فونەتيكالىق كەشەندى تالداۋ
فونەتيكالىق كەشەندى تالداۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ فونەتيكادان العان بىلىمدەرىن نىعايتۋ، تياناقتاۋ، جۇيەگە كەلتىرىپ قورىتۋ، تەوريالىق ءبىلىمىن پراكتيكامەن ۇشتاستىرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: ويىن تۇرلەرى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ تاپقىرلىق، ىزدەنىمپازدىق قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ، شىعارماشىلىققا باۋلۋ، ءوز ويىن تياناقتى جەتكىزە ءبىلۋىن دامىتۋ؛
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ۇيىمشىلدىققا، ادامگەرشىلىككە، ىزەتتىلىككە، دوستىققا، شاپشاڭدىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ىزدەنۋشىلىك، شىعارماشىلىق
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، سىنىپتىڭ دايىندىعىن قاداعالاۋ، وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
II. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ.
ۇيگە بەرگەن جاتتىعۋ جۇمىسىن تەكسەرەمىن.
III. سايىس ساباق.
وقۋشىلار، بۇگىنگى فونەتيكالىق كەشەندى تالداۋ ساباعىن سايىس ساباق تۇرىندە وتكىزەمىز. سايىسقا ەكى توپ قاتىسادى.
سايىسىمىزدىڭ شارتتارى:
1. «ەستافەتالىق سايىس». ءار قاتاردىڭ ءبىر وقۋشىسىنا ەستافەتا سۇراعى بەرىلەدى. ءار وقۋشى ءوزىنىڭ بىلەتىن ءبىر عانا جاۋابىن ايتىپ، كەلەسى وقۋشىعا وتكىزەدى. ءسويتىپ، قاتارداعى ءاربىر وقۋشى ءوزى بىلەتىن ءبىر سۇراققا جاۋاپ بەرەدى.
2. «ساۋاتتىلىقتى اشاتىن حاتتار». «XXI ع. جاستارىنىڭ قوعامداعى ورنى» تاقىرىبىنا وي تولعاۋ جازۋ. جازىلعان ماتىندەر توپتا تالقىلانادى. «اۆتور ورىندىعى» بويىنشا ءار توپتان ءبىر وقۋشى ورتاعا شىعىپ، توپتىڭ ەڭ ۇزدىك جۇمىسىن وقيدى. «گالەرەيا» بولىمىندە ەڭ ساۋاتتى، كوركەم، ۇزدىك جازىلعان جۇمىس تاقتاعا ءىلىنىپ قويىلادى.
3. «جارىس» ويىنى. 1 - قاتارعا «زاڭداستىرىلعان»، 2 - قاتارعا «مەملەكەتتەردىڭ» سوزىنە فونەتيكالىق تالداۋ جۇمىسى بەرىلەدى.
4. «قىز قۋۋ» ويىنى. 1 - قاتاردان قىز بالا، 2 - قاتاردان ۇل بالا شىعادى. مىسالى، قىز بالا ۇستەۋ ماعىناسىنا قاراي 7 - گە بولىنەدى دەسە، ۇل بالا ونى جالعاستىرادى. قايسىسى كىدىرىپ قالسا، سول جەڭىلگەن بولىپ سانالادى.
5. «ءسىز بىلەسىز بە؟». بۇل بولىمدە تەست تاپسىرمالارى بەرىلەدى.
1. ەستافەتالىق سايىس.
1 - قاتار سۇراقتارى:
1) فونەتيكا نەنى زەرتتەيدى؟
2) بۋىن ۇندەستىگى دەگەنىمىز نە؟
3) كەيىنگى ىقپال دەگەنىمىز نە؟
4) قانداي سوزدەر بولەك جازىلادى؟
5) ەرىن ۇندەستىگى دەگەنىمىز نە؟
2 - قاتار سۇراقتارى:
1) بەيىمدەستىك زاڭى دەگەنىمىز نە؟
2) بۋىن جانە ونىڭ تۇرلەرى؟
3) قانداي سوزدەر بولەك جازىلادى؟
4) ورفوگرافيا مەن ورفوەپيانىڭ ەرەجەسىن ايتىڭىز، مىسال كەلتىرە وتىرىپ.
5) ۇندەستىك زاڭى دەگەنىمىز نە؟
2. ساۋاتتىلىقتى اشاتىن حاتتار.
«XXI ع. جاستارىنىڭ قوعامداعى ورنى» تاقىرىبىنا وي تولعاۋ جازۋ.
3. جارىس ويىنى.
1 - قاتارعا «زاڭداستىرىلعان»، 2 - قاتارعا «مەملەكەتتەردىڭ» سوزىنە فونەتيكالىق تالداۋ جۇمىسى بەرىلەدى.
ز – داۋىسسىز، ۇياڭ، ءتىل الدى.
ا – داۋىستى، جۋان، اشىق، ەزۋلىك
ڭ – داۋىسسىز، ءۇندى
د – داۋىسسىز، ۇياڭ، ءتىل الدى
ا – داۋىستى، جۋان، اشىق، ەزۋلىك
س – داۋىسسىز، قاتاڭ، ءتىل الدى
ت – داۋىسسىز، قاتاڭ، ءتىل الدى
ى – داۋىستى، جۋان، قىساڭ، ەزۋلىك
ر – داۋىسسىز، ءۇندى، ءتىل الدى
ى - داۋىستى، جۋان، قىساڭ، ەزۋلىك
ل – داۋىسسىز، ءۇندى، ءتىل الدى
ع – داۋىسسىز، ۇياڭ، ءتىل ارتى
ا - داۋىستى، جۋان، اشىق، ەزۋلىك
ن – داۋىسسىز، ءۇندى، ءتىل الدى
4. «قىز قۋۋ» ويىنى.
قىز بالا: اۋ وكپەدەن كەدەرگىسىز شىعىپ، ۇننەن عانا تۇراتىن دىبىستاردى داۋىستى دىبىس دەيمىز. تىلدە 12 داۋىستى دىبىس بار. داۋىستى دىبىستاردىڭ جاسالۋىنا جاسالۋىنا ەرەكشە سويلەۋ مۇشەلەرىنىڭ قاتىسۋىنا قاراي داۋىستى دىبىستار بىرنەشە توپقا بولىنەدى. ولار..... قىز توقتاعان جەردەن جىگىت جالعاستىرىپ كەتۋ كەرەك. جالعاستىرا الماعان جاعدايدا جەڭىلگەنى بولىپ ەسەپتەلەدى.
5. ءسىز بىلەسىز بە؟
تەست
1. بۋىنعا بولىنبەيتىن ءسوز قاتارىن بەلگىلەڭىز.
ا) كۇن، اق، انت ب) استانا، كەرەگە ۆ) وقشانتاي، قانت
2. سينگارمونيزم زاڭىنا باعىنبايتىن ءسوزدى تابىڭىز
ا) تەرىستىك، القىزىل ب) جاڭبىرلى، بىلەزىك ۆ) تۇيەتابان، ءمۇعالىم
3. قانشا داۋىستى دىبىس بار؟
ا) 12 ب) 15 ۆ) 11
4. ءتىل دىبىستارىن زەرتتەيتىن عىلىم سالاسى؟
ا) مورفولوگيا ب) سينتاكسيس ۆ) فونەتيكا
5. ءتىلدىڭ قاتىسىنا قاراي قالاي بولىنەدى؟
ا) جۋان، جىڭىشكە ب) ەرىندىك، ەزۋلىك ۆ) اشىق، قىساڭ
6. «پ» قانداي دىبىس؟
ا) ۇياڭ ب) ەرىندىك ۆ) قاتاڭ
IY. ۇيگە تاپسىرما.
جۋرنالدان ۇناعان ءبىر ءماتىندى وقىپ، ىشىنەن 5 سوزگە فونەتيكالىق كەشەندى تالداۋ جاساڭىزدار.
Y. باعالاۋ.
ساباققا قاتىسىمىن قاراپ باعالايمىن.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ فونەتيكادان العان بىلىمدەرىن نىعايتۋ، تياناقتاۋ، جۇيەگە كەلتىرىپ قورىتۋ، تەوريالىق ءبىلىمىن پراكتيكامەن ۇشتاستىرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: ويىن تۇرلەرى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ تاپقىرلىق، ىزدەنىمپازدىق قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ، شىعارماشىلىققا باۋلۋ، ءوز ويىن تياناقتى جەتكىزە ءبىلۋىن دامىتۋ؛
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ۇيىمشىلدىققا، ادامگەرشىلىككە، ىزەتتىلىككە، دوستىققا، شاپشاڭدىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ىزدەنۋشىلىك، شىعارماشىلىق
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، سىنىپتىڭ دايىندىعىن قاداعالاۋ، وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
II. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ.
ۇيگە بەرگەن جاتتىعۋ جۇمىسىن تەكسەرەمىن.
III. سايىس ساباق.
وقۋشىلار، بۇگىنگى فونەتيكالىق كەشەندى تالداۋ ساباعىن سايىس ساباق تۇرىندە وتكىزەمىز. سايىسقا ەكى توپ قاتىسادى.
سايىسىمىزدىڭ شارتتارى:
1. «ەستافەتالىق سايىس». ءار قاتاردىڭ ءبىر وقۋشىسىنا ەستافەتا سۇراعى بەرىلەدى. ءار وقۋشى ءوزىنىڭ بىلەتىن ءبىر عانا جاۋابىن ايتىپ، كەلەسى وقۋشىعا وتكىزەدى. ءسويتىپ، قاتارداعى ءاربىر وقۋشى ءوزى بىلەتىن ءبىر سۇراققا جاۋاپ بەرەدى.
2. «ساۋاتتىلىقتى اشاتىن حاتتار». «XXI ع. جاستارىنىڭ قوعامداعى ورنى» تاقىرىبىنا وي تولعاۋ جازۋ. جازىلعان ماتىندەر توپتا تالقىلانادى. «اۆتور ورىندىعى» بويىنشا ءار توپتان ءبىر وقۋشى ورتاعا شىعىپ، توپتىڭ ەڭ ۇزدىك جۇمىسىن وقيدى. «گالەرەيا» بولىمىندە ەڭ ساۋاتتى، كوركەم، ۇزدىك جازىلعان جۇمىس تاقتاعا ءىلىنىپ قويىلادى.
3. «جارىس» ويىنى. 1 - قاتارعا «زاڭداستىرىلعان»، 2 - قاتارعا «مەملەكەتتەردىڭ» سوزىنە فونەتيكالىق تالداۋ جۇمىسى بەرىلەدى.
4. «قىز قۋۋ» ويىنى. 1 - قاتاردان قىز بالا، 2 - قاتاردان ۇل بالا شىعادى. مىسالى، قىز بالا ۇستەۋ ماعىناسىنا قاراي 7 - گە بولىنەدى دەسە، ۇل بالا ونى جالعاستىرادى. قايسىسى كىدىرىپ قالسا، سول جەڭىلگەن بولىپ سانالادى.
5. «ءسىز بىلەسىز بە؟». بۇل بولىمدە تەست تاپسىرمالارى بەرىلەدى.
1. ەستافەتالىق سايىس.
1 - قاتار سۇراقتارى:
1) فونەتيكا نەنى زەرتتەيدى؟
2) بۋىن ۇندەستىگى دەگەنىمىز نە؟
3) كەيىنگى ىقپال دەگەنىمىز نە؟
4) قانداي سوزدەر بولەك جازىلادى؟
5) ەرىن ۇندەستىگى دەگەنىمىز نە؟
2 - قاتار سۇراقتارى:
1) بەيىمدەستىك زاڭى دەگەنىمىز نە؟
2) بۋىن جانە ونىڭ تۇرلەرى؟
3) قانداي سوزدەر بولەك جازىلادى؟
4) ورفوگرافيا مەن ورفوەپيانىڭ ەرەجەسىن ايتىڭىز، مىسال كەلتىرە وتىرىپ.
5) ۇندەستىك زاڭى دەگەنىمىز نە؟
2. ساۋاتتىلىقتى اشاتىن حاتتار.
«XXI ع. جاستارىنىڭ قوعامداعى ورنى» تاقىرىبىنا وي تولعاۋ جازۋ.
3. جارىس ويىنى.
1 - قاتارعا «زاڭداستىرىلعان»، 2 - قاتارعا «مەملەكەتتەردىڭ» سوزىنە فونەتيكالىق تالداۋ جۇمىسى بەرىلەدى.
ز – داۋىسسىز، ۇياڭ، ءتىل الدى.
ا – داۋىستى، جۋان، اشىق، ەزۋلىك
ڭ – داۋىسسىز، ءۇندى
د – داۋىسسىز، ۇياڭ، ءتىل الدى
ا – داۋىستى، جۋان، اشىق، ەزۋلىك
س – داۋىسسىز، قاتاڭ، ءتىل الدى
ت – داۋىسسىز، قاتاڭ، ءتىل الدى
ى – داۋىستى، جۋان، قىساڭ، ەزۋلىك
ر – داۋىسسىز، ءۇندى، ءتىل الدى
ى - داۋىستى، جۋان، قىساڭ، ەزۋلىك
ل – داۋىسسىز، ءۇندى، ءتىل الدى
ع – داۋىسسىز، ۇياڭ، ءتىل ارتى
ا - داۋىستى، جۋان، اشىق، ەزۋلىك
ن – داۋىسسىز، ءۇندى، ءتىل الدى
4. «قىز قۋۋ» ويىنى.
قىز بالا: اۋ وكپەدەن كەدەرگىسىز شىعىپ، ۇننەن عانا تۇراتىن دىبىستاردى داۋىستى دىبىس دەيمىز. تىلدە 12 داۋىستى دىبىس بار. داۋىستى دىبىستاردىڭ جاسالۋىنا جاسالۋىنا ەرەكشە سويلەۋ مۇشەلەرىنىڭ قاتىسۋىنا قاراي داۋىستى دىبىستار بىرنەشە توپقا بولىنەدى. ولار..... قىز توقتاعان جەردەن جىگىت جالعاستىرىپ كەتۋ كەرەك. جالعاستىرا الماعان جاعدايدا جەڭىلگەنى بولىپ ەسەپتەلەدى.
5. ءسىز بىلەسىز بە؟
تەست
1. بۋىنعا بولىنبەيتىن ءسوز قاتارىن بەلگىلەڭىز.
ا) كۇن، اق، انت ب) استانا، كەرەگە ۆ) وقشانتاي، قانت
2. سينگارمونيزم زاڭىنا باعىنبايتىن ءسوزدى تابىڭىز
ا) تەرىستىك، القىزىل ب) جاڭبىرلى، بىلەزىك ۆ) تۇيەتابان، ءمۇعالىم
3. قانشا داۋىستى دىبىس بار؟
ا) 12 ب) 15 ۆ) 11
4. ءتىل دىبىستارىن زەرتتەيتىن عىلىم سالاسى؟
ا) مورفولوگيا ب) سينتاكسيس ۆ) فونەتيكا
5. ءتىلدىڭ قاتىسىنا قاراي قالاي بولىنەدى؟
ا) جۋان، جىڭىشكە ب) ەرىندىك، ەزۋلىك ۆ) اشىق، قىساڭ
6. «پ» قانداي دىبىس؟
ا) ۇياڭ ب) ەرىندىك ۆ) قاتاڭ
IY. ۇيگە تاپسىرما.
جۋرنالدان ۇناعان ءبىر ءماتىندى وقىپ، ىشىنەن 5 سوزگە فونەتيكالىق كەشەندى تالداۋ جاساڭىزدار.
Y. باعالاۋ.
ساباققا قاتىسىمىن قاراپ باعالايمىن.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سۋرەتتەر جانە فيگۋرالىق ءماتىن كىرىستىرۋ
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: زاتتىڭ كۇيلەرى جانە ولاردى مولەكۋلالىق - كينەتيكالىق كوزقاراس نەگىزىندە ءتۇسىندىرۋ.
