگە ازىرلەنىپ وتىر. ازىرلىگى وزگەشە، كىم ءبىلسىن، بۇل ەسىكتى قايتىپ كورمەيىن دەپ تە وتىرعان شىعار. ءبىراق، ول ۇل ورنىنا ماپەلەپ وسىرگەن اجەسىن نەعىپ قيادى؟ ەڭ بولماسا بىرەر اۋىز ءتىل قاتىپ كەتۋى، ءجونىن ايتۋى كەرەك شىعار؟ اقتىق رەت بەتىنەن سۇيگىزىپ، اجەسىنىڭ ماماسىن يىسكەۋى كەرەك ەمەس پە؟ اجەسىندە جازىق نە؟
ايناجاندى رەنجىتۋ ونىڭ ويىندا بار ما ەدى؟! قىزعا ەركەك قوجا. اكەسى بيلەدى دە، ءوزىنىڭ قالاعان جەرىنە بەرمەك بولدى. ايناجان ەستىپ جىلاعاندا، بايى ولگەندەي بولىپ داۋىس قىلعان وسى اجەسى ەدى عوي! ايناجان قاباعىن شىتىپ، رەنجىپ وتىرسا، نەگە رەنجىگەنىن سۇراپ-بىلگەنشە توزبەي، جانىن قۇربان قىلعانداي بولاتىن جاناشىرى وسى ەدى عوي...
— اپىراي، اجەمدى قايتسەم ەكەن؟!— دەپ ايناجان ۇزاق ويعا شومدى.
دالا بوران. - جەل ۇليدى، ىسقىرادى، ولىمسىرەپ جىلاعانداي بولادى. جەلمەن بىرگە، ءمولدىر كوزىن ىستىق جاسپەن شىلاپ، ايناجان دا جىلايدى. جانداي كورگەن جالعىز اجەسىن توقالدىڭ تاباسىنا تاستاپ، ويلاماعان ىسكە بەل بۋعانىنا ءوزىن شىلتەلەگىسى كەلەدى. ءبىراق، ءازىر ءىس وتكەن جوق قوي، الدە بولسا اجەسىنىڭ جىلى توسەگىنە كىرىپ، ايمالاپ سۇيسە قايتەدى. "اجە، ءبىر سەنى رەنجىتپەۋ ءۇشىن نە قورلىققا بولسا دا ءتوزدىم!" — دەسە قايتەدى...
جوق بولمايدى... ايناجان، سۇيگەنىنە ۋادە بەرىپ قويعان. ايناجان، ۋادەسىن جۇتپاۋعا ءتيىس ەمەس. اجەسى ءۇشىن ايناجان، بالكىم، كونەر دە مە ەدى؟ ءبىراق اكەسىنىڭ جىلاتىپ بەرگەلى وتىرعانى، جاسى قىرىقتان اسقان بىرەۋدىڭ مالى ارقاسىندا توقالدىققا العالى وتىرعاندىعى — مىنە وسىلار ايناجاندى كۇيدىرەدى. مۇنى ويلاعاندا ايناجان وت بولىپ، ورتەنىپ بارا جاتقان سەكىلدەنەدى.
اجەسى قوزعالىپ، اۋناپ ءتۇسىپ جاتتى.
— ايناجان، قالقام، جاقىنىراق جاتشى، ارقام توڭىپ قالدى،— دەدى اجەسى.
ايناجاننان ەرىك كەتىپ، اجەسىنىڭ كورپەسىنە كىرىپ قۇشاقتاپ قىستى...
ەسىك تىقىلداعانداي بولدى. دالادا سىبدىر ءبىلىندى. ايناجان باسىپ كوتەرىپ الدى. ۇلپىلدەگەن جۇرەك بۇرىنعىسىنان دا ۇدەپ، اتتاي شابۋعا اينالدى.
— اپىرماي، ەندى قايتەم؟.. جوق، كەتۋ كەرەك.
ايناجان ەسىككە بارا بەرگەندە، اجەسىنىڭ جىلامسىراعان داۋىسى ەستىلدى.
— ايناجان! قالقام، قايداسىڭ؟
دالا تاستاي قاراڭعى. الاي-دۇلەي بوران. گۋلەگەن جەل الدە قايدان قۋىس تاۋىن كىرىپ، دەنەنى شىمىرلاتىپ، توڭدىرىپ كەلەدى. اۋىلدان شىققالى شانا جول تابانىنا تۇسكەن ەمەس، پار ات ءىلبىتىپ تارتا ما، قالاي، شانا ەپتەپ قانا قوزعالعان سەكىلدى.
— اپىرماي،- اداستىق — دەپ كوشىر ايناجاننىڭ تۇلا بويىنا سۋىق سۋدى قۇيىپ جىبەرگەندەي بولدى. قاتار وتىرعان مىنا ايدار، ايناجاندى قورقىتپايىن دەدى مە ەكەن، قايرات بەرە سويلەدى.
— جوقتى ايتپاشى، ادام اداسا ما ەكەن. وسى بەتىمىزبەن ءجۇرىپ قارا جولدى ءقازىر قيىپ الامىز،— دەدى.
مۇنى ايتۋىن ايتسا دا، ءوزى سەنىپ كەلە جاتقان بەتتەرىنىڭ قاي جاق ەكەنىن وزدەرى دە بىلمەيدى. ۇستى-ۇستىنە ۇرسا دا ومبى قارعا مالتىعىپ، ات ءجۇرۋدى سيرەتتى. اقىرىندا تۇپكى ات قارعا باۋىرلاپ جاتىپ الدى.
— ويپىرماي، ساي بولماسا يگى ەدى،— دەپ كوشىر تۇسە قالدى. اتتى قابىرعالاتا ءجۇرىپ الدىن ورالا بەرەمىن دەگەندە، اياعى سىرعاناپ كەتىپ، زىمىراي جونەلدى، ايقايلاعان داۋىسىن جەل كوتەرىپ اكەتتى. جولداستارىنا ەسىتتىرمەدى.
كوشىر اتتى تۇرعىزا المادى ما دەپ ايدار دا تۇسە قالدى. ول دا اتتىڭ الدىن ورالا بەرگەندە، سىرعاناپ كەتكەنىن ءبىراق ءبىلدى. ساسقانىنان داۋىسى شىقپادى...
ەرتەڭىنە ايناجاندى ىزدەگەن قۋعىنشىلار مالىعىپ قۇلاپ جاتقان اتتى تاپتى... اتتان ەكى ءجۇز قادامداي جەرگە بارىپ، ءولىپ جاتقان ايناجاننىڭ سۇيەگىن تاۋىپ الىستى.
You Might Also Like
-
اتىراۋدا العاش رەت شەتەلدىك «International Education Fair» جوو-نىڭ ءىرى كورمەسى وتۋدە. ەكى كۇندىك ءبىلىم كورمەسىنىڭ العاشقى كۇنىندە 2 مىڭعا جۋىق اتىراۋلىق ءبىلىم گرانتتارىمەن تانىستى.
