عاجايىپ مونشاقتار الەمى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: عاجايىپ مونشاقتار الەمى.
ساباقتىڭ ماقساتى: بالالاردىڭ تىلدەرىن دامىتۋ، ساۋساقتىڭ ۇساق بۇلشىقەتتەرىنىڭ قوزعالىسىن جەتىلدىرۋ. زاتتىڭ سالماعىن قاسيەتتەرىن اجىراتا بىلۋگە جاتتىقتىرۋ. قيال – ويلاۋ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
كورنەكىلىكتەر: كىشكەنتاي باسسەين، تاستار، قۇم، مونشاق، سۋ، ءارتۇرلى تۇسكە بويالعان سيقىرلى مونشاق.
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
- سالەمەتسىزدەر مە بالالار، كوڭىل - كۇيلەرىڭ قالاي؟
- ولاي بولسا، ورنىمىزعا وتىرايىق.
- بالالار ءبىر جىلدا قانشا جىل مەزگىلى بار؟
- ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
ءىى. جاڭا ساباق.
بالالار بۇگىنگى ءبىزدىڭ ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «عاجايىپ مونشاقتار الەمى» دەپ اتالادى. الدىمەن مەن سەندەرگە مونشاق تۋرالى تۇسىنىك بەرەيىن. مونشاق - مويىنعا تاعاتىن اشەكەي بۇيىم. مونشاق ۇساق، ءتۇرلى - ءتۇستى، ءپىشىنى ءار ءتۇرلى (شار ءتارىزدى، سوپاقشا، قىرلى) بولادى. اسىل تاستاردان، باسقا دا باعالى زاتتاردان جاسالىنادى. (مونشاق تۋرالى سلايد).
- جارايسىڭدار.
(ەسىكتى قاققان دىبىس ەستىلەدى). بالالار بىزگە بوتاكوز ەسىمدى قۋىرشاق قوناققا كەلىپتى.
بوتاكوز قۋىرشاق.
سالەمەتسىڭدەر مە بالالار. مەن دوسىمنىڭ تۋعان كۇنىنە بارايىن دەگەم، مونشاعىم بولىپ ەدى سولاردى جوعالتىپ الدىم، تاۋىپ بەرۋگە كومەكتەسىڭدەرشى؟
ءمولدىر كولدىڭ جاعاسىنا باردىم،
قۇممەن ءجۇردىم، تاس جينادىم.
مونشاعىمدى سوڭدا جوعالتتىم،
ءارى ىزدەدىم، بەرى ىزدەدىم.
مونشاعىمدى تابا الماي،
قاتتى مەن شارشادىم. (جىلايدى)
بالالار ءبىز بوتاكوزگە مونشاعىن تاۋىپ بەرۋگە كومەكتەسەيىك، جاڭا مەن سەندەرگە مونشاق تۋرالى ايتتىم. سونداي سياقتى مونشاقتى بوتاكوزگە ىزدەپ كومەكتەسەيىك.
ەندەشە بالالار جولعا جينالايىق، وزىمىزگە ساتتىلىك تىلەيىك.
توپ - توپ باسامىز، ۇزىن جولمەن كەلەمىز.
1. بالالار ءبىز قۇم جاتقان جەرگە كەلدىك.
- ال، بوتاگوز قۇممەن وينادى عوي، مۇمكىن وسىندا مونشاعىن جوعالتىپ العان بولار
- بالالار قۇم قانداي؟
- قۇمنىڭ ءتۇسى قانداي؟
- بالالار قۇممەن نە ىستەۋگە بولادى؟
- بالالار سەندەر قۇمنىڭ اراسىنان مونشاقتى تاپتىڭدار ما؟ ءبىز قۇمنىڭ اراسىنان ەكى مونشاق تاپتىق.
قۇم قۇرعاق، ونىڭ ءتۇسى سارى.
قۇممەن ويناۋعا بولادى، ونى قۇرىلىستا پايدالانادى.
قۇممەن ءجۇرىپ، سيپاپ اراسىنان مونشاقتاردى ىزدەيدى.
ءبىز ەكى مونشاق تاپتىق، مىنا جەردە قۇمنىڭ اراسىنان.
بالالار تاپقان ەكى مونشاقتارىن جىپكە كيگىزەدى.
- بالالار، قولدارىمىزدى قاعىپ ءارى قاراي مونشاقتاردى ىزدەۋگە بارايىق.
بالالار ءمۇعالىمنىڭ ارتىنان جۇرە وتىرىپ ولەڭ جولدارىن ايتادى:
توپ - توپ باسامىز، ۇزىن جولمەن كەلەمىز.
2.- وي، بالالار قاراڭدارشى مىناۋ تاستار عوي جاتقان، ال بوتاكوز تاستاردى جينادى.
مۇمكىن وسىندا دا مونشاقتار بار شىعار، تاستاردىڭ استارىن قاراپ مونشاقتاردى ىزدەيىك. بالالار قىزىعا تاستاردىڭ ۇستەرىنەن جۇرە باستايدى.
تاستاردى كوتەرىپ اراسىنان مونشاقتاردى قارايدى، ەكى بالا 3 مونشاقتى تاۋىپ الادى. تاستار قاتتى، اۋىر بولادى. تاستاردىڭ كوبىسى دوڭگەلەك پىشىنگە ۇقسايدى.
- بالالار مىنا جەردە مونشاقتار كوبىرەك ەكەن، ولاردى جىپكە كيگىزەيىك. ەكى بالا مونشاقتاردى جىپكە تىزەدى
- بالالار، تاستار قانداي قاتتى ما، جۇمساق پا؟
- تاستار قانداي پىشىنگە ۇقسايدى؟
- بالالار مىنا تاستىڭ ءتۇسى قانداي؟
توپ - توپ باسامىز، ۇزىن جولمەن كەلەمىز.
3.- بالالار قاراڭدارشى بوتاكوز مىنا ىدىستاعى سۋمەن دە ويناعان عوي.
- وسى سۋدىڭ ءىشىن قارايىقشى. سۋ قانداي؟
- سۋ جىلى، ءمولدىر. بالالار سۋدىڭ تۇبىنە قارايدى، وندا تاستار مەن مونشاقتاردى كورەدى. سۋ تۇنىق، تازا سوندىقتان تاستار كورىنىپ تۇر.
بالالار مونشاقتاردى تاۋىپ العاندارىنا قۋانادى.
- بالالار سۋدى ءبىز نە ءۇشىن پايدالانامىز؟
- ەرتەدە اتا - بابالارىمىز وتە قيىنشىلىق كەزدە، تاماق جوق ۋاقىتىندا سۋمەن قورەكتەنگەن، سۋدىڭ پايداسى وتە كوپ. نە ىستەيمىز سۋمەن؟
جۋىنامىز، ىشەمىز، تاماق پىسىرەمىز.
- قانەكەي بالالار ءبىز مونشاقتاردى سۋدان الىپ، جىپكە ءتىزىپ بوتاكوزگە تەزىرەك اپارايىق. ەندەشە ءبارىمىز بىرگە مىنا ادەمى عاجايىپ مونشاقتاردان بىلەزىك جاسايىق. (ءجىپ، ءتۇرلى - ءتۇستى مونشاقتار). بالالار مىنا مونشاقتار ادەمى مە؟
- يا
- ەندەشە بۇل مونشاقتاردى « عاجايىپ مونشاقتار» دەپ ات قويايىق.
ءىىى. قورىتىندى:
- مىنە بالالار بىزدەر بوتاكوزدىڭ مونشاعىن تاۋىپ بەرۋگە كومەكتەستىك.
- جارايسىڭدار. ساباق اياقتالدى، ساۋ بولىڭدار!
ساباقتىڭ ماقساتى: بالالاردىڭ تىلدەرىن دامىتۋ، ساۋساقتىڭ ۇساق بۇلشىقەتتەرىنىڭ قوزعالىسىن جەتىلدىرۋ. زاتتىڭ سالماعىن قاسيەتتەرىن اجىراتا بىلۋگە جاتتىقتىرۋ. قيال – ويلاۋ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
كورنەكىلىكتەر: كىشكەنتاي باسسەين، تاستار، قۇم، مونشاق، سۋ، ءارتۇرلى تۇسكە بويالعان سيقىرلى مونشاق.
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
- سالەمەتسىزدەر مە بالالار، كوڭىل - كۇيلەرىڭ قالاي؟
- ولاي بولسا، ورنىمىزعا وتىرايىق.
- بالالار ءبىر جىلدا قانشا جىل مەزگىلى بار؟
- ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
ءىى. جاڭا ساباق.
بالالار بۇگىنگى ءبىزدىڭ ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «عاجايىپ مونشاقتار الەمى» دەپ اتالادى. الدىمەن مەن سەندەرگە مونشاق تۋرالى تۇسىنىك بەرەيىن. مونشاق - مويىنعا تاعاتىن اشەكەي بۇيىم. مونشاق ۇساق، ءتۇرلى - ءتۇستى، ءپىشىنى ءار ءتۇرلى (شار ءتارىزدى، سوپاقشا، قىرلى) بولادى. اسىل تاستاردان، باسقا دا باعالى زاتتاردان جاسالىنادى. (مونشاق تۋرالى سلايد).
- جارايسىڭدار.
(ەسىكتى قاققان دىبىس ەستىلەدى). بالالار بىزگە بوتاكوز ەسىمدى قۋىرشاق قوناققا كەلىپتى.
بوتاكوز قۋىرشاق.
سالەمەتسىڭدەر مە بالالار. مەن دوسىمنىڭ تۋعان كۇنىنە بارايىن دەگەم، مونشاعىم بولىپ ەدى سولاردى جوعالتىپ الدىم، تاۋىپ بەرۋگە كومەكتەسىڭدەرشى؟
ءمولدىر كولدىڭ جاعاسىنا باردىم،
قۇممەن ءجۇردىم، تاس جينادىم.
مونشاعىمدى سوڭدا جوعالتتىم،
ءارى ىزدەدىم، بەرى ىزدەدىم.
مونشاعىمدى تابا الماي،
قاتتى مەن شارشادىم. (جىلايدى)
بالالار ءبىز بوتاكوزگە مونشاعىن تاۋىپ بەرۋگە كومەكتەسەيىك، جاڭا مەن سەندەرگە مونشاق تۋرالى ايتتىم. سونداي سياقتى مونشاقتى بوتاكوزگە ىزدەپ كومەكتەسەيىك.
ەندەشە بالالار جولعا جينالايىق، وزىمىزگە ساتتىلىك تىلەيىك.
توپ - توپ باسامىز، ۇزىن جولمەن كەلەمىز.
1. بالالار ءبىز قۇم جاتقان جەرگە كەلدىك.
- ال، بوتاگوز قۇممەن وينادى عوي، مۇمكىن وسىندا مونشاعىن جوعالتىپ العان بولار
- بالالار قۇم قانداي؟
- قۇمنىڭ ءتۇسى قانداي؟
- بالالار قۇممەن نە ىستەۋگە بولادى؟
- بالالار سەندەر قۇمنىڭ اراسىنان مونشاقتى تاپتىڭدار ما؟ ءبىز قۇمنىڭ اراسىنان ەكى مونشاق تاپتىق.
قۇم قۇرعاق، ونىڭ ءتۇسى سارى.
قۇممەن ويناۋعا بولادى، ونى قۇرىلىستا پايدالانادى.
قۇممەن ءجۇرىپ، سيپاپ اراسىنان مونشاقتاردى ىزدەيدى.
ءبىز ەكى مونشاق تاپتىق، مىنا جەردە قۇمنىڭ اراسىنان.
بالالار تاپقان ەكى مونشاقتارىن جىپكە كيگىزەدى.
- بالالار، قولدارىمىزدى قاعىپ ءارى قاراي مونشاقتاردى ىزدەۋگە بارايىق.
بالالار ءمۇعالىمنىڭ ارتىنان جۇرە وتىرىپ ولەڭ جولدارىن ايتادى:
توپ - توپ باسامىز، ۇزىن جولمەن كەلەمىز.
2.- وي، بالالار قاراڭدارشى مىناۋ تاستار عوي جاتقان، ال بوتاكوز تاستاردى جينادى.
مۇمكىن وسىندا دا مونشاقتار بار شىعار، تاستاردىڭ استارىن قاراپ مونشاقتاردى ىزدەيىك. بالالار قىزىعا تاستاردىڭ ۇستەرىنەن جۇرە باستايدى.
تاستاردى كوتەرىپ اراسىنان مونشاقتاردى قارايدى، ەكى بالا 3 مونشاقتى تاۋىپ الادى. تاستار قاتتى، اۋىر بولادى. تاستاردىڭ كوبىسى دوڭگەلەك پىشىنگە ۇقسايدى.
- بالالار مىنا جەردە مونشاقتار كوبىرەك ەكەن، ولاردى جىپكە كيگىزەيىك. ەكى بالا مونشاقتاردى جىپكە تىزەدى
- بالالار، تاستار قانداي قاتتى ما، جۇمساق پا؟
- تاستار قانداي پىشىنگە ۇقسايدى؟
- بالالار مىنا تاستىڭ ءتۇسى قانداي؟
توپ - توپ باسامىز، ۇزىن جولمەن كەلەمىز.
3.- بالالار قاراڭدارشى بوتاكوز مىنا ىدىستاعى سۋمەن دە ويناعان عوي.
- وسى سۋدىڭ ءىشىن قارايىقشى. سۋ قانداي؟
- سۋ جىلى، ءمولدىر. بالالار سۋدىڭ تۇبىنە قارايدى، وندا تاستار مەن مونشاقتاردى كورەدى. سۋ تۇنىق، تازا سوندىقتان تاستار كورىنىپ تۇر.
بالالار مونشاقتاردى تاۋىپ العاندارىنا قۋانادى.
- بالالار سۋدى ءبىز نە ءۇشىن پايدالانامىز؟
- ەرتەدە اتا - بابالارىمىز وتە قيىنشىلىق كەزدە، تاماق جوق ۋاقىتىندا سۋمەن قورەكتەنگەن، سۋدىڭ پايداسى وتە كوپ. نە ىستەيمىز سۋمەن؟
جۋىنامىز، ىشەمىز، تاماق پىسىرەمىز.
- قانەكەي بالالار ءبىز مونشاقتاردى سۋدان الىپ، جىپكە ءتىزىپ بوتاكوزگە تەزىرەك اپارايىق. ەندەشە ءبارىمىز بىرگە مىنا ادەمى عاجايىپ مونشاقتاردان بىلەزىك جاسايىق. (ءجىپ، ءتۇرلى - ءتۇستى مونشاقتار). بالالار مىنا مونشاقتار ادەمى مە؟
- يا
- ەندەشە بۇل مونشاقتاردى « عاجايىپ مونشاقتار» دەپ ات قويايىق.
ءىىى. قورىتىندى:
- مىنە بالالار بىزدەر بوتاكوزدىڭ مونشاعىن تاۋىپ بەرۋگە كومەكتەستىك.
- جارايسىڭدار. ساباق اياقتالدى، ساۋ بولىڭدار!
You Might Also Like
