سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 3 كۇن بۇرىن)
جىر ءدۇلدىلى، كۇي  كۇمبىرى
ساباقتىڭ ماقساتى: جەرگىلىكتى اقىن ءانۇران اۆتورلارىنىڭ ءبىرى جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنان ماعلۇماتتار بەرىپ، تانىستىرۋ ارقىلى بالالاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ. اقىننىڭ كۇيلەرىن تىڭداتۋ، كۇيشىلىك ونەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ. ءانۇرانىمىزدى قۇرمەتتەۋگە، تۋعان جەرىمىزدى قاستەرلەپ سۇيە بىلۋگە ۇيرەتۋ. ءار ءبۇلدىرشىندى ءوز ەلىنىڭ پاتريوتى بولۋعا باۋلۋ. اقىن شىعارمالارىنان ۇزىندىلەر وقۋ ارقىلى بالالاردىڭ ويلارىن ۇشتاۋ، تىلدەرىن ۇستارتۋ، قيالدارىن دامىتۋ.
كورنەكتى قۇرالدار: اقىننىڭ وتباسىلىق سۋرەتتەرى (سلايد ارقىلى )
اقىننىڭ كىتاپ كورمەسى. كورىنىسكە بايلانىستى كيىز ءۇي جابدىقتارى.

جەلتوقساننىڭ قارا بۇلتتى قاھارلى كۇندەرىندە الماتى كوشەلەرىندە لەك - لەگىمەن شەرۋ تارتقان قازاق جاستارى ءبىر ۇراندى اسپانداتا شىرقاپ ەدى. ول قاي ءان، قانداي ءان ەكەنى ەستەرىڭدە مە؟ ەستەرىڭدە بولماسا ەسكە سالا كەتەيىن. ول «مەنىڭ قازاقستانىم» - ءانى ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ ءان ۇرانىنا اينالدى.
تاسپادان ءانۇرانى ورىندالادى.
- بالالار وسى «مەنىڭ قازاقستانىم» ءانىنىڭ اۆتورى كىم ەكەنىن بىلەمىز بە؟
- بالالاردىڭ جاۋابى:
ءسوزىن جازعان جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ پەن ن. ءا. نازاربايەۆ، ءانىن جازعان ش. قالداياقوۆ.
جۇرگىزۋشى: 1955 جىلى «مەنىڭ قازاقستانىم» - ءانى دۇنيەگە كەلگەندە اقىن ج. ناجىمەدەنوۆ كۇندەردىڭ كۇنىندە وسى ءاننىڭ ءان ۇرانعا اينالارىن ءبىلدى مە ەكەن؟ «مەنىڭ ەلىم، مەنىڭ جەرىم» دەپ جىرلاعان تاۋەلسىزدىك تۇعىرىنا وتىرار كۇن بولارىن ءبىلدى مە ەكەن؟ زامان اعىمىنا قاراي ءان ۇران اۆتوردىڭ ءبىرى ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ «مەنىڭ قازاقستانىم» ءانىنىڭ كەيبىر شۋماقتارىنا وزگەرىستەر ەنگىزىپ، ءانۇران اۆتورى اتاندى.
ۇرپاققا جول اشقان،
كەڭ بايتاق جەرىم بار.
بىرلىگى جاراسقان،
تاۋەلسىزدىك ەلىم بار – دەپ

جۇرەك تەربەي، اۋەلەي شىرقالاتىن ءانۇرانىمىز العاش رەت 2006 جىلى 11 قاڭتاردا ەلباسىمىزدى قايتا سايلاپ العاندا شىرقالىپ ەدى. ال، بۇگىن ءبىز اشىق تاربيە ساعاتىمىزدا ءانۇران اۆتورلاردىڭ ءبىرى ق ر مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى ۇستىمىزدەگى جىلى تۋعانىنا 75 جىل مەرەي تويىن تويلاپ جاتقان جەرلەس اعامىز «جىر ءدۇلدىلى، كۇي كۇمبىرى» جۇمەكەن سابىر ۇلى ناجىمەدەنوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا ارناماقشىمىز.

