ەرىم دەيتىن ەل بولسىن
تاربيە باسى-تال بەسىكتەن باستالادى. تاربيەسىز بەرىلگەن بىلىمدە نەگىز جوق، دەگەن حالىق دانالىعى. مەنىڭشە، بەسىك تاربيەسى، ءجاسوسپىرىم تاربيەسى بىر-بىرىمەن جالعاسىپ، ءوز ەرەكشەلىكتەرىمەن جۇزەگە اسىرىلادى. وسىلايشا بالانى جاستايىنان ءوز ومىرىنە يكەمدەنىپ، ءتۇزۋ جولدا ازامات جانە ازاماتشا بولىپ قالىپتاسۋىنا اتا-انانىڭ جاۋاپتى ەكەنىن بىلەمىز. اتا-انا بالاعا قانداي تالىم-تاربيە بەرسە، بالا سونى قابىلداپ، ومىرگە سول باعىت بويىنشا قالىپتاسىپ، ءوز ورنىن تابادى. ءبىراق ءقازىر دە اكە تاربيەدەن گورى جۇمىسقا بەكەم بايلانىپ، بالاعا ۋاقىت تاپپاي، جۇرەتىندىگى انىق. مەنىڭشە، اكە تاربيەسىن الماعان بالا ومىردە وڭ مەن سولدى اجىراتا بىلمەيتىن، جاۋاپكەرشىلىكتى ۇعىنباي، قارا جولدى باساتىندىعى ايدان انىق. «انا كورگەن تون پىشەر، اكە كورگەن وق جونار» دەمەكشى، ەر بالا اكەسىنىڭ ىس-ارەكەتى، مىنەز-قۇلقىنا قاراپ ەلىكتەي باستايدى. اكە مەيىرىمىن سەزىنىپ وسكەن جەتكىنشەك ۇرپاقتىڭ بولاشاعىدا جارقىن بولسىن. مەنىڭ ايتپاعىم، اكە بالاعا كوڭىل بولگەنى ءجون. ءبىر ساتكە جۇمىسىن اسىرىپ، قويىپ، بالامەن اشىق سويلەسىپ يگى ىستەرىمەن، جەتكەن تابىستارىن ماقتاپ، شالىس باسقان جەرى بولسا تۇزەتىپ، دۇرىس باعىت-باعدار بەرسە، ۇلكەن عانيبەت. «ءبىر اكەنىڭ تاربيەسىن ءجۇز مەكتەپ بەرە المايدى»، دەگەن ناقىلدار، «اكە» ماماندىعىنىڭ قادىر-قاسيەتىن ارتىق اۋىز ءسوزسىز-اق ۇعىندىرىپ تۇر.
«اكەگە قاراپ ۇل وسەر، شەشەگە قاراپ قىز وسەر» دەگەن اتا-بابامىز انانىڭ دا اكەنىڭ دە ورنىن ايقىنداپ اتا-بابامىز انانىڭ دا، اكەنىڭ دە ورنىن ايقىنداپ، شەشەندىك سوزدەرىن، ناقىلدارىن قالدىرعان. انا-بالا باقىتىنىڭ باعبانى. انالىق پارىزىن ادال اقتاۋدىڭ، ءبىزدىڭ ۇلكەن اجەلەرىمىز، تۋعان انالارىمىز اسەم ۇلگىسىن تانىتىپ وتكەن. ءقازىر دە كەڭ پەيىلدى انالارىمىز قانشاما. وسى ءبىر تاربيە كوزىن انالارىمىز بەرىك ۇستاپ ءوز ونەگەسىن بالا بويىنا ءوربىتىپ، قاجەتتى كومەگىن بەرۋى-جۇزىڭە قۋانىش ۇيالاتادى. ءدال وسى كەزەڭدە، ياعني، جيىرما ءبىرىنشى عاسىردا مۇنداي وتباسىعا، بالا تاربيەسىنە ۇلكەن ءمان بەرگەن. وتباسىعا، مەملەكەتتىك قولداۋ قاجەت دۇنيە. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ولاردىڭ ءتۇرلى قاجەتتىلىكتەرىن جاساۋ. مۇمكىن، سوندا ەلىمىزدىڭ ءبىراز بولىگى، بالا كۇتىمىمەن مىقتاپ اينالىسار. بالانىڭ بۇرىس باعىتتا كەتۋىنە جول بەرمەۋ ءتيىس، ونىڭ ۇستىنە قازىرگى تاڭدا ادام شوشىرلىق جاعدايلار ورىن الىپ جاتىر، وسىنىڭ بارلىعى ۇيدەگى، تاربيەگە بايلانىستى. ەگەردە حالقىمىز تاربيەمەن اينالىسپاسا، بالاعا ءجوندى كوڭىل بولمەسە، بالانىڭ باعىتى ءتۇزۋ بولۋى مۇمكىن ەمەس. مەنىڭ ايتپاعىم، بالا تاربيەلەپ وتىرعان وتباسىلارعا، مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋ. ماتەريالدىق بولسىن، باسقا دا كومەكتەر كورسەتكەن ءجون.
ءقازىر دە، ياعني، ءححى عاسىر اكەنىڭدە، انانىڭدا جۇمىس ىستەپ، بالا-شاعا اسىرايمىز دەپ، جان-تالاسىپ جۇرەتىنى بەلگىلى. بۇل ورايدا اكە بالا-شاعانىڭ اسىراۋشىسى، ال انا ءوز ورنىن بىلگەنى ءجون، ول بالانى ۇيدە قاداعالاپ، ولاردى كيىندىرىپ، تاماعىن بەرىپ، شاڭىراقتى شۋاققا بولەپ، ۇيدە بولۋى ءتيىس. ول ءۇشىن مەملەكەت تاراپىنان بەرىلگەن قولداۋ قاجەت. بالكىم، وسى ءبىر ءىس قولعا الىنسا، ەلىمىزدەگى وتباسىلار تاربيەمەن اينالىسىپ، بالانى جاقسى باعىتقا سۇيرەپ، تاربيە مەن ءبىلىمدى قاتار ۇيرەتەرى حاق
«نە ەكسەڭ، سونى وراسىڭ»-دەگەن حالىق دانالىعى. بۇگىنگى جاستار ەلىمىزدىڭ جارقىن بولاشاعى. بىلەككە سەنگەن زامان ارتتا قالدى، زامان بىلىمدىنىكى. كوشى ىلگەرى كەتكەن ەلدەرگە جەتۋ ءۇشىن ءبىلىم كەرەك. قالادا، اۋىلدىق جەرلەردە جاستاردىڭ تەرەڭ ءبىلىم الۋىنا ۇكىمەت تاراپىنان كومەك بولسا. نەبىر تالابى تاۋداي تالانتتى جاستار قاتارى وتە كوپ. اتتەڭ توننىڭ كەلتەسى بولىپ تۇرعانى-اي!. قالا ورتالىقتارىنداعى ۇيىرمەلەرگە قاتىسۋىنا بالالاردىڭ تۇرمىستىق جۇدەۋلىگى اسەرىن تيگىزىپ تۇر. مەن ەلىمنىڭ سانالى ازاماتى رەتىندە، ەلىمنىڭ قارقىنداپ دامۋىنا ايتار سىنىم جوق. ءبىراق، ەلدەگى قالتالى ازاماتتارعا قارنىم اشيدى. جاراتۋشى يەم: «ءبىر جاقسىلىق جاسا، ون جاقسىلىق قىلىپ قايتارامىن!»-دەگەن. كوپتىڭ العىسىن العانعا نە جەتسىن؟! توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى، «ەرىم دەيتىن ەل بولماسا، ەلىم دەيتىن ەر بولمايدى» جاقسىلىقتىڭ اۋىلى الىس بولماعاندىعىنا سەنەمىن!
You Might Also Like
-
اۋىل — ءار قازاقتىڭ كىندىگىنەن بايلانعان ءتۇپ قازىعى. اۋىل دەسە ءالى كۇنگە ارتىمىزعا الاڭداپ، الىستا قالعان بالالىق شاققا اڭسارىمىز اۋىپ تۇرادى.
-
قوجا احمەت ولەر الدىندا وتباسىنا، تۋىستارىنا: «مەن پالەن ۋاقىتتا دۇنيە سالامىن. مەنى وڭ جاققا قويعاننان كەيىن دەنەم سۋىماي تۇرعاندا، ءبىر قارا بۋرا مىنگەن كىسى كەلىپ، مەنى ماڭگى جاتاتىن ورنىما...
