ەتنومادەني باعىتتىڭ مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋدەگى ءرولى
زۋحرا ديميان قىزى مۋحامەدوۆا
بايانداما
تاقىرىبى: ەتنومادەني باعىتتىڭ مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋدەگى ءرولى
ەتنومادەني باعىت (ەرتەگىلەر، شاعىن فولكلورلىق جانرلار، حالىق ويىندارى، تابيعات) – بالالاردى وقىتۋدىعى ءداستۇرلى ەمەس باعىت. بۇل باعىت بالانىڭ قابىلداۋىنا قاجەتتى ەموسيونالدىق فون قالىپتاستىرۋعا، قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، ءتىپتى ينەرتتىلىگى جوعارى تاربيەلەنۋشىلەردە وقۋعا دەگەن موتيۆاسياسىنىڭ دەڭگەيىن كوتەرۋگە سەبەپشى بولا الادى.
ءار مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىندە ەرتە جاس توبىنان باستاپ مەكتەپكە دەيىن شىعارىپ سالۋعا دەيىن ەتنومادەني كومپونەنت ەلەمەنتتەرى كەزدەسەدى. كۇن ءتارتىبىنىڭ بارلىق ساتتەرىندە قانداي دا بولسىن ەلەمەنت بولۋى مۇمكىن - حالىق ەرتەگىلەرى، حالىق پەداگوگيكاسىنىڭ بولىمدەرى، فولكلور، ماقال - ماتەلدەر، ادەت - عۇرىپتار مەن سالت - داستۇرلەر، حالىق ويىندارى جانە ت. ب. بالالارعا ءاردايىم جومارت قازاق حالقىمىزدىڭ بويىنداعى بار جاقسى قاسيەتتەر مىسالعا كەلتىرىلىپ، تاربيە جانە وقىتۋ ۇدەرىسىنىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالدى. سونىڭ ارقاسىندا تاربيەلەنۋشىلەردىڭ قورشاعان ورتانى سەزىنۋ، قوعامدانۋ، وزىندىك باعالاۋ، تۇلعا رەتىندە دامۋ سياقتى ماڭىزدى قاسيەتتەرى دامىپ قالىپتاسادى.
ەتنومادەني كومپونەنت – بۇل تانىمدىق بەلسەندىلىكتى، وزبەتىندىلىكتى، شىعارماشىلىق دامۋدى، حالىقتاردىڭ وزىندىك تۇرمىستىق ەرەكشەلىكتەرىنە جانە جالپى سۇلۋلىققا ارالاسۋىن وياتاتىن قۇرال. بۇل جالپى حالىقتىق مادەنيەتكە، قاتىناسۋ مادەنيەتىنە اپاراتىن جول. حالىق تۇرعىندارىنىڭ ارقاسىندا بالالاردا مەيىرباندىلىققا، تىلەكتەستىك سەزىمدەرىنە تاربيەلەنەدى.
مەكتەپكە دەيىنگى قوعامدىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە ەتنومادەني كومپونەنتتىڭ ەنگىزىلۋىنىڭ نەگىزگى شارتى – مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمداعى بالالاردىڭ ەموسيونالدىق دامۋىن جانە امان - ساۋلىعىن قاداعالاۋ. ەموسيالار تارتىپكە تىكەلەي اسەر ەتىپ، قوعامدىق اراقاتىناس پەن تارتىمدىلىقتى قالىپتاستىرادى. ولار باعالاۋ ءرولىن اتقارىپ، بالانى ارەكەتتەرگە يتەرمەلەيدى، تاجىريبەنى بەلسەندەتىپ، جيناقتالۋىنا ىقپال ەتەدى.
بايانداما
تاقىرىبى: ەتنومادەني باعىتتىڭ مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋدەگى ءرولى
ەتنومادەني باعىت (ەرتەگىلەر، شاعىن فولكلورلىق جانرلار، حالىق ويىندارى، تابيعات) – بالالاردى وقىتۋدىعى ءداستۇرلى ەمەس باعىت. بۇل باعىت بالانىڭ قابىلداۋىنا قاجەتتى ەموسيونالدىق فون قالىپتاستىرۋعا، قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، ءتىپتى ينەرتتىلىگى جوعارى تاربيەلەنۋشىلەردە وقۋعا دەگەن موتيۆاسياسىنىڭ دەڭگەيىن كوتەرۋگە سەبەپشى بولا الادى.
ءار مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىندە ەرتە جاس توبىنان باستاپ مەكتەپكە دەيىن شىعارىپ سالۋعا دەيىن ەتنومادەني كومپونەنت ەلەمەنتتەرى كەزدەسەدى. كۇن ءتارتىبىنىڭ بارلىق ساتتەرىندە قانداي دا بولسىن ەلەمەنت بولۋى مۇمكىن - حالىق ەرتەگىلەرى، حالىق پەداگوگيكاسىنىڭ بولىمدەرى، فولكلور، ماقال - ماتەلدەر، ادەت - عۇرىپتار مەن سالت - داستۇرلەر، حالىق ويىندارى جانە ت. ب. بالالارعا ءاردايىم جومارت قازاق حالقىمىزدىڭ بويىنداعى بار جاقسى قاسيەتتەر مىسالعا كەلتىرىلىپ، تاربيە جانە وقىتۋ ۇدەرىسىنىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالدى. سونىڭ ارقاسىندا تاربيەلەنۋشىلەردىڭ قورشاعان ورتانى سەزىنۋ، قوعامدانۋ، وزىندىك باعالاۋ، تۇلعا رەتىندە دامۋ سياقتى ماڭىزدى قاسيەتتەرى دامىپ قالىپتاسادى.
ەتنومادەني كومپونەنت – بۇل تانىمدىق بەلسەندىلىكتى، وزبەتىندىلىكتى، شىعارماشىلىق دامۋدى، حالىقتاردىڭ وزىندىك تۇرمىستىق ەرەكشەلىكتەرىنە جانە جالپى سۇلۋلىققا ارالاسۋىن وياتاتىن قۇرال. بۇل جالپى حالىقتىق مادەنيەتكە، قاتىناسۋ مادەنيەتىنە اپاراتىن جول. حالىق تۇرعىندارىنىڭ ارقاسىندا بالالاردا مەيىرباندىلىققا، تىلەكتەستىك سەزىمدەرىنە تاربيەلەنەدى.
مەكتەپكە دەيىنگى قوعامدىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە ەتنومادەني كومپونەنتتىڭ ەنگىزىلۋىنىڭ نەگىزگى شارتى – مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمداعى بالالاردىڭ ەموسيونالدىق دامۋىن جانە امان - ساۋلىعىن قاداعالاۋ. ەموسيالار تارتىپكە تىكەلەي اسەر ەتىپ، قوعامدىق اراقاتىناس پەن تارتىمدىلىقتى قالىپتاستىرادى. ولار باعالاۋ ءرولىن اتقارىپ، بالانى ارەكەتتەرگە يتەرمەلەيدى، تاجىريبەنى بەلسەندەتىپ، جيناقتالۋىنا ىقپال ەتەدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
دامىتۋشى ورتالىقتار: «الەۋمەتتىك»، «شىعارماشىلىق» ءبىلىم بەرۋ سالالارى