«مەنىڭ ەلىم، مەنىڭ جەرىم» دەپ جىرلاعان جۇمەكەن اقىننىڭ 75 جىلدىق تۋعان كۇنىنە وراي جەر – جەردە ءتۇرلى شارالار ۇيىمداستىرىلىپ جاتىر. جاقىندا اقىن قۇرمەتىنە ءوزىنىڭ تۋعان اۋىلىندا ەسكەرتكىش تاقتا ورناتقان. ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ جارلىعى مەن ق ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى اتاندى. وسى مەرەي توي قارساڭىندا ازدا بولسا ۇلەسىمىزدى قوسۋ ماقساتىندا بالالارىمەن جۇمەكەن اتامىزدىڭ ومىرىمەن شىعارماشىلىعىنا ءۇڭىلىپ، تانىسىپ ەدىك.
ءقازىر ەلنارا قىزىمىز جۇمەكەن اتامىزدىڭ ءومىر جايىندا بىلگەنىن ايتىپ بەرسىن.

ەلنارا: ج. ناجىمەدەنوۆ 1935 جىلى 28 قاراشادا قوشالاق قۇمىنىڭ اشاق دەگەن جەرىندە دۇنيەگە كەلگەن. اكەسى سابىرجان ۇلى وتان سوعىسىندا قازا تابادى دا جۇمەكەن اتاسى ناجىمەدەن مەن اجەسى باقىتجامالدىڭ تاربيەسىندە بولادى.

جۇرگىزۋشى: ناجىمەدەن قارت ۇلى سابىرجان سوعىستان اتتاناردا سورعا اپارىپ، تاباننىڭ ءىزىن باستىرىپ العان ەكەن. جاڭبىردا ءىز جوعالماسىن دەپ ۇستىنە قازان توڭكەرىپ قويىپ، ۇلىن ساعىنعاندا سول ىزگە قاراپ مۇڭىن باسسا كەرەك. نەمەرەسى سول ۇلىنان قالعان ءىز دەپ وتە جاقسى كورەدى. جۇمەكەن اتامىزدىڭ تاربيەسىنە زور كوڭىل بولەدى.

اجەسى باقىتجامال دا وتە اقىن كىسى بولعان. جالعىز ۇيادان قالعان ءىز دەپ وبەكتەسە دە، ەركەلەتىپ وسىرمەپتى. اتا ءسوزىن جاستايىنان ساناسىنا قۇيىپ وسكەن جۇمەكەن سابىرلى دا سالماقتى جىگىت بولىپ وسەدى. مىنەزى ۇياڭ سالماقتى جاس جىگىت ولەڭ جازۋمەن مەكتەپتە وقىپ جۇرگەندە – اق اينالىسقانىمەن ولەڭدەرىن ەشكىمگە كورسەتپەي جاسىرىن جازادى. جۇمەكەن اتامىز قازاقتىڭ ناعىز سەگىز قىرلى ءبىر سىرلى جىگىت بولعان. ولەڭ جازعان ورىس ءتىلدى شىعارمالاردى قازاق تىلىنە اۋدارعان، رومان جازعان.
بالالار جۇمەكەن اتامىزدىڭ تاعى قانداي قىرلارىن بىلەمىز؟ اسىلان ايتا قويشى.
اسىلان: جۇمەكەن اتامىزدىڭ تاعى ءبىر تاماشا ونەرى – ونىڭ كۇيشىلىك ونەرى بولعان. ونى دومبىراعا ۇيرەتكەن. اتاسى ونىڭ سازعا، اۋەنگە دەگەن اۋەستىگىن ەرتە تانىپ، ونى كۇيشىلىك ونەرگە باۋلىدى.

جۇرگىزۋشى: كۇيشىلىك ونەر بولاشاقتا اقىن ومىرىندە ۇلكەن ءرول اتقارادى. مەكتەپتى بىتىرگەن سوڭ 1 جىل جۇمىس جاساعان. جۇمەكەن سول كەزدەرى الماتىعا جوعارى وقۋ ورنىنا تۇسۋگە اتتانادى.
كورىنىس: اقىننىڭ ومىرىنەن كورىنىس، بالالاردىڭ ساحنالاۋىندا.

