گ دىبىسى مەن ءارپى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: گگ دىبىسى مەن ءارپى.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا گ دىبىس مەن ءارپىن تانىستىرۋ. ءسوز ىشىندە گ دىبىسىنىڭ ەرەكشەلىگىن مەڭگەرتۋ. سوزدەرگە دىبىستىق تالداۋ جاساتۋ ارقىلى گ دىبىسىنىڭ داۋىسسىز ەكەنىن بايقاتۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ مانەرىن، بايلانىستىرا سويلەۋ داعدىلارىن، سوزدىك قورلارىن، ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىگى: وتانىن، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ. ۇيىمشىلدىققا، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: «ماقتا قىز بەن مىسىق» ەرتەگىسىنىڭ سۋرەتى، رەبۋس.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ەرتەگى ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، ءتۇسىندىرۋ، وقۋ، جازۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) سالەمدەسۋ.
ءا) وقۋشى نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
ب) بالالار ساباقتى باستاماس بۇرىن ءبىر - بىرىمىزگە جىلى لەبىزدەر تىلەيىك.
1. ەلىمىزگە تىنىشتىق تىلەيمىز!
2. كۇنىمىز جارقىن بولسىن!
3. اسپانىمىز اشىق بولسىن!
4. دەنىمىز ساۋ بولسىن!
5. نانىمىز كوپ بولسىن!
6. كوك تۋىمىز بيىك بولسىن!
بالالار ءبىز بۇگىن الىپپە پانىنەن ەرتەگى ساباعىن وتەمىز. سەندەر ەرتەگى تىڭداعاندى جاقسى كورەسىڭدەر ما؟ ولاي بولسا ەرتەگىمىزدىڭ اتى «ماقتا قىز بەن مىسىق».
ەرتە ەرتە، ەرتەدە ماقتا قىز بەن مىسىق ەكەۋى دوس بولىپ جۇرەدى. ءبىر كۇنى ماقتا قىز ءۇيىن جيناپ جۇرسە، ءبىر مەيىز تاۋىپ الادى. مىسىقتى شاقىرادى. شاقىرادى – كەلمەيدى، شاقىرادى – كەلمەيدى، سوسىن «كەلمەسەڭ، كەلمە»، – دەپ، مەيىزدى ءوزى جەپ قويادى. جەپ بولعان سوڭ مىسىق كەلىپ: – نەگە شاقىردىڭ؟ – دەپ سۇرايدى. ماقتا قىز ايتپايدى. سوسىن مىسىق ايتادى: «ەندەشە قاتىعىڭدى توگەم»، – دەيدى. ماقتا قىز: «مەن قۇيرىعىڭدى كەسىپ الامىن»، – دەيدى. مىسىق قاتىقتى توگەدى. ماقتا قىز مىسىقتىڭ قۇيرىعىن كەسىپ الادى. «اپا، اپا، قۇيرىعىمدى بەرشى»، – دەيدى. «سەن مەنىڭ تاپسىرمامدى ورىنداساڭ مەن ساعان قۇيرىعىڭدى بەرەمىن»، – دەيدى ماقتا قىز.
ال بالالار ەندى ءبىز مىسىققا كومەكتەسەيىك. وسى ەرتەگىلەردەگى كەيىپكەرلەردىڭ تاپسىرماسىن بىرگە ورىندايىق.
سيىر تاپسىرماسى:
- بالالار ءبىز وتكەن ساباقتا قانداي ارىپپەن تانىستىق
- ەندەشە ي ءارپىن ايتىپ كورەيىكشى.
- ي - ي - ي
- ي دىبىسى قالاي اتالادى؟
ءوزى قىسقا ايتىلادى. سوندىقتان ونىڭ توبەسىندە بەلگى بار.
- ەندەشە ول قانداي دىبىس؟
داۋىسسىز دىبىس.
- ي ءسوزدىڭ قاي جەرىندە كەزدەسەدى؟
- ي قىسقا ي ءسوز باستامايدى.
جازامىز اپپاق ايدى.
ءسوزدىڭ ورتا سوڭىندا
ارىپتەر ونى تاستامايدى.
ءبىز الىپپە پانىنەن «دىبىس جانە ءارىپ» تاراۋىن ءوتىپ جاتىرمىز.
- دىبىس پەن ءارىپتىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟
- دىبىستى ايتامىز، ەستيمىز.
- ءارىپتى كورەمىز، جازامىز.
- قازاق تىلىندە قانشا ءارىپ، قانشا دىبىس بار؟ 42 ءارىپ، 40 دىبىس
- ءسوز نەدەن قۇرالادى؟
- سويلەم نەدەن قۇرالادى؟
- داۋىستى دىبىس دەگەنىمىز نە؟
- داۋىسسىز دىبىس دەگەنىمىز نە؟
تالدىڭ تاپسىرماسى: ايران، قايماق، اي، توي - سوزدەرىنە دىبىستىق تالداۋ جاساۋ.
ا - داۋىستى دىبىس، جۋان.
ي - داۋىسسىز، ءۇندى دىبىس.
ر - داۋىسسىز، ءۇندى دىبىس.
ا - داۋىستى دىبىس، جۋان.
ن - داۋىسسىز، ءۇندى دىبىس.
قىزداردىڭ تاپسىرماسى:
«شەبەر قولدى اجەي» اڭگىمەسىن ءوز سوزىمەن ايتۋ. اجەيدىڭ قولدانىپ وتىرعان قۇرالدارىن ايتۋ. وتكىر قايشى، ينە، ءجىپ، ويماق - ىسمەر ادامنىڭ قۇرالدارى.
دۇكەنشىنىڭ تاپسىرماسى:رەبۋس شەشۋ.
جۇمباق جاسىرۋ.
گازدا بار، اۋادا جوق
گۇلدە بار، جۋادا جوق - بۇل قاي ءارىپ (گ)
دۇرىس، ەندەشە ءبىز سىزدەرمەن گ دىبىسىمەن تانىسامىز. ەندى ءبارىمىز حورمەن ايتامىز. قانداي دىبىس ەكەن؟ گ دىبىسى داۋىسسىز دىبىس، ويتكەنى سوزىپ ايتۋعا كەلمەيدى. ۇياڭ شۇعىل ايتىلادى، ءتىل ارقالى جاسالادى. سۋرەتتەر ارقىلى گ دىبىسىنىڭ ورنالاسۋ رەتىن انىقتاۋ، گ دىبىسى ءسوزدىڭ باسىندا، ورتاسىندا كەزدەسەتىنىن ايتىپ، ءتۇسىندىرۋ. گ دىبىسىنىڭ باسپا، جازبا ءتۇرىن كورسەتۋ.
«تۇيمەداق» گۇلىن قۇراستىرىپ، تاقتاعا ءىلۋ.
سەرگىتۋ ءساتى.
وقۋلىقپەن جۇمىس. 86 – بەتتەگى باعانداعى سوزدەردى وقي بەرىپ، ماعىناسىن اشۋ.
ەگەۋ - ءۇي شارۋاسىندا قولدانىلاتىن قۇرال.
سەگىز - سان.
شەگە - اعاشقا قاعاتىن زات.
كەرەگە - كيىز ءۇيدىڭ بولىگى.
بەتەگە - وسىمدىك، شوپتەسىن وسىمدىك، جەرگە جابىسىپ وسەدى.
نەگە - سۇراق.
مەزگىل - ۋاقىت.
ەگىز - ءبىر انادان، ءبىر مەزگىلدە تۋىلسا ەگىز دەيمىز.
حورمەن وقىتۋ. باعاناداعى سوزدەر ىشىنەن 3 بۋىندى، ءارىپ سوزدەردى تاۋىپ كورەيىكشى. شە - گە - لە، كە - رە - گە، بە - تە - گە. «اي مەن اتەش» ەرتەگىسىن وقىپ بەرۋ. 2 - 3 وقۋشىعا وقىتۋ.
داپتەرمەن جۇمىس.
ارنايى داپتەرگە گ ءارپىنىڭ ۇلكەن جانە كىشى ءارپىن جازۋ. اۋادا جازۋ.
تىشقاننىڭ تاپسىرماسى:
جوعالعان ارىپتەردى تاپ.... ءۇل، ءبۇر... ە، ءىل... ەك، مەر... ەن، ەرتە... ءى، ءاڭ... ىمە، بەل... ءى، ءباي... ە.
ساباقتى قورىتۋ.
وي قوزعاۋ.
- بۇگىن ءبىز قانداي دىبىسپەن تانىستىق؟
- گ دىبىسى قانداي دىبىس؟
- قالاي ايتىلادى؟
- گ دىبىسى ءسوزدىڭ قاي جەرلەرىندە كەزدەسەدى؟
گ دىبىسى داۋىسسىز دىبىس، ويتكەنى سوزىپ ايتۋعا كەلمەيدى. ۇياڭ شۇعىل ايتىلادى، ءتىل ارقالى جاسالادى دەپ ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ وقۋشىلار ماقتا قىز مىسىقتىڭ قۇيرىعىن قايتارىپ بەرەتىن بولدى، مىسىق سەندەرگە وتە ريزا.
ۇيگە تاپسىرما «اي مەن اتەش» ەرتەگىسىن وقۋ
وقۋشىلاردى ماداقتاۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا گ دىبىس مەن ءارپىن تانىستىرۋ. ءسوز ىشىندە گ دىبىسىنىڭ ەرەكشەلىگىن مەڭگەرتۋ. سوزدەرگە دىبىستىق تالداۋ جاساتۋ ارقىلى گ دىبىسىنىڭ داۋىسسىز ەكەنىن بايقاتۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ مانەرىن، بايلانىستىرا سويلەۋ داعدىلارىن، سوزدىك قورلارىن، ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىگى: وتانىن، ەلىن، جەرىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ. ۇيىمشىلدىققا، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: «ماقتا قىز بەن مىسىق» ەرتەگىسىنىڭ سۋرەتى، رەبۋس.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ەرتەگى ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، ءتۇسىندىرۋ، وقۋ، جازۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) سالەمدەسۋ.
ءا) وقۋشى نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
ب) بالالار ساباقتى باستاماس بۇرىن ءبىر - بىرىمىزگە جىلى لەبىزدەر تىلەيىك.
1. ەلىمىزگە تىنىشتىق تىلەيمىز!
2. كۇنىمىز جارقىن بولسىن!
3. اسپانىمىز اشىق بولسىن!
4. دەنىمىز ساۋ بولسىن!
5. نانىمىز كوپ بولسىن!
6. كوك تۋىمىز بيىك بولسىن!
بالالار ءبىز بۇگىن الىپپە پانىنەن ەرتەگى ساباعىن وتەمىز. سەندەر ەرتەگى تىڭداعاندى جاقسى كورەسىڭدەر ما؟ ولاي بولسا ەرتەگىمىزدىڭ اتى «ماقتا قىز بەن مىسىق».
ەرتە ەرتە، ەرتەدە ماقتا قىز بەن مىسىق ەكەۋى دوس بولىپ جۇرەدى. ءبىر كۇنى ماقتا قىز ءۇيىن جيناپ جۇرسە، ءبىر مەيىز تاۋىپ الادى. مىسىقتى شاقىرادى. شاقىرادى – كەلمەيدى، شاقىرادى – كەلمەيدى، سوسىن «كەلمەسەڭ، كەلمە»، – دەپ، مەيىزدى ءوزى جەپ قويادى. جەپ بولعان سوڭ مىسىق كەلىپ: – نەگە شاقىردىڭ؟ – دەپ سۇرايدى. ماقتا قىز ايتپايدى. سوسىن مىسىق ايتادى: «ەندەشە قاتىعىڭدى توگەم»، – دەيدى. ماقتا قىز: «مەن قۇيرىعىڭدى كەسىپ الامىن»، – دەيدى. مىسىق قاتىقتى توگەدى. ماقتا قىز مىسىقتىڭ قۇيرىعىن كەسىپ الادى. «اپا، اپا، قۇيرىعىمدى بەرشى»، – دەيدى. «سەن مەنىڭ تاپسىرمامدى ورىنداساڭ مەن ساعان قۇيرىعىڭدى بەرەمىن»، – دەيدى ماقتا قىز.
ال بالالار ەندى ءبىز مىسىققا كومەكتەسەيىك. وسى ەرتەگىلەردەگى كەيىپكەرلەردىڭ تاپسىرماسىن بىرگە ورىندايىق.
سيىر تاپسىرماسى:
- بالالار ءبىز وتكەن ساباقتا قانداي ارىپپەن تانىستىق
- ەندەشە ي ءارپىن ايتىپ كورەيىكشى.
- ي - ي - ي
- ي دىبىسى قالاي اتالادى؟
ءوزى قىسقا ايتىلادى. سوندىقتان ونىڭ توبەسىندە بەلگى بار.
- ەندەشە ول قانداي دىبىس؟
داۋىسسىز دىبىس.
- ي ءسوزدىڭ قاي جەرىندە كەزدەسەدى؟
- ي قىسقا ي ءسوز باستامايدى.
جازامىز اپپاق ايدى.
ءسوزدىڭ ورتا سوڭىندا
ارىپتەر ونى تاستامايدى.
ءبىز الىپپە پانىنەن «دىبىس جانە ءارىپ» تاراۋىن ءوتىپ جاتىرمىز.
- دىبىس پەن ءارىپتىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟
- دىبىستى ايتامىز، ەستيمىز.
- ءارىپتى كورەمىز، جازامىز.
- قازاق تىلىندە قانشا ءارىپ، قانشا دىبىس بار؟ 42 ءارىپ، 40 دىبىس
- ءسوز نەدەن قۇرالادى؟
- سويلەم نەدەن قۇرالادى؟
- داۋىستى دىبىس دەگەنىمىز نە؟
- داۋىسسىز دىبىس دەگەنىمىز نە؟
تالدىڭ تاپسىرماسى: ايران، قايماق، اي، توي - سوزدەرىنە دىبىستىق تالداۋ جاساۋ.
ا - داۋىستى دىبىس، جۋان.
ي - داۋىسسىز، ءۇندى دىبىس.
ر - داۋىسسىز، ءۇندى دىبىس.
ا - داۋىستى دىبىس، جۋان.
ن - داۋىسسىز، ءۇندى دىبىس.
قىزداردىڭ تاپسىرماسى:
«شەبەر قولدى اجەي» اڭگىمەسىن ءوز سوزىمەن ايتۋ. اجەيدىڭ قولدانىپ وتىرعان قۇرالدارىن ايتۋ. وتكىر قايشى، ينە، ءجىپ، ويماق - ىسمەر ادامنىڭ قۇرالدارى.
دۇكەنشىنىڭ تاپسىرماسى:رەبۋس شەشۋ.
جۇمباق جاسىرۋ.
گازدا بار، اۋادا جوق
گۇلدە بار، جۋادا جوق - بۇل قاي ءارىپ (گ)
دۇرىس، ەندەشە ءبىز سىزدەرمەن گ دىبىسىمەن تانىسامىز. ەندى ءبارىمىز حورمەن ايتامىز. قانداي دىبىس ەكەن؟ گ دىبىسى داۋىسسىز دىبىس، ويتكەنى سوزىپ ايتۋعا كەلمەيدى. ۇياڭ شۇعىل ايتىلادى، ءتىل ارقالى جاسالادى. سۋرەتتەر ارقىلى گ دىبىسىنىڭ ورنالاسۋ رەتىن انىقتاۋ، گ دىبىسى ءسوزدىڭ باسىندا، ورتاسىندا كەزدەسەتىنىن ايتىپ، ءتۇسىندىرۋ. گ دىبىسىنىڭ باسپا، جازبا ءتۇرىن كورسەتۋ.
«تۇيمەداق» گۇلىن قۇراستىرىپ، تاقتاعا ءىلۋ.
سەرگىتۋ ءساتى.
وقۋلىقپەن جۇمىس. 86 – بەتتەگى باعانداعى سوزدەردى وقي بەرىپ، ماعىناسىن اشۋ.
ەگەۋ - ءۇي شارۋاسىندا قولدانىلاتىن قۇرال.
سەگىز - سان.
شەگە - اعاشقا قاعاتىن زات.
كەرەگە - كيىز ءۇيدىڭ بولىگى.
بەتەگە - وسىمدىك، شوپتەسىن وسىمدىك، جەرگە جابىسىپ وسەدى.
نەگە - سۇراق.
مەزگىل - ۋاقىت.
ەگىز - ءبىر انادان، ءبىر مەزگىلدە تۋىلسا ەگىز دەيمىز.
حورمەن وقىتۋ. باعاناداعى سوزدەر ىشىنەن 3 بۋىندى، ءارىپ سوزدەردى تاۋىپ كورەيىكشى. شە - گە - لە، كە - رە - گە، بە - تە - گە. «اي مەن اتەش» ەرتەگىسىن وقىپ بەرۋ. 2 - 3 وقۋشىعا وقىتۋ.
داپتەرمەن جۇمىس.
ارنايى داپتەرگە گ ءارپىنىڭ ۇلكەن جانە كىشى ءارپىن جازۋ. اۋادا جازۋ.
تىشقاننىڭ تاپسىرماسى:
جوعالعان ارىپتەردى تاپ.... ءۇل، ءبۇر... ە، ءىل... ەك، مەر... ەن، ەرتە... ءى، ءاڭ... ىمە، بەل... ءى، ءباي... ە.
ساباقتى قورىتۋ.
وي قوزعاۋ.
- بۇگىن ءبىز قانداي دىبىسپەن تانىستىق؟
- گ دىبىسى قانداي دىبىس؟
- قالاي ايتىلادى؟
- گ دىبىسى ءسوزدىڭ قاي جەرلەرىندە كەزدەسەدى؟
گ دىبىسى داۋىسسىز دىبىس، ويتكەنى سوزىپ ايتۋعا كەلمەيدى. ۇياڭ شۇعىل ايتىلادى، ءتىل ارقالى جاسالادى دەپ ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ وقۋشىلار ماقتا قىز مىسىقتىڭ قۇيرىعىن قايتارىپ بەرەتىن بولدى، مىسىق سەندەرگە وتە ريزا.
ۇيگە تاپسىرما «اي مەن اتەش» ەرتەگىسىن وقۋ
وقۋشىلاردى ماداقتاۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اپاما. اناعا سىيلايمىز. كىم؟ نە؟ سۇراعىنا جاۋاپ بەرەتىن سوزدەر.