اتاسى: قاراعىم مىناۋ ءىز مەنىڭ جالعاسىم. وسى ءىزدىڭ جالعاسى سەنسىڭ. قاي زاماننىڭ دا ۇيىتقىپ سوعار جەلى قارمەن جاڭبىرى بولادى بالام. سول داۋىلدا مىنا ءىز جوعالۋى مۇمكىن. سوندىقتان مىنا ءىز وشپەۋ كەرەك. ول ءىز سەنسىڭ اينالايىن. ۇقتىڭ با؟ ەسىڭنەن ەشقاشان شىعارۋشى بولما. جادىڭدا كۇي جۇرەگىندە ۇستا. بۇل جەردى بوتەن اياقتارعا، تەرىس نيەتتى ادامدارعا تاپتاتپاي بابالاردىڭ وتكەن اكەڭ دە سول ءۇشىن شاھيت كەتتى. ەلدىڭ ازاتتىعى ءۇشىن ادىلەتتى جەڭىس ءۇشىن جان بەردى. ءبىزدى قويشى اسارىمىزدى اساپ، جاسارىمىزدى جاسادىق.
ال سەنىڭ ءومىرىڭ الدىڭدا. سول ءومىردىڭ قار مەن جاڭبىرىنا توتەپ بەرۋىڭ كەرەك.
(قولىن جايىپ)
وقيمىن دەگەن تالابىڭ وڭ بولسىن،
بۇل سەنىڭ ەلىڭ، سەنىڭ جەرىڭ.
بۇل سەنىڭ قازاقستانىڭ!
جورىتقاندا جولىڭ بولسىن! اۋمين!
اجە: جولىڭ اق بولسىن، قۇلىنىم دەپ، جول دوربا بەرەدى. اناسى دومبىرانى بەرىپ، ماڭدايىنان اجەسى سۇيەدى.

جۇرگىزۋشى: وسىلايشا جۇمەكەڭدى اق باتاسىن بەرىپ، اتاسى مەن اجەسى الماتىعا شىعارىپ سالادى. العاشقى جىلى بارعاندا وقۋعا تۇسە الماي قالعان. جۇمەكەن قاراعاندى قالاسىنا بارىپ، كومىر قازاتىن شاحتاعا جۇمىسقا ورنالاسادى. جۇمەكەن اتامىزدىڭ كۇيشىلىك ونەرىنە ءتانتى بولعان شاحتا باسشىلارى «قوي مىناداي تالانتتى شاحتادا ۇستاعانىمىز بولماس» دەپ وقۋعا جولداما بەرەدى.
تالانتتى دومبىراشى جۇمەكەن اتامىز كوپ ۇزاماي كونسەرۆاتوريانىڭ حالىق اسپاپتار بولىمىنە وقۋعا تۇسەدى. ءبىراق 1 كۋرس وقىعاننان كەيىن ءبىر جولا ولەڭ جازۋمەن اينالىسىپ اقىندىققا بەت بۇرادى. ۇلتجاندى، وتان سۇيگىش اقىن اتامىزدىڭ قالامىنان ەلىنە، جەرىنە دەگەن ىستىق ماحابباتى كيەلى شاڭىراققا دەگەن ساعىنىشىن «دالا»، « تۋعان جەر»، «قوشالاق تاۋى»، «مەنىڭ قازاقستانىم»، «اق شاعىل»، «مەنىڭ توپىراعىم»، - دەگەن سياقتى كوپتەگەن شىعارمالار تۋادى. وشپەس تۋىندىعا اينالادى. ءقازىر جاندوس پەن ماليكا، مەدەت پەن دانابەك وسى ولەڭدەردەن ءۇزىندى وقىپ بەرەدى. ( وقيدى) ءسوزىن جازعان؛ ءا. ىسقاباي، ءانىن جازعان؛ ت. بەيسەمبەك «اق بەسىگىم» - ءانى ورىندالادى.
جۇرگىزۋشى: بالالار بۇگىنگى ءبىزدىڭ«جىر ءدۇلدىلى، كۇي كۇمبىرى» اتتى تاربيە ساعاتىمىزعا توبىمىزداعى ارۋجان قىزىمىزدىڭ اتاسى سانسىزباي بازارباي ۇلى قوناققا كەلىپ وتىر.
قوش كەلدىڭىز!

سانسىزباي اتامىزدا جۇمەكەن اتامىز سياقتى اقىن، ولەڭ جازادى. وسى ولەڭدەرىڭىز تۋرالى بىزدەرگە اڭگىمەلەپ بەرسەڭىز. سانسىزباي اتامىز ءسوز الىپ، ءوزىنىڭ ولەڭدەرى جايلى ايتىپ بەرەدى.
بالالار سانسىزباي اتامىزعا ارناپ «جاس ۇلاندار جىرى» ءانىن ايتىپ، سىيلىقتارىن بەرەدى. اتامىز بالالارعا باتاسىن بەرىپ قوشتاسادى. بالالار ءوز داۋىستارىمەن «مەنىڭ قازاقستانىم» - گيمنىن ايتىپ بەرەدى.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما